هنرمند مردمی، هنر اجتماعی

روز دوشنبه مورخ 8/5/97 پیشنهاد همایون شجریان را در اخبار شنیدم که در اینستاگرام برای اجرای رایگان کنسرت‌های خیابانی و بردن هنر موسیقی ملی و سنتی به میان مردم اعلام آمادگی کرد. او فرزند خلف «خسرو آواز ایران» است که هنر خود را در تمام عمر در خدمت مردم و جامعه قرار داد و مانند همه هنرمندان خراسانی از جمله ناصرخسرو قبادیانی یا فردوسی، ملک‌الشعرای بهار، مهدی اخوان‌ثالث، مجبور به گوشه‌نشینی شده و اکنون در بستر بیماری است و ‌هزاران ‌هزار عارف و عامی و خواص نگران سلامت او هستند. این پیشنهاد از همان لحظات ابتدایی سروصدای بسیار در رسانه‌های رسمی و غیررسمی کشور به راه انداخت و عده زیادی از هنرمندان و ‌هزاران ‌هزار مردمی را که عاشق موسیقی سنتی و ملی هستند، دلشاد کرد و موجب اقبال و توجه همه هنردوستان سنتی و ملی و میهنی و همچنین رسانه‌ها و روزنامه‌ها و نهادها و سازمان‌های گوناگون شد و بلافاصله برخی هنرمندان محبوب دیگر مانند حسام‌الدین سراج نیز اعلام کردند که خواهان بردن هنر موسیقی خود به میان مردم هستند.

از‌این‌رو پیشنهاد همایون شجریان را باید به فال نیک گرفت؛ چراکه برای نخستین‌بار است که چهره‌ای شناخته‌شده به‌ جای آنکه هنر خود را در صفحه‌های مجازی و در سالن کنسرت‌ها برای خواص ارائه دهد، هنرش را برای اولین‌بار به میان مردم می‌برد و در خدمت جامعه و مردم عادی و به‌ویژه اقشار محروم قرار می‌دهد که از امکانات اقشار خواص جامعه برخوردار نیستند و آرزو دارند هنرمندان خود را در میان خود ببینند تا برای اولین‌بار دریابند که یک هنرمند اجتماعی، سنتی، ملی و مردمی سرشناس به میان آنها می‌آید و هنر خود را به ‌هزاران مشتاق ارائه می‌دهد.
هنرمند اجتماعی و ملی هنرمندی است که هنرش علاوه بر آنکه بر ارزش‌های اجتماعی متکی است، بتواند با جامعه رابطه و پیوند برقرار کند. به ‌قول لئو تولستوی، هنرشناس بزرگ، «هنر یک فعالیت انسانی است که هنرمند آگاهانه بر پایه احساساتی که خود تجربه کرده، به دیگران انتقال دهد». از‌این‌رو وظیفه و نقش اجتماعی هنرمند در همه حال قراردادن هنر خود در خدمت مردم و جامعه است؛ بنابراین جامعه به هنرمندانی که هنرشان در خدمت جامعه باشد، نیازمند است و جامعه حق دارد از آنها بخواهد که از نقش ویژه اجتماعی خود آگاه باشند و رسالت عظیمی را که برعهده آنها گذاشته شده است، به‌خوبی برآورده کنند و هنرشان را فقط در خدمت خواص و سالن‌های کنسرت و در مکان‌های معین و دور از دسترس طبقات محروم و فرودست قرار ندهند، به میان مردم کوچه و بازار بیایند و شادی را به میان اکثریت عظیم جامعه بیاورند. چنین هنرمندانی به ‌قول سعدی «هرجا روند قدر بینند و در صدر نشینند» و پیوندی معنوی، نه مادی با مردم برقرار می‌کنند.
به‌طورکلی در جامعه دو نوع موسیقی وجود دارد: موسیقی خواص و موسیقی عوام. موسیقی و هنر خواص وسیله‌ای برای کسب لذت و خوشگذرانی است و بیگانه از مردم عادی و اقشار عظیمی از جامعه، هنری مادی و در خدمت زر و زور، حاکمان و زورمندان و اشراف؛ مانند آثار هنرمندان درباری که بخش کوچکی از مردم از آن لذت می‌برند. درحالی‌که هنر موسیقی عوام بر جلوه‌هایی از مسائل اساسی و نیازهای ژرف و آرمان‌های عظیم جامعه خود متکی است و رهاوردهای ارزشمندی برای جامعه به ارمغان می‌آورد و در خدمت جامعه است. هنر موسیقی عوام تنها وسیله کسب لذت نیست؛ بلکه هنر اجتماعی است. به جامعه پیام می‌دهد و ارائه طریق می‌کند. جامعه را به پیش می‌راند و باعث رکود و پسرفت آن نمی‌شود و بر‌اساس‌این هنری اصیل و ماندنی است. وردی ایتالیایی در تمام عمر با ایمانی استوار و قلبی پراشتیاق در آرزوی آزادی و اتحاد ایتالیا نغمه‌سرایی کرد و آهنگ ساخت که نمونه آن اپرای «اتللو» است. بتهوون دمیدن سپیده حکومت‌های دموکراسی را با سروده‌های عظیم خود مانند «اگمنت» و «سمفونی شماره 3» (اروییکا) ثنا می‌گفت. یکی از دلایلی که فنلاندی‌ها یان سیبلیوس را تا سرحد پرستش دوست می‌دارند، آن است که او را عامل مهمی در حصول استقلال کشورشان از دست روس‌های تزاری می‌دانند و... . بنابراین رفتن هنرمندانی مانند همایون شجریان به میان مردم اقدام بسیار مؤثر و مفیدی از لحاظ ایجاد شادی و نشاط در جامعه و در نتیجه تأثیرهای اقتصادی و بالابردن میزان بازدهی کاری در کارخانه‌ها، کارگاه‌ها و سازمان‌های اداری و خدماتی، اجتماعی و جلوگیری از انواع آسیب‌ها‌ی اجتماعی از‌جمله دزدی، اعتیاد به سیگار و قلیان و مواد مخدر، نزاع و درگیری، خشونت، طلاق، خودکشی و... بالابردن میزان همدلی و هم‌زبانی و همبستگی اجتماعی و بالابردن سرمایه اجتماعی و اثرات سیاسی و فرهنگی و آرامش روحی و روانی در هنگامی که فشار و نابسامانی اقتصادی و خبرهای نگران‌کننده و ضدونقیض زیاد شده و مردم دچار «چه کنم چه کنم» شده‌اند به‌همین‌دلیل باید هم از جانب مسئولان و هم دیگر هنرمندان در زمینه‌های مختلف حمایت همه‌جانبه شود که خوشبختانه تاکنون مورد اقبال نهادهایی مانند وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و همچنین شورای شهر و شهرداری تهران قرار گرفته است؛ ان‌شاءالله.

روز دوشنبه مورخ 8/5/97 پیشنهاد همایون شجریان را در اخبار شنیدم که در اینستاگرام برای اجرای رایگان کنسرت‌های خیابانی و بردن هنر موسیقی ملی و سنتی به میان مردم اعلام آمادگی کرد. او فرزند خلف «خسرو آواز ایران» است که هنر خود را در تمام عمر در خدمت مردم و جامعه قرار داد و مانند همه هنرمندان خراسانی از جمله ناصرخسرو قبادیانی یا فردوسی، ملک‌الشعرای بهار، مهدی اخوان‌ثالث، مجبور به گوشه‌نشینی شده و اکنون در بستر بیماری است و ‌هزاران ‌هزار عارف و عامی و خواص نگران سلامت او هستند. این پیشنهاد از همان لحظات ابتدایی سروصدای بسیار در رسانه‌های رسمی و غیررسمی کشور به راه انداخت و عده زیادی از هنرمندان و ‌هزاران ‌هزار مردمی را که عاشق موسیقی سنتی و ملی هستند، دلشاد کرد و موجب اقبال و توجه همه هنردوستان سنتی و ملی و میهنی و همچنین رسانه‌ها و روزنامه‌ها و نهادها و سازمان‌های گوناگون شد و بلافاصله برخی هنرمندان محبوب دیگر مانند حسام‌الدین سراج نیز اعلام کردند که خواهان بردن هنر موسیقی خود به میان مردم هستند.

از‌این‌رو پیشنهاد همایون شجریان را باید به فال نیک گرفت؛ چراکه برای نخستین‌بار است که چهره‌ای شناخته‌شده به‌ جای آنکه هنر خود را در صفحه‌های مجازی و در سالن کنسرت‌ها برای خواص ارائه دهد، هنرش را برای اولین‌بار به میان مردم می‌برد و در خدمت جامعه و مردم عادی و به‌ویژه اقشار محروم قرار می‌دهد که از امکانات اقشار خواص جامعه برخوردار نیستند و آرزو دارند هنرمندان خود را در میان خود ببینند تا برای اولین‌بار دریابند که یک هنرمند اجتماعی، سنتی، ملی و مردمی سرشناس به میان آنها می‌آید و هنر خود را به ‌هزاران مشتاق ارائه می‌دهد.
هنرمند اجتماعی و ملی هنرمندی است که هنرش علاوه بر آنکه بر ارزش‌های اجتماعی متکی است، بتواند با جامعه رابطه و پیوند برقرار کند. به ‌قول لئو تولستوی، هنرشناس بزرگ، «هنر یک فعالیت انسانی است که هنرمند آگاهانه بر پایه احساساتی که خود تجربه کرده، به دیگران انتقال دهد». از‌این‌رو وظیفه و نقش اجتماعی هنرمند در همه حال قراردادن هنر خود در خدمت مردم و جامعه است؛ بنابراین جامعه به هنرمندانی که هنرشان در خدمت جامعه باشد، نیازمند است و جامعه حق دارد از آنها بخواهد که از نقش ویژه اجتماعی خود آگاه باشند و رسالت عظیمی را که برعهده آنها گذاشته شده است، به‌خوبی برآورده کنند و هنرشان را فقط در خدمت خواص و سالن‌های کنسرت و در مکان‌های معین و دور از دسترس طبقات محروم و فرودست قرار ندهند، به میان مردم کوچه و بازار بیایند و شادی را به میان اکثریت عظیم جامعه بیاورند. چنین هنرمندانی به ‌قول سعدی «هرجا روند قدر بینند و در صدر نشینند» و پیوندی معنوی، نه مادی با مردم برقرار می‌کنند.
به‌طورکلی در جامعه دو نوع موسیقی وجود دارد: موسیقی خواص و موسیقی عوام. موسیقی و هنر خواص وسیله‌ای برای کسب لذت و خوشگذرانی است و بیگانه از مردم عادی و اقشار عظیمی از جامعه، هنری مادی و در خدمت زر و زور، حاکمان و زورمندان و اشراف؛ مانند آثار هنرمندان درباری که بخش کوچکی از مردم از آن لذت می‌برند. درحالی‌که هنر موسیقی عوام بر جلوه‌هایی از مسائل اساسی و نیازهای ژرف و آرمان‌های عظیم جامعه خود متکی است و رهاوردهای ارزشمندی برای جامعه به ارمغان می‌آورد و در خدمت جامعه است. هنر موسیقی عوام تنها وسیله کسب لذت نیست؛ بلکه هنر اجتماعی است. به جامعه پیام می‌دهد و ارائه طریق می‌کند. جامعه را به پیش می‌راند و باعث رکود و پسرفت آن نمی‌شود و بر‌اساس‌این هنری اصیل و ماندنی است. وردی ایتالیایی در تمام عمر با ایمانی استوار و قلبی پراشتیاق در آرزوی آزادی و اتحاد ایتالیا نغمه‌سرایی کرد و آهنگ ساخت که نمونه آن اپرای «اتللو» است. بتهوون دمیدن سپیده حکومت‌های دموکراسی را با سروده‌های عظیم خود مانند «اگمنت» و «سمفونی شماره 3» (اروییکا) ثنا می‌گفت. یکی از دلایلی که فنلاندی‌ها یان سیبلیوس را تا سرحد پرستش دوست می‌دارند، آن است که او را عامل مهمی در حصول استقلال کشورشان از دست روس‌های تزاری می‌دانند و... . بنابراین رفتن هنرمندانی مانند همایون شجریان به میان مردم اقدام بسیار مؤثر و مفیدی از لحاظ ایجاد شادی و نشاط در جامعه و در نتیجه تأثیرهای اقتصادی و بالابردن میزان بازدهی کاری در کارخانه‌ها، کارگاه‌ها و سازمان‌های اداری و خدماتی، اجتماعی و جلوگیری از انواع آسیب‌ها‌ی اجتماعی از‌جمله دزدی، اعتیاد به سیگار و قلیان و مواد مخدر، نزاع و درگیری، خشونت، طلاق، خودکشی و... بالابردن میزان همدلی و هم‌زبانی و همبستگی اجتماعی و بالابردن سرمایه اجتماعی و اثرات سیاسی و فرهنگی و آرامش روحی و روانی در هنگامی که فشار و نابسامانی اقتصادی و خبرهای نگران‌کننده و ضدونقیض زیاد شده و مردم دچار «چه کنم چه کنم» شده‌اند به‌همین‌دلیل باید هم از جانب مسئولان و هم دیگر هنرمندان در زمینه‌های مختلف حمایت همه‌جانبه شود که خوشبختانه تاکنون مورد اقبال نهادهایی مانند وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و همچنین شورای شهر و شهرداری تهران قرار گرفته است؛ ان‌شاءالله.