برداشت یک میلیارد دلاری از صندوق توسعه ملی/ چوب حراج به منابع ملی به بهانه کالابرگ

به گزارش گروه رسانه‌ای شرق ؛ صندوقی که قرار بود سرمایه‌ای برای توسعه اقتصادی باشد، حالا درگیر طرحی شده که آینده آن در هاله‌ای از ابهام است. این اقدام نه‌تنها با اهداف تأسیس صندوق همخوانی ندارد، بلکه ادامه روندی است که در سال‌های اخیر بارها تکرار شده؛ برداشت‌های بی‌حساب‌و‌کتاب از منابع ملی برای جبران کسری بودجه و تأمین طرح‌هایی که معلوم نیست سرانجامشان چه خواهد شد.

به گزارش شبکه شرق، صندوق توسعه ملی با هدف تبدیل بخشی از درآمدهای نفتی به سرمایه‌های پایدار و کاهش وابستگی کشور به نفت تأسیس شد. طبق قوانین، این منابع باید صرف پروژه‌های زیرساختی، تولیدی و سرمایه‌گذاری‌های مولد شوند، نه تأمین مخارج جاری دولت. اما در عمل، این صندوق به محلی برای جبران کسری بودجه دولت‌ها و اجرای طرح‌های مقطعی و بعضاً شکست‌خورده تبدیل شده است.

بارها از این صندوق برای اموری استفاده شده که هیچ ارتباطی با توسعه اقتصادی نداشته‌اند. از برداشت برای تأمین بودجه نهادهای فرهنگی گرفته تا تأمین حقوق و دستمزد بخش‌های مختلف دولتی. مثلاً در مقاطعی دولت‌ها به جای اصلاح ساختار اقتصادی، برای جبران کسری بودجه خود از این صندوق برداشت کرده‌اند؛ اقدامی که نتیجه‌ای جز خالی‌تر شدن ذخایر ارزی کشور و کاهش قدرت مالی دولت در شرایط بحرانی نداشته است.

کالابرگ؛ تکرار یک تجربه شکست‌خورده

حالا یک میلیارد دلار از این منابع ملی صرف کالابرگ الکترونیکی شده؛ طرحی که از همان ابتدا با ابهامات زیادی همراه بود. هنوز مشخص نیست که این طرح چقدر موفق خواهد بود و آیا اساساً توانایی تأمین نیازهای معیشتی مردم را دارد یا نه. تجربه‌های گذشته نشان داده که طرح‌های مشابه، نه‌تنها باری از دوش اقتصاد برنمی‌دارند، بلکه خود به مشکلی جدید تبدیل می‌شوند.

طرح کالابرگ یادآور تجربه کوپن‌های دهه ۶۰ و ۷۰ است. آن زمان هم هدف، حمایت از اقشار کم‌درآمد بود، اما در عمل، کوپن‌ها باعث ایجاد بازار سیاه، رانت و فساد اقتصادی شدند. حالا دولت، در حالی که هنوز هیچ مدل موفقی برای اجرای این طرح ارائه نکرده، میلیاردها دلار از منابع ملی را به آن اختصاص داده است.

مسئله اینجاست که کالابرگ به‌جای حل مشکل معیشتی مردم، احتمالا خودش به یک بحران جدید تبدیل خواهد شد. وقتی مردم برای خرید کالاهای اساسی مجبور به استفاده از کالابرگ باشند، تقاضا در بازار افزایش می‌یابد، اما از آن سو، عرضه چندان تغییری نمی‌کند. نتیجه؟ کمبود کالا و افزایش قیمت‌ها در بازار آزاد.

چرا این برداشت یک هشدار جدی است؟

برداشت از صندوق توسعه ملی، آن هم برای تأمین یک طرح نامشخص، در حالی انجام شده که اقتصاد کشور به شدت به این ذخایر ارزی نیاز دارد. وقتی این پول‌ها صرف پروژه‌هایی شود که بازدهی اقتصادی ندارند، در آینده بحران‌های بزرگ‌تری ایجاد خواهد شد.

صندوق توسعه ملی قرار بود پشتوانه‌ای برای سرمایه‌گذاری‌های مولد باشد، اما حالا به محلی برای هزینه‌های مقطعی دولت تبدیل شده است. اگر این روند ادامه پیدا کند، این صندوق هم مثل حساب ذخیره ارزی در سال‌های گذشته، به مرز نابودی خواهد رسید.

چوب حراج به منابع ملی

سؤال اصلی اینجاست: چرا منابع ارزی کشور صرف یک طرح پرابهام شده، در حالی که بسیاری از پروژه‌های زیرساختی و اقتصادی به دلیل کمبود بودجه معطل مانده‌اند؟ در شرایطی که کشور برای توسعه نیاز به سرمایه‌گذاری‌های کلان در حوزه انرژی، حمل‌ونقل، صنعت و تولید دارد، چرا یک میلیارد دلار از ذخایر ارزی برای طرحی مصرف شده که آینده‌اش مبهم است؟

این چوب حراج زدن به منابع ملی است. اگر قرار باشد هر دولتی برای جبران هزینه‌های جاری خود از صندوق توسعه ملی برداشت کند، دیگر چیزی برای سرمایه‌گذاری‌های بلندمدت باقی نخواهد ماند. این یک هشدار جدی است؛ صندوق توسعه ملی قرار نبود جایگزین جیب خالی دولت شود.