جین آستین در قدمِ اول

بین نویسندگان کلاسیک جین آستین همچنان یکی از پرطرفدارترین‌هاست. رمان‌های او هم میان مخاطبان عادی ادبیات با اقبال فراوان روبه‌روست و هم برای کسانی که ادبیات را به‌طور تخصصی‌تر دنبال می‌کنند عرصه‌ای است برای انواع تفسیرها. حتی ولادیمیر نابوکوف که بسیار نخبه‌گرا و سخت‌گیر بود و در افزودن رمانی از جین آستین به فهرست رمان‌هایی که برای درس‌گفتارهایش برگزیده بود، اکراه داشت، سرانجام مجاب شد که رمان «منسفیلدپارک» او را به این فهرست اضافه کند و در کلاس‌های درس‌ خود به آن بپردازد. از رمان‌های آستین اقتباس‌های سینمایی و تلویزیونی بسیاری نیز انجام شده است. کتاب «جین آستین»، نوشته رابرت درایدن که با ترجمه حمیده چگونیان در نشر شیرازه منتشر شده است، دریچه‌ای است به جهان داستان‌های جین آستین و زمینه و زمانه خلق این آثار، همراه با طرح‌هایی از جو لی که متناسب با دنیای داستانی آستین طراحی شده‌اند. این کتاب از مجموعه کتاب‌های «قدم اول» است که در آن‌ها مفاهیم مختلف علمی و فلسفی و همچنین مشاهیر جهان به زبانی ساده اما از جنبه‌های مختلف به مخاطبان معرفی می‌شوند. رابرت درایدن در بخشی از مقدمه کتاب درباره آن‌چه در آن درباره جین آستین و رمان‌های او خواهیم خواند، چنین گفته است: «در این صفحات با مباحث شش رمان اصلی او، در کنار ارجاع مستمر به رمان‌های عقل و احساس، غرور و تعصب، منسفیلدپارک، اِما، کلیسای نورثنگر و ترغیب آشنا خواهید شد. همچنین نگاهی اجمالی خواهیم انداخت به زندگی و زمانه جین آستین، تأمل در میراث او، برنامه‌های تلویزیونی و فیلم‌های متعددی که درباره او ساخته شده است، کتاب‌هایی که از نوشته‌های او اقتباس شده، سایت‌های طرفدار وی و غیره و غیره که توسط موج‌های بزرگ علاقه به جین آستین در دنیای انگلیسی‌زبان در طی بیست و اندی سال گذشته به وجود آمده‌اند.»
درایدن که خود سال‌ها به پژوهش در آثار آستین پرداخته و بخشی از پایان‌نامه‌ دکترایش هم درباره او بوده و علاوه بر این‌ها، به گفته خودش به عنوان، یک خواننده معمولی از خواندن آثار او لذت برده است، درباره رویکرد کتاب جین آستین قدم اول و شیوه طرح موضوع در این کتاب می‌نویسد: «کتاب جین آستین قدم اول قصد دارد به مباحث مرتبط با جهانِ دوست ما جین بپردازد و مکملی باشد بر آن جهان. در این کتاب، متون پیچیده به سبک قابل فهمی بازگو شده‌اند تا به خوانندگان تازه‌کار آستین در فهم رمان‌ها در سطوح پیشرفته کمک کنند.»
فصل اول کتاب به معرفی جین آستین و شرح زندگی او اختصاص دارد. نویسنده در آغاز این فصل توضیح می‌دهد که برخلاف امروز که «طرفداری از آستین، یک صنعت شده است و این روزها تنها شهرت ویلیام شکسپیر شاعر مورد علاقه آستین، بر معروفیت او سایه می‌افکند.» جین آستین در روزگار خودش چنین شهرتی نداشته و حتی برادرها و خواهرش وقتی که او درگذشته، هویت او را به عنوان یک نویسنده مخفی نگه داشته‌اند و روی سنگ قبر آستین هیچ اشاره‌ای به نویسنده‌بودن او نشده است. درایدن آن‌گاه می‌نویسد: «امروزه صدها نوشته راجع‌به او وجود دارد که ادعا می‌کنند جین آستین را دقیق می‌شناسند. به‌گونه‌ای که فکر می‌کنید که زندگی وی در تمام مدت، موضوع رئالیتی‌شوهای تلویزیونی بوده است، اما اصلا این‌چنین نیست. ما حتی از شکل صورت جین آستین مطمئن نیستیم. هیچ عکس خانوادگی‌ای به جز یک طرح از آستین که توسط خواهرش کاساندرا که نقاشی مبتدی بود، وجود ندارد. طرح دومی هم از آستین توسط کاساندرا کشیده شده که در آن صورتش پیدا نیست. جین هیچ‌گاه موضوع پرداخت هیچ هنرمندی قرار نگرفت.»
فصل دوم کتاب درباره رمان «عقل و احساس» جین آستین است. در این فصل به لحاظ تاریخی و مضمونی به این رمان پرداخته و خلاصه‌‌ و تفسیری از آن نیز ارائه شده است.
رمان «غرور و تعصب» موضوع فصل سوم کتاب است و در فصل‌های چهارم تا هفتم نیز به همین ترتیب به دیگر رمان‌های آستین پرداخته شده است.
آن‌چه می‌خوانید از فصل پایانی کتاب است؛ فصلی با عنوان «میراث جین آستین». درایدن در آغاز این فصل درباره جین آستین می‌نویسد: «جین آستین مسلما، نویسنده ادبیات عامه‌پسندی است که بیشتر از هر کس دیگری در این حوزه در کلاس‌های دانشگاهی تدریس می‌شود. فمینیست‌ها از طریق آثار او، با شخصیت‌های زن قدرتمندش احساس همسانی می‌کنند و مورخین ادبی، انگلیسِ زمان آستین و ارتباط آن با امپراطوری بریتانیا را کشف می‌کنند و دیگر منتقدین، به موضوع تحریک‌آمیز طبقه اجتماعی که به طرح‌های داستانی وی گره خورده است، توجه می‌کنند. علاوه بر جنبه‌های دانشگاهی برای پرداختن به رمان‌های آستین، داستان‌های او، داستان‌هایی سرگرم‌کننده هستند، که مخاطبان مدرن با شخصیت‌ها و موقعیت‌هایش احساس نزدیکی می‌کنند. به این دلایل، آستین فراتر از تالارهای مقدس دانشگاهی مورد پذیرش قرار گرفته است. در مجموعه‌ای که سوزان.آر.پاسی و جیمز تامپسون تحت عنوان جین آستین و شرکا بازسازی گذشته در فرهنگ معاصر منتشر کرده‌اند، به کثرت فیلم‌ها، بازسازی‌ها، اقتباس‌ها، منابع اینترنتی، صنایع گردشگری مرتبط با آستین اشاره شده است. آنها همچنین به نرم‌افزارهایی مانند آستین شیفتگی اشاره می‌کنند که به کاربران اجازه می‌دهد داستان‌هایی شبیه به داستان‌های آستین تولید کنند و از این طریق در اروپا و آمریکا پول در بیاورند. از آنجا که رمان‌های آستین، به پول و جهش‌های طبقه متوسط اختصاص دارد، خود آستین، اگر آگاه شود که کارهایش با هدفی مادی، بازتولید می‌شود، کاملا لذت خواهد برد. تا به حال، هیچ رمان‌نویس ادبی دیگری، این چنین با طیف گسترده‌ای از طرفداران‌اش تشویق نشده است.»
درایدن در ادامه این بخش به انعکاس میراث جین آستین در فرهنگ مدرن و تأثیر آن بر این فرهنگ پرداخته است. او در جایی از همین فصل یکی از دلایل محبوبیت جین آستین در میان طیف وسیعی از مخاطبان را این می‌داند که «داستان‌های او می‌توانند با تفاسیر متعددی همراه شوند.» او همچنین بزرگ‌ترین میراث آستین را داستان عاشقانه می‌داند و می‌نویسد: «هرکدام از رمان‌های او، با سناریوهایی رمانتیک بین شخصیت‌هایی که می‌توانیم عمیقا به آنها اهمیت بدهیم، به ما ارائه شده است. زمان و زمان دومرتبه، ما با طرح‌های داستانی که با تنش و بی‌ثباتی و ناکامی به هم بافته شده‌اند و نهایتا از اوج ماجرا پایانی خوشایند می‌یابند، آشنا می‌شویم. ما عاشق داستان‌های عاشقانه هستیم و آستین استاد بیان کردن داستان‌های عاشقانه است.»

بین نویسندگان کلاسیک جین آستین همچنان یکی از پرطرفدارترین‌هاست. رمان‌های او هم میان مخاطبان عادی ادبیات با اقبال فراوان روبه‌روست و هم برای کسانی که ادبیات را به‌طور تخصصی‌تر دنبال می‌کنند عرصه‌ای است برای انواع تفسیرها. حتی ولادیمیر نابوکوف که بسیار نخبه‌گرا و سخت‌گیر بود و در افزودن رمانی از جین آستین به فهرست رمان‌هایی که برای درس‌گفتارهایش برگزیده بود، اکراه داشت، سرانجام مجاب شد که رمان «منسفیلدپارک» او را به این فهرست اضافه کند و در کلاس‌های درس‌ خود به آن بپردازد. از رمان‌های آستین اقتباس‌های سینمایی و تلویزیونی بسیاری نیز انجام شده است. کتاب «جین آستین»، نوشته رابرت درایدن که با ترجمه حمیده چگونیان در نشر شیرازه منتشر شده است، دریچه‌ای است به جهان داستان‌های جین آستین و زمینه و زمانه خلق این آثار، همراه با طرح‌هایی از جو لی که متناسب با دنیای داستانی آستین طراحی شده‌اند. این کتاب از مجموعه کتاب‌های «قدم اول» است که در آن‌ها مفاهیم مختلف علمی و فلسفی و همچنین مشاهیر جهان به زبانی ساده اما از جنبه‌های مختلف به مخاطبان معرفی می‌شوند. رابرت درایدن در بخشی از مقدمه کتاب درباره آن‌چه در آن درباره جین آستین و رمان‌های او خواهیم خواند، چنین گفته است: «در این صفحات با مباحث شش رمان اصلی او، در کنار ارجاع مستمر به رمان‌های عقل و احساس، غرور و تعصب، منسفیلدپارک، اِما، کلیسای نورثنگر و ترغیب آشنا خواهید شد. همچنین نگاهی اجمالی خواهیم انداخت به زندگی و زمانه جین آستین، تأمل در میراث او، برنامه‌های تلویزیونی و فیلم‌های متعددی که درباره او ساخته شده است، کتاب‌هایی که از نوشته‌های او اقتباس شده، سایت‌های طرفدار وی و غیره و غیره که توسط موج‌های بزرگ علاقه به جین آستین در دنیای انگلیسی‌زبان در طی بیست و اندی سال گذشته به وجود آمده‌اند.»
درایدن که خود سال‌ها به پژوهش در آثار آستین پرداخته و بخشی از پایان‌نامه‌ دکترایش هم درباره او بوده و علاوه بر این‌ها، به گفته خودش به عنوان، یک خواننده معمولی از خواندن آثار او لذت برده است، درباره رویکرد کتاب جین آستین قدم اول و شیوه طرح موضوع در این کتاب می‌نویسد: «کتاب جین آستین قدم اول قصد دارد به مباحث مرتبط با جهانِ دوست ما جین بپردازد و مکملی باشد بر آن جهان. در این کتاب، متون پیچیده به سبک قابل فهمی بازگو شده‌اند تا به خوانندگان تازه‌کار آستین در فهم رمان‌ها در سطوح پیشرفته کمک کنند.»
فصل اول کتاب به معرفی جین آستین و شرح زندگی او اختصاص دارد. نویسنده در آغاز این فصل توضیح می‌دهد که برخلاف امروز که «طرفداری از آستین، یک صنعت شده است و این روزها تنها شهرت ویلیام شکسپیر شاعر مورد علاقه آستین، بر معروفیت او سایه می‌افکند.» جین آستین در روزگار خودش چنین شهرتی نداشته و حتی برادرها و خواهرش وقتی که او درگذشته، هویت او را به عنوان یک نویسنده مخفی نگه داشته‌اند و روی سنگ قبر آستین هیچ اشاره‌ای به نویسنده‌بودن او نشده است. درایدن آن‌گاه می‌نویسد: «امروزه صدها نوشته راجع‌به او وجود دارد که ادعا می‌کنند جین آستین را دقیق می‌شناسند. به‌گونه‌ای که فکر می‌کنید که زندگی وی در تمام مدت، موضوع رئالیتی‌شوهای تلویزیونی بوده است، اما اصلا این‌چنین نیست. ما حتی از شکل صورت جین آستین مطمئن نیستیم. هیچ عکس خانوادگی‌ای به جز یک طرح از آستین که توسط خواهرش کاساندرا که نقاشی مبتدی بود، وجود ندارد. طرح دومی هم از آستین توسط کاساندرا کشیده شده که در آن صورتش پیدا نیست. جین هیچ‌گاه موضوع پرداخت هیچ هنرمندی قرار نگرفت.»
فصل دوم کتاب درباره رمان «عقل و احساس» جین آستین است. در این فصل به لحاظ تاریخی و مضمونی به این رمان پرداخته و خلاصه‌‌ و تفسیری از آن نیز ارائه شده است.
رمان «غرور و تعصب» موضوع فصل سوم کتاب است و در فصل‌های چهارم تا هفتم نیز به همین ترتیب به دیگر رمان‌های آستین پرداخته شده است.
آن‌چه می‌خوانید از فصل پایانی کتاب است؛ فصلی با عنوان «میراث جین آستین». درایدن در آغاز این فصل درباره جین آستین می‌نویسد: «جین آستین مسلما، نویسنده ادبیات عامه‌پسندی است که بیشتر از هر کس دیگری در این حوزه در کلاس‌های دانشگاهی تدریس می‌شود. فمینیست‌ها از طریق آثار او، با شخصیت‌های زن قدرتمندش احساس همسانی می‌کنند و مورخین ادبی، انگلیسِ زمان آستین و ارتباط آن با امپراطوری بریتانیا را کشف می‌کنند و دیگر منتقدین، به موضوع تحریک‌آمیز طبقه اجتماعی که به طرح‌های داستانی وی گره خورده است، توجه می‌کنند. علاوه بر جنبه‌های دانشگاهی برای پرداختن به رمان‌های آستین، داستان‌های او، داستان‌هایی سرگرم‌کننده هستند، که مخاطبان مدرن با شخصیت‌ها و موقعیت‌هایش احساس نزدیکی می‌کنند. به این دلایل، آستین فراتر از تالارهای مقدس دانشگاهی مورد پذیرش قرار گرفته است. در مجموعه‌ای که سوزان.آر.پاسی و جیمز تامپسون تحت عنوان جین آستین و شرکا بازسازی گذشته در فرهنگ معاصر منتشر کرده‌اند، به کثرت فیلم‌ها، بازسازی‌ها، اقتباس‌ها، منابع اینترنتی، صنایع گردشگری مرتبط با آستین اشاره شده است. آنها همچنین به نرم‌افزارهایی مانند آستین شیفتگی اشاره می‌کنند که به کاربران اجازه می‌دهد داستان‌هایی شبیه به داستان‌های آستین تولید کنند و از این طریق در اروپا و آمریکا پول در بیاورند. از آنجا که رمان‌های آستین، به پول و جهش‌های طبقه متوسط اختصاص دارد، خود آستین، اگر آگاه شود که کارهایش با هدفی مادی، بازتولید می‌شود، کاملا لذت خواهد برد. تا به حال، هیچ رمان‌نویس ادبی دیگری، این چنین با طیف گسترده‌ای از طرفداران‌اش تشویق نشده است.»
درایدن در ادامه این بخش به انعکاس میراث جین آستین در فرهنگ مدرن و تأثیر آن بر این فرهنگ پرداخته است. او در جایی از همین فصل یکی از دلایل محبوبیت جین آستین در میان طیف وسیعی از مخاطبان را این می‌داند که «داستان‌های او می‌توانند با تفاسیر متعددی همراه شوند.» او همچنین بزرگ‌ترین میراث آستین را داستان عاشقانه می‌داند و می‌نویسد: «هرکدام از رمان‌های او، با سناریوهایی رمانتیک بین شخصیت‌هایی که می‌توانیم عمیقا به آنها اهمیت بدهیم، به ما ارائه شده است. زمان و زمان دومرتبه، ما با طرح‌های داستانی که با تنش و بی‌ثباتی و ناکامی به هم بافته شده‌اند و نهایتا از اوج ماجرا پایانی خوشایند می‌یابند، آشنا می‌شویم. ما عاشق داستان‌های عاشقانه هستیم و آستین استاد بیان کردن داستان‌های عاشقانه است.»