نماینده خرم‌آباد در مجلس: با وزارت نیرو دعوا داریم
دولت سدساز، دولت قربانی سد
شرق: خوزستان همچنان با سیل مقابله می‌کند. خوزستان تنها استانی نیست که با سیل دست‌به‌گریبان است. از آغاز وقوع بحران سیل در کشور اما این سدها هستند که محوریت اظهارنظرها را به خود اختصاص داده‌اند؛ از اظهارنظرهای علمی و اقتصادی گرفته تا سیاسی. بر اساس فهرستی که در وب‌سایت شرکت مدیریت منابع آب ایران منتشر شده تاکنون 647 سد کوچک و بزرگ در ایران به بهره‌برداری رسیده است؛ سدهایی که در مقاطعی از سه دهه اخیر احداث آنها نشانی از توسعه بود و در تبلیغات سیاسی هم مورد استفاده قرار می‌گرفت. در سال‌های اخیر اما موج انتقاداتی که از «سدسازی بی‌رویه» حکایت می‌کرد به راه افتاد. حتی سدسازان سابق نیز به جمع منتقدان پیوسته بودند. جاری‌شدن سیلاب در کشور از آغاز سال 98 اما اوضاع را تغییر داد. حالا نمایندگان استان لرستان از شکایت از وزارت نیرو و وزرای سابق و فعلی می‌گویند. آن‌هم به دلیل سدهای نیمه‌تمامی که به‌زعم آنها در دولت یازدهم بی‌دلیل متوقف شدند.
پیگیری شکایت از وزارت نیرو
در این شرایط نمایندگان استان لرستان می‌گویند که با وزارت نیرو «دعوا» دارند. این را محمدرضا ملکشاهی‌راد، نماینده خرم‌آباد گفته است. نمایندگان لرستان در اولین جلسه علنی مجلس در سال 98 مقصر بروز سیلاب در لرستان را وزارت نیرو دانستند. الهیار ملکشاهی، نماینده کوهدشت و رئیس کمیسیون قضائی مجلس به «شرق» از سدهایی گفت که به زعم او احداث آنها در دولت یازدهم بی‌دلیل متوقف شد. او تأکید کرده که نمایندگان لرستان در حال تنظیم یک شکوائیه علیه وزیر نیروی فعلی و وزیر پیشین نیرو و به‌طور‌کلی وزارت نیرو هستند. او در این زمینه به «شرق» چنین توضیح داد: «در حال بررسی مستندات هستیم. از نظر ما مسلم است که اگر وزارت نیرو به وظایف خود عمل می‌کرد و ساخت سدهایی را که باید در استان لرستان احداث می‌شد، بی‌دلیل متوقف نمی‌کرد[این بحران رخ نمی‌داد]. از جمله بزرگترین آنها سد معشوره که روی رودخانه کشکان است که همه این خرابی‌ها از همین رودخانه بود. خرابی‌های پلدختر و معمولان و چگنی و شاهیوند همه در مسیر این رودخانه هستند. سد معشوره می‌توانست یک میلیارد و 200 میلیون مترمکعب آب را کنترل کند. اگر این توان وجود داشت، ما این سیل را در استان
لرستان نداشتیم. اکنون حدود 10 هزار میلیارد تومان فقط به استان لرستان خسارت وارد شده است. همه تأسیسات کشاورزی حاشیه این رودخانه که بیش از صد کیلومتر است، از بین رفتند. حدود چندده هکتار زمین‌هایی که در حاشیه این رودخانه بودند، تخریب شدند». ملکشاهی باز هم وزارت نیرو را مقصر بروز سیل دانست و ادامه داد:«من معتقدم که مقصر اصلی در این سیل وزارت نیرو بوده است. اگر خوزستان تا الان مشکل جدی پیدا نکرد، به‌خاطر کنترل سدهایی است که دارد. اگر اجازه می‌دادند سدهایی بالادست خوزستان که استان لرستان است، ساخته شوند، خوزستان هم با هیچ مشکلی مواجه نمی‌شد. اکنون سد بزرگ سیمره بالاتر از کرخه قسمت زیادی از این سیلاب را کنترل کرده و اجازه نمی‌دهد وارد کرخه شود. در کنار آن سد معشوره که در رودخانه کشکان است و به سمت کرخه می‌رود، می‌توانست بخش زیادی از این آب را کنترل کند. همچنین سد بختیاری که بلندترین سد خاورمیانه است و بالادست سد دز قرار دارد. اگر این سد احداث می‌شد، پنج میلیارد مترمکعب آب را کنترل می‌کرد. بنابراین اگر این چند سد وجود داشت، هم خسارت لرستان کنترل می‌شد و هم خوزستان در امان می‌ماند. ساخت این سدها آغاز شده بود و به
قوت هم به کار خود ادامه می‌دادند اما وزارت نیرو بدون استدلال ساخت آنها را متوقف کرد».
بی‌طرف قربانی سدسازی
این انتقادات در حالی مطرح شده که مجلس دهم به در سال 96 به حبیب‌الله بی‌طرف، وزیر پیشنهادی نیرو رأی اعتماد نداد. کسی که در دولت‌های آیت‌الله رفسنجانی در وزارت نیرو فعالیت می‌کرد و در دوران اصلاحات هم وزیر نیرو بود. پیش از بی‌طرف، حمید چیت‌چیان، وزیر نیروی دولت یازدهم سیاست متفاوتی را دنبال می‌کرد. او در سال 92 گفته بود که ظرفیت سدسازی در ایران به حد اشباع رسیده و سیاست‌گذاری در این حوزه باید از احداث تأسیسات جدید به سمت مدیریت مصرف تغییر جهت داده شود. این دست انتقادات در شش سال اخیر کم نبوده است. اما برخی از این انتقادات نسبت به سدها بعد از جاری‌شدن سیل تغییر کرده است. سد گتوند را شاید بتوان شاخص‌‌ترین آنها دانست.
ناجی یا فاجعه
سد گتوندعلیا در شمال شرقی شهر گتوند استان خوزستان قرار دارد. این سد مخزنی با ارتفاع 180 متر از پی، بلندترین سد خاکی کشور، با 4.5 میلیارد مترمکعب حجم مخزن، بزرگترین مخزن روی رودخانه بزرگ کارون و دارای بیشترین ظرفیت تأمین آب پایین‌دست، با ظرفیت چهار هزارو 250 گیگاوات‌ساعت بیشترین ظرفیت تولید انرژی برق‌آبی کشور را دارد. آغاز ساخت این سد به سال 1376 و پیش از ریاست جمهوری سیدمحمد خاتمی برمی‌گردد و افتتاح آن‌هم در مرداد سال 1390 به دست محمود احمدی‌نژاد انجام شد. انتقادات اما در سال‌های اخیر به این سد بسیار زیاد بود. رئیس سازمان حفاظت محیط زیست در تیرماه سال گذشته عامل شوری آب خوزستان را همین سد دانسته بود. عیسی کلانتری گفته بود: «توزیع آب در خوزستان با مشکل روبه‌رو است. در شمال این استان مردم راحت می‌توانند آب مصرف کنند ولی در جنوب، زهاب نصیب مردم می‌شود. اتفاق بدی که افتاد، آب‌گیری سد گتوند بود. این پروژه در زمان مرحوم آقای هاشمی کلنگ زده شد. در آن زمان هیچ اشکالی در اجرای آن نبود اما در زمان دولت نهم محل سد تغییر کرد». مرداد همان سال همایون یوسفی، نماینده اهواز در مجلس گفته بود سد گتوند 250 میلیون مترمکعب از
ذخایر رودخانه کارون را شور کرده و نسبت به توسعه مهندسی بدون توجه به شاخص‌های امنیتی و اجتماعی انتقاد کرده بود. شاید پیداکردن مدافع ساخت این سد در سال‌های اخیر سخت باشد. بااین‌همه دهم فروردین 98 یعنی در روزهایی که کشور درگیر بحران سیل بود، مدیرعامل شرکت توسعه منابع آب و نیروی ایران گفت: «سد گتوند با توجه به موقعیت جغرافیایی ویژه‌ای که در مجموعه زنجیره سدهای ساخته‌شده روی رودخانه کارون دارد، بار دیگر در فروردین 1398 ناجی خوزستان شد».
دولت‌ها و سدها
ساخت سدها در جمهوری اسلامی از دولت اول هاشمی‌رفسنجانی، با سد کرخه آغاز شد. این سد روی رودخانه کرخه و در ۲۲کیلومتری شمال غربی شهرستان اندیمشک واقع در استان خوزستان ساخته شده است. 10 سال بعد یعنی در دولت اصلاحات سد کرخه به بهره‌برداری رسید. در روزهای اخیر حتی شایعاتی مبنی بر شکستن این سد بر اثر حجم زیاد سیلاب‌ها شنیده شده بود؛ شایعاتی که البته تکذیب شد. تا پایان دوران ریاست‌جمهوری هاشمی‌رفسنجانی، یعنی سال 1376، 25 سد در کشور ساخته شد. پیش از دولت یازدهم نیز محمود احمدی‌نژاد 69 سد افتتاح کرده بود. سدهایی که البته شروع ساخت بسیاری از آنها در دولت‌های سازندگی و اصلاحات بود.
شرق: خوزستان همچنان با سیل مقابله می‌کند. خوزستان تنها استانی نیست که با سیل دست‌به‌گریبان است. از آغاز وقوع بحران سیل در کشور اما این سدها هستند که محوریت اظهارنظرها را به خود اختصاص داده‌اند؛ از اظهارنظرهای علمی و اقتصادی گرفته تا سیاسی. بر اساس فهرستی که در وب‌سایت شرکت مدیریت منابع آب ایران منتشر شده تاکنون 647 سد کوچک و بزرگ در ایران به بهره‌برداری رسیده است؛ سدهایی که در مقاطعی از سه دهه اخیر احداث آنها نشانی از توسعه بود و در تبلیغات سیاسی هم مورد استفاده قرار می‌گرفت. در سال‌های اخیر اما موج انتقاداتی که از «سدسازی بی‌رویه» حکایت می‌کرد به راه افتاد. حتی سدسازان سابق نیز به جمع منتقدان پیوسته بودند. جاری‌شدن سیلاب در کشور از آغاز سال 98 اما اوضاع را تغییر داد. حالا نمایندگان استان لرستان از شکایت از وزارت نیرو و وزرای سابق و فعلی می‌گویند. آن‌هم به دلیل سدهای نیمه‌تمامی که به‌زعم آنها در دولت یازدهم بی‌دلیل متوقف شدند.
پیگیری شکایت از وزارت نیرو
در این شرایط نمایندگان استان لرستان می‌گویند که با وزارت نیرو «دعوا» دارند. این را محمدرضا ملکشاهی‌راد، نماینده خرم‌آباد گفته است. نمایندگان لرستان در اولین جلسه علنی مجلس در سال 98 مقصر بروز سیلاب در لرستان را وزارت نیرو دانستند. الهیار ملکشاهی، نماینده کوهدشت و رئیس کمیسیون قضائی مجلس به «شرق» از سدهایی گفت که به زعم او احداث آنها در دولت یازدهم بی‌دلیل متوقف شد. او تأکید کرده که نمایندگان لرستان در حال تنظیم یک شکوائیه علیه وزیر نیروی فعلی و وزیر پیشین نیرو و به‌طور‌کلی وزارت نیرو هستند. او در این زمینه به «شرق» چنین توضیح داد: «در حال بررسی مستندات هستیم. از نظر ما مسلم است که اگر وزارت نیرو به وظایف خود عمل می‌کرد و ساخت سدهایی را که باید در استان لرستان احداث می‌شد، بی‌دلیل متوقف نمی‌کرد[این بحران رخ نمی‌داد]. از جمله بزرگترین آنها سد معشوره که روی رودخانه کشکان است که همه این خرابی‌ها از همین رودخانه بود. خرابی‌های پلدختر و معمولان و چگنی و شاهیوند همه در مسیر این رودخانه هستند. سد معشوره می‌توانست یک میلیارد و 200 میلیون مترمکعب آب را کنترل کند. اگر این توان وجود داشت، ما این سیل را در استان
لرستان نداشتیم. اکنون حدود 10 هزار میلیارد تومان فقط به استان لرستان خسارت وارد شده است. همه تأسیسات کشاورزی حاشیه این رودخانه که بیش از صد کیلومتر است، از بین رفتند. حدود چندده هکتار زمین‌هایی که در حاشیه این رودخانه بودند، تخریب شدند». ملکشاهی باز هم وزارت نیرو را مقصر بروز سیل دانست و ادامه داد:«من معتقدم که مقصر اصلی در این سیل وزارت نیرو بوده است. اگر خوزستان تا الان مشکل جدی پیدا نکرد، به‌خاطر کنترل سدهایی است که دارد. اگر اجازه می‌دادند سدهایی بالادست خوزستان که استان لرستان است، ساخته شوند، خوزستان هم با هیچ مشکلی مواجه نمی‌شد. اکنون سد بزرگ سیمره بالاتر از کرخه قسمت زیادی از این سیلاب را کنترل کرده و اجازه نمی‌دهد وارد کرخه شود. در کنار آن سد معشوره که در رودخانه کشکان است و به سمت کرخه می‌رود، می‌توانست بخش زیادی از این آب را کنترل کند. همچنین سد بختیاری که بلندترین سد خاورمیانه است و بالادست سد دز قرار دارد. اگر این سد احداث می‌شد، پنج میلیارد مترمکعب آب را کنترل می‌کرد. بنابراین اگر این چند سد وجود داشت، هم خسارت لرستان کنترل می‌شد و هم خوزستان در امان می‌ماند. ساخت این سدها آغاز شده بود و به
قوت هم به کار خود ادامه می‌دادند اما وزارت نیرو بدون استدلال ساخت آنها را متوقف کرد».
بی‌طرف قربانی سدسازی
این انتقادات در حالی مطرح شده که مجلس دهم به در سال 96 به حبیب‌الله بی‌طرف، وزیر پیشنهادی نیرو رأی اعتماد نداد. کسی که در دولت‌های آیت‌الله رفسنجانی در وزارت نیرو فعالیت می‌کرد و در دوران اصلاحات هم وزیر نیرو بود. پیش از بی‌طرف، حمید چیت‌چیان، وزیر نیروی دولت یازدهم سیاست متفاوتی را دنبال می‌کرد. او در سال 92 گفته بود که ظرفیت سدسازی در ایران به حد اشباع رسیده و سیاست‌گذاری در این حوزه باید از احداث تأسیسات جدید به سمت مدیریت مصرف تغییر جهت داده شود. این دست انتقادات در شش سال اخیر کم نبوده است. اما برخی از این انتقادات نسبت به سدها بعد از جاری‌شدن سیل تغییر کرده است. سد گتوند را شاید بتوان شاخص‌‌ترین آنها دانست.
ناجی یا فاجعه
سد گتوندعلیا در شمال شرقی شهر گتوند استان خوزستان قرار دارد. این سد مخزنی با ارتفاع 180 متر از پی، بلندترین سد خاکی کشور، با 4.5 میلیارد مترمکعب حجم مخزن، بزرگترین مخزن روی رودخانه بزرگ کارون و دارای بیشترین ظرفیت تأمین آب پایین‌دست، با ظرفیت چهار هزارو 250 گیگاوات‌ساعت بیشترین ظرفیت تولید انرژی برق‌آبی کشور را دارد. آغاز ساخت این سد به سال 1376 و پیش از ریاست جمهوری سیدمحمد خاتمی برمی‌گردد و افتتاح آن‌هم در مرداد سال 1390 به دست محمود احمدی‌نژاد انجام شد. انتقادات اما در سال‌های اخیر به این سد بسیار زیاد بود. رئیس سازمان حفاظت محیط زیست در تیرماه سال گذشته عامل شوری آب خوزستان را همین سد دانسته بود. عیسی کلانتری گفته بود: «توزیع آب در خوزستان با مشکل روبه‌رو است. در شمال این استان مردم راحت می‌توانند آب مصرف کنند ولی در جنوب، زهاب نصیب مردم می‌شود. اتفاق بدی که افتاد، آب‌گیری سد گتوند بود. این پروژه در زمان مرحوم آقای هاشمی کلنگ زده شد. در آن زمان هیچ اشکالی در اجرای آن نبود اما در زمان دولت نهم محل سد تغییر کرد». مرداد همان سال همایون یوسفی، نماینده اهواز در مجلس گفته بود سد گتوند 250 میلیون مترمکعب از
ذخایر رودخانه کارون را شور کرده و نسبت به توسعه مهندسی بدون توجه به شاخص‌های امنیتی و اجتماعی انتقاد کرده بود. شاید پیداکردن مدافع ساخت این سد در سال‌های اخیر سخت باشد. بااین‌همه دهم فروردین 98 یعنی در روزهایی که کشور درگیر بحران سیل بود، مدیرعامل شرکت توسعه منابع آب و نیروی ایران گفت: «سد گتوند با توجه به موقعیت جغرافیایی ویژه‌ای که در مجموعه زنجیره سدهای ساخته‌شده روی رودخانه کارون دارد، بار دیگر در فروردین 1398 ناجی خوزستان شد».
دولت‌ها و سدها
ساخت سدها در جمهوری اسلامی از دولت اول هاشمی‌رفسنجانی، با سد کرخه آغاز شد. این سد روی رودخانه کرخه و در ۲۲کیلومتری شمال غربی شهرستان اندیمشک واقع در استان خوزستان ساخته شده است. 10 سال بعد یعنی در دولت اصلاحات سد کرخه به بهره‌برداری رسید. در روزهای اخیر حتی شایعاتی مبنی بر شکستن این سد بر اثر حجم زیاد سیلاب‌ها شنیده شده بود؛ شایعاتی که البته تکذیب شد. تا پایان دوران ریاست‌جمهوری هاشمی‌رفسنجانی، یعنی سال 1376، 25 سد در کشور ساخته شد. پیش از دولت یازدهم نیز محمود احمدی‌نژاد 69 سد افتتاح کرده بود. سدهایی که البته شروع ساخت بسیاری از آنها در دولت‌های سازندگی و اصلاحات بود.