سردار کوثری:
در اعتراضات ديماه حق با مردم بود
هنوز سالگرد اعتراضهای ديماه 96 فرا نرسيده؛ اما این اعتراضها هنوز موضوع تحليل، گمانهزني و اظهارنظر است. آخرين اظهارنظر دراينباره به سردار کوثري اختصاص دارد. جانشين قرارگاه ثارالله که در خبرگزاري «تسنيم» حاضر شده بود، با اشاره به اعتراضهای 96 و برخي اعتراضهای اخير به وضعيت کارگري و معيشتي، گفت: «بنده همان موقع نیز عرض کردم که در اين اعتراضها، حق با مردم است؛ بالاخره کارگري که چند ماه حقوق نگرفته و در خانواده خود شرمسار است، نبايد حق اعتراض داشته باشد؟ نبايد صداي اعتراض خود را به گوش مسئولان برساند؟».
او گفت: «ما حتي با معترضان وارد گفتوگو شديم، با بازاريان صحبت و نگرانيهاي آنها را استماع کرديم، با افراد مؤثر و صاحب نفوذ در بين معترضان به گفتوگو نشستيم و اعلام کرديم سپاه از مردم و در کنار مردم است؛ البته درعينحال از مردم خواستيم نسبت به بهرهبرداري عدهاي اغتشاشگر هوشيار باشند که همينطور هم شد. به نظرم غائله اعتراضهای 96 با هوشياري و تدابير مردم خنثي شد و اينطور نبود که ما بخواهيم با کار امنيتي غائله را تمام کنيم. البته با افراد پشت پرده که ميخواستند از اعتراض مردم سوءاستفاده کنند، برخورد کرديم؛ اما همين برخورد نیز با کمک مردم و معترضان انجام شد. البته ما براي دفاع از حقوق مردم در اولين اقدام، با مسئولان سياسي و اجرائي مکاتبه کرده و خواستار مقابله با مشکلات اقتصادي و معيشتي مردم شديم که اين مهم را براي خود يک وظيفه اساسي ميدانستيم که مسئولان نيز اقدامات لازم را براي رفع مشکل در دستور کار قرار دادند».
جانشين قرارگاه ثارالله در پاسخ به پرسشی درباره برآورد امنيتي از برخي اعتراضهای اخير ازجمله ماجراي هفتتپه گفت: «همانطور که فرمانده سپاه منطقه هفتتپه در بين معترضان گفت، ما بهعنوان سپاه، حامي حقوق مردم هستيم و خط قرمز ما حقوق مردم است. بايد درباره اين ماجرا نيز مدافع حقوق مردم شد، بايد با مسئولان محترم مکاتبه کرد که مشکل مردم را رفع کنند؛ البته در همين ماجرا مسئولان سياسي و اجرائي براي رفع مشکل مردم اقداماتي را انجام داده و قول دادهاند مشکل مردم را رفع خواهند کرد که اين جاي اميدواري دارد».
او در پايان با بيان اينکه همه گروههاي ضدانقلاب اعم از منافقين و تجزيهطلبان براي ناامنکردن کشور متحد شدهاند، تأکيد کرد: «گروههاي ضدانقلاب تحت حمايت و رهبري آمريکا و تأمين مالي عربستان سعودي، براي ناامنکردن کشور فعاليت ميکنند؛ اما هوشمندي مردم و نيروهاي امنيتي، توطئههاي آنها را تاکنون ناکام گذاشته و از اين پس نيز خنثي خواهد کرد».
تاريکخانه ديماه
اعتراضهای ديماه از اول وجوه پنهاني داشت. اين اعتراضها پنجشنبه هفتم دي از شهر مشهد، نيشابور و کاشمر در استان خراسانرضوي آغاز شد. قرار بود نقطه اعتراض گراني باشد و دولت؛ اما کمي از آغاز ماجرا که گذشت، شعارها تند شدند و ديگر به دولت منحصر نماندند. مشهد جرقه آتشي را زده بود که شايد خودش فکر آن را هم نميکرد. شب روز آغازين، فراخوان تجمع در شهرهاي ديگر، در کنار شعارها و تصاويري از اعتراضهای مشهد، دستبهدست شد. هشتم ديماه اعتراضها ديگر در مشهد باقي نمانده بود و بيشتر ايران را درگير کرد. اين حوادث با چند روز تأخير به تهران هم رسيد.
واکنش به اعتراضهای ديماه در ابتدا کاملا همدلانه بود؛ حتي دولت تلاش کرد بر «حق اعتراض» صحه بگذارد؛ اما اين موضوع مانع از کنايههاي گاهوبيگاه دولتيان نشد. نکتهاي که فهم اعتراضهای ديماه را پيچيده ميکند، عوامل متعددي بود که در آن نقش ايفا کردند. براي نمونه «آمدنيوز» از شب هفتم دي در پخشکردن اعلاميههاي تجمع هشت دي و تصاوير مشهد با تمام توان خود وارد عرصه شد. احمد خاتمي در گراميداشت 9 دي، در ميان مردم کرمان گفت: «معرکهگردان صحنه اين اغتشاشات و حلقه وصلي که تحريک ميکند جاهاي مختلف شلوغ شود، سايت آمدنيوز است».از سوي ديگر، مقامات رسمي سرنخ برخي از اعتراضها را نيز در کشورهاي منطقه ميجستند. براي نمونه، 10 ديماه وزارت اطلاعات در بيانيهاي گفت: «همانگونه که هموطنان عزيز و مردم فهيم کشور آگاه هستند، تجمعات چند روز اخير که بهواسطه طرح برخي مطالبات به صورت آرام انجام پذيرفت، در ادامه به جهت حضور عناصر مشکوک و خشونتطلب به ناآراميهايي تبديل شد و موجب واردآمدن خسارتهاي مادي و جاني به تعدادي از هموطنان و اموال عمومي کشور شد».در اين بين، دولتيها مدعي شدند برخي از مخالفان داخلي آنها نيز در اين ميان
بيتأثير نبودهاند. براي نمونه، 9 ديماه اکبر ترکان، مشاور رئيسجمهوري در امور هماهنگي نوسازي بافتهاي فرسوده، در اظهارنظري مشابه ديگر دولتيان ازجمله معصومه ابتکار، با تأکيد بر اينکه «بايد به محتواي اين اعتراضات مردم توجه شود»، گفت: «ممکن است جرياني بر اين نارضايتيها سوار شده باشند که اين جريانها هم از داخل کشور و هم از خارج از کشور هستند...
مخالفان سياسي موجود در کشور هم کوشششان بر اين است که بر نارضايتيها سوار شوند... بنابراين جريانهاي مخالف؛ چه داخلي و چه خارجي، کوشششان سوارشدن بر نارضايتيهاست». در اين بين، اظهارنظر جهانگيري فضل تقدم دارد. او هشتم دي گفته بود: «کساني که حرکتهاي خياباني را آغاز ميکنند، پاياندهنده آن نخواهند بود و دود اقدامات آنها به چشم خودشان هم ميرود». از کنار اظهارنظرها که بگذريم، 18 بهمن همان سال بود که نشست بررسي نتايج نظرسنجيهاي اخير درباره اعتراضهای ديماه ۹۶ با حضور جمعي از جامعهشناسان، اقتصاددانان و پژوهشگران در مرکز بررسيهاي استراتژيک رياستجمهوري برگزار شد.در آن نشست نظرسنجي «اسيپا» درباره ديماه که خبري شد و آمارها حاکي از آن بودند که بستر اجتماعي مستعد اعتراضها بهوجود آمده است. يکي از آمارهاي تکاندهنده آن نظرسنجي از زبان حسامالدين آشنا از اين قرار بود؛ او با بيان اينکه در صورت ادامه وضع موجود احتمالا همه بازنده خواهند بود، گفت: «۶۰ درصد جامعه ايراني هنوز به اصلاحپذيربودن شرايط کشور اعتقاد دارند؛ اما از سويي ديگر، ۳۱ درصد اين اعتقاد خود را از دست دادهاند و اصلاح را تنها از طريق تغييرات اساسي
امکانپذير ميدانند».
روحاني بعد از ديماه 96
حسن روحاني بعد از پايان ناآراميهاي دي 96 بارها به آن برگشت و «کدهايي» داد. رئيسجمهوري تلخيها و دشواريهاي را که حدود يک سال اخير بر ايران گذشته است، بيارتباط با ديماه نميداند. او در پاسخ به سؤالهای نمايندگان در شهريور سال جاري در صحن مجلس گفت: «نکته اساسي اين است که چه شد کشور؟ کشوري که در مسيري آرام حرکت ميکرد و همين ترامپ هم سر کار آمده بود آمد به منطقه و همان ايام انتخابات بود که ضربه محکمي به ترامپ و کشورهاي کوچک دور و برش زدند. چه شد جو تغيير کرد؟ تاريخ اين تغيير پنجم ديماه سال ۹۶ است. هرکس تاريخ ديگري بدهد آدرس غلط به مردم داده است. پنجم ديماه سال ۹۶ بود که مردم ناگهان ديدند عدهاي در خيابان آمدند و شعار ميدهند. شعارها کمکم به شعارهاي هنجارشکنانه تبديل شد. مردم دچار حيرت شدند. مردم آمدند و پاسخ قاطع دادند اما درعينحال اين حادثه کمنظيري در سالهاي گذشته بود... حادثه ديماه، آقاي ترامپ را به طمع انداخت تا اواخر ديماه اعلام کند من در برجام نميمانم، مگر اينکه اروپا و ديگران درمورد منطقه و مسئله موشکها همراه شوند. بعد از اين تهديد و ناآراميهاي داخلي، مردم نگران شدند». او در ادامه بحث
ديماه را به شعار «اي آن که مذاکره شعارت/ استخر فرح در انتظارت» وصل کرد و گفت: «بدانيد تخريب خرابي ميآورد. سياهنمايي زندگي مردم را به سمت سياهي ميبرد. شعار درمورد فردي چون روحاني باشد اهميتي ندارد. من اگر به ترور تهديد شوم مهم نيست، اما درعينحال چه شد عدهاي جرئت کردند رئيسجمهوري کشور را به ترور تهديد کنند... فکر کردند بين مجلس و دولت يا دولت و قوه قضائيه فاصله است، اگر ما وحدت داشتيم فيضيه مرکز انقلاب به جايي تبديل نميشود که آب به آسياب دشمن بريزند».
متأسفانه اقتصاد و فرهنگ در اختيار نيروهاي دلسوز انقلابي نيست
سردار کوثري در ادامه گفتوگوی خود با بيان اينکه قانون اساسي وظايفي را براي سپاه در دوران صلح و جنگ تعريف کرده که کمک به دستگاه اجرایي براي رفع مشکلات از مهمترين وظايف در دوران صلح است، گفت: «سپاه علاوه بر تأمين امنيت و حراست و پاسداري از انقلاب اسلامي، همواره براي کمک به دولت آماده است تا باري از روي دوش دولت بردارد؛ در حوزه امنيت نيز سپاه با تمام توان براي تأمين امنيت مردم در صحنه حضور دارد و براي تأمين امنيت مردم از هيچ کوششي دريغ نکرده و نخواهد کرد».
او با بيان اينکه اقتصاد و فرهنگ بدون امنيت به رونق نميرسد، افزود: «امروز ما با مشکلات عديده اقتصادي مواجه هستيم و مردم ما شاهد برخي ناکارآمديهاي بزرگ در عرصه اقتصاد هستند؛ مسئله اين است که متأسفانه اقتصاد و فرهنگ در اختيار نيروهاي دلسوز انقلابي قرار نگرفته و برخي با روحيه تجملگرايي و اشرافي هيچ توجهي به معيشت و نگرانيهاي مردم ندارند؛ امروز مردم وقتي ميبينند که تحريمها نتوانسته هيچ خللي به پيشرفتهاي نظامي و امنيتي ما داشته باشد، ميپرسند چرا تحريم در ديگر حوزهها تأثيرگذار بوده است؟ واقعيت اين است که برخي ناکارآمديهاي خود را به پاي تحريمها گذاشتهاند. البته بايد گفت دولت و مسئولان اجرائي نيز در مسير رفع مشکلات مردم حرکت ميکنند، اما اميدواريم اين حرکت با سرعت بيشتري انجام شود».
هنوز سالگرد اعتراضهای ديماه 96 فرا نرسيده؛ اما این اعتراضها هنوز موضوع تحليل، گمانهزني و اظهارنظر است. آخرين اظهارنظر دراينباره به سردار کوثري اختصاص دارد. جانشين قرارگاه ثارالله که در خبرگزاري «تسنيم» حاضر شده بود، با اشاره به اعتراضهای 96 و برخي اعتراضهای اخير به وضعيت کارگري و معيشتي، گفت: «بنده همان موقع نیز عرض کردم که در اين اعتراضها، حق با مردم است؛ بالاخره کارگري که چند ماه حقوق نگرفته و در خانواده خود شرمسار است، نبايد حق اعتراض داشته باشد؟ نبايد صداي اعتراض خود را به گوش مسئولان برساند؟».
او گفت: «ما حتي با معترضان وارد گفتوگو شديم، با بازاريان صحبت و نگرانيهاي آنها را استماع کرديم، با افراد مؤثر و صاحب نفوذ در بين معترضان به گفتوگو نشستيم و اعلام کرديم سپاه از مردم و در کنار مردم است؛ البته درعينحال از مردم خواستيم نسبت به بهرهبرداري عدهاي اغتشاشگر هوشيار باشند که همينطور هم شد. به نظرم غائله اعتراضهای 96 با هوشياري و تدابير مردم خنثي شد و اينطور نبود که ما بخواهيم با کار امنيتي غائله را تمام کنيم. البته با افراد پشت پرده که ميخواستند از اعتراض مردم سوءاستفاده کنند، برخورد کرديم؛ اما همين برخورد نیز با کمک مردم و معترضان انجام شد. البته ما براي دفاع از حقوق مردم در اولين اقدام، با مسئولان سياسي و اجرائي مکاتبه کرده و خواستار مقابله با مشکلات اقتصادي و معيشتي مردم شديم که اين مهم را براي خود يک وظيفه اساسي ميدانستيم که مسئولان نيز اقدامات لازم را براي رفع مشکل در دستور کار قرار دادند».
جانشين قرارگاه ثارالله در پاسخ به پرسشی درباره برآورد امنيتي از برخي اعتراضهای اخير ازجمله ماجراي هفتتپه گفت: «همانطور که فرمانده سپاه منطقه هفتتپه در بين معترضان گفت، ما بهعنوان سپاه، حامي حقوق مردم هستيم و خط قرمز ما حقوق مردم است. بايد درباره اين ماجرا نيز مدافع حقوق مردم شد، بايد با مسئولان محترم مکاتبه کرد که مشکل مردم را رفع کنند؛ البته در همين ماجرا مسئولان سياسي و اجرائي براي رفع مشکل مردم اقداماتي را انجام داده و قول دادهاند مشکل مردم را رفع خواهند کرد که اين جاي اميدواري دارد».
او در پايان با بيان اينکه همه گروههاي ضدانقلاب اعم از منافقين و تجزيهطلبان براي ناامنکردن کشور متحد شدهاند، تأکيد کرد: «گروههاي ضدانقلاب تحت حمايت و رهبري آمريکا و تأمين مالي عربستان سعودي، براي ناامنکردن کشور فعاليت ميکنند؛ اما هوشمندي مردم و نيروهاي امنيتي، توطئههاي آنها را تاکنون ناکام گذاشته و از اين پس نيز خنثي خواهد کرد».
تاريکخانه ديماه
اعتراضهای ديماه از اول وجوه پنهاني داشت. اين اعتراضها پنجشنبه هفتم دي از شهر مشهد، نيشابور و کاشمر در استان خراسانرضوي آغاز شد. قرار بود نقطه اعتراض گراني باشد و دولت؛ اما کمي از آغاز ماجرا که گذشت، شعارها تند شدند و ديگر به دولت منحصر نماندند. مشهد جرقه آتشي را زده بود که شايد خودش فکر آن را هم نميکرد. شب روز آغازين، فراخوان تجمع در شهرهاي ديگر، در کنار شعارها و تصاويري از اعتراضهای مشهد، دستبهدست شد. هشتم ديماه اعتراضها ديگر در مشهد باقي نمانده بود و بيشتر ايران را درگير کرد. اين حوادث با چند روز تأخير به تهران هم رسيد.
واکنش به اعتراضهای ديماه در ابتدا کاملا همدلانه بود؛ حتي دولت تلاش کرد بر «حق اعتراض» صحه بگذارد؛ اما اين موضوع مانع از کنايههاي گاهوبيگاه دولتيان نشد. نکتهاي که فهم اعتراضهای ديماه را پيچيده ميکند، عوامل متعددي بود که در آن نقش ايفا کردند. براي نمونه «آمدنيوز» از شب هفتم دي در پخشکردن اعلاميههاي تجمع هشت دي و تصاوير مشهد با تمام توان خود وارد عرصه شد. احمد خاتمي در گراميداشت 9 دي، در ميان مردم کرمان گفت: «معرکهگردان صحنه اين اغتشاشات و حلقه وصلي که تحريک ميکند جاهاي مختلف شلوغ شود، سايت آمدنيوز است».از سوي ديگر، مقامات رسمي سرنخ برخي از اعتراضها را نيز در کشورهاي منطقه ميجستند. براي نمونه، 10 ديماه وزارت اطلاعات در بيانيهاي گفت: «همانگونه که هموطنان عزيز و مردم فهيم کشور آگاه هستند، تجمعات چند روز اخير که بهواسطه طرح برخي مطالبات به صورت آرام انجام پذيرفت، در ادامه به جهت حضور عناصر مشکوک و خشونتطلب به ناآراميهايي تبديل شد و موجب واردآمدن خسارتهاي مادي و جاني به تعدادي از هموطنان و اموال عمومي کشور شد».در اين بين، دولتيها مدعي شدند برخي از مخالفان داخلي آنها نيز در اين ميان
بيتأثير نبودهاند. براي نمونه، 9 ديماه اکبر ترکان، مشاور رئيسجمهوري در امور هماهنگي نوسازي بافتهاي فرسوده، در اظهارنظري مشابه ديگر دولتيان ازجمله معصومه ابتکار، با تأکيد بر اينکه «بايد به محتواي اين اعتراضات مردم توجه شود»، گفت: «ممکن است جرياني بر اين نارضايتيها سوار شده باشند که اين جريانها هم از داخل کشور و هم از خارج از کشور هستند...
مخالفان سياسي موجود در کشور هم کوشششان بر اين است که بر نارضايتيها سوار شوند... بنابراين جريانهاي مخالف؛ چه داخلي و چه خارجي، کوشششان سوارشدن بر نارضايتيهاست». در اين بين، اظهارنظر جهانگيري فضل تقدم دارد. او هشتم دي گفته بود: «کساني که حرکتهاي خياباني را آغاز ميکنند، پاياندهنده آن نخواهند بود و دود اقدامات آنها به چشم خودشان هم ميرود». از کنار اظهارنظرها که بگذريم، 18 بهمن همان سال بود که نشست بررسي نتايج نظرسنجيهاي اخير درباره اعتراضهای ديماه ۹۶ با حضور جمعي از جامعهشناسان، اقتصاددانان و پژوهشگران در مرکز بررسيهاي استراتژيک رياستجمهوري برگزار شد.در آن نشست نظرسنجي «اسيپا» درباره ديماه که خبري شد و آمارها حاکي از آن بودند که بستر اجتماعي مستعد اعتراضها بهوجود آمده است. يکي از آمارهاي تکاندهنده آن نظرسنجي از زبان حسامالدين آشنا از اين قرار بود؛ او با بيان اينکه در صورت ادامه وضع موجود احتمالا همه بازنده خواهند بود، گفت: «۶۰ درصد جامعه ايراني هنوز به اصلاحپذيربودن شرايط کشور اعتقاد دارند؛ اما از سويي ديگر، ۳۱ درصد اين اعتقاد خود را از دست دادهاند و اصلاح را تنها از طريق تغييرات اساسي
امکانپذير ميدانند».
روحاني بعد از ديماه 96
حسن روحاني بعد از پايان ناآراميهاي دي 96 بارها به آن برگشت و «کدهايي» داد. رئيسجمهوري تلخيها و دشواريهاي را که حدود يک سال اخير بر ايران گذشته است، بيارتباط با ديماه نميداند. او در پاسخ به سؤالهای نمايندگان در شهريور سال جاري در صحن مجلس گفت: «نکته اساسي اين است که چه شد کشور؟ کشوري که در مسيري آرام حرکت ميکرد و همين ترامپ هم سر کار آمده بود آمد به منطقه و همان ايام انتخابات بود که ضربه محکمي به ترامپ و کشورهاي کوچک دور و برش زدند. چه شد جو تغيير کرد؟ تاريخ اين تغيير پنجم ديماه سال ۹۶ است. هرکس تاريخ ديگري بدهد آدرس غلط به مردم داده است. پنجم ديماه سال ۹۶ بود که مردم ناگهان ديدند عدهاي در خيابان آمدند و شعار ميدهند. شعارها کمکم به شعارهاي هنجارشکنانه تبديل شد. مردم دچار حيرت شدند. مردم آمدند و پاسخ قاطع دادند اما درعينحال اين حادثه کمنظيري در سالهاي گذشته بود... حادثه ديماه، آقاي ترامپ را به طمع انداخت تا اواخر ديماه اعلام کند من در برجام نميمانم، مگر اينکه اروپا و ديگران درمورد منطقه و مسئله موشکها همراه شوند. بعد از اين تهديد و ناآراميهاي داخلي، مردم نگران شدند». او در ادامه بحث
ديماه را به شعار «اي آن که مذاکره شعارت/ استخر فرح در انتظارت» وصل کرد و گفت: «بدانيد تخريب خرابي ميآورد. سياهنمايي زندگي مردم را به سمت سياهي ميبرد. شعار درمورد فردي چون روحاني باشد اهميتي ندارد. من اگر به ترور تهديد شوم مهم نيست، اما درعينحال چه شد عدهاي جرئت کردند رئيسجمهوري کشور را به ترور تهديد کنند... فکر کردند بين مجلس و دولت يا دولت و قوه قضائيه فاصله است، اگر ما وحدت داشتيم فيضيه مرکز انقلاب به جايي تبديل نميشود که آب به آسياب دشمن بريزند».
متأسفانه اقتصاد و فرهنگ در اختيار نيروهاي دلسوز انقلابي نيست
سردار کوثري در ادامه گفتوگوی خود با بيان اينکه قانون اساسي وظايفي را براي سپاه در دوران صلح و جنگ تعريف کرده که کمک به دستگاه اجرایي براي رفع مشکلات از مهمترين وظايف در دوران صلح است، گفت: «سپاه علاوه بر تأمين امنيت و حراست و پاسداري از انقلاب اسلامي، همواره براي کمک به دولت آماده است تا باري از روي دوش دولت بردارد؛ در حوزه امنيت نيز سپاه با تمام توان براي تأمين امنيت مردم در صحنه حضور دارد و براي تأمين امنيت مردم از هيچ کوششي دريغ نکرده و نخواهد کرد».
او با بيان اينکه اقتصاد و فرهنگ بدون امنيت به رونق نميرسد، افزود: «امروز ما با مشکلات عديده اقتصادي مواجه هستيم و مردم ما شاهد برخي ناکارآمديهاي بزرگ در عرصه اقتصاد هستند؛ مسئله اين است که متأسفانه اقتصاد و فرهنگ در اختيار نيروهاي دلسوز انقلابي قرار نگرفته و برخي با روحيه تجملگرايي و اشرافي هيچ توجهي به معيشت و نگرانيهاي مردم ندارند؛ امروز مردم وقتي ميبينند که تحريمها نتوانسته هيچ خللي به پيشرفتهاي نظامي و امنيتي ما داشته باشد، ميپرسند چرا تحريم در ديگر حوزهها تأثيرگذار بوده است؟ واقعيت اين است که برخي ناکارآمديهاي خود را به پاي تحريمها گذاشتهاند. البته بايد گفت دولت و مسئولان اجرائي نيز در مسير رفع مشکلات مردم حرکت ميکنند، اما اميدواريم اين حرکت با سرعت بيشتري انجام شود».