سخنان امام خمینی(ره) خطاب به نمایندگان مجلس خبرگان در ویدئویی منتشرنشده
آرای مردم معتبر است ولو به ضرر خودشان باشد
شرق: ایام انتخابات که فرامیرسد، بیشتر افراد و گروههای سیاسی مترصد آن هستند که صرفا وارد مجلس شوند و بهدستآوردن اکثریت، پیروزی و در اقلیتماندن یا رأینیاوردن شکست قلمداد میشود؛ این در حالی است که دستکم در سالهای اخیر کمتر به وظایف راستین نمایندگان پرداخته میشود و کمتر کسی از حق ملت برای تعیین سرنوشت خود با استفاده از ابزار انتخابات سخن میگوید و حتی گاهی فراموش میشود که منتخب را مردم برای انجام امورشان انتخاب میکنند و نمایندگان مجلس صرفا وکلای ملت در امور خاصی هستند. یکی از مهمترین منابعی که برای دریافت دیدگاه انقلاب اسلامی در مواجهه با حق انتخاب مردم در اختیار است؛ دیدگاههای بنیانگذار انقلاب است. روز گذشته پایگاه خبری جماران ویدئوی کوتاهی را از سخنرانی امام در جمع نمایندگان مجلس خبرگان قانون اساسی منتشر کرد که در آن مجلس امام بهروشنی میگوید نمایندگان مجلس باید آنچه را بکنند که مردم میخواهند ولو آنکه خواست مردم به مصلحت خودشان نباشد. او درباره این موضوع گفته بود: «اکثریت هرچه گفتند، آرایشان معتبر است ولو به ضرر خودشان باشد. شما ولیِشان نیستید که بگویید که این به ضرر شماست [و] ما نمیخواهیم
بکنیم. شما وکیل آنها هستید، ولیِ آنها نیستید. بر طبق آن طوری که خود ملت مسیرش هست [عمل کنید] خواهش میکنم از اشخاصی که ممکن است یکوقتی یکچیزی را طرح کنند که این طرح خلاف مسیر ملت هست؛ طرحش نکنند از اول. شما آن مسائلی که مربوط به وکالتتان هست را، آن مسیری که ملت ما دارد، روی آن مسیر راه بروید ولو عقیدهتان این است که این مسیری که ملت رفته، خلاف صلاحش است؛ خب باشد؛ ملت میخواهد اینطور بکند. به من و شما چه کار دارد؟ خلاف صلاحش را میخواهد. ملت رأی داده، رأی که داده متبع است در همه دنیا رأی اکثریت آن هم چنین اکثریتی، آن هم یک فریاد چندماهه و چندساله ملت، آن هم این مصیبتهایی که در راه این مقصد کشیدهاند انصاف نیست یک مطلبی بگویید برخلاف مسئولیتتان. پیش هم نمیرود. اگر چنانچه یکچیزی هم گفته شود [خلاف مسئولیتتان] پیش نمیرود. برای اینکه اولا مخالف وضع وکالت شماست و ثانیا برخلاف مصلحت مملکت است، برخلاف مصلحت ملت است [و] برخلاف مصلحت خود آقایان است». امام در زمانهای مختلف و با مفاهیم مشابه به این موضوع اشاره کرده بود. او در جلد پنجم صحیفه نور آورده است: «این مردمی هستند که حق میگویند، حق خودشان را طلب
میکنند، آزادی حق مردم است، استقلال یک مملکت حق اهل مملکت است». یا در جلد چهارم همین کتاب آمده است: «حکومت جمهوری اسلامی مورد نظر ما، از رویه پیامبر اکرم (ص) و امام علی (ع) الهام خواهد گرفت و متکی به آرای عمومی ملت خواهد بود و شکل حکومت با مراجعه به آرای ملت تعیین خواهد شد». یا درباره حق سیاسی ملت در جلد 11 صحیفه نور ذکر شده است: «ما تابع آرای ملت هستیم. ملت ما هر طوری رأی داد ما هم از آنها تبعیت میکنیم. ما حق نداریم، خدای تبارک و تعالی به ما حق نداده است، پیغمبر اسلام (ص) به ما حق نداده است که ما به ملتمان یک چیزی را تحمیل بکنیم».
امام درباره انحصارگرایی در انتخابات هم گفته بود: «همانطوریکه مکرر من عرض کردهام و سایرین هم گفتهاند، انتخابات در انحصار هیچکس نیست، نه در انحصار روحانیون است، نه در انحصار احزاب است، نه در انحصار گروههاست. انتخابات مال همه مردم است. مردم سرنوشت خودشان دست خودشان است و انتخاب برای تحصیل سرنوشت شما ملت است». از دیدگاه امام، نهتنها همه مردم دارای حق رأی هستند، بلکه اساس حق مشارکت و تعیین سرنوشت نیز برای همه مردم وجود دارد و تمامی اقشار مردم اعم از مرد و زن باید در سرنوشت خود مشارکت داشته باشند. او درباره مساوات شهروندان در رأیدادن هم گفته بود: «...باید همه شما در این امر نظر داشته باشید، در امور سیاسی نظر داشته باشید. برای اینکه امور سیاسی مخصوص یک طبقه نیست، همانطوریکه علم مخصوص یک طبقه نیست، همانطوریکه مردها باید در امور سیاسی دخالت کنند و جامعه خودشان را حفظ کنند، زنها هم باید دخالت کنند و جامعه را حفظ کنند. زنها هم باید در فعالیتهای اجتماعی و سیاسی همدوش مردها باشند، البته با حفظ آن چیزی که اسلام فرموده است». چنین گزارههایی نشان میدهد امام نهتنها موافق حق تعیین سرنوشت ملت بود، بلکه
انتخابشدن و انتخابکردن را یکی از پایههای اساسی نظام میدانست که اوج چنین تفکری را در ابتدای انقلاب و در بهشت زهرا اظهار کرد و گفت: «اگر چنانچه فرض بکنیم سلطنت رضاشاه قانونی بوده، چه حقی آنها داشتند که برای ما سرنوشت معین کنند، هرکسی سرنوشتش با خودش است، مگر پدرهای ما، ولی ما هستند؟». امام هیچگاه از اصل انتخابات تخطی نکرد؛ چنانچه در زمان جنگ هم برای مردم مناطقی که امکان حضور در حوزههای اخذ رأی را نداشتند، صندوقهای سیار فرستاده میشد تا همه مردم با تمام سلایق، دیدگاهها و گرایشهای سیاسی و فکری در انتخابات شرکت کنند که بیتردید نماد و نمود چنین تفکری مجلس اول بود که تمام نظرات گروههای سیاسی در آن حضور داشتند. بههرروی امام را با هیچ خوانشی نمیتوان جدای تفکر انتخابی فرض کرد و او تا پایان عمر کوشید که نهاد انتخابی در ایران تقویت شود و هر مسئولی در حیطه وظایف خود و برای تأمین خواستههای ملت کار کند.
شرق: ایام انتخابات که فرامیرسد، بیشتر افراد و گروههای سیاسی مترصد آن هستند که صرفا وارد مجلس شوند و بهدستآوردن اکثریت، پیروزی و در اقلیتماندن یا رأینیاوردن شکست قلمداد میشود؛ این در حالی است که دستکم در سالهای اخیر کمتر به وظایف راستین نمایندگان پرداخته میشود و کمتر کسی از حق ملت برای تعیین سرنوشت خود با استفاده از ابزار انتخابات سخن میگوید و حتی گاهی فراموش میشود که منتخب را مردم برای انجام امورشان انتخاب میکنند و نمایندگان مجلس صرفا وکلای ملت در امور خاصی هستند. یکی از مهمترین منابعی که برای دریافت دیدگاه انقلاب اسلامی در مواجهه با حق انتخاب مردم در اختیار است؛ دیدگاههای بنیانگذار انقلاب است. روز گذشته پایگاه خبری جماران ویدئوی کوتاهی را از سخنرانی امام در جمع نمایندگان مجلس خبرگان قانون اساسی منتشر کرد که در آن مجلس امام بهروشنی میگوید نمایندگان مجلس باید آنچه را بکنند که مردم میخواهند ولو آنکه خواست مردم به مصلحت خودشان نباشد. او درباره این موضوع گفته بود: «اکثریت هرچه گفتند، آرایشان معتبر است ولو به ضرر خودشان باشد. شما ولیِشان نیستید که بگویید که این به ضرر شماست [و] ما نمیخواهیم
بکنیم. شما وکیل آنها هستید، ولیِ آنها نیستید. بر طبق آن طوری که خود ملت مسیرش هست [عمل کنید] خواهش میکنم از اشخاصی که ممکن است یکوقتی یکچیزی را طرح کنند که این طرح خلاف مسیر ملت هست؛ طرحش نکنند از اول. شما آن مسائلی که مربوط به وکالتتان هست را، آن مسیری که ملت ما دارد، روی آن مسیر راه بروید ولو عقیدهتان این است که این مسیری که ملت رفته، خلاف صلاحش است؛ خب باشد؛ ملت میخواهد اینطور بکند. به من و شما چه کار دارد؟ خلاف صلاحش را میخواهد. ملت رأی داده، رأی که داده متبع است در همه دنیا رأی اکثریت آن هم چنین اکثریتی، آن هم یک فریاد چندماهه و چندساله ملت، آن هم این مصیبتهایی که در راه این مقصد کشیدهاند انصاف نیست یک مطلبی بگویید برخلاف مسئولیتتان. پیش هم نمیرود. اگر چنانچه یکچیزی هم گفته شود [خلاف مسئولیتتان] پیش نمیرود. برای اینکه اولا مخالف وضع وکالت شماست و ثانیا برخلاف مصلحت مملکت است، برخلاف مصلحت ملت است [و] برخلاف مصلحت خود آقایان است». امام در زمانهای مختلف و با مفاهیم مشابه به این موضوع اشاره کرده بود. او در جلد پنجم صحیفه نور آورده است: «این مردمی هستند که حق میگویند، حق خودشان را طلب
میکنند، آزادی حق مردم است، استقلال یک مملکت حق اهل مملکت است». یا در جلد چهارم همین کتاب آمده است: «حکومت جمهوری اسلامی مورد نظر ما، از رویه پیامبر اکرم (ص) و امام علی (ع) الهام خواهد گرفت و متکی به آرای عمومی ملت خواهد بود و شکل حکومت با مراجعه به آرای ملت تعیین خواهد شد». یا درباره حق سیاسی ملت در جلد 11 صحیفه نور ذکر شده است: «ما تابع آرای ملت هستیم. ملت ما هر طوری رأی داد ما هم از آنها تبعیت میکنیم. ما حق نداریم، خدای تبارک و تعالی به ما حق نداده است، پیغمبر اسلام (ص) به ما حق نداده است که ما به ملتمان یک چیزی را تحمیل بکنیم».
امام درباره انحصارگرایی در انتخابات هم گفته بود: «همانطوریکه مکرر من عرض کردهام و سایرین هم گفتهاند، انتخابات در انحصار هیچکس نیست، نه در انحصار روحانیون است، نه در انحصار احزاب است، نه در انحصار گروههاست. انتخابات مال همه مردم است. مردم سرنوشت خودشان دست خودشان است و انتخاب برای تحصیل سرنوشت شما ملت است». از دیدگاه امام، نهتنها همه مردم دارای حق رأی هستند، بلکه اساس حق مشارکت و تعیین سرنوشت نیز برای همه مردم وجود دارد و تمامی اقشار مردم اعم از مرد و زن باید در سرنوشت خود مشارکت داشته باشند. او درباره مساوات شهروندان در رأیدادن هم گفته بود: «...باید همه شما در این امر نظر داشته باشید، در امور سیاسی نظر داشته باشید. برای اینکه امور سیاسی مخصوص یک طبقه نیست، همانطوریکه علم مخصوص یک طبقه نیست، همانطوریکه مردها باید در امور سیاسی دخالت کنند و جامعه خودشان را حفظ کنند، زنها هم باید دخالت کنند و جامعه را حفظ کنند. زنها هم باید در فعالیتهای اجتماعی و سیاسی همدوش مردها باشند، البته با حفظ آن چیزی که اسلام فرموده است». چنین گزارههایی نشان میدهد امام نهتنها موافق حق تعیین سرنوشت ملت بود، بلکه
انتخابشدن و انتخابکردن را یکی از پایههای اساسی نظام میدانست که اوج چنین تفکری را در ابتدای انقلاب و در بهشت زهرا اظهار کرد و گفت: «اگر چنانچه فرض بکنیم سلطنت رضاشاه قانونی بوده، چه حقی آنها داشتند که برای ما سرنوشت معین کنند، هرکسی سرنوشتش با خودش است، مگر پدرهای ما، ولی ما هستند؟». امام هیچگاه از اصل انتخابات تخطی نکرد؛ چنانچه در زمان جنگ هم برای مردم مناطقی که امکان حضور در حوزههای اخذ رأی را نداشتند، صندوقهای سیار فرستاده میشد تا همه مردم با تمام سلایق، دیدگاهها و گرایشهای سیاسی و فکری در انتخابات شرکت کنند که بیتردید نماد و نمود چنین تفکری مجلس اول بود که تمام نظرات گروههای سیاسی در آن حضور داشتند. بههرروی امام را با هیچ خوانشی نمیتوان جدای تفکر انتخابی فرض کرد و او تا پایان عمر کوشید که نهاد انتخابی در ایران تقویت شود و هر مسئولی در حیطه وظایف خود و برای تأمین خواستههای ملت کار کند.