مزایای رویکرد صادراتمحور به خدمات فنی و مهندسی
شالیزه نوذریفرد . رئیس کمیسیون صادرات خدمات فنی، مهندسی مجمع ایران برای فردا
امروزه تقریبا بر همه روشن است که راهی بهجز افزایش صادرات غیرنفتی برای خروج از وضعیت فعلی اقتصادی وجود ندارد. اگرچه به واسطه تحریمهای اقتصادی بینالمللی و سیاستگذاریهای غلط داخلی، صادرات نیز با چالشها و موانع متعددی؛ چه در امر فرایندی و چه در بازگرداندن ارز ناشی از صادرات مواجه است، اما ضرورت درهمتنیدگی اقتصاد کشور به اقتصاد جهانی و بهدستآوردن و توسعه سهم از بازار و تجارت دنیا امر غیرقابلاجتنابی است. در این میان صادرات خدمات فنی و مهندسی به واسطه آنکه بیشتر از آنکه بر محصول و کالا مبتنی باشد بر ایده، فکر و دانش تکیه دارد و ارزش افزوده خود را بر این اساس تعریف میکند، میتواند به طور جدی راهگشای فضای اقتصادی فعلی در کشور باشد. این امر از آن جهت اهمیت بیشتری هم پیدا میکند که بدانیم کشور ما در این زمینه از مزیت رقابتی خوبی نیز برخوردار است و دانش و تجربه گرانسنگی در این زمینه در کشور وجود دارد. صادرات خدمات فنی و مهندسی اگرچه در کشور ما سبقه و قدمت چندان طولانیای ندارد، اما در طول سالهای اخیر تلاشهایی صورت پذیرفته است که هم بر حجم و هم بر ابعاد و تنوع خدمات قابلارائه در این بخش برای صادرات
افزوده شود. اما درعینحال فاصله و شکاف زیادی بین ظرفیتها و پتانسیلهای این بخش و عملکرد ما وجود دارد. در شرایط فعلی رکود تورمی در کشور، توسعه بخش خدمات فنی و مهندسی با رویکرد صادراتمحور به واسطه توان و پتانسیل خدمات مشاورهای و اجرائی پیمانکاران داخلی، توسعه صادرات غیرنفتی مانند مصالح ساختمانی، انتقال فناوری و ... میتواند جایگاه و نقش مطلوبی در صادرات کشور به دست آورد.
مهمترین دلایلی را که باید صادرات خدمات فنی و مهندسی در اولویت رویکردهای صادراتی کشور باشد میتوان چنین برشمرد:
- نیاز روزافزون اقتصاد جهانی، بهویژه کشورهای درحالتوسعه همسایه به توسعه عمرانی و زیرساختی این امر، بهخصوص برای کشورهای درگیر بحرانهای داخلی که با حجم خرابیهای زیادی مواجه هستند نظیر عراق، افغانستان و سوریه مصداق بیشتری دارد.
- خدمات فنی و مهندسی برخلاف خدمات کالا تعلق تکنولوژیکی نیز میان کشور صادرکننده و واردکننده ایجاد میکند که در صورت بهرهبرداری صحیح میتواند اثرات بلندمدت و مطلوبی را فراهم کند.
- بهبود شاخصهای اقتصادی، از جمله اشتغال، ارزآوری، درآمد سرانه و... که در صورت استفاده درست از رویکرد صادراتی در خدمات فنی و مهندسی میتواند علاوهبر افزایش ظرفیت تولیدی داخلی به کاهش بیکاری و رونق اقتصادی نیز بینجامد.
- صادرات خدمات فنی و مهندسی یک ویژگی ممتاز و ویژه دارد که در مقایسه با صادرات کالا با سرمایهگذاری کمتر، ارزش افزوده بیشتری ایجاد میکند و این امر، بهخصوص برای کشور ما که تأمین مالی و دسترسی به سرمایه با دشواری بیشتری روبهروست یک مزیت کلیدی محسوب میشود.
در نهایت باید به این نکته اشاره کرد که به دلیل کاهش فروش نفت که منجر به کاهش سهم بودجه عمرانی در بودجه سالانه کشور در سالهای اخیر و آتی شده و با عنایت به اینکه هنوز در پروژههای عمرانی و زیرساختی بزرگترین کارفرما دولت محسوب میشود، بنابراین ضرورت توجه به مقوله صادرات در حوزه خدمات فنی و مهندسی بیش از پیش آشکار میشود.
امروزه تقریبا بر همه روشن است که راهی بهجز افزایش صادرات غیرنفتی برای خروج از وضعیت فعلی اقتصادی وجود ندارد. اگرچه به واسطه تحریمهای اقتصادی بینالمللی و سیاستگذاریهای غلط داخلی، صادرات نیز با چالشها و موانع متعددی؛ چه در امر فرایندی و چه در بازگرداندن ارز ناشی از صادرات مواجه است، اما ضرورت درهمتنیدگی اقتصاد کشور به اقتصاد جهانی و بهدستآوردن و توسعه سهم از بازار و تجارت دنیا امر غیرقابلاجتنابی است. در این میان صادرات خدمات فنی و مهندسی به واسطه آنکه بیشتر از آنکه بر محصول و کالا مبتنی باشد بر ایده، فکر و دانش تکیه دارد و ارزش افزوده خود را بر این اساس تعریف میکند، میتواند به طور جدی راهگشای فضای اقتصادی فعلی در کشور باشد. این امر از آن جهت اهمیت بیشتری هم پیدا میکند که بدانیم کشور ما در این زمینه از مزیت رقابتی خوبی نیز برخوردار است و دانش و تجربه گرانسنگی در این زمینه در کشور وجود دارد. صادرات خدمات فنی و مهندسی اگرچه در کشور ما سبقه و قدمت چندان طولانیای ندارد، اما در طول سالهای اخیر تلاشهایی صورت پذیرفته است که هم بر حجم و هم بر ابعاد و تنوع خدمات قابلارائه در این بخش برای صادرات
افزوده شود. اما درعینحال فاصله و شکاف زیادی بین ظرفیتها و پتانسیلهای این بخش و عملکرد ما وجود دارد. در شرایط فعلی رکود تورمی در کشور، توسعه بخش خدمات فنی و مهندسی با رویکرد صادراتمحور به واسطه توان و پتانسیل خدمات مشاورهای و اجرائی پیمانکاران داخلی، توسعه صادرات غیرنفتی مانند مصالح ساختمانی، انتقال فناوری و ... میتواند جایگاه و نقش مطلوبی در صادرات کشور به دست آورد.
مهمترین دلایلی را که باید صادرات خدمات فنی و مهندسی در اولویت رویکردهای صادراتی کشور باشد میتوان چنین برشمرد:
- نیاز روزافزون اقتصاد جهانی، بهویژه کشورهای درحالتوسعه همسایه به توسعه عمرانی و زیرساختی این امر، بهخصوص برای کشورهای درگیر بحرانهای داخلی که با حجم خرابیهای زیادی مواجه هستند نظیر عراق، افغانستان و سوریه مصداق بیشتری دارد.
- خدمات فنی و مهندسی برخلاف خدمات کالا تعلق تکنولوژیکی نیز میان کشور صادرکننده و واردکننده ایجاد میکند که در صورت بهرهبرداری صحیح میتواند اثرات بلندمدت و مطلوبی را فراهم کند.
- بهبود شاخصهای اقتصادی، از جمله اشتغال، ارزآوری، درآمد سرانه و... که در صورت استفاده درست از رویکرد صادراتی در خدمات فنی و مهندسی میتواند علاوهبر افزایش ظرفیت تولیدی داخلی به کاهش بیکاری و رونق اقتصادی نیز بینجامد.
- صادرات خدمات فنی و مهندسی یک ویژگی ممتاز و ویژه دارد که در مقایسه با صادرات کالا با سرمایهگذاری کمتر، ارزش افزوده بیشتری ایجاد میکند و این امر، بهخصوص برای کشور ما که تأمین مالی و دسترسی به سرمایه با دشواری بیشتری روبهروست یک مزیت کلیدی محسوب میشود.
در نهایت باید به این نکته اشاره کرد که به دلیل کاهش فروش نفت که منجر به کاهش سهم بودجه عمرانی در بودجه سالانه کشور در سالهای اخیر و آتی شده و با عنایت به اینکه هنوز در پروژههای عمرانی و زیرساختی بزرگترین کارفرما دولت محسوب میشود، بنابراین ضرورت توجه به مقوله صادرات در حوزه خدمات فنی و مهندسی بیش از پیش آشکار میشود.