|

نفت، رانت، نفرین و هژمونی آمریکا

«نفرین نفت» که گاه‌وبیگاه عده‌ای از آن سخن به میان آورده‌اند، چیزی نیست که فقط دامن اقتصاد کشورهای نفت‌خیز را بگیرد. د‌ولت‌های غیروابسته به اقتصاد و معیشت مردم و فروشنده منابع طبیعی و ارتزاق‌کننده از اموال خدادادی مردم را پدید آورد و سیاست، اقتصاد، جامعه، فرهنگ و امور عادی زندگی مردمان را مختل کرد. این نفرین اکنون گریبان تمام دنیا و مخصوصا کشورهای پیشرفته متکی به نفت به‌مثابه مهم‌ترین منبع تأمین انرژی را گرفته است. کتاب «نفت و هژمونیسم آمریکا» نوشته محسن مسرت با عنوان فرعی «انتقال سیستم انرژی فسیلی به انرژی تجدیدپذیر» که نشر نی در سال 1397 به بازار فرستاده، نگاهی به همین مسئله دارد. این کتاب در دو بخش و 11 فصل به گفته مؤلف آن که دانش‌آموخته اقتصاد سیاسی و دارای مدرک فوق‌دکترای رشته اقتصاد و عضو هیئت علمی دانشگاه اوزنابروک آلمان است، بر اساس مطالعات او در مورد «سازوکارهای ورود استعمارگرانه و امپریالیستی و بنابراین وابسته‌کردن انگل‌وار اقتصاد و جوامع این کشورها» و همچنین با نگاهی انتقادی به قانون ارزش ریکاردو و مارکس و در تکمیل نظریه رانت و تئوری قیمت‌یابی منابع طبیعی نوشته شده است. بخش اول کتاب یا «مبانی نظری و تاریخی» در هشت فصل از جمله به «معمای قیمت نفت»، «نفت و امپریالیسم دلارمحوری»، «دورنمای انرژی، نظام جدید جهانی در قرن 21 و انتقال سیستم انرژی» و «جراحی بزرگ غرب برای خروج از الگوی نفت» پرداخته و بخش دوم با عنوان «الگوی مصرف انرژی و آینده انرژی‌های تجدیدپذیر در ایران» در سه فصل، مسائلی مانند دولت رانتی، ویژگی‌های الگوی مصرف انرژی و «گزینه الگوی انرژی پایدار: انرژی بدون یارانه بهینه‌سازی» را زیر ذره‌بین برده است. نویسنده درباره اقتصاد وابسته به نفت توضیح داده: «اگر در ایالات متحده نفت در خدمت صنایع قرار گرفت، در ایران و خاورمیانه تولید نفت و ایجاد صنایع نفتی پیش‌شرط تمام چیزهای دیگر شد. از تغییرات ساختاری در بودجه دولت گرفته تا ایجاد مؤسسات خدماتی، سرمایه‌گذاری‌های دولتی در ایجاد بنادر و سایر بخش‌های عمومی، گذر از جامعه کشاورزی و دهقانی، فرار جمعیت از مناطق روستایی، تشکیل شهرها، ساختار قدرت رژیم سلطنتی، ساختار اجتماعی، چگونگی انتقال از جامعه دهقانی به جامعه شهری و بالاخره الگوی صنعتی و مصرف انرژی؛ همه‌چیز و همه‌گونه تغییرات از اواخر قرن سیزدهم هجری تاکنون تحت‌تأثیر شدید بهره‌برداری و صادرات نفت قرار گرفته است». در نهایت، نویسنده پیشنهادهایی ارائه داده است تا «دورنمای امیدوارکننده تغییر سیستم عقب‌مانده به سیستم آینده‌ساز و پایدار انرژی و حتی تحول اقتصادی در ایران نمایان شود».این کتاب را نشر نی در تیراژ 500 نسخه، در 404 صفحه و به قیمت 38 هزار تومان عرضه کرده است.

«نفرین نفت» که گاه‌وبیگاه عده‌ای از آن سخن به میان آورده‌اند، چیزی نیست که فقط دامن اقتصاد کشورهای نفت‌خیز را بگیرد. د‌ولت‌های غیروابسته به اقتصاد و معیشت مردم و فروشنده منابع طبیعی و ارتزاق‌کننده از اموال خدادادی مردم را پدید آورد و سیاست، اقتصاد، جامعه، فرهنگ و امور عادی زندگی مردمان را مختل کرد. این نفرین اکنون گریبان تمام دنیا و مخصوصا کشورهای پیشرفته متکی به نفت به‌مثابه مهم‌ترین منبع تأمین انرژی را گرفته است. کتاب «نفت و هژمونیسم آمریکا» نوشته محسن مسرت با عنوان فرعی «انتقال سیستم انرژی فسیلی به انرژی تجدیدپذیر» که نشر نی در سال 1397 به بازار فرستاده، نگاهی به همین مسئله دارد. این کتاب در دو بخش و 11 فصل به گفته مؤلف آن که دانش‌آموخته اقتصاد سیاسی و دارای مدرک فوق‌دکترای رشته اقتصاد و عضو هیئت علمی دانشگاه اوزنابروک آلمان است، بر اساس مطالعات او در مورد «سازوکارهای ورود استعمارگرانه و امپریالیستی و بنابراین وابسته‌کردن انگل‌وار اقتصاد و جوامع این کشورها» و همچنین با نگاهی انتقادی به قانون ارزش ریکاردو و مارکس و در تکمیل نظریه رانت و تئوری قیمت‌یابی منابع طبیعی نوشته شده است. بخش اول کتاب یا «مبانی نظری و تاریخی» در هشت فصل از جمله به «معمای قیمت نفت»، «نفت و امپریالیسم دلارمحوری»، «دورنمای انرژی، نظام جدید جهانی در قرن 21 و انتقال سیستم انرژی» و «جراحی بزرگ غرب برای خروج از الگوی نفت» پرداخته و بخش دوم با عنوان «الگوی مصرف انرژی و آینده انرژی‌های تجدیدپذیر در ایران» در سه فصل، مسائلی مانند دولت رانتی، ویژگی‌های الگوی مصرف انرژی و «گزینه الگوی انرژی پایدار: انرژی بدون یارانه بهینه‌سازی» را زیر ذره‌بین برده است. نویسنده درباره اقتصاد وابسته به نفت توضیح داده: «اگر در ایالات متحده نفت در خدمت صنایع قرار گرفت، در ایران و خاورمیانه تولید نفت و ایجاد صنایع نفتی پیش‌شرط تمام چیزهای دیگر شد. از تغییرات ساختاری در بودجه دولت گرفته تا ایجاد مؤسسات خدماتی، سرمایه‌گذاری‌های دولتی در ایجاد بنادر و سایر بخش‌های عمومی، گذر از جامعه کشاورزی و دهقانی، فرار جمعیت از مناطق روستایی، تشکیل شهرها، ساختار قدرت رژیم سلطنتی، ساختار اجتماعی، چگونگی انتقال از جامعه دهقانی به جامعه شهری و بالاخره الگوی صنعتی و مصرف انرژی؛ همه‌چیز و همه‌گونه تغییرات از اواخر قرن سیزدهم هجری تاکنون تحت‌تأثیر شدید بهره‌برداری و صادرات نفت قرار گرفته است». در نهایت، نویسنده پیشنهادهایی ارائه داده است تا «دورنمای امیدوارکننده تغییر سیستم عقب‌مانده به سیستم آینده‌ساز و پایدار انرژی و حتی تحول اقتصادی در ایران نمایان شود».این کتاب را نشر نی در تیراژ 500 نسخه، در 404 صفحه و به قیمت 38 هزار تومان عرضه کرده است.

 

اخبار مرتبط سایر رسانه ها