|

چوب حراج بر ميراث تاريخي و اقتصاد گردشگري

ترانه یلدا

ديروز، رضا کيانيان، هنرمند ارجمند کشورمان در دفاع از مهم‌ترين ميراث جهاني‌مان در اينستاگرامش مطلبي نوشت که آن‌قدر خوب و گوياست که آن را کامل نقل مي‌کنم.

«ميدان نقش‌جهان اصفهان را همه مي‌شناسيم. نه ما که ايراني هستيم بلکه تمام دنيا آن را به‌عنوان يکي از شاهکار‌هاي بي‌همتاي معماري ايراني_اسلامي مي‌شناسند. اين ميدان مثال‌زدني از مفاخر معماري جهان و ثبت جهاني يونسکو است. در وصف اين ميدان کتاب‌ها نوشته شده و بخشي از شناسنامه ملي ما ايراني‌ها و جزئي از شناسنامه معماري جهاني است.
اين ميدان چندين بار در تاريخ از حمله خارجيان به ايران و در سال‌هاي اخير چندين بار از حمله سودجويان داخلي مصون مانده اما به‌تازگي باز موردحمله قرار گرفته است.
به عکس‌ها نگاه کنيد! آن گنبد زيبا که از پشت مخروبه‌ها پيداست، گنبد مسجد شيخ لطف‌الله است که از زيباترين مساجد تاريخ دوران اسلامي ايران و جهان است. اما بافت تاريخي اين سوي مسجد خراب شده و مي‌خواهند در پشت مسجد و روي ويرانه‌هاي بافت تاريخي، خيابان‌کشي کنند!! البته الان به نام گذر و بعد خدا داند...
همه‌جاي دنيا رفت‌و‌آمد‌هاي عمومي را در اطراف مکان‌هاي تاريخي، به حداقل مي‌رسانند اما اکنون {در شهر اصفهان} دارند رفت‌و‌آمد وسايل را تشديد مي‌کنند. کجايند مسئولين ؟‌».
رضا کيانيان در آنچه براي طرفدارانش نوشته به‌طور موجز و خلاصه، اصل مطلب را بيان کرده است؛ بخش بزرگي از بافت تاريخي شرق ميدان نقش‌جهان و پشت مسجد شيخ لطف‌الله، يکي از زيباترين مساجد دنيا، توسط مديران شهري اصفهان و با همراهي و سکوت سازمان ميراث فرهنگي، در سال‌های گذشته تخريب شده است و اکنون که کار به جاهاي باريک کشيده، همه ناگهان به فکر افتاده‌ايم که اين کار وخيم است و ممکن است آبروي مملکتمان به‌عنوان ملتي که ارزش يگانه ميراث مهم اسلامي‌اش را ندانسته است، برود.
معلوم نيست چرا شهرداري اصفهان از حدود 15، 20 سال پيش شروع به تخريب بافت بسيار قديمي پشت مسجد کرده است؟ لابد به همان دليلي که شهرداران شيراز سال‌ها بولدوزر را به جان تمام بافت اطراف شاه‌چراغ و اطراف مدرسه خان انداختند و فکر نکردند ازبين‌بردن بافت اطراف بناهاي تاريخي از ارزش خود اين بناها نيز مي‌کاهد. به لحاظ اجتماعي هم اين بافت‌ها آسيب زيادي ديده‌اند. ساکنان قديمي محله، در پي ديدن اخطاريه‌ها و تهديد‌ها و طرح‌هاي غيرمصوب يا اشتباه، مجبور شدند خانه‌هاي خود را واگذار و محله را ترک کنند و آنها که ماندند، هرروز مجبور شده‌اند فشارهاي بيشتري را تحمل کنند.
دکتر فرخ‌ زنوزي، مشاور سابق بافت تاريخي اصفهان به من گفت برخي تخريب‌ها از قبل انقلاب اتفاق افتاده (کاروانسراي صفوي کنج جنوب شرقي ميدان که شهرباني را به‌جايش ساختند و نيز يک زمين ديگر چسبيده به لبه شرقي ميدان، درست پشت مسجد). چند کوچه هم قرار بوده از خيلي دورتر از مسجد رد شود (که باوجود مجوز يونسکو این کار انجام نشده)، ولي بافت پشت مسجد تا خيابان نشاط سر جايش بوده و تا زماني که حوزه علميه در سال 85 عزم ساخت‌وساز در آن محل را نکرده بوده، شهرداري هم رؤياي خيابان 12متري را در سر نمي‌پروراند. به‌هرحال مسئولان شهري همه در اين کار دخيل بوده‌اند. مديرکل ميراث هم نتوانسته محکم جلوي‌شان بايستد. نابودي‌ها
در اصفهان اين دوره البته به حوالي پشت مسجد بسنده نکرده و چارباغ، ميدان کهنه و نقاط ديگري را هم در بر گرفته است. به‌ويژه گفته مي‌شود زيرگذر و فلکه وسيعي که براي عبور از زير ميدان کهنه جديد (م. امام علي) ساخته شده، بسيار به شهر آسيب زده است.
سال 94 کميسيون ماده 5، طرح خيابان آقا نجفي را با عرض 14 متر تصويب مي‌کند! (با امضاي سازمان ميراث) و سازمان ميراث هم ضوابط حريم ميدان را که موظف بوده براي اين ميدان ميراث جهاني اعلام کند، همچنان مسکوت مي‌گذارد و اعلام نمي‌کند!
با آمدن شهردار جديد در بهار سال 96، همه اميدوار مي‌شوند رويکرد شهرداري عوض شود ولي در زمستان همان سال تخريب‌ها از سر گرفته مي‌شود. ستون‌هاي سنگي، گچ‌بری‌ها و آینه‌کاری‌های خانه‌هاي زيباي قديمي در دست تخريب، به وسط خيابان ريخته مي‌شود و داستان تا جايي پيش مي‌رود که معاون وزير وقت‌ راه‌و‌شهرسازي، دکتر سعيد ايزدي، متخصص و دلسوز بافت‌هاي تاريخي، در دي‌ماه 1397 به اصفهان مي‌رود و سعي مي‌کند جلوي ادامه تخريب‌ها را بگيرد. او در مصاحبه‌اي تلفني ‌ به من گفت با ديدن طرح سال 94 واقعا شوکه شده است!

نه‌تنها ردي از آن طرح در طرح تفصيلي بافت قديم نبوده بلکه در شوراي‌ عالي شهرسازي هم تصويب نشده بود. ايزدي فورا مغايرت اساسي اقدامات اخير شهرداري با مصوبه سال 94 را اعلام و جلوي کار را مي‌گيرد. اما شهرداري اصفهان به‌سادگي رام منطق‌هاي شهرسازانه نمي‌شود؛ مي‌گويد بازگشت به عقب ديگر امکان ندارد و تا همين هفته گذشته به کشمکش با معترضان و فعالان حوزه حفاظت از بافت‌ها و بناهاي تاريخي ادامه مي‌دهد و هنوز که هنوز است، معلوم نيست چه طرحي پايه اين اقدامات قرار گرفته است؟ درحالي‌که در دي‌ماه 97، مصوبه کميسيون ماده 5 شهرداري اصفهان را ملزم کرده بوده در مدت 20 روز، طرحي را با حفظ حريم ميدان نقش‌جهان و پس از تأييد سازمان ميراث، به شوراي‌ عالي شهرسازي ارائه کند. اکنون نگراني‌هاي دوستداران اصفهان تاريخي به اوج خود رسيده است. نه طرحي و نه طراحي هنوز معرفي نشده‌اند. البته، کار صحيح و منطقي اين ‌بود که طرح مرمت بافت از‌هم‌گسيخته پشت مسجد، بدون مقرر‌شدن هيچ گذر و هيچ خياباني، توسط مشاوري قَدَر- ايراني يا حتي خارجي- و متخصص اين‌گونه شرايط و مکان‌هاي بسيار ويژه، کشيده مي‌شد و مردم اصفهان هم حتما در جريان قرار مي‌گرفتند!
واقعا راست مي‌گويد رضا کيانيان! کجايند مسئولين؟؟؟ چرا متخصصان، معماران و شهرسازان ما به خواب زمستاني فرورفته‌اند؟

ديروز، رضا کيانيان، هنرمند ارجمند کشورمان در دفاع از مهم‌ترين ميراث جهاني‌مان در اينستاگرامش مطلبي نوشت که آن‌قدر خوب و گوياست که آن را کامل نقل مي‌کنم.

«ميدان نقش‌جهان اصفهان را همه مي‌شناسيم. نه ما که ايراني هستيم بلکه تمام دنيا آن را به‌عنوان يکي از شاهکار‌هاي بي‌همتاي معماري ايراني_اسلامي مي‌شناسند. اين ميدان مثال‌زدني از مفاخر معماري جهان و ثبت جهاني يونسکو است. در وصف اين ميدان کتاب‌ها نوشته شده و بخشي از شناسنامه ملي ما ايراني‌ها و جزئي از شناسنامه معماري جهاني است.
اين ميدان چندين بار در تاريخ از حمله خارجيان به ايران و در سال‌هاي اخير چندين بار از حمله سودجويان داخلي مصون مانده اما به‌تازگي باز موردحمله قرار گرفته است.
به عکس‌ها نگاه کنيد! آن گنبد زيبا که از پشت مخروبه‌ها پيداست، گنبد مسجد شيخ لطف‌الله است که از زيباترين مساجد تاريخ دوران اسلامي ايران و جهان است. اما بافت تاريخي اين سوي مسجد خراب شده و مي‌خواهند در پشت مسجد و روي ويرانه‌هاي بافت تاريخي، خيابان‌کشي کنند!! البته الان به نام گذر و بعد خدا داند...
همه‌جاي دنيا رفت‌و‌آمد‌هاي عمومي را در اطراف مکان‌هاي تاريخي، به حداقل مي‌رسانند اما اکنون {در شهر اصفهان} دارند رفت‌و‌آمد وسايل را تشديد مي‌کنند. کجايند مسئولين ؟‌».
رضا کيانيان در آنچه براي طرفدارانش نوشته به‌طور موجز و خلاصه، اصل مطلب را بيان کرده است؛ بخش بزرگي از بافت تاريخي شرق ميدان نقش‌جهان و پشت مسجد شيخ لطف‌الله، يکي از زيباترين مساجد دنيا، توسط مديران شهري اصفهان و با همراهي و سکوت سازمان ميراث فرهنگي، در سال‌های گذشته تخريب شده است و اکنون که کار به جاهاي باريک کشيده، همه ناگهان به فکر افتاده‌ايم که اين کار وخيم است و ممکن است آبروي مملکتمان به‌عنوان ملتي که ارزش يگانه ميراث مهم اسلامي‌اش را ندانسته است، برود.
معلوم نيست چرا شهرداري اصفهان از حدود 15، 20 سال پيش شروع به تخريب بافت بسيار قديمي پشت مسجد کرده است؟ لابد به همان دليلي که شهرداران شيراز سال‌ها بولدوزر را به جان تمام بافت اطراف شاه‌چراغ و اطراف مدرسه خان انداختند و فکر نکردند ازبين‌بردن بافت اطراف بناهاي تاريخي از ارزش خود اين بناها نيز مي‌کاهد. به لحاظ اجتماعي هم اين بافت‌ها آسيب زيادي ديده‌اند. ساکنان قديمي محله، در پي ديدن اخطاريه‌ها و تهديد‌ها و طرح‌هاي غيرمصوب يا اشتباه، مجبور شدند خانه‌هاي خود را واگذار و محله را ترک کنند و آنها که ماندند، هرروز مجبور شده‌اند فشارهاي بيشتري را تحمل کنند.
دکتر فرخ‌ زنوزي، مشاور سابق بافت تاريخي اصفهان به من گفت برخي تخريب‌ها از قبل انقلاب اتفاق افتاده (کاروانسراي صفوي کنج جنوب شرقي ميدان که شهرباني را به‌جايش ساختند و نيز يک زمين ديگر چسبيده به لبه شرقي ميدان، درست پشت مسجد). چند کوچه هم قرار بوده از خيلي دورتر از مسجد رد شود (که باوجود مجوز يونسکو این کار انجام نشده)، ولي بافت پشت مسجد تا خيابان نشاط سر جايش بوده و تا زماني که حوزه علميه در سال 85 عزم ساخت‌وساز در آن محل را نکرده بوده، شهرداري هم رؤياي خيابان 12متري را در سر نمي‌پروراند. به‌هرحال مسئولان شهري همه در اين کار دخيل بوده‌اند. مديرکل ميراث هم نتوانسته محکم جلوي‌شان بايستد. نابودي‌ها
در اصفهان اين دوره البته به حوالي پشت مسجد بسنده نکرده و چارباغ، ميدان کهنه و نقاط ديگري را هم در بر گرفته است. به‌ويژه گفته مي‌شود زيرگذر و فلکه وسيعي که براي عبور از زير ميدان کهنه جديد (م. امام علي) ساخته شده، بسيار به شهر آسيب زده است.
سال 94 کميسيون ماده 5، طرح خيابان آقا نجفي را با عرض 14 متر تصويب مي‌کند! (با امضاي سازمان ميراث) و سازمان ميراث هم ضوابط حريم ميدان را که موظف بوده براي اين ميدان ميراث جهاني اعلام کند، همچنان مسکوت مي‌گذارد و اعلام نمي‌کند!
با آمدن شهردار جديد در بهار سال 96، همه اميدوار مي‌شوند رويکرد شهرداري عوض شود ولي در زمستان همان سال تخريب‌ها از سر گرفته مي‌شود. ستون‌هاي سنگي، گچ‌بری‌ها و آینه‌کاری‌های خانه‌هاي زيباي قديمي در دست تخريب، به وسط خيابان ريخته مي‌شود و داستان تا جايي پيش مي‌رود که معاون وزير وقت‌ راه‌و‌شهرسازي، دکتر سعيد ايزدي، متخصص و دلسوز بافت‌هاي تاريخي، در دي‌ماه 1397 به اصفهان مي‌رود و سعي مي‌کند جلوي ادامه تخريب‌ها را بگيرد. او در مصاحبه‌اي تلفني ‌ به من گفت با ديدن طرح سال 94 واقعا شوکه شده است!

نه‌تنها ردي از آن طرح در طرح تفصيلي بافت قديم نبوده بلکه در شوراي‌ عالي شهرسازي هم تصويب نشده بود. ايزدي فورا مغايرت اساسي اقدامات اخير شهرداري با مصوبه سال 94 را اعلام و جلوي کار را مي‌گيرد. اما شهرداري اصفهان به‌سادگي رام منطق‌هاي شهرسازانه نمي‌شود؛ مي‌گويد بازگشت به عقب ديگر امکان ندارد و تا همين هفته گذشته به کشمکش با معترضان و فعالان حوزه حفاظت از بافت‌ها و بناهاي تاريخي ادامه مي‌دهد و هنوز که هنوز است، معلوم نيست چه طرحي پايه اين اقدامات قرار گرفته است؟ درحالي‌که در دي‌ماه 97، مصوبه کميسيون ماده 5 شهرداري اصفهان را ملزم کرده بوده در مدت 20 روز، طرحي را با حفظ حريم ميدان نقش‌جهان و پس از تأييد سازمان ميراث، به شوراي‌ عالي شهرسازي ارائه کند. اکنون نگراني‌هاي دوستداران اصفهان تاريخي به اوج خود رسيده است. نه طرحي و نه طراحي هنوز معرفي نشده‌اند. البته، کار صحيح و منطقي اين ‌بود که طرح مرمت بافت از‌هم‌گسيخته پشت مسجد، بدون مقرر‌شدن هيچ گذر و هيچ خياباني، توسط مشاوري قَدَر- ايراني يا حتي خارجي- و متخصص اين‌گونه شرايط و مکان‌هاي بسيار ويژه، کشيده مي‌شد و مردم اصفهان هم حتما در جريان قرار مي‌گرفتند!
واقعا راست مي‌گويد رضا کيانيان! کجايند مسئولين؟؟؟ چرا متخصصان، معماران و شهرسازان ما به خواب زمستاني فرورفته‌اند؟

 

اخبار مرتبط سایر رسانه ها