مستقلین معادلات مجلس را رقم می‌زنند؟
شرق: علي مطهري با اين جمله انتخابات هيئت‌رئيسه را به عرصه اخلاق کشانده؛ «آنچه که در انتخابات هيئت‌رئيسه مجلس رخ داد، ريشه در اختلاف و بلکه کينه سران فراکسيون اميد از سران فراکسيون مستقلان مجلس و بالعکس دارد»؛ اختلافي که منشأ آن به گفته مطهري، چرخش نماينده‌هاي ليست اميدي به سمت لاريجاني و فراکسيون مستقلين است. امروز و در سال چهارم مجلس دهم، اصلاح‌طلبان در اکثريت مجلس نيستند؛ اين نکته جديدي نيست؛ اما کدام فراکسيون اکثريت مجلس را در اختيار دارد؟ يا به عبارت ديگر، کدام فراکسيون نقشی تعيين‌کننده در بزنگاه‌هاي مجلس دهم داشته است؟ اين امکان در شرايط کنوني براي هيچ‌کدام از دو فراکسيون اميد و ولايي ميسر نيست. در اين بين، فراکسيونی شکل‌گرفته است که مي‌تواند بين دو جريان اصلي به اقتضاي شرايط و موضوعات شناور باشد؛ اتفاقي که در انتخابات هيئت‌رئيسه مجلس نیز از سوي فراکسيون مستقلين ولايي که نزديک‌ترين جريان به رئيس مجلس يعني علي لاريجاني در مجلس دهم است، بار ديگر رخ داد.
کار مستقلان خلاف مروت و جوانمردي بود
علي مطهري، نماينده تهران در مجلس، در يادداشتي در صفحه اينستاگرام خود به بازخواني انتخابات هيئت‌رئيسه مجلس پرداخته است؛ هرچند او استدلال‌هاي خود و ديگر اعضاي فراکسيون اميد در ارتباط با عملکرد اشتباه در انتخابات هيئت‌رئيسه را گفته بود. مطهري که به نظر مي‌رسد هنوز دچار تب‌وتاب انتخابات و پايين‌آمدن از جايگاه هيئت‌رئيسه است، نوشته: «اختلاف و کينه [فراکسيون اميد از مستقلين] از آنجا ناشي شد که در ابتداي مجلس دهم، برخي از افرادي که در فهرست اميد بودند از فراکسيون اميد جدا شدند و فراکسيون ديگري به نام مستقلان تشکيل دادند. در اينجا سران فراکسيون اميد اين افراد را به خيانت و نفاق متهم کردند و اين داستان تا امروز ادامه داشته است». مطهري که خود نيز با ليست اميد تهران به مجلس راه پيدا کرده است، بارها از تعهد اخلاقي خود به اين ليست گفته بود؛ موضوعي که به گفته خودش باعث شده در جلسات فراکسيون اميد شرکت کند، با وجود اينکه خود را اصلاح‌طلب نمي‌داند. بااين‌حال در اين زمينه مطهري گفته است: «از نظر من اين کار سران مستقلان کاري خلاف مروت و جوانمردي بوده، ولي نمي‌توان آنها را خائن و منافق دانست. اين نگاه سران فراکسيون اميد که هر
نماينده‌اي که در ليست اميد بوده لزوما بايد در فراکسيون اميد باشد، نگاه درستي نيست. بنابراين اين دو فراکسيون از ابتدا مي‌توانستند همکاري مؤثري داشته باشند؛ درحالي‌که اختلاف آنها موجب توفيق و بهره‌برداري فراکسيون سوم مجلس شده است که نمونه آن نتيجه انتخابات اخير هيئت‌رئيسه مجلس است». مطهري انتخابات اخير هيئت‌رئيسه را اين‌طور بازخواني کرده است: «در واقع اين دو فراکسيون با حدود 180 عضو، مقهور فراکسيوني با حدود 80 عضو شده‌اند. بايد بگويم هوش سياسي فراکسيون ولایي از دو فراکسيون ديگر بيشتر است. در انتخابات اخير، آنها ابتدا وانمود مي‌کنند بخش زيادي از آرای ما سفيد يا به عارف خواهد بود و به اين وسيله از يک طرف مستقلان را نگران و شايق براي ائتلاف مي‌کنند و از طرف ديگر اميدي‌ها را به طمع معرفي کانديدا براي رياست مي‌اندازند و هر دو اتفاق هم مي‌افتد و آنها به هدفشان مي‌رسند».
مطهري: انتخابات جاي اثبات هويت نبود
مطهري معتقد است در اين شرايط فرستادن اين پيام براي انتخابات آتي از سوي فراکسيون اميد استراتژي صحيحي نبوده است: «امسال فراکسيون اميد اعلام کرد ما براي آنکه هويت اصلاح‌طلبانه خود را ثابت کنيم، با هيچ فراکسيوني ائتلاف نمي‌کنيم و فهرست کامل مي‌دهيم؛ چون مستقل‌ها را صادق نمي‌دانيم. مستقل‌ها هم براي انتقام‌گيري، با طرف مقابل ائتلاف کردند و نتيجه را ديديم. اشتباه فراکسيون اميد اين بود که ندانست جاي اثبات هويت، انتخابات هيئت‌رئيسه مجلس نيست. اين انتخابات جاي ائتلاف و تعامل براي کسب بيشترين کرسي هيئت‌رئيسه است. جاي اثبات هويت در مواضع و رفتارهاست. فراکسيون داخل مجلس را نبايد زيرمجموعه يک حزب در نظر گرفت و سرنوشت آن را به سرنوشت آن حزب گره زد؛ با اين استدلال که چون مي‌خواهيم در انتخابات اسفند 98 و انتخابات 1400 مستقل عمل کنيم و از ورود افراد فرصت‌طلب جلوگيري کنيم، امروز در انتخابات هيئت‌رئيسه مجلس صرفا مي‌خواهيم اثبات هويت کنيم، ولو اينکه کرسي‌هايي را از دست بدهيم».
مطهري به سويه ديگر ماجراي انتخابات يعني ائتلاف مستقلين با ولايي‌ها براي حفظ لاريجاني هم اشاره کرده: «اما اشتباه سران مستقلين اين بود که براي انتقام‌گرفتن از فراکسيون اميد و شخص آقاي عارف به هزينه آن توجه نداشتند. زبان حال اين افراد اين بود که حالا که براي رياست کانديدا معرفي مي‌کنيد بلايي سرتان مي‌آوريم که نه رئيس و نه نواب رئيس‌تان رأي نياورند و ديديم که تقريبا همين‌طور شد زيرا آقاي پزشکيان هم نزديک به سقوط بود و فاصله‌اش با آقاي مصري فقط پنج رأي بود».
مستقل يا فرصت‌طلب؟
بازخواني مطهري از انتخابات به روشن‌شدن نقش فراکسيون ولايي کمک مي‌کند. رئيس فراکسيون مستقلين، کاظم جلالي رئيس مرکز پژوهش‌هاي مجلس است که با ليست اميد تهران سر از بهارستان درآورده. جلالي يکي از نماينده‌هاي نزديک به لاريجاني است. در حدي که حسينعلي حاجي‌دليگاني نماينده اصفهان در مجلس، او و ديگر اعضاي فراکسيون مستقلين را «گوش‌به‌فرمان» لاريجاني مي‌داند. حاجي‌دليگاني سال گذشته در همايش «خستگي ممنوع» گفته بود: «خيلي تلخ است؛ واقعيت تلخ اين است که آقاي لاريجاني هميشه در چندمجلسي که بوده، يک‌جمعيتي را براي خودش نگه مي‌دارد؛ طيفي مثل رئيس مرکز پژوهش‌ها، آقاي جلالي و تيپ‌هايي مثل آقاي نعمتي. اين آدم‌ها يک‌جمعي مثل خودشان را تشکيل مي‌دهند و گوش‌به‌فرمان هستند؛ يعني وقتي آقاي رئيس مي‌خواهد چيزي تصويب شود، به اينها مي‌گويد بيايند به اين سمت و اگر بخواهد تصويب نشود، بيايند در آن سمت». حاجي‌دليگاني اما تنها اصولگراي منتقد رئيس مجلس نيست. هرچند در همين انتخابات اخير مستقلين اين بار به سمت ولايي‌ها آمدند و نتيجه را تغيير دادند.
عليرضا زاکاني نماينده سابق مجلس هم دو ماه پيش در برنامه‌اي تلويزيوني در همين راستا گفته بود: «مجلس ما يک‌نفره است». زاکاني توضيح داده بود که «لاريجاني تعداد محدودي نماينده دارد و بين دو جناح با اين نمايندگان بازي مي‌کند؛ يعني وقتي مي‌خواهد در مقابل اصلاح‌طلبان رأي بياورد خودش را به اصولگرايان مي‌چسباند و وقتي هم خواست آن سه وزير يا برجام رأي بياورد، خود را به اصلاح‌طلبان مي‌چسباند». تعداد نماينده‌هاي مستقلين ولايي در مجلس البته آن‌طور که زاکاني مي‌گويد محدود نيست. به گفته مهرداد لاهوتي سخنگوي فراکسيون ولايي اين فراکسيون با 40 نفر آغاز به کرده و بعد از يک سال اعضاي آن به 80 نفر رسيده است. هرچند جايگاه سياسي اين فراکسيون چندان قابل تعريف نيست اما لاهوتي آن را متشکل از افرادي دانسته بود که در مجلس تفکر اعتدالي را دنبال مي‌کنند.
مستقلين در بزنگاه‌هاي مجلس دهم مواضع گوناگوني را اتخاذ کردند. آنها در لوايح چهارگانه مرتبط با FATF به اميدي‌ها نزديک شدند تا رأي نهايي به تصويب آنها ختم شود. مستقلين ولايي اما هميشه با اميدي‌ها همراه نبودند. در جريان استيضاح‌‌هاي پي‌درپي مجلس و از سوي ديگر رأي اعتماد به وزراي دولت هم اين اختلاف آشکار بود. اختلافي که پايين‌آمدن مطهري از جايگاه هيئت‌رئيسه نمود اخير آن است.
محمدرضا عارف رئيس فراکسيون اميد گفته: «در انتخابات مجلس يازدهم بايد راه خود را از فرصت‌طلبان و کساني که مي‌خواهند از اعتبار اصلاح‌طلبان سوء‌استفاده کنند، جدا کنيم».
شرق: علي مطهري با اين جمله انتخابات هيئت‌رئيسه را به عرصه اخلاق کشانده؛ «آنچه که در انتخابات هيئت‌رئيسه مجلس رخ داد، ريشه در اختلاف و بلکه کينه سران فراکسيون اميد از سران فراکسيون مستقلان مجلس و بالعکس دارد»؛ اختلافي که منشأ آن به گفته مطهري، چرخش نماينده‌هاي ليست اميدي به سمت لاريجاني و فراکسيون مستقلين است. امروز و در سال چهارم مجلس دهم، اصلاح‌طلبان در اکثريت مجلس نيستند؛ اين نکته جديدي نيست؛ اما کدام فراکسيون اکثريت مجلس را در اختيار دارد؟ يا به عبارت ديگر، کدام فراکسيون نقشی تعيين‌کننده در بزنگاه‌هاي مجلس دهم داشته است؟ اين امکان در شرايط کنوني براي هيچ‌کدام از دو فراکسيون اميد و ولايي ميسر نيست. در اين بين، فراکسيونی شکل‌گرفته است که مي‌تواند بين دو جريان اصلي به اقتضاي شرايط و موضوعات شناور باشد؛ اتفاقي که در انتخابات هيئت‌رئيسه مجلس نیز از سوي فراکسيون مستقلين ولايي که نزديک‌ترين جريان به رئيس مجلس يعني علي لاريجاني در مجلس دهم است، بار ديگر رخ داد.
کار مستقلان خلاف مروت و جوانمردي بود
علي مطهري، نماينده تهران در مجلس، در يادداشتي در صفحه اينستاگرام خود به بازخواني انتخابات هيئت‌رئيسه مجلس پرداخته است؛ هرچند او استدلال‌هاي خود و ديگر اعضاي فراکسيون اميد در ارتباط با عملکرد اشتباه در انتخابات هيئت‌رئيسه را گفته بود. مطهري که به نظر مي‌رسد هنوز دچار تب‌وتاب انتخابات و پايين‌آمدن از جايگاه هيئت‌رئيسه است، نوشته: «اختلاف و کينه [فراکسيون اميد از مستقلين] از آنجا ناشي شد که در ابتداي مجلس دهم، برخي از افرادي که در فهرست اميد بودند از فراکسيون اميد جدا شدند و فراکسيون ديگري به نام مستقلان تشکيل دادند. در اينجا سران فراکسيون اميد اين افراد را به خيانت و نفاق متهم کردند و اين داستان تا امروز ادامه داشته است». مطهري که خود نيز با ليست اميد تهران به مجلس راه پيدا کرده است، بارها از تعهد اخلاقي خود به اين ليست گفته بود؛ موضوعي که به گفته خودش باعث شده در جلسات فراکسيون اميد شرکت کند، با وجود اينکه خود را اصلاح‌طلب نمي‌داند. بااين‌حال در اين زمينه مطهري گفته است: «از نظر من اين کار سران مستقلان کاري خلاف مروت و جوانمردي بوده، ولي نمي‌توان آنها را خائن و منافق دانست. اين نگاه سران فراکسيون اميد که هر
نماينده‌اي که در ليست اميد بوده لزوما بايد در فراکسيون اميد باشد، نگاه درستي نيست. بنابراين اين دو فراکسيون از ابتدا مي‌توانستند همکاري مؤثري داشته باشند؛ درحالي‌که اختلاف آنها موجب توفيق و بهره‌برداري فراکسيون سوم مجلس شده است که نمونه آن نتيجه انتخابات اخير هيئت‌رئيسه مجلس است». مطهري انتخابات اخير هيئت‌رئيسه را اين‌طور بازخواني کرده است: «در واقع اين دو فراکسيون با حدود 180 عضو، مقهور فراکسيوني با حدود 80 عضو شده‌اند. بايد بگويم هوش سياسي فراکسيون ولایي از دو فراکسيون ديگر بيشتر است. در انتخابات اخير، آنها ابتدا وانمود مي‌کنند بخش زيادي از آرای ما سفيد يا به عارف خواهد بود و به اين وسيله از يک طرف مستقلان را نگران و شايق براي ائتلاف مي‌کنند و از طرف ديگر اميدي‌ها را به طمع معرفي کانديدا براي رياست مي‌اندازند و هر دو اتفاق هم مي‌افتد و آنها به هدفشان مي‌رسند».
مطهري: انتخابات جاي اثبات هويت نبود
مطهري معتقد است در اين شرايط فرستادن اين پيام براي انتخابات آتي از سوي فراکسيون اميد استراتژي صحيحي نبوده است: «امسال فراکسيون اميد اعلام کرد ما براي آنکه هويت اصلاح‌طلبانه خود را ثابت کنيم، با هيچ فراکسيوني ائتلاف نمي‌کنيم و فهرست کامل مي‌دهيم؛ چون مستقل‌ها را صادق نمي‌دانيم. مستقل‌ها هم براي انتقام‌گيري، با طرف مقابل ائتلاف کردند و نتيجه را ديديم. اشتباه فراکسيون اميد اين بود که ندانست جاي اثبات هويت، انتخابات هيئت‌رئيسه مجلس نيست. اين انتخابات جاي ائتلاف و تعامل براي کسب بيشترين کرسي هيئت‌رئيسه است. جاي اثبات هويت در مواضع و رفتارهاست. فراکسيون داخل مجلس را نبايد زيرمجموعه يک حزب در نظر گرفت و سرنوشت آن را به سرنوشت آن حزب گره زد؛ با اين استدلال که چون مي‌خواهيم در انتخابات اسفند 98 و انتخابات 1400 مستقل عمل کنيم و از ورود افراد فرصت‌طلب جلوگيري کنيم، امروز در انتخابات هيئت‌رئيسه مجلس صرفا مي‌خواهيم اثبات هويت کنيم، ولو اينکه کرسي‌هايي را از دست بدهيم».
مطهري به سويه ديگر ماجراي انتخابات يعني ائتلاف مستقلين با ولايي‌ها براي حفظ لاريجاني هم اشاره کرده: «اما اشتباه سران مستقلين اين بود که براي انتقام‌گرفتن از فراکسيون اميد و شخص آقاي عارف به هزينه آن توجه نداشتند. زبان حال اين افراد اين بود که حالا که براي رياست کانديدا معرفي مي‌کنيد بلايي سرتان مي‌آوريم که نه رئيس و نه نواب رئيس‌تان رأي نياورند و ديديم که تقريبا همين‌طور شد زيرا آقاي پزشکيان هم نزديک به سقوط بود و فاصله‌اش با آقاي مصري فقط پنج رأي بود».
مستقل يا فرصت‌طلب؟
بازخواني مطهري از انتخابات به روشن‌شدن نقش فراکسيون ولايي کمک مي‌کند. رئيس فراکسيون مستقلين، کاظم جلالي رئيس مرکز پژوهش‌هاي مجلس است که با ليست اميد تهران سر از بهارستان درآورده. جلالي يکي از نماينده‌هاي نزديک به لاريجاني است. در حدي که حسينعلي حاجي‌دليگاني نماينده اصفهان در مجلس، او و ديگر اعضاي فراکسيون مستقلين را «گوش‌به‌فرمان» لاريجاني مي‌داند. حاجي‌دليگاني سال گذشته در همايش «خستگي ممنوع» گفته بود: «خيلي تلخ است؛ واقعيت تلخ اين است که آقاي لاريجاني هميشه در چندمجلسي که بوده، يک‌جمعيتي را براي خودش نگه مي‌دارد؛ طيفي مثل رئيس مرکز پژوهش‌ها، آقاي جلالي و تيپ‌هايي مثل آقاي نعمتي. اين آدم‌ها يک‌جمعي مثل خودشان را تشکيل مي‌دهند و گوش‌به‌فرمان هستند؛ يعني وقتي آقاي رئيس مي‌خواهد چيزي تصويب شود، به اينها مي‌گويد بيايند به اين سمت و اگر بخواهد تصويب نشود، بيايند در آن سمت». حاجي‌دليگاني اما تنها اصولگراي منتقد رئيس مجلس نيست. هرچند در همين انتخابات اخير مستقلين اين بار به سمت ولايي‌ها آمدند و نتيجه را تغيير دادند.
عليرضا زاکاني نماينده سابق مجلس هم دو ماه پيش در برنامه‌اي تلويزيوني در همين راستا گفته بود: «مجلس ما يک‌نفره است». زاکاني توضيح داده بود که «لاريجاني تعداد محدودي نماينده دارد و بين دو جناح با اين نمايندگان بازي مي‌کند؛ يعني وقتي مي‌خواهد در مقابل اصلاح‌طلبان رأي بياورد خودش را به اصولگرايان مي‌چسباند و وقتي هم خواست آن سه وزير يا برجام رأي بياورد، خود را به اصلاح‌طلبان مي‌چسباند». تعداد نماينده‌هاي مستقلين ولايي در مجلس البته آن‌طور که زاکاني مي‌گويد محدود نيست. به گفته مهرداد لاهوتي سخنگوي فراکسيون ولايي اين فراکسيون با 40 نفر آغاز به کرده و بعد از يک سال اعضاي آن به 80 نفر رسيده است. هرچند جايگاه سياسي اين فراکسيون چندان قابل تعريف نيست اما لاهوتي آن را متشکل از افرادي دانسته بود که در مجلس تفکر اعتدالي را دنبال مي‌کنند.
مستقلين در بزنگاه‌هاي مجلس دهم مواضع گوناگوني را اتخاذ کردند. آنها در لوايح چهارگانه مرتبط با FATF به اميدي‌ها نزديک شدند تا رأي نهايي به تصويب آنها ختم شود. مستقلين ولايي اما هميشه با اميدي‌ها همراه نبودند. در جريان استيضاح‌‌هاي پي‌درپي مجلس و از سوي ديگر رأي اعتماد به وزراي دولت هم اين اختلاف آشکار بود. اختلافي که پايين‌آمدن مطهري از جايگاه هيئت‌رئيسه نمود اخير آن است.
محمدرضا عارف رئيس فراکسيون اميد گفته: «در انتخابات مجلس يازدهم بايد راه خود را از فرصت‌طلبان و کساني که مي‌خواهند از اعتبار اصلاح‌طلبان سوء‌استفاده کنند، جدا کنيم».