معرفی استارتاپ «زیرو»: راهی برای کاهش آلودگی و فرار از ترافیک شهر
«زیرو» یک سرویس اجاره‌ی آنلاین وسایل حمل‌ونقل برقی است و کاربران می‌توانند با استفاده از اپلیکیشن آن از موتور و دوچرخه برقی «زیرو» برای رفت‌وآمد خود استفاده کنند.
آلودگی هوا و ترافیگ سنگین همراه همیشگی تهران و شهرهای بزرگ ایران شده‌اند. استفاده از وسایل حمل‌ونقل عمومی جوابگوی جمعیت بالای این شهرها نیست و از طرف دیگر خیابان‌‌ها مملو از خودروهای تک‌سرنشین یا موتورهای بنزینی دودزا است.
گاه از سوی مسئولان راه‌حل‌هایی مثل «طرح خط ویژه ترافیکی و... مطرح می‌شود، اما نتیجه‌ای با خود به همراه ندارند. حل نشدن مشکل آلودگی شهر توسط مسئولان تصمیم‌گیردر چند دهه گذشته، باعث شکل گرفتن استارتاپ‌هایی شده که با راه‌حل‌های نوآرانه تلاش می‌کنند تا به حل مسئله ترافیک و آلودگی هوا کمک کنند. هرچند که در این بین نهادهایی از جمله شهرداری از طریق مختلف برای فعالیت آنها چالش ایجاد می‌کنند با با کپی ایده آنها برایشان رقیب می‌سازند. با وجود این شرایط سید سجاد غرضی و نازلی بهروز سال ۱۴۰۱ با هدف کمک به حمل‌ونقل شهری و استفاده از انرژی‌های پاک و سبز در حمل‌ونقل عمومی شهری، استارتاپ «زیرو» را راه‌اندازی کردند. «زیرو» یک سرویس اجاره‌ی آنلاین وسایل حمل‌ونقل برقی است و کاربران می‌توانند با استفاده از اپلیکیشن آن از موتور و دوچرخه برقی «زیرو» برای رفت‌وآمد خود استفاده کنند. هرچند به گفته مدیران این استارتاپ، استفاده از اسکوتر هم به زودی در زیرو در اختیار شهروندان قرار می‌گیرد.
تجربه؛ دلیل راه‌اندازی استارتاپ
وقتی در مناطق مرکزی تهران قدم بزنید، احتمالا در گوشه‌ای از شهر چشمتان به دوچرخه‌های قرمز رنگ زیرو، برخورد می‌کند. این روزها تهران هوای دل‌انگیزی دارد و فرصت مناسبی است که به جای استفاده از وسایل حمل و نقل عمومی که همیشه شلوغ هستند، از موتور یا دوچرخه برقی برای رفت و آمد استفاده کنید. به همین خاطر این هفته با نازلی بهروز هم‌بنیانگذار زیرو به گفت‌وگو نشستم.
نازلی بهروز تحصیلات تکمیلی خود را در کشور آلمان گذرانده و پس از بازگشت به ایران در استارتاپ‌های مختلفی مشغول به کار شده است. او در مورد راه‌اندزی زیرو میگوید: «ایده اولیه زیرو توسط سجاد مطرح شد. سجاد غرضی مدیرعامل و بنیانگذار زیرو است و تجربه زیادی در انرژی‌های پاک و اکوسیستم استارتاپی در ایران، سوئد و آلمان دارد.»
از نظر نازلی زندگی در تهران دشوار و کیفیت زندگی در آن پایین است، به همین خاطر باید روش رفت‌وآمد را تغییر داد: «آلودگی هوا و ترافیک در تهران آزاردهنده است. شما فقط می‌توانید در منطقه خودتان رفت و آمد کنید. اگر بخواهید ۲ قدم از منطقه خود دور شوید، باید ترافیک سنگین را تحمل کنید. حمل و نقل پاک نه تنها در اروپا بلکه درآسیای شرقی هم مرسوم شده است.»
به این ترتیب سجاد و نازلی در سال ۹۹ تحقیق روی ایده حمل‌ونقل پاک را آغاز کردند. البته دراین راه مجبور شدند چرخ را از ابتدا اختراع کنند و برای گذشتن از برخی موانع اقداماتی را انجام دهند: «قصد داشتیم مانند همه کشورهای دنیا یک اپراتور باشیم و وسایل برقی آماده برای به اشتراک‌گذاری(ready to share) تهیه کنیم و سیستم ناوگان حمل‌ونقل و اپلیکیشن را مدیریت کنیم، اما ۲ موضوع اساسی باعث شد تا مجبور شویم چرخ را از ابتدا اختراع کنیم. اول اینکه نمی‌توانستیم این سرویس را به صورت اقتصادی عرضه کنیم، چون هزینه‌های شرکت‌های ارائه‌دهنده گران است و دوم مسئله تحریم‌ها وجود داشت. بنابراین در حال حاضر تامین‌کننده موتورهای برقی زیرو تامین‌کننده‌های داخلی هستند. زیرو موتورها را در واحد سخت افزار خود، مناسب اشتراک‌گذاری می‌کند. تمام سیستم‌های نظارتی و اپلیکیشن نیز در واحد نرم افزار ما توسعه می‌یابد و شرکت در همین زمینه‌ی تخصصی دانش‌بنیان است.»
پیش از زیرو استارتاپ دیگری هم در زمینه حمل‌ونقل اشتراکی فعالیت می‌کرد که به اعتصاد نازلی این استارتاپ از نظر فرهنگسازی برای استفاده از حمل و نقل اشتراکی خوب عمل کرده بود: «به هر حال ایراداتی داشته که نتوانسته دوام بیاورد. شاید یکی از آنها نوع وسیله انتخابی و نوع تعاملش با سازمان‌های دولتی باشد.»
افراد چگونه از زیرو استفاده می‌کنند؟
شهروندان برای استفاده از «زیرو» در ابتدا باید اپلیکیشن آن را نصب کنند. مردم باید در ابتدا ودیعه اولیه پرداخت کنند: «دلیل دریافت ودیعه نبود اعتبار بانکی در ایران است. به‌صورت معمول در همه جای دنیا افراد، اعتباری حدود ۸۰۰ تا هزار یورو برای استفاده از سرویس‌های اشتراکی می‌گذارند، اما متاسفانه با توجه به اینکه در ایران کارت اعتباری بانکی در دسترس نیست، کاربران برای استفاده از زیرو سپرده‌ای پرداخت می‌کنند که در صورت عدم پرداخت در انتهای سفر هزینه به شکل جریمه از این سپرده اولیه کاسته خواهد شد. کاربر در صورتی که دیگر نیاز به استفاده از زیرو نداشته باشد، می‌تواند موجودی سپرده اولیه خود را از زیرو برداشت کند. البته بهتر است کاربران پیش از استفاده حتما قوانین و مقررات را بخوانند.»
به گفته نازلی هم‌اکنون در زیرو موتور و دوچرخه برقی در اختیار عموم قرار گرفته و اسکوتر در حال تست نهایی است. پس از ثبت‌نام و پرداخت ودیعه، افراد می‌توانند موتور برقی را دقیقه‌ای ۴ هزار و ۹۰۰ تومان و دوچرخه را دقیقه‌ای ۳ هزار و ۵۰۰ تومان اجاره کنند: «نحوه قیمت‌گذاری به هزینه‌ای که ما می‌کنیم، بستگی دارد. داخل اپلیکیشن تخفیف هم وجود دارد. به عنوان مثال فردی بسته ۱۰۰ دقیقه‌ای را با ۳۰ درصد تخفیف خریداری می‌کند.»
پس از پرداخت سپرده و احراز هویت، کاربران می‌توانند از طریق اپلیکیشن وسایل را روشن کنند: «به مدلی که کاربران وسیله را درهرجایی که بخواهند رها کنند، نسل چهارم گفته می‌شود. زیرو از نظر فنی امکان ارائه چنین خدمتی را دارد، اما به‌علت وجود سیگنال‌های فریب در تهران و مختل شدن جی پی اس در سطح شهر امکان ارائه سرویس به صورت نسل چهاری وجود ندارد. به همین خاطر پارکینگ‌های مجازی مشخص شده در اپلیکیشن قرار دادیم.»
کاربران پس از پایان سفر باید وسیله خود را در پارکینگ‌های مشخص قرار دهند: «پارکینگ‌های مجازی مشخص شده در اپلیکیشن جایی است که کاربران می‌توانند سفرشان را تمام کنند. البته خروج وسایل از محدوده سبز رنگ توسط کاربران منعی ندارد، اما در پایان باید وسیله نقلیه به یکی از پارکینگ‌های تعیین‌شده بازگرداند. تردد دوچرخه‌های برقی در اتوبان‌ها و پل همچنین ممنوع است.»
زیرو در میان طوفان چالش‌ها
استارتاپ «زیرو» برای فعالیت خود در سطح شهر تهران دچار چالش‌هایی است. این چالش‌ها شامل برقراری ارتباط با نهادهای بالادستی، قطع اینترنت و GPS ها است. آنطور که نازلی میگوید در ابتدای شروع کار شهرداری همکاری‌هایی کرد، اما این همکاری به‌صورت مستمر ادامه پیدا نکرد: «ما به عنوان یک شرکت خصوصی فعال در زمینه حمل و نقل پاک و اشتراکی، آماده همکاری با همه شرکت‌های علاقه‌مند یا نهاد دولتی مرتبط هستیم و همیشه به این نوع همکاری‌ها امیدواریم.»
چالش بعدی چالش همه فعالان این حوزه در بستر اینترنت است: «قطعی اینترنت و اخلال در جی پی اس متاسفانه خدمت‌رسانی زیرو در مسیریابی و موقعیت‌یابی را با مشکلات جدی روبرو می‌کند.»
نازلی در طول صحبت‌های خود درمورد چالش‌ها از مباحثی سخن گفت که برای من غافلگیرکننده بود: «ما مجبور هستیم در واحد فنی خود تجهیزات و امکاناتی را داشته باشیم تا سیگنال‌های فریب را تشخیص دهیم که در شرایط عادی قاعدتا به آن نباید نیاز داشته باشیم.»
این استارتاپ برای اینکه بتواند با این چالش‌ها روبرو شود، سال ۱۴۰۱ جذب سرمایه کرد: «ما در سال ۱۴۰۱ در یک همکاری بسیار موثر درجهت بهینه‌سازی مصرف سوخت و گسترش حمل و نقل برقی اشتراکی از صندوق غیر دولتی صنعت نفت جذب سرمایه کردیم. اما به هر حال مواجه با مسائل اقتصادی روز که همگی درگیر آن هستیم سرعت رشد ما را کم کرده است. مجبوریم محتاط‌تر باشیم و میزان ریسک را پایین نگه داریم. گاهی هدف اصلی به جای رشد به زنده ماندن تغییر می‌کند و این ذات دوام‌آوری یک بنگاه اقتصادی کوچک است.»
فرهنگسازی برای جذب مخاطب
با اینکه در مرکز شهر، دوچرخه‌های زیرو را می‌بینیم، اما هنوز افرادی هستند که با این استارتاپ آشنایی ندارند: «بخشی از هزینه مارکتینگ ما صرف فرهنگسازی استفاده از وسایل برقی اشتراکی به عنوان نوعی حمل و نقل می‌شود. مهم این است که بتوانیم از هر طریقی پیام خود را به مخاطب برسانیم که زیرو یک نوع حمل و نقل عمومی است.»
آنطور که نازلی میگوید واکنش‌ها درمقابل زیرو بسیار مثبت بوده است و بسیاری از نظرات کاربران حول محور این موضوع می‌چرخند که چه زمانی زیرو در منطقه یا شهر آنها سرویس خود را عرضه می‌کند: «به عنوان صاحب یک کسب و کار متوجه هستم که در شرایط عادی اقتصادی باید تمرکز بر رشد و گسترش باشد. اما گاهی مجبوریم برای بقا بجنگیم.»
زیرو در میان اعداد و ارقام
در حال حاضر تیم کوچک«زیرو» در کارخانه نوآوری های‌وی، شعبه تهران پارک فناوری پردیس، مستقر است. «زیرو» فعالیت خود را از اراضی عباس‌آباد آغاز کرد و به گفته نازلی بعد از تست در اراضی عباس‌آباد، به مناطق مرکزی تهران آمده است و در سال جاری منطقه تحت پوشش به سمت شرق و غرب تهران گسترش می‌یابد. دلیل انتخاب مناطق برای توسعه نیز میزان سفرهای درون شهری در آن منطقه است.
این استارتاپ اکنون فقط در تهران فعالیت می‌کند، اما برنامه‌هایی برای سایر کلانشهرهای ایران دارد. زیرو هم‌اکنون ۵۰ هزار کاربر فعال دارد و قرار است در ۱۴۰۴ ناوگان خود را در شهر تهران به بیش از هزار وسیله برساند .
آینده پیش روی زیرو
به گفته نازلی گسترش ناوگان در تهران و سایر کلانشهرهای ایران هدف اصلی زیرو در آینده است: «زیرو با داشتن ناوگان موتوری برقی پتانسیل خوبی برای کمک به حمل بار دارد. از نظر ما جابه‌جایی با وسایل برقی با هدف جابه‌جایی مسافر یا بار امکان‌پذیر است.»
