داعش؛ صحنه‌گردان حملات سريلانكا

دو روز بعد از سلسله‌ حملات مرگ‌بار سریلانکا که ده‌ها کشته و زخمی بر جای گذاشت و در‌حالی‌که نخستین خاک‌سپاری جمعی قربانیان این حملات در حال برگزاری بود، گروه داعش مسئولیت این حملات را برعهده گرفت. این گروه طبق روال همیشگی‌اش با انتشار بیانیه‌ای در سایت اعماق مسئولیت این حملات را برعهده گرفت و در ضمن ویدئویی آنلاین منتشر کرد که مظنون اصلی را در حال هدایت حملات نشان می‌داد. در این فیلم، هشت نیروی تروریستی در‌حالی‌که به صورت دایره‌وار گرد هم جمع شده‌اند و دستان‌شان را به هم داده‌اند، وفاداری خود را به ابوبکر البغدادی، رهبر گروه تروريستي داعش، اعلام می‌کنند. سریلانکا تاریخ خون‌باری را پشت سر گذاشته و سرآمد خشونت‌های این کشور جنگ داخلی خونینی بود که حدود سه دهه ادامه داشت و در سال 2009 به پایان رسید. بر‌اساس گزارش‌ها ظاهرا شخصی که در این ویدئو نشان داده می‌شود، محمد زهران، واعظ تندرو مسلمانی است که چندان هم در سریلانکا شناخته‌شده نبوده؛ ولی رهبری گروه «جماعت ملی توحید» را برعهده دارد. با وجود انتشار این ویدئو شواهدی مبنی بر اینکه داعش غیر از تشویق این بمب‌گذاری‌های انتحاری کار دیگری کرده باشد، در کار نیست. هرچند بر‌اساس گمانه‌ها احتمالا مهاجمان با هسته عملیاتی گروه داعش در ارتباط بوده‌اند. حالا بعد از حدود یک دهه، آرامش بار دیگر از سریلانکا رخت بربسته است. بازرسان و محققان این پرونده باید اکنون پاسخی برای این سؤال بیابند که زهران که رهبری یک گروه کوچک محلی را برعهده دارد و تاکنون غیر از تخریب مجسمه‌های بودایی کاری از پیش نبرده بود، چگونه توانسته چنین حملات عظیم و مرگ‌باری را سازماندهی کند. حمله به اماکن مذهبی در سریلانکا تا پیش از این، حملاتی خرابکارانه بود تا مرگ‌بار؛ ولی حملات روز یکشنبه سطحی از خشونت و پیچیدگی را رد کرد که از زمان جنگ داخلی این کشور و درگیری دولت و جدایی‌طلبان تامیل بی‌سابقه بوده است. در آن زمان خشونت‌های مذهبی در سریلانکا چندان فراگیر نبود و بیشتر به تنش میان بودایی‌ها و مسلمانان محدود می‌شد. از‌این‌رو است که حمله به اماکن مذهبی مسیحیان تا این حد تعجب‌برانگیز بوده است.کریستین فر، کارشناس تروریسم در آسیای جنوبی و استاد دانشگاه جورج‌تاون، در گفت‌و‌گو با آتلانتیک می‌گوید: ‌«خیلی گیج‌کننده است. جماعت ملی توحید تا پیش از این هرگز به کلیساها حمله نکرده بود». او همچنین بر این باور است که تنش بین مسلمانان که 10 درصد جمعیت را تشکیل می‌دهند، و مسیحیان که هفت درصد جمعیت این کشور هستند، تنشی کم‌سابقه بوده است. این کارشناس مسائل تروریسم پیش‌بینی کرده بود که احتمالا گروهی از بیرون، مثل داعش با القاعده به نحوی در این حملات دست داشته است. درست ساعاتی بعد از این گفت‌وگو، داعش مسئولیت این حملات را برعهده گرفت.ریتا کاتز، رئیس گروه اطلاعاتی «سایت» که شبکه‌های جهادی را رهگیری می‌کند، در صفحه توییتر خود نوشته بود که حملات هماهنگ به کلیساها در واقع نشان داعش است که عملیات‌های مشابهی را در مصر و فیلیپین انجام داده بود. گرچه داعش مشکل عمده‌ای در سریلانکا به شمار نمی‌رفت و چندان مورد استقبال هم قرار نگرفته بود؛ ولی این گروه برخی از بیانیه‌های خود را به زبان تامیلی منتشر کرده بود که زبان اقلیت قومی تامیل در جنوب هند و سریلانکاست. بیشتر مسلمانان سریلانکا تامیل هستند؛ ولی اکثر جمعیت تامیلی این کشور هندو هستند.گروه‌های تروریستی از‌جمله داعش در سال‌های اخیر راه خود را به آن دست کشورهایی باز کردند که پیش‌تر محل نفوذ آنها به شمار نمی‌رفت؛ کشورهایی مثل فیلیپین و اندونزی. آنها با تبلیغات آنلاین تلاش کردند جوانان ناراضی غربی را جذب کنند و از گروه‌های تروریستی موجود مثل طالبان در افغانستان و بوکوحرام در نیجریه سربازگیری کنند. آنها از خلأ قدرت موجود در لیبی هم نهایت استفاده را بردند. در واقع، مقامات سریلانکایی اذعان کرده‌اند که در سال 2016، 32 نفر از مسلمانان این کشور به داعش پیوسته بودند و گرچه این رقمِ چندانی در مقایسه با جمعیت مسلمانان سریلانکا به شمار نمی‌رود؛ ولی به گفته ناظران در حدی هست که مقامات سریلانکا با هوشیاری آن را در نظر بگیرند. مشخص نیست که آیا این افراد پس از شکست خلافت خودخوانده داعش در عراق به سریلانکا بازگشته‌اند یا خیر. علاوه‌بر‌این عملیات‌هایی مانند عملیات تروریستی روز یکشنبه در سریلانکا نیازمند برنامه‌ریزی و مهارت است. شبه‌نظامیانی از این دست باید در مرحله اول افراطی شوند، بعد به عضویت یک گروه تروریستی درآیند و سپس برای عملیاتی این‌چنین مرگ‌بار آموزش ببینند. از‌این‌رو حتی پیش از آنکه داعش مسئولیت این حمله را برعهده بگیرد، مشخص بود که یک گروه کوچک افراطی در سریلانکا به‌تنهایی توانایی برنامه‌ریزی و عملیاتی‌کردن چنین حملاتی را ندارد. بروس هافمن، کارشناس مسائل تروریسم و استاد دانشگاه جورج‌تاون به آتلانتیک گفته: «شما از رختخواب بیرون نمی‌آیید و ‌ناگهان تصمیم نمی‌گیرید که خودتان را در یک حمله انتحاری قربانی کنید». سؤالات بسیاری درباره چند‌و‌چون حملات اخیر بی‌جواب مانده است؛ ولی هنوز چیزی نشده، حملات تلافی‌جویانه به مسلمانان سریلانکایی آغاز شده و به‌ نظر می‌رسد روزهای دردناکی در انتظار این کشور است.

دو روز بعد از سلسله‌ حملات مرگ‌بار سریلانکا که ده‌ها کشته و زخمی بر جای گذاشت و در‌حالی‌که نخستین خاک‌سپاری جمعی قربانیان این حملات در حال برگزاری بود، گروه داعش مسئولیت این حملات را برعهده گرفت. این گروه طبق روال همیشگی‌اش با انتشار بیانیه‌ای در سایت اعماق مسئولیت این حملات را برعهده گرفت و در ضمن ویدئویی آنلاین منتشر کرد که مظنون اصلی را در حال هدایت حملات نشان می‌داد. در این فیلم، هشت نیروی تروریستی در‌حالی‌که به صورت دایره‌وار گرد هم جمع شده‌اند و دستان‌شان را به هم داده‌اند، وفاداری خود را به ابوبکر البغدادی، رهبر گروه تروريستي داعش، اعلام می‌کنند. سریلانکا تاریخ خون‌باری را پشت سر گذاشته و سرآمد خشونت‌های این کشور جنگ داخلی خونینی بود که حدود سه دهه ادامه داشت و در سال 2009 به پایان رسید. بر‌اساس گزارش‌ها ظاهرا شخصی که در این ویدئو نشان داده می‌شود، محمد زهران، واعظ تندرو مسلمانی است که چندان هم در سریلانکا شناخته‌شده نبوده؛ ولی رهبری گروه «جماعت ملی توحید» را برعهده دارد. با وجود انتشار این ویدئو شواهدی مبنی بر اینکه داعش غیر از تشویق این بمب‌گذاری‌های انتحاری کار دیگری کرده باشد، در کار نیست. هرچند بر‌اساس گمانه‌ها احتمالا مهاجمان با هسته عملیاتی گروه داعش در ارتباط بوده‌اند. حالا بعد از حدود یک دهه، آرامش بار دیگر از سریلانکا رخت بربسته است. بازرسان و محققان این پرونده باید اکنون پاسخی برای این سؤال بیابند که زهران که رهبری یک گروه کوچک محلی را برعهده دارد و تاکنون غیر از تخریب مجسمه‌های بودایی کاری از پیش نبرده بود، چگونه توانسته چنین حملات عظیم و مرگ‌باری را سازماندهی کند. حمله به اماکن مذهبی در سریلانکا تا پیش از این، حملاتی خرابکارانه بود تا مرگ‌بار؛ ولی حملات روز یکشنبه سطحی از خشونت و پیچیدگی را رد کرد که از زمان جنگ داخلی این کشور و درگیری دولت و جدایی‌طلبان تامیل بی‌سابقه بوده است. در آن زمان خشونت‌های مذهبی در سریلانکا چندان فراگیر نبود و بیشتر به تنش میان بودایی‌ها و مسلمانان محدود می‌شد. از‌این‌رو است که حمله به اماکن مذهبی مسیحیان تا این حد تعجب‌برانگیز بوده است.کریستین فر، کارشناس تروریسم در آسیای جنوبی و استاد دانشگاه جورج‌تاون، در گفت‌و‌گو با آتلانتیک می‌گوید: ‌«خیلی گیج‌کننده است. جماعت ملی توحید تا پیش از این هرگز به کلیساها حمله نکرده بود». او همچنین بر این باور است که تنش بین مسلمانان که 10 درصد جمعیت را تشکیل می‌دهند، و مسیحیان که هفت درصد جمعیت این کشور هستند، تنشی کم‌سابقه بوده است. این کارشناس مسائل تروریسم پیش‌بینی کرده بود که احتمالا گروهی از بیرون، مثل داعش با القاعده به نحوی در این حملات دست داشته است. درست ساعاتی بعد از این گفت‌وگو، داعش مسئولیت این حملات را برعهده گرفت.ریتا کاتز، رئیس گروه اطلاعاتی «سایت» که شبکه‌های جهادی را رهگیری می‌کند، در صفحه توییتر خود نوشته بود که حملات هماهنگ به کلیساها در واقع نشان داعش است که عملیات‌های مشابهی را در مصر و فیلیپین انجام داده بود. گرچه داعش مشکل عمده‌ای در سریلانکا به شمار نمی‌رفت و چندان مورد استقبال هم قرار نگرفته بود؛ ولی این گروه برخی از بیانیه‌های خود را به زبان تامیلی منتشر کرده بود که زبان اقلیت قومی تامیل در جنوب هند و سریلانکاست. بیشتر مسلمانان سریلانکا تامیل هستند؛ ولی اکثر جمعیت تامیلی این کشور هندو هستند.گروه‌های تروریستی از‌جمله داعش در سال‌های اخیر راه خود را به آن دست کشورهایی باز کردند که پیش‌تر محل نفوذ آنها به شمار نمی‌رفت؛ کشورهایی مثل فیلیپین و اندونزی. آنها با تبلیغات آنلاین تلاش کردند جوانان ناراضی غربی را جذب کنند و از گروه‌های تروریستی موجود مثل طالبان در افغانستان و بوکوحرام در نیجریه سربازگیری کنند. آنها از خلأ قدرت موجود در لیبی هم نهایت استفاده را بردند. در واقع، مقامات سریلانکایی اذعان کرده‌اند که در سال 2016، 32 نفر از مسلمانان این کشور به داعش پیوسته بودند و گرچه این رقمِ چندانی در مقایسه با جمعیت مسلمانان سریلانکا به شمار نمی‌رود؛ ولی به گفته ناظران در حدی هست که مقامات سریلانکا با هوشیاری آن را در نظر بگیرند. مشخص نیست که آیا این افراد پس از شکست خلافت خودخوانده داعش در عراق به سریلانکا بازگشته‌اند یا خیر. علاوه‌بر‌این عملیات‌هایی مانند عملیات تروریستی روز یکشنبه در سریلانکا نیازمند برنامه‌ریزی و مهارت است. شبه‌نظامیانی از این دست باید در مرحله اول افراطی شوند، بعد به عضویت یک گروه تروریستی درآیند و سپس برای عملیاتی این‌چنین مرگ‌بار آموزش ببینند. از‌این‌رو حتی پیش از آنکه داعش مسئولیت این حمله را برعهده بگیرد، مشخص بود که یک گروه کوچک افراطی در سریلانکا به‌تنهایی توانایی برنامه‌ریزی و عملیاتی‌کردن چنین حملاتی را ندارد. بروس هافمن، کارشناس مسائل تروریسم و استاد دانشگاه جورج‌تاون به آتلانتیک گفته: «شما از رختخواب بیرون نمی‌آیید و ‌ناگهان تصمیم نمی‌گیرید که خودتان را در یک حمله انتحاری قربانی کنید». سؤالات بسیاری درباره چند‌و‌چون حملات اخیر بی‌جواب مانده است؛ ولی هنوز چیزی نشده، حملات تلافی‌جویانه به مسلمانان سریلانکایی آغاز شده و به‌ نظر می‌رسد روزهای دردناکی در انتظار این کشور است.