طرحی علیه افراط و تفریط

معاونت زراعت وزارت جهاد کشاورزی اعلام کرده الگوی کشت محصولات کشاورزی حدود دوسال‌ونیم است که تهیه شده و درحال‌حاضر در مراحل نهایی ثبت قرار دارد. از همان سال‌های آغازین که گسترش مصرف و کاهش منابع تولید با پدیده خشک‌سالی و برداشت مخاطره‌آمیز آب از سفره‌های زیرزمینی در هم تلاقی یافت، ضرورت تدوین و طراحی یک سند ملی به‌عنوان الگوی کشت، به مطالبه آگاهان در بخش کشاورزی تبدیل شد. سندی که با عنایت به متغیرهای اقلیمی و خاک، نیازهای اساسی منابع مصرف، ظرفیت‌های قابل گسترش صادرات، کاهش مصرف هزینه‌های حمل‌ونقل، افزایش بازده اقتصادی و مهم‌تر از همه بهره‌وری فزاینده و پایدار در سهم تعیین‌شده مصرف آب آبیاری برای بخش کشاورزی بتواند مبنای اجرای برنامه‌های بخش کشاورزی بشود. در صورت تهیه این نقشه راه، قطعا انتظارات از دستیابی مدیریت بخش کشاورزی به امنیت غذایی به‌ صورتی واقع‌گرایانه شده و از ابراز نظرهای افراط و تفریطی از قبیل امکان تولید غذا برای 300‌ میلیون نفر یا از آن سو تعطیلی بخش کشاورزی پرهیز خواهد شد. خوشبختانه با وجود سال‌ها تأخیر صورت‌گرفته در پرداختن به این ضرورت و پس از نزدیک به سه سال کار مداوم، طرح جامع الگوی کشت برای اقلیم‌های مختلف کشور در فاز اولیه در معاونت زراعت وزارت جهاد کشاورزی در مرحله نهایی قرار دارد. البته وجود دگرگونی‌های پر‌شتاب اقلیمی را باید به‌عنوان چالشی بزرگ فراروی تدوین این الگو برشمرد. درباره این چالش چه بسیار پهنه‌هایی در کشور وجود دارند که در این روند شتاب‌آلود منابع، آب از دست داده و در تدوین الگو تردید و نبود شفافیت به ‌وجود آورده‌اند. از طرفی باید به خاطر بسپاریم که تطبیق و ساماندهی این الگو با فعالیت‌های جاری کشاورزی فقط از طریق فرهنگ‌سازی و برنامه‌ریزی اقتصادی در جذب بهره‌برداران به اجرای این الگو امکان‌پذیر است. در‌این‌باره نقش نهاد ترویج و رسانه‌ها برای تحقق این پذیرش انکارناپذیر است. ضمن ابراز تمجید و قدردانی از وزارت جهاد کشاورزی از اینکه سرانجام به این امر مهم مبادرت کرده است، امید آن می‌رود که با اتخاذ سازوکاری مناسب این طرح کلیدی و زیرساختی به دلیل تداوم تغییرات اقلیمی، احتمال معرفی گونه‌های جدید زراعی و باغی جدید و نیز امکان بهره‌گیری از تمام نیرو و تخصص‌ها در کشور در معرض پایش و تکامل مستمر قرار گیرد.

از‌جمله محورهایی که باید در این برنامه‌های تکمیلی آینده افزوده شود، تغییرات جمعیتی در مصرف‌کنندگان، برنامه‌ریزی‌های متمایز و متناسب برای گلخانه‌ها، قطعات کوچک و قطعات بزرگ مالکی است. برنامه‌ریزان به خاطر داشته باشند که از پنج‌ میلیون بهره‌بردار در برنامه الگوی کشت در این قطعات الزامات خاص خود را می‌طلبد؛ بنابراین الگوی کشت تدوین‌شده ضمن توجه و تأکیدمحوری بر کاهش مصرف آب و دیگر مزیت‌های مد نظر نباید به‌گونه‌ای اجرا شود که به هزیمت و سرگردانی این مجموعه منجر شود. بدون تردید این گروه از بهره‌برداران از حافظان و مجریان واقعی کشاورزی پایدار بوده و نقشی انکارناپذیر در تحقق این راهبرد دارند. ارائه مجموعه نهایی‌شده این برنامه به همه تخصص‌های مربوطه در کشور از طریق فراخوان و برای تداوم خود‌ترمیمی و تکامل سال‌به‌سال آن در این نوشتار تأکید می‌شود.

معاونت زراعت وزارت جهاد کشاورزی اعلام کرده الگوی کشت محصولات کشاورزی حدود دوسال‌ونیم است که تهیه شده و درحال‌حاضر در مراحل نهایی ثبت قرار دارد. از همان سال‌های آغازین که گسترش مصرف و کاهش منابع تولید با پدیده خشک‌سالی و برداشت مخاطره‌آمیز آب از سفره‌های زیرزمینی در هم تلاقی یافت، ضرورت تدوین و طراحی یک سند ملی به‌عنوان الگوی کشت، به مطالبه آگاهان در بخش کشاورزی تبدیل شد. سندی که با عنایت به متغیرهای اقلیمی و خاک، نیازهای اساسی منابع مصرف، ظرفیت‌های قابل گسترش صادرات، کاهش مصرف هزینه‌های حمل‌ونقل، افزایش بازده اقتصادی و مهم‌تر از همه بهره‌وری فزاینده و پایدار در سهم تعیین‌شده مصرف آب آبیاری برای بخش کشاورزی بتواند مبنای اجرای برنامه‌های بخش کشاورزی بشود. در صورت تهیه این نقشه راه، قطعا انتظارات از دستیابی مدیریت بخش کشاورزی به امنیت غذایی به‌ صورتی واقع‌گرایانه شده و از ابراز نظرهای افراط و تفریطی از قبیل امکان تولید غذا برای 300‌ میلیون نفر یا از آن سو تعطیلی بخش کشاورزی پرهیز خواهد شد. خوشبختانه با وجود سال‌ها تأخیر صورت‌گرفته در پرداختن به این ضرورت و پس از نزدیک به سه سال کار مداوم، طرح جامع الگوی کشت برای اقلیم‌های مختلف کشور در فاز اولیه در معاونت زراعت وزارت جهاد کشاورزی در مرحله نهایی قرار دارد. البته وجود دگرگونی‌های پر‌شتاب اقلیمی را باید به‌عنوان چالشی بزرگ فراروی تدوین این الگو برشمرد. درباره این چالش چه بسیار پهنه‌هایی در کشور وجود دارند که در این روند شتاب‌آلود منابع، آب از دست داده و در تدوین الگو تردید و نبود شفافیت به ‌وجود آورده‌اند. از طرفی باید به خاطر بسپاریم که تطبیق و ساماندهی این الگو با فعالیت‌های جاری کشاورزی فقط از طریق فرهنگ‌سازی و برنامه‌ریزی اقتصادی در جذب بهره‌برداران به اجرای این الگو امکان‌پذیر است. در‌این‌باره نقش نهاد ترویج و رسانه‌ها برای تحقق این پذیرش انکارناپذیر است. ضمن ابراز تمجید و قدردانی از وزارت جهاد کشاورزی از اینکه سرانجام به این امر مهم مبادرت کرده است، امید آن می‌رود که با اتخاذ سازوکاری مناسب این طرح کلیدی و زیرساختی به دلیل تداوم تغییرات اقلیمی، احتمال معرفی گونه‌های جدید زراعی و باغی جدید و نیز امکان بهره‌گیری از تمام نیرو و تخصص‌ها در کشور در معرض پایش و تکامل مستمر قرار گیرد.

از‌جمله محورهایی که باید در این برنامه‌های تکمیلی آینده افزوده شود، تغییرات جمعیتی در مصرف‌کنندگان، برنامه‌ریزی‌های متمایز و متناسب برای گلخانه‌ها، قطعات کوچک و قطعات بزرگ مالکی است. برنامه‌ریزان به خاطر داشته باشند که از پنج‌ میلیون بهره‌بردار در برنامه الگوی کشت در این قطعات الزامات خاص خود را می‌طلبد؛ بنابراین الگوی کشت تدوین‌شده ضمن توجه و تأکیدمحوری بر کاهش مصرف آب و دیگر مزیت‌های مد نظر نباید به‌گونه‌ای اجرا شود که به هزیمت و سرگردانی این مجموعه منجر شود. بدون تردید این گروه از بهره‌برداران از حافظان و مجریان واقعی کشاورزی پایدار بوده و نقشی انکارناپذیر در تحقق این راهبرد دارند. ارائه مجموعه نهایی‌شده این برنامه به همه تخصص‌های مربوطه در کشور از طریق فراخوان و برای تداوم خود‌ترمیمی و تکامل سال‌به‌سال آن در این نوشتار تأکید می‌شود.