|

حمله به نفت‌کش ایرانی در نزدیکی ساحل عربستان

نگراني بازار نفت از حوادث زنجيره‌اي در خاورميانه

شرق: ايران كمتر از 300 هزار بشكه در روز نفت صادر مي‌كند؛ اما همان صادرات اندك هم تحت تأثير مزاحمت‌هاي ناشي از تحريم‌ها و حوادث خاورميانه است. از يك سو نفت‌كش‌هاي ايراني توقيف مي‌شوند و از سوي ديگر در جدید‌ترين اقدام، يكي از نفت‌كش‌هاي متعلق به شركت ملي نفت‌كش ايران يعني سابيتي با اصابت دو موشك، از ادامه مسير باز مي‌ماند. اقتصاد نفتي ايران اين روزها اگرچه تلاش مي‌كند بدون وابستگي به نفت اداره شود؛ اما قطعا از اين تنش‌ها تأثير مي‌گيرد و البته بازار جهاني نفت هم از اين مسائل بي‌نصيب نخواهد ماند. كارشناسان حوزه نفت بر اين باورند كه قطعا هدف قرار‌گرفتن نفت‌كش ايراني با دو موشك، بر بازارهاي آني نفت تأثيرگذار خواهد بود؛ اما در دراز‌مدت اين وضعيت عرضه و تقاضا است كه قيمت نفت را تعيين مي‌كند. وضعيت عرضه و تقاضا هم تابع تحولاتي است كه در يك سال آينده رخ مي‌دهد. البته محمد‌علي خطيبي، نماينده سابق ايران در اوپك، درباره تكرار حوادث زنجيره‌اي و ناامن‌شدن خطوط كشتي‌راني هشدار مي‌دهد و تداوم اين حوادث زنجيره‌اي را عاملي براي ايجاد نگراني در بازار نفت اعلام مي‌كند.
شوك ناشي از تحريم‌هاي ايران به ايستگاهي خطرناك براي بازارهاي بين‌المللي نفت رسيده است؟ اين سؤالي است كه كسي پاسخ آن را نمي‌داند. به نظر مي‌رسد بعد از حوادث آرامكو و هدف قرار‌گرفتن تأسيسات نفتي عربستان، اين بار نوبت ايران است كه هدف موشك‌هاي سرگردان قرار بگيرد. نفت‌كش سابيتي در درياي سرخ مورد اصابت دو موشك قرار گرفته است. اين حمله پيامي را به دنيا مخابره مي‌كند و آن اين است كه شايد خاورميانه ديگر محل امني براي صدور محموله‌هاي نفتي نباشد. مجموعه اين تحولات بر ايران و بازارهاي جهاني نفت چه تأثيراتي خواهد داشت؟ كارشناسان نظرات دقيق و روشني درباره اين مسئله نمي‌توانند ارائه دهند؛ زيرا واكنش هر‌يك از بازيگران صحنه خاورميانه قطعا بر تحولات منطقه و در نهايت بازارهاي جهاني نفت تأثيرگذار خواهد بود.
احتمال گسترش ناامني در خطوط كشتي‌راني
محمد‌علي خطيبي، نماینده سابق ایران در اوپک، در گفت‌وگو با «شرق» درباره حمله به سابيتي و تأثير آن بر بازار نفت عنوان مي‌كند: اين حادثه ظاهرش اين است كه يك نفت‌كش ايراني مورد اصابت قرار گرفته است؛ ولي يك مقدار اگر دقت كنيم، امنيت كشتي‌راني را در دنيا به مخاطره مي‌اندازد.
او ادامه مي‌دهد: اين حملات براي همه صادركنندگان يك تهديد محسوب مي‌شود. همان‌طور كه كشتي ما را -به وسيله عواملي كه ناشناس هستند- مورد اصابت قرار مي‌دهند، بقيه كشتي‌ها هم مي‌توانند تهديد شوند؛ بنابراين آنچه مهم است، اين است كه اين‌گونه حوادث امنيت خطوط كشتي‌راني، به‌ويژه نفت‌كش‌ها را در آب‌هاي بين‌المللي به خطر مي‌اندازد.خطيبي مي‌گويد: يك نفت‌كش ما را توقيف كردند. يك نفت‌كش ما را هدف قرار دادند. اين مي‌تواند امنيت كشتی‌راني را در منطقه و حتي در جهان به مخاطره بيندازد؛ چيزي كه هيچ‌كس نمي‌خواهد.
همه مي‌خواهند خطوط كشتي‌راني امن و عاري از تنش و درگيري باشد. چيزي كه اين روزها اتفاق مي‌افتد، برخلاف خواست بين‌المللي است. خواست جهاني اين است كه اين خطوط امن باشد و نفت و دیگر كالاها با ايمني كامل جابه‌جا شوند. هيچ مشكلي پيش نيايد؛ ولي اين حوادث نشان مي‌دهد كه اين تهديد به ‌وجود آمده است و اگر با آن مقابله نشود، حتي مي‌تواند گسترش يابد.
به نظر من جوامع جهاني بايد درباره اين مسئله فكري بكنند.او اضافه مي‌كند: ما بايد منتظر باشيم كه ناامني به‌وجود‌آمده گسترش يابد. اگر با آن مقابله نشود؛ تا حدي ممكن است ابعادش خيلي پيچيده‌تر شود. بايد به امنيت همه كشتي‌ها احترام گذاشت و مانع اين حوادث شد. اگر حساسيت لازم در‌اين‌باره به ‌وجود نيايد، فكر مي‌كنم مي‌تواند گسترش يابد.
تأثير رواني حمله به نفت‌كش ايراني بر قيمت جهاني نفت
خطيبي به اين پرسش كه آيا حمله به نفت‌كش ايراني بر قيمت جهاني نفت تأثيرگذار است، اين‌گونه پاسخ مي‌دهد: اين اتفاق تأثیرات رواني بر بازار نفت دارد. اگرچه يك كشتي خيلي نمي‌تواند روي بازار نفت تأثير بگذارد؛ اما يك جو رواني ايجاد مي‌كند كه در كوتاه‌مدت روي قيمت‌ها تأثير مي‌گذارد؛ اما اين جو ماندني نيست و مدت زيادي نمي‌تواند روي قيمت‌ها تأثير بگذارد.او درباره توقف صادرات نفت ايران به دليل مزاحمت‌ها و تأثير آن بر بازارهاي جهاني نفت مي‌گويد: اين مسئله به واكنش ايران در قبال ايجاد اخلال در صادرات نفت باز‌مي‌گردد. مقامات ايراني در گذشته گفته‌اند كه اگر ايران نتواند نفت خود را صادر كند، عكس‌العمل نشان خواهد داد. بسته به اينكه عكس‌العمل ايران تا چه اندازه باشد، شرايط متفاوت مي‌شود.
نماینده سابق ایران در اوپک با تأكيد بر اينكه شناسايي عوامل حمله‌كننده به نفت‌كش ايراني با توجه به تكنولوژي روز كار ساده‌اي است، حق تلافي براي ايران را محفوظ مي‌داند.
او درباره تأثير عكس‌العمل‌هاي ايران بر بازار نفت پيش‌بيني خاصي ارائه نمي‌دهد، اما بر اين باور است كه بازار نفت حساس بوده و تنش‌هاي منطقه‌اي و بين‌المللي را بر نمي‌تابد. به‌ويژه اگر اين ناامني‌ها در منطقه مهم صادركننده‌اي مثل خليج‌فارس رخ دهد.
خطيبي مي‌گويد: گفته مي‌شود بين 18 تا 19 ميليون بشكه نفت از منطقه خليج‌فارس جابه‌جا مي‌شود. بازار نفت به مناطق مهم نفتي عكس‌العمل نشان مي‌دهد. برخي حوادث منجر به عكس‌العمل رواني و فوري روي قيمت‌ها مي‌شود اما در نهايت در دراز‌مدت، عرضه و تقاضا قيمت نفت را تعيين مي‌كند. عكس‌العمل‌هاي رواني چنانچه هيچ حادثه‌اي اتفاق نيفتد، متوقف شده و بازار نفت به حالت عادي باز‌مي‌گردد اما اگر حوادث زنجيره‌اي باشد، بازار نفت را مي‎تواند به‌شدت نگران كند.
او دوره بلندمدت در بازار نفت را يك دوره يك‌ساله اعلام مي‌كند و ادامه مي‌‎دهد: در‌حال‌حاضر به فصل زمستان نزديك مي‌شويم. عوامل فصلي هم روي قيمت بازار و عرضه و تقاضا تأثير مي‌گذارند. مي‌توان گفت برايند بسياري از مسائل به قيمت نفت سمت‌و‌سو مي‌دهند.
صادرات نفت ايران ادامه دارد
حادثه اصابت موشك به نفت‌كش ايراني تنها حادثه اين حوزه نيست. پيش‌تر هم با توقيف نفت‌كش‌هاي ايراني مانعي بر سر راه صادرات نفت ايران ايجاد شده بود. تكرار اين حوادث، اقتصاد ايران و فروش نفت كشور را تحت تأثير قرار خواهد داد؟ محمدعلی صادقی، کارشناس نفت، در گفت‌وگو با «شرق» در اين زمینه تأكيد مي‌كند: آنچه درباره حوادث مرور كرديد، يك‌سري اطلاعات متداولي است كه شما مي‌بينيد اما واقعيت اين است كه ايران به صورت غير‌مستقيم نفت خام خود را مي‌‎فروشد، اما اعداد آن محرمانه است و دليلي هم براي رسانه‌اي‌شدن آن وجود ندارد. او تأكيد مي‌كند: ايران نفت خام خود را به فروش مي‌رساند.صادقي هم بر اين باور است كه حادثه اصابت موشك به نفت‌كش ايراني، در كوتاه‌مدت بر بازار نفت اثر مي‌گذارد و شايد اثرات درازمدتي هم داشته باشد. اما با وجود همه اين فشارها، جريان صادرات نفت ايران متوقف نشده است.
او مي‌گويد: من در بازار فروش نفت هستم. بسياري از محموله‌هاي ايران به‌صورت فراورده، نفت خام، گاز مايع و ميعانات در حال فروش است. اگرچه فروش نفت به‌صورت رسمي و گشايش اعتبار نيست اما تهاتري كار مي‌كنيم. نقدي كار مي‌كنيم. جريان‌هاي مالي متعددي در بازار وجود دارد كه از آن استفاده مي‌كنيم. اين‌طور نيست كه جريان فروش نفت خام متوقف شود.
به اعتقاد اين كارشناس نفتي هر حادثه‌اي براي نفت‌كش‌ها، ريسك را بالا مي‌برد و شرايط طبيعي بازار اين است كه قيمت‌ها را افزايش دهد، اما اين افزايش‌ها خيلي زياد نخواهد بود.
او پيش‌بيني مي‌كند كه قيمت هر بشكه نفت به 70 دلار برسد، اما بر اين نكته پافشاري مي‌كند كه جريان‌هايي كه در منطقه رخ مي‌دهد؛ از جمله حمله تركيه به شمال سوريه، به نفع ايران تمام خواهد شد و مقداري مسائل خاورميانه را كمرنگ‌تر مي‌كند تا در منطقه يك روند معقول‌تر و عقلاني‌تري در پيش گرفته شود و حاكمان منطقه راهكارهاي سياسي در پيش بگيرند.اين كارشناس نفت درباره افزايش قيمت نفت در بازارهاي جهاني به دليل حمله به نفت‌كش ايراني بيان مي‌كند: منابع مختلف عنوان مي‌كنند كه به دليل اين حمله، قيمت نفت يك دلار بالا رفته است اما متغيرهاي مختلفي در قيمت‌ها تاثيرگذار است.
او درباره گنجايش نفت‌كش ايراني و ميزان نفت از‌‌دست‌رفته مي‌گويد: اين نفت‌كش‌ها يك ميليون بشكه جا مي‌گيرند و نفتي كه از دست رفته است، خيلي زياد نبوده و صرفا يك نشتي بوده است.

شرق: ايران كمتر از 300 هزار بشكه در روز نفت صادر مي‌كند؛ اما همان صادرات اندك هم تحت تأثير مزاحمت‌هاي ناشي از تحريم‌ها و حوادث خاورميانه است. از يك سو نفت‌كش‌هاي ايراني توقيف مي‌شوند و از سوي ديگر در جدید‌ترين اقدام، يكي از نفت‌كش‌هاي متعلق به شركت ملي نفت‌كش ايران يعني سابيتي با اصابت دو موشك، از ادامه مسير باز مي‌ماند. اقتصاد نفتي ايران اين روزها اگرچه تلاش مي‌كند بدون وابستگي به نفت اداره شود؛ اما قطعا از اين تنش‌ها تأثير مي‌گيرد و البته بازار جهاني نفت هم از اين مسائل بي‌نصيب نخواهد ماند. كارشناسان حوزه نفت بر اين باورند كه قطعا هدف قرار‌گرفتن نفت‌كش ايراني با دو موشك، بر بازارهاي آني نفت تأثيرگذار خواهد بود؛ اما در دراز‌مدت اين وضعيت عرضه و تقاضا است كه قيمت نفت را تعيين مي‌كند. وضعيت عرضه و تقاضا هم تابع تحولاتي است كه در يك سال آينده رخ مي‌دهد. البته محمد‌علي خطيبي، نماينده سابق ايران در اوپك، درباره تكرار حوادث زنجيره‌اي و ناامن‌شدن خطوط كشتي‌راني هشدار مي‌دهد و تداوم اين حوادث زنجيره‌اي را عاملي براي ايجاد نگراني در بازار نفت اعلام مي‌كند.
شوك ناشي از تحريم‌هاي ايران به ايستگاهي خطرناك براي بازارهاي بين‌المللي نفت رسيده است؟ اين سؤالي است كه كسي پاسخ آن را نمي‌داند. به نظر مي‌رسد بعد از حوادث آرامكو و هدف قرار‌گرفتن تأسيسات نفتي عربستان، اين بار نوبت ايران است كه هدف موشك‌هاي سرگردان قرار بگيرد. نفت‌كش سابيتي در درياي سرخ مورد اصابت دو موشك قرار گرفته است. اين حمله پيامي را به دنيا مخابره مي‌كند و آن اين است كه شايد خاورميانه ديگر محل امني براي صدور محموله‌هاي نفتي نباشد. مجموعه اين تحولات بر ايران و بازارهاي جهاني نفت چه تأثيراتي خواهد داشت؟ كارشناسان نظرات دقيق و روشني درباره اين مسئله نمي‌توانند ارائه دهند؛ زيرا واكنش هر‌يك از بازيگران صحنه خاورميانه قطعا بر تحولات منطقه و در نهايت بازارهاي جهاني نفت تأثيرگذار خواهد بود.
احتمال گسترش ناامني در خطوط كشتي‌راني
محمد‌علي خطيبي، نماینده سابق ایران در اوپک، در گفت‌وگو با «شرق» درباره حمله به سابيتي و تأثير آن بر بازار نفت عنوان مي‌كند: اين حادثه ظاهرش اين است كه يك نفت‌كش ايراني مورد اصابت قرار گرفته است؛ ولي يك مقدار اگر دقت كنيم، امنيت كشتي‌راني را در دنيا به مخاطره مي‌اندازد.
او ادامه مي‌دهد: اين حملات براي همه صادركنندگان يك تهديد محسوب مي‌شود. همان‌طور كه كشتي ما را -به وسيله عواملي كه ناشناس هستند- مورد اصابت قرار مي‌دهند، بقيه كشتي‌ها هم مي‌توانند تهديد شوند؛ بنابراين آنچه مهم است، اين است كه اين‌گونه حوادث امنيت خطوط كشتي‌راني، به‌ويژه نفت‌كش‌ها را در آب‌هاي بين‌المللي به خطر مي‌اندازد.خطيبي مي‌گويد: يك نفت‌كش ما را توقيف كردند. يك نفت‌كش ما را هدف قرار دادند. اين مي‌تواند امنيت كشتی‌راني را در منطقه و حتي در جهان به مخاطره بيندازد؛ چيزي كه هيچ‌كس نمي‌خواهد.
همه مي‌خواهند خطوط كشتي‌راني امن و عاري از تنش و درگيري باشد. چيزي كه اين روزها اتفاق مي‌افتد، برخلاف خواست بين‌المللي است. خواست جهاني اين است كه اين خطوط امن باشد و نفت و دیگر كالاها با ايمني كامل جابه‌جا شوند. هيچ مشكلي پيش نيايد؛ ولي اين حوادث نشان مي‌دهد كه اين تهديد به ‌وجود آمده است و اگر با آن مقابله نشود، حتي مي‌تواند گسترش يابد.
به نظر من جوامع جهاني بايد درباره اين مسئله فكري بكنند.او اضافه مي‌كند: ما بايد منتظر باشيم كه ناامني به‌وجود‌آمده گسترش يابد. اگر با آن مقابله نشود؛ تا حدي ممكن است ابعادش خيلي پيچيده‌تر شود. بايد به امنيت همه كشتي‌ها احترام گذاشت و مانع اين حوادث شد. اگر حساسيت لازم در‌اين‌باره به ‌وجود نيايد، فكر مي‌كنم مي‌تواند گسترش يابد.
تأثير رواني حمله به نفت‌كش ايراني بر قيمت جهاني نفت
خطيبي به اين پرسش كه آيا حمله به نفت‌كش ايراني بر قيمت جهاني نفت تأثيرگذار است، اين‌گونه پاسخ مي‌دهد: اين اتفاق تأثیرات رواني بر بازار نفت دارد. اگرچه يك كشتي خيلي نمي‌تواند روي بازار نفت تأثير بگذارد؛ اما يك جو رواني ايجاد مي‌كند كه در كوتاه‌مدت روي قيمت‌ها تأثير مي‌گذارد؛ اما اين جو ماندني نيست و مدت زيادي نمي‌تواند روي قيمت‌ها تأثير بگذارد.او درباره توقف صادرات نفت ايران به دليل مزاحمت‌ها و تأثير آن بر بازارهاي جهاني نفت مي‌گويد: اين مسئله به واكنش ايران در قبال ايجاد اخلال در صادرات نفت باز‌مي‌گردد. مقامات ايراني در گذشته گفته‌اند كه اگر ايران نتواند نفت خود را صادر كند، عكس‌العمل نشان خواهد داد. بسته به اينكه عكس‌العمل ايران تا چه اندازه باشد، شرايط متفاوت مي‌شود.
نماینده سابق ایران در اوپک با تأكيد بر اينكه شناسايي عوامل حمله‌كننده به نفت‌كش ايراني با توجه به تكنولوژي روز كار ساده‌اي است، حق تلافي براي ايران را محفوظ مي‌داند.
او درباره تأثير عكس‌العمل‌هاي ايران بر بازار نفت پيش‌بيني خاصي ارائه نمي‌دهد، اما بر اين باور است كه بازار نفت حساس بوده و تنش‌هاي منطقه‌اي و بين‌المللي را بر نمي‌تابد. به‌ويژه اگر اين ناامني‌ها در منطقه مهم صادركننده‌اي مثل خليج‌فارس رخ دهد.
خطيبي مي‌گويد: گفته مي‌شود بين 18 تا 19 ميليون بشكه نفت از منطقه خليج‌فارس جابه‌جا مي‌شود. بازار نفت به مناطق مهم نفتي عكس‌العمل نشان مي‌دهد. برخي حوادث منجر به عكس‌العمل رواني و فوري روي قيمت‌ها مي‌شود اما در نهايت در دراز‌مدت، عرضه و تقاضا قيمت نفت را تعيين مي‌كند. عكس‌العمل‌هاي رواني چنانچه هيچ حادثه‌اي اتفاق نيفتد، متوقف شده و بازار نفت به حالت عادي باز‌مي‌گردد اما اگر حوادث زنجيره‌اي باشد، بازار نفت را مي‎تواند به‌شدت نگران كند.
او دوره بلندمدت در بازار نفت را يك دوره يك‌ساله اعلام مي‌كند و ادامه مي‌‎دهد: در‌حال‌حاضر به فصل زمستان نزديك مي‌شويم. عوامل فصلي هم روي قيمت بازار و عرضه و تقاضا تأثير مي‌گذارند. مي‌توان گفت برايند بسياري از مسائل به قيمت نفت سمت‌و‌سو مي‌دهند.
صادرات نفت ايران ادامه دارد
حادثه اصابت موشك به نفت‌كش ايراني تنها حادثه اين حوزه نيست. پيش‌تر هم با توقيف نفت‌كش‌هاي ايراني مانعي بر سر راه صادرات نفت ايران ايجاد شده بود. تكرار اين حوادث، اقتصاد ايران و فروش نفت كشور را تحت تأثير قرار خواهد داد؟ محمدعلی صادقی، کارشناس نفت، در گفت‌وگو با «شرق» در اين زمینه تأكيد مي‌كند: آنچه درباره حوادث مرور كرديد، يك‌سري اطلاعات متداولي است كه شما مي‌بينيد اما واقعيت اين است كه ايران به صورت غير‌مستقيم نفت خام خود را مي‌‎فروشد، اما اعداد آن محرمانه است و دليلي هم براي رسانه‌اي‌شدن آن وجود ندارد. او تأكيد مي‌كند: ايران نفت خام خود را به فروش مي‌رساند.صادقي هم بر اين باور است كه حادثه اصابت موشك به نفت‌كش ايراني، در كوتاه‌مدت بر بازار نفت اثر مي‌گذارد و شايد اثرات درازمدتي هم داشته باشد. اما با وجود همه اين فشارها، جريان صادرات نفت ايران متوقف نشده است.
او مي‌گويد: من در بازار فروش نفت هستم. بسياري از محموله‌هاي ايران به‌صورت فراورده، نفت خام، گاز مايع و ميعانات در حال فروش است. اگرچه فروش نفت به‌صورت رسمي و گشايش اعتبار نيست اما تهاتري كار مي‌كنيم. نقدي كار مي‌كنيم. جريان‌هاي مالي متعددي در بازار وجود دارد كه از آن استفاده مي‌كنيم. اين‌طور نيست كه جريان فروش نفت خام متوقف شود.
به اعتقاد اين كارشناس نفتي هر حادثه‌اي براي نفت‌كش‌ها، ريسك را بالا مي‌برد و شرايط طبيعي بازار اين است كه قيمت‌ها را افزايش دهد، اما اين افزايش‌ها خيلي زياد نخواهد بود.
او پيش‌بيني مي‌كند كه قيمت هر بشكه نفت به 70 دلار برسد، اما بر اين نكته پافشاري مي‌كند كه جريان‌هايي كه در منطقه رخ مي‌دهد؛ از جمله حمله تركيه به شمال سوريه، به نفع ايران تمام خواهد شد و مقداري مسائل خاورميانه را كمرنگ‌تر مي‌كند تا در منطقه يك روند معقول‌تر و عقلاني‌تري در پيش گرفته شود و حاكمان منطقه راهكارهاي سياسي در پيش بگيرند.اين كارشناس نفت درباره افزايش قيمت نفت در بازارهاي جهاني به دليل حمله به نفت‌كش ايراني بيان مي‌كند: منابع مختلف عنوان مي‌كنند كه به دليل اين حمله، قيمت نفت يك دلار بالا رفته است اما متغيرهاي مختلفي در قيمت‌ها تاثيرگذار است.
او درباره گنجايش نفت‌كش ايراني و ميزان نفت از‌‌دست‌رفته مي‌گويد: اين نفت‌كش‌ها يك ميليون بشكه جا مي‌گيرند و نفتي كه از دست رفته است، خيلي زياد نبوده و صرفا يك نشتي بوده است.

 

اخبار مرتبط سایر رسانه ها