|

استفاده از ظرفيت بورس کالا براي مقابله با تحريم‌ها

مهفام سليمان‌بيگي : در شرايطي که ايران تحت فشار تحريم آمريکاست و ارتباط با دنيا سخت شده، مي‌توان با انعقاد پيمان‌هاي دوجانبه پولي- کالايي با کشورهاي طرف معامله، محصولات را از طريق بورس کالا صادر کرد. حيدر مستخدمين‌حسيني، رئيس سابق هيئت‌مديره بورس و اوراق بهادار، در گفت‌وگو با خبرنگار ما به دادگاه اخير پتروشيمي اشاره کرد و گفت: تخلفات فروش محصولات پتروشيمي با عرضه‌هاي گسترده و ارقام بزرگ براي اين اتفاق افتاده که سيستم شفافيت لازم را نداشته است و امکان قلب و تقلب در آن فراهم بوده است. حال‌ آنکه اگر اين عرضه‌ها از طريق بورس انجام شود، به دليل بالا‌بودن شفافيت، امکان تخلف به حداقل ممکن خواهد رسيد. حسيني همچنين درباره امکان‌سنجي عرضه محصولات به بورس گفت: من به‌عنوان کارشناسي که سال‌ها در بورس فعاليت کردم و با توجه به اين درباره قانون جديد بورس بنده مسئوليت داشتم و رئيس هيئت‌مديره بودم، مي‌گويم همه تلاش‌ها و جهت‌گيري‌هايي که با دولت و مجلس داشتيم و ابراز مي‌کرديم، اين بود که به‌مرور واسطه‌ها حذف شوند و کالاهاي مختلف در بورس عرضه شوند؛ بنابراين اعتقاد داشته و داريم که بسياري از کالاها مي‌تواند در بورس عرضه شود؛ اما برای اين امر بايد از سوی دولت و اتحاديه‌هاي کشاورزي که شناخت تحليلي دارند و ارتباط خوبي با کشاورزان و توليدکنندگان دارند، ارزيابي تخصصي صورت گيرد. در ادامه گفت‌وگو با حيدر مستخدمين‌حسيني، رئيس سابق هيئت‌مديره بورس و اوراق بهادار را مي‌خوانيد:

‌اقتصاد ايران در شرايط خاصي به سر مي‌برد. در اين وضعيت که فروش محصولات‌مان به ديگر کشورها با مشکل مواجه شده، بورس کالا چه کمکي به پيداکردن خريدار خارجي مي‌تواند داشته باشد؟
امکان برداشتن قدم‌هاي اوليه براي بورس سخت است؛ مگر اينکه دولت از طريق مراوداتي که با کشورهاي دوست دارد و برقراري پيمان‌هاي پولي و کالايي، اين زمینه اوليه را براي بورس مهيا کند که متعاقب اين اقدام دولت، ارتباطي بين نيازهاي کشوري که در پيمان واقع‌ شده، با عرضه برقرار مي‌شود. از طريق بورس، شرکت‌ها و اشخاص حقيقي و حقوقي مي‌توانند با هم مراوده داشته و نيازهاي کالايي يکديگر را پوشش دهند. در اين راستا انتقال کالا از کشور ما به ديگر کشورها برقرار خواهد شد. در صورت داشتن پيمان‌هاي دوجانبه در قدم اول شرکت‌هاي بورسي که از نظر اقتصادي برتر و ممتاز هستند، مي‌توانند محصولات مازاد خود را عرضه کنند. نکته مهم در اين راستا برقراري چگونگي ارتباط ايران با کشور مقابل است که در اين زمينه لازم است دولت از کانال وزارت خارجه زمينه‌ساز تحقق اين امر شود. اين موضوع البته بحث جدیدی نيست. مدت‌هاست که اين بحث از جانب کارشناسان مطرح مي‌شود که دولت بايد بتواند در عرصه بين‌المللي از طريق اين پيمان‌ها ارتباط برقرار کند؛ مثل ترکيه پاکستان، هند، افغانستان و عراق و امثال آنها. دولت مي‌تواند شرکت‌هاي داخلي را برای همکاري با شرکت‌هاي کشورهاي یادشده سازمان دهد.
‌مانند فروش نفت که از طريق بورس به‌عنوان يک راهکار استراتژيک در دوره تحريم مورد پذيرش قرار گرفته است و براي فروش به ديگر کشورها استفاده مي‌شود. اين نوع عرضه درباره چند محصول مي‌تواند اجرا شود؟
در زمينه عرضه داخلي بورس کالا براي اين کار شکل گرفت که بتواند فاصله ميان توليدکنندگان و عرضه‌کنندگان را کم کرده و به‌مرور به صفر برساند. اين نوع عرضه، هم در زمينه فلزات و هم در زمينه محصولات کشاورزي شکل گرفت تا از طريق سازوکار بازار سرمايه نقش واسطه‌ها به حداقل برسد و سود فروش محصولات مستقيم عايد خود کشاورزان شود.قبل از شکل‌گيري بورس کالا، بورس فلزات و بورس کشاورزي وجود داشت؛ سپس اين دو ادغام شد و بورس کالا شکل گرفت و عرضه محصولات فلزي و کشاورزي در بورس کالا انجام شد و رفته‌رفته بر تعداد محصولات بورسي نيز اضافه شد.‌در زمينه عرضه‌هاي خارجي هم وقتي بورس نفت در دهه گذشته مطرح شد، من به‌عنوان کسي که در بورس مسئوليت داشتم، با شکل‌گيري قانون جديد تلاش کردم فروش اين محصولات از طريق بورس عينيت پيدا کند. اگرچه کار سخت بود؛ اما آرام‌آرام مسئولان و دولت آن را پذيرفتند. در زمينه محصولات پتروشيمي در ابتدا اين اقدامات مشکل بود؛ اما امروز خود دولت هم متقاعد شده که براي نفت و همچنين فلزات بهترين عرضه در اين راستا صورت گرفته است.بورس نفت در وضعيتي که حتي تحريم هم نبوديم، مي‌توانست انجام شود؛ اما کوتاهي‌هايي که انجام شد، اجازه تغيير نداد؛ در نتيجه زماني که در فضاي تحريم قرار گرفتيم، عملياتي‌شدن اين امور در نفت هم مقداري سخت‌تر شد، نه اينکه انجام آن امکان‌پذير نباشد؛ اما کار سخت‌تر شده است.با توجه به اينکه بخش خصوصي تحريم نمي‌شود، مي‌تواند وارد ميدان شده و عرضه نفت خام را در دست بگيرد؛ اما در چارچوب استانداردهايي که بورس تعيين مي‌کند؛ بنابراين ما در عرضه محصولات اعم از نفت خام يا محصولات نفتي يا محصولات کشاورزی، فولاد و فلزات در قدم‌هاي اوليه هستيم و هنوز هيچ‌گونه اقدام جدي و زير‌بنايي در حوزه بورس کالا انجام نداده‌ايم.اين اقدامات زير‌بنايي در کشور بايد انجام شود تا زمينه‌اي ايجاد شود که بورس کالاي ما بتواند با کشورهايي که مي‌توانيم پيمان‌هاي منطقه‌اي در قالب پيمان پولي و پيمان کالا منعقد کنيم، ارتباط برقرار کند. به‌اين‌ترتيب مي‌توانيم محصولات را از طريق بورس کالا به ديگر کشورها عرضه کرده و نيازهاي‌مان را نيز با کمک آنان برطرف کنيم.
‌در صورت ورود کارآمد بخش خصوصي به اين عرصه وضع بورس چه تغييري خواهد کرد و عرضه در مورد چه محصولاتي مي‌تواند انجام گيرد؟
از نفت خام و مشتقات نفتي که عرصه بزرگي است يا محصولات پتروشيمي که خود بسيار گسترده است مي‌تواند در بورس عرضه شود؛ همان‌طور که مي‌دانيد ما صادرات نفتي بالاي 30 ميليارد دلار داريم، بنابراين اهميت زیادی دارد که بتوانيم براي عرضه اين محصولات در بورس برنامه‌ريزي کنيم. البته ما امروز در حوزه‌هاي غذايي و لبنيات و بسياري از حوزه‌هاي ديگر به لحاظ عرضه‌هاي صادراتي گام‌هاي اوليه را برداشته‌ايم اما هنوز تکليف روشني نداريم؛ چراکه بايد در قالب‌هاي پيمان‌هايي که با شرکت‌ها بسته مي‌شود مثلا ايران با پاکستان يا ايران با هند يا ايران با ترکيه، اين مبادلات تعريف شود. نيازهاي طرفين فهرست شده و محصولات موردنياز آنها عرضه شود و متقاضيان بتوانند کالاهاي خود را دريافت کنند. به‌اين‌ترتيب هم واسطه حذف مي‌شود، هم معاملات کاملا شفاف و روشن خواهد بود؛ به‌عبارت‌ديگر وقتي معاملات از طريق بورس صورت مي‌گيرد حجم معاملات در هاله‌اي از ابهام نيستند و مي‌توانند کاملا روشن باشند؛ همچنين انتقالات ناشي از فروش که مي‌تواند ارزي باشد، بين کشورها از طريق پيمان‌هاي بسته‌شده تعريف روشني دارد که به حلقه کشور برمي‌گردد.‌در حال حاضر مسئله‌اي که ما در صادرات داريم اين است که محصول رفته ولي پول آن بازنگشته و حالا بانک مرکزي و وزارتخانه‌هاي ذي‌ربط دنبال مي‌کنند که اين ارز حاصل از صادرات را بازگردانند، اما در بورس کالا اين تعاريف جا گرفته ابهامات را برطرف مي‌کند و شفافيت به دنبال مي‌آورد.‌با اينکه بورس کالا چندان در کشور رشد نکرده است، اما فعاليت‌هايي که در آن شکل گرفته با حداقل ابهامات انجام می‌شوند. اين در حالي است که فعاليت‌هايي که خارج از آن انجام مي‌شود، ابهامات زيادي با خود دارد؛ برای مثال تخلفاتي که در پرونده پتروشيمي به وجود آمده است اگر فروش اين محصولات در قالب بورس کالا صورت مي‌گرفت ابهامات در آن به وجود نمي‌آمد و تصوير روشني از آن وجود داشت.
‌سال گذشته شاهد عرضه محصولاتي مانند زعفران، فولاد و قير از طريق بورس کالا بوديم، اين عرضه‌ها چقدر در کنترل بازار توانست مؤثر واقع شود؟
اين اتفاق همان‌طور که در مورد محصولات پتروشيمي مي‌تواند سبب شفافيت شود در خصوص ساير محصولات نيز مؤثر است. اما عرضه برخي محصولات هنوز کم است. برای نمونه زعفران عرضه‌شده در بورس نسبت به‌کل زعفران که مورد مبادله قرار مي‌گيرد بسيار اندک است. در اين مواردي که شما در سؤال ذکر کرديد حلقه واسطه و درآمدهاي چشمگيري وجود دارد که بايد براي آن راه‌حل انديشيد. بورس بايد با تلاش بيشتر و برنامه‌ريزي روشن‌تر و شفاف‌تر به‌گونه‌اي عمل کند که کشاورزان و توليدکنندگان در حوزه‌هايي مثل زعفران و مانند آن اطمينان بيشتري کنند که درآمدشان با فعاليت در بورس افزايش‌يافته است و توليدکنندگان اين احساس را داشته باشند که قيمتي که در بازار وجود دارد موجب افزايش درآمد آنان مي‌شود.‌اينجاست که بورس کالا مي‌تواند يک امر اصلي و زيربنايي باشد. درواقع تمام کالاهايي که در آن واسطه وجود دارد مي‌تواند در بورس کالا عرضه شود؛ بنابراين دولت مي‌تواند براي تنظيم بازار اقداماتش را از طريق بورس انجام دهد؛ مثلا براي تنظيم شير و لبنيات اکنون شاهد اين هستيم که در شيکاگو دولت براي بهره‌برداري بهتر مردم از لبنيات و بهره بيشتر توليدکنندگان، چطور عملياتش را مديريت مي‌کند تا سود آن را هم کشاورزان و هم مصرف‌کنندگان ببرند. ما هنوز در بورس کالا بايد به جنبه عملياتي برسيم؛ درواقع بايد به‌جايي برسيم که مثلا تمام زعفران‌کارانمان علاقه‌مند باشند فعاليت‌هايشان را از طريق بورس انجام دهند. امروز شاهد هستيم بسياري از افرادي که در توليد محصولات باغات مثل سيب نقش دارند، به دليل اينکه هنوز در بورس حضور پيدا نکرده‌اند افرادي با مراجعه و قرارداد محصولاتشان را بسيار ارزان‌قيمت مي‌خرند.‌درباره برداشت مرکبات يا مثلا سيب در منطقه‌اي مثل اروميه در فصل مربوطه مي‌بينيم که چه تناژهاي سنگيني سيب کنار خيابان ريخته شده يا برداشت نمي‌شود درصورتي‌که همين محصول بسيار موردتوجه کشورهاي خارجي است. قيمت اين محصول در بازارهايشان بالاست درصورتي‌که در کشور ما کشاورزان و باغداران هنوز با زيان زيادي مواجه‌اند.
‌ بورس کالا در سال جاري ظرفيت عرضه چه محصولات ديگري را دارد؟
من به‌عنوان کارشناسي که سال‌ها در بورس فعاليت کردم و با توجه به اين در مورد قانون جديد بورس بنده مسئوليت داشتم و رئيس هيئت‌مديره بودم مي‌گويم همه تلاش‌ها و جهت‌گيري‌هايي که با دولت و مجلس داشتيم و ابراز مي‌کرديم اين بود که به‌مرور واسطه‌ها حذف شوند و کالاهاي مختلف در بورس عرضه شوند؛ بنابراين اعتقاد داشته و داريم که بسياري از کالاها مي‌تواند در بورس عرضه شود منتها اين بايد ازسوی دولت و اتحاديه‌هاي کشاورزي که شناخت تحليلي و ارتباط خوبي با کشاورزان و توليدکنندگان دارند، ارزيابي تخصصي صورت گيرد. من اعتقاد دارم فراورده‌هاي نفتي و حوزه نفت مي‌توانند در بورس کالا عرضه شوند و در حوزه فولاد نيز تمام فراورده‌ها امکان عرضه دارند. در حوزه کاشي و سراميک هم که امروز رقم درشتي از توليدات در انبارهاست، بورس مي‌تواند به عرضه آن کمک کند. سيب و مرکبات و ساير محصولات باغي مي‌تواند با مکانيسمي وارد عرضه در بورس شود که توليدکنندگان با اطمينان خاطر محصولات باغي‌شان را عرضه کنند و اطمينان داشته باشند که محصول را مي‌توانند به‌موقع عرضه و درآمد کسب کنند؛ بنابراين اصل آن فعاليت کارشناسي است چراکه بسياري از محصولات امکان عرضه در بورس را دارند.

مهفام سليمان‌بيگي : در شرايطي که ايران تحت فشار تحريم آمريکاست و ارتباط با دنيا سخت شده، مي‌توان با انعقاد پيمان‌هاي دوجانبه پولي- کالايي با کشورهاي طرف معامله، محصولات را از طريق بورس کالا صادر کرد. حيدر مستخدمين‌حسيني، رئيس سابق هيئت‌مديره بورس و اوراق بهادار، در گفت‌وگو با خبرنگار ما به دادگاه اخير پتروشيمي اشاره کرد و گفت: تخلفات فروش محصولات پتروشيمي با عرضه‌هاي گسترده و ارقام بزرگ براي اين اتفاق افتاده که سيستم شفافيت لازم را نداشته است و امکان قلب و تقلب در آن فراهم بوده است. حال‌ آنکه اگر اين عرضه‌ها از طريق بورس انجام شود، به دليل بالا‌بودن شفافيت، امکان تخلف به حداقل ممکن خواهد رسيد. حسيني همچنين درباره امکان‌سنجي عرضه محصولات به بورس گفت: من به‌عنوان کارشناسي که سال‌ها در بورس فعاليت کردم و با توجه به اين درباره قانون جديد بورس بنده مسئوليت داشتم و رئيس هيئت‌مديره بودم، مي‌گويم همه تلاش‌ها و جهت‌گيري‌هايي که با دولت و مجلس داشتيم و ابراز مي‌کرديم، اين بود که به‌مرور واسطه‌ها حذف شوند و کالاهاي مختلف در بورس عرضه شوند؛ بنابراين اعتقاد داشته و داريم که بسياري از کالاها مي‌تواند در بورس عرضه شود؛ اما برای اين امر بايد از سوی دولت و اتحاديه‌هاي کشاورزي که شناخت تحليلي دارند و ارتباط خوبي با کشاورزان و توليدکنندگان دارند، ارزيابي تخصصي صورت گيرد. در ادامه گفت‌وگو با حيدر مستخدمين‌حسيني، رئيس سابق هيئت‌مديره بورس و اوراق بهادار را مي‌خوانيد:

‌اقتصاد ايران در شرايط خاصي به سر مي‌برد. در اين وضعيت که فروش محصولات‌مان به ديگر کشورها با مشکل مواجه شده، بورس کالا چه کمکي به پيداکردن خريدار خارجي مي‌تواند داشته باشد؟
امکان برداشتن قدم‌هاي اوليه براي بورس سخت است؛ مگر اينکه دولت از طريق مراوداتي که با کشورهاي دوست دارد و برقراري پيمان‌هاي پولي و کالايي، اين زمینه اوليه را براي بورس مهيا کند که متعاقب اين اقدام دولت، ارتباطي بين نيازهاي کشوري که در پيمان واقع‌ شده، با عرضه برقرار مي‌شود. از طريق بورس، شرکت‌ها و اشخاص حقيقي و حقوقي مي‌توانند با هم مراوده داشته و نيازهاي کالايي يکديگر را پوشش دهند. در اين راستا انتقال کالا از کشور ما به ديگر کشورها برقرار خواهد شد. در صورت داشتن پيمان‌هاي دوجانبه در قدم اول شرکت‌هاي بورسي که از نظر اقتصادي برتر و ممتاز هستند، مي‌توانند محصولات مازاد خود را عرضه کنند. نکته مهم در اين راستا برقراري چگونگي ارتباط ايران با کشور مقابل است که در اين زمينه لازم است دولت از کانال وزارت خارجه زمينه‌ساز تحقق اين امر شود. اين موضوع البته بحث جدیدی نيست. مدت‌هاست که اين بحث از جانب کارشناسان مطرح مي‌شود که دولت بايد بتواند در عرصه بين‌المللي از طريق اين پيمان‌ها ارتباط برقرار کند؛ مثل ترکيه پاکستان، هند، افغانستان و عراق و امثال آنها. دولت مي‌تواند شرکت‌هاي داخلي را برای همکاري با شرکت‌هاي کشورهاي یادشده سازمان دهد.
‌مانند فروش نفت که از طريق بورس به‌عنوان يک راهکار استراتژيک در دوره تحريم مورد پذيرش قرار گرفته است و براي فروش به ديگر کشورها استفاده مي‌شود. اين نوع عرضه درباره چند محصول مي‌تواند اجرا شود؟
در زمينه عرضه داخلي بورس کالا براي اين کار شکل گرفت که بتواند فاصله ميان توليدکنندگان و عرضه‌کنندگان را کم کرده و به‌مرور به صفر برساند. اين نوع عرضه، هم در زمينه فلزات و هم در زمينه محصولات کشاورزي شکل گرفت تا از طريق سازوکار بازار سرمايه نقش واسطه‌ها به حداقل برسد و سود فروش محصولات مستقيم عايد خود کشاورزان شود.قبل از شکل‌گيري بورس کالا، بورس فلزات و بورس کشاورزي وجود داشت؛ سپس اين دو ادغام شد و بورس کالا شکل گرفت و عرضه محصولات فلزي و کشاورزي در بورس کالا انجام شد و رفته‌رفته بر تعداد محصولات بورسي نيز اضافه شد.‌در زمينه عرضه‌هاي خارجي هم وقتي بورس نفت در دهه گذشته مطرح شد، من به‌عنوان کسي که در بورس مسئوليت داشتم، با شکل‌گيري قانون جديد تلاش کردم فروش اين محصولات از طريق بورس عينيت پيدا کند. اگرچه کار سخت بود؛ اما آرام‌آرام مسئولان و دولت آن را پذيرفتند. در زمينه محصولات پتروشيمي در ابتدا اين اقدامات مشکل بود؛ اما امروز خود دولت هم متقاعد شده که براي نفت و همچنين فلزات بهترين عرضه در اين راستا صورت گرفته است.بورس نفت در وضعيتي که حتي تحريم هم نبوديم، مي‌توانست انجام شود؛ اما کوتاهي‌هايي که انجام شد، اجازه تغيير نداد؛ در نتيجه زماني که در فضاي تحريم قرار گرفتيم، عملياتي‌شدن اين امور در نفت هم مقداري سخت‌تر شد، نه اينکه انجام آن امکان‌پذير نباشد؛ اما کار سخت‌تر شده است.با توجه به اينکه بخش خصوصي تحريم نمي‌شود، مي‌تواند وارد ميدان شده و عرضه نفت خام را در دست بگيرد؛ اما در چارچوب استانداردهايي که بورس تعيين مي‌کند؛ بنابراين ما در عرضه محصولات اعم از نفت خام يا محصولات نفتي يا محصولات کشاورزی، فولاد و فلزات در قدم‌هاي اوليه هستيم و هنوز هيچ‌گونه اقدام جدي و زير‌بنايي در حوزه بورس کالا انجام نداده‌ايم.اين اقدامات زير‌بنايي در کشور بايد انجام شود تا زمينه‌اي ايجاد شود که بورس کالاي ما بتواند با کشورهايي که مي‌توانيم پيمان‌هاي منطقه‌اي در قالب پيمان پولي و پيمان کالا منعقد کنيم، ارتباط برقرار کند. به‌اين‌ترتيب مي‌توانيم محصولات را از طريق بورس کالا به ديگر کشورها عرضه کرده و نيازهاي‌مان را نيز با کمک آنان برطرف کنيم.
‌در صورت ورود کارآمد بخش خصوصي به اين عرصه وضع بورس چه تغييري خواهد کرد و عرضه در مورد چه محصولاتي مي‌تواند انجام گيرد؟
از نفت خام و مشتقات نفتي که عرصه بزرگي است يا محصولات پتروشيمي که خود بسيار گسترده است مي‌تواند در بورس عرضه شود؛ همان‌طور که مي‌دانيد ما صادرات نفتي بالاي 30 ميليارد دلار داريم، بنابراين اهميت زیادی دارد که بتوانيم براي عرضه اين محصولات در بورس برنامه‌ريزي کنيم. البته ما امروز در حوزه‌هاي غذايي و لبنيات و بسياري از حوزه‌هاي ديگر به لحاظ عرضه‌هاي صادراتي گام‌هاي اوليه را برداشته‌ايم اما هنوز تکليف روشني نداريم؛ چراکه بايد در قالب‌هاي پيمان‌هايي که با شرکت‌ها بسته مي‌شود مثلا ايران با پاکستان يا ايران با هند يا ايران با ترکيه، اين مبادلات تعريف شود. نيازهاي طرفين فهرست شده و محصولات موردنياز آنها عرضه شود و متقاضيان بتوانند کالاهاي خود را دريافت کنند. به‌اين‌ترتيب هم واسطه حذف مي‌شود، هم معاملات کاملا شفاف و روشن خواهد بود؛ به‌عبارت‌ديگر وقتي معاملات از طريق بورس صورت مي‌گيرد حجم معاملات در هاله‌اي از ابهام نيستند و مي‌توانند کاملا روشن باشند؛ همچنين انتقالات ناشي از فروش که مي‌تواند ارزي باشد، بين کشورها از طريق پيمان‌هاي بسته‌شده تعريف روشني دارد که به حلقه کشور برمي‌گردد.‌در حال حاضر مسئله‌اي که ما در صادرات داريم اين است که محصول رفته ولي پول آن بازنگشته و حالا بانک مرکزي و وزارتخانه‌هاي ذي‌ربط دنبال مي‌کنند که اين ارز حاصل از صادرات را بازگردانند، اما در بورس کالا اين تعاريف جا گرفته ابهامات را برطرف مي‌کند و شفافيت به دنبال مي‌آورد.‌با اينکه بورس کالا چندان در کشور رشد نکرده است، اما فعاليت‌هايي که در آن شکل گرفته با حداقل ابهامات انجام می‌شوند. اين در حالي است که فعاليت‌هايي که خارج از آن انجام مي‌شود، ابهامات زيادي با خود دارد؛ برای مثال تخلفاتي که در پرونده پتروشيمي به وجود آمده است اگر فروش اين محصولات در قالب بورس کالا صورت مي‌گرفت ابهامات در آن به وجود نمي‌آمد و تصوير روشني از آن وجود داشت.
‌سال گذشته شاهد عرضه محصولاتي مانند زعفران، فولاد و قير از طريق بورس کالا بوديم، اين عرضه‌ها چقدر در کنترل بازار توانست مؤثر واقع شود؟
اين اتفاق همان‌طور که در مورد محصولات پتروشيمي مي‌تواند سبب شفافيت شود در خصوص ساير محصولات نيز مؤثر است. اما عرضه برخي محصولات هنوز کم است. برای نمونه زعفران عرضه‌شده در بورس نسبت به‌کل زعفران که مورد مبادله قرار مي‌گيرد بسيار اندک است. در اين مواردي که شما در سؤال ذکر کرديد حلقه واسطه و درآمدهاي چشمگيري وجود دارد که بايد براي آن راه‌حل انديشيد. بورس بايد با تلاش بيشتر و برنامه‌ريزي روشن‌تر و شفاف‌تر به‌گونه‌اي عمل کند که کشاورزان و توليدکنندگان در حوزه‌هايي مثل زعفران و مانند آن اطمينان بيشتري کنند که درآمدشان با فعاليت در بورس افزايش‌يافته است و توليدکنندگان اين احساس را داشته باشند که قيمتي که در بازار وجود دارد موجب افزايش درآمد آنان مي‌شود.‌اينجاست که بورس کالا مي‌تواند يک امر اصلي و زيربنايي باشد. درواقع تمام کالاهايي که در آن واسطه وجود دارد مي‌تواند در بورس کالا عرضه شود؛ بنابراين دولت مي‌تواند براي تنظيم بازار اقداماتش را از طريق بورس انجام دهد؛ مثلا براي تنظيم شير و لبنيات اکنون شاهد اين هستيم که در شيکاگو دولت براي بهره‌برداري بهتر مردم از لبنيات و بهره بيشتر توليدکنندگان، چطور عملياتش را مديريت مي‌کند تا سود آن را هم کشاورزان و هم مصرف‌کنندگان ببرند. ما هنوز در بورس کالا بايد به جنبه عملياتي برسيم؛ درواقع بايد به‌جايي برسيم که مثلا تمام زعفران‌کارانمان علاقه‌مند باشند فعاليت‌هايشان را از طريق بورس انجام دهند. امروز شاهد هستيم بسياري از افرادي که در توليد محصولات باغات مثل سيب نقش دارند، به دليل اينکه هنوز در بورس حضور پيدا نکرده‌اند افرادي با مراجعه و قرارداد محصولاتشان را بسيار ارزان‌قيمت مي‌خرند.‌درباره برداشت مرکبات يا مثلا سيب در منطقه‌اي مثل اروميه در فصل مربوطه مي‌بينيم که چه تناژهاي سنگيني سيب کنار خيابان ريخته شده يا برداشت نمي‌شود درصورتي‌که همين محصول بسيار موردتوجه کشورهاي خارجي است. قيمت اين محصول در بازارهايشان بالاست درصورتي‌که در کشور ما کشاورزان و باغداران هنوز با زيان زيادي مواجه‌اند.
‌ بورس کالا در سال جاري ظرفيت عرضه چه محصولات ديگري را دارد؟
من به‌عنوان کارشناسي که سال‌ها در بورس فعاليت کردم و با توجه به اين در مورد قانون جديد بورس بنده مسئوليت داشتم و رئيس هيئت‌مديره بودم مي‌گويم همه تلاش‌ها و جهت‌گيري‌هايي که با دولت و مجلس داشتيم و ابراز مي‌کرديم اين بود که به‌مرور واسطه‌ها حذف شوند و کالاهاي مختلف در بورس عرضه شوند؛ بنابراين اعتقاد داشته و داريم که بسياري از کالاها مي‌تواند در بورس عرضه شود منتها اين بايد ازسوی دولت و اتحاديه‌هاي کشاورزي که شناخت تحليلي و ارتباط خوبي با کشاورزان و توليدکنندگان دارند، ارزيابي تخصصي صورت گيرد. من اعتقاد دارم فراورده‌هاي نفتي و حوزه نفت مي‌توانند در بورس کالا عرضه شوند و در حوزه فولاد نيز تمام فراورده‌ها امکان عرضه دارند. در حوزه کاشي و سراميک هم که امروز رقم درشتي از توليدات در انبارهاست، بورس مي‌تواند به عرضه آن کمک کند. سيب و مرکبات و ساير محصولات باغي مي‌تواند با مکانيسمي وارد عرضه در بورس شود که توليدکنندگان با اطمينان خاطر محصولات باغي‌شان را عرضه کنند و اطمينان داشته باشند که محصول را مي‌توانند به‌موقع عرضه و درآمد کسب کنند؛ بنابراين اصل آن فعاليت کارشناسي است چراکه بسياري از محصولات امکان عرضه در بورس را دارند.

 

اخبار مرتبط سایر رسانه ها