نماينده كميسارياي عالي سازمان ملل متحد در امور پناهندگان در ايران در گفت‌وگو با «شرق» مطرح کرد
ايران ششمين کشور پناه‌جوپذير جهان
سمیرا حسینی :طبق آمار رسمي حداقل يك‌‌و‌نيم ميليون نفر از جمعيت ايران را پناهندگان ثبت‌شده و داراي مجوز تشكيل دادهاند. جمعيتي که بيشترشان را افغانستاني‌ها تشکيل مي‌دهند. بر اساس آمار‌‌ها حدود ۲٫۶ ميليون پناهنده افغانستاني در۷۰ کشور در سراسر جهان ثبت شده است که قريب به ۹۵ درصد اين افراد در ايران و پاکستان به سر مي‌برند. در اواخر ۲۰۰۱، پس از کناررفتن رژيم طالبان بيش از پنج ميليون افغان توسط کميسارياي عالي سازمان ملل متحد براي پناهندگان از پاکستان و افغانستان به ميهن خود بازگشتند. اما همچنان پناه‌جويان زيادي در ايران زندگي مي‌كنند. در سال‌هاي اخير و پس از اعمال تحريم‌هاي آمريکا عليه ايران که اثرات خود را به شکل‌هاي مختلف بر اقتصاد ايران نشان داده است، وضعيت اقتصادي کشور دچار تلاطم‌ها و بحران‌هاي مختلفي شده است.
آن‌طور که مسئولان کميسارياي عالي سازمان ملل متحد براي پناهندگان اعلام کرده‌اند، ايران ششمين کشور جهان در زمينه ميزباني از پناه‌جويان است. آمارهاي رسمي تعداد پناه‌جويان حاضر در ايران را تا يک‌ونيم ميليون نفر اعلام مي‌کنند، اما برخي آمار غيررسمي تعداد آنها را تا سه ميليون نفر نيز تخمين مي‌زنند. زندگي اين تعداد پناه‌جو در ايران که بخش بزرگي از آنها به لحاظ اقتصادي شرايط مناسبي نيز ندارند، متأثر از فشارهاي اقتصادي دچار آسيب‌هايي شده است.
در رابطه با همين موضوع و مسائلي ديگر در اين زمينه «شرق» گفت‌وگوي كوتاهي با ايوور فريسن، نماينده كميسارياي عالي سازمان ملل متحد در امور پناهدگان در ايران انجام داده که مشروح آن در ادامه آمده است.
با توجه به اينكه ايران ششمين كشور پذيراي پناه‌جو‌هاست، بودجه‌اي كه دفتر كميساريا در ايران دريافت ميكند نيز در رتبه ششم قرار دارد؟
واقعيت اين است كه سيستم اين‌طور كار نمي‌كند كه نسبت به رتبه ميزباني كمك شود؛ به طور مثال آلمان پنجمين كشور ميزبان پناه‌جو‌ها از نظر تعداد پناهندگان است اما با توجه به اينكه كشور آلمان از جمله كشورهايي است كه منابع كافي را دارد هيچ كمكي بابت ميزباني از پناه‌جويان دريافت نمي‌كند بلكه از اهداكنندگان بزرگ به كميسارياي ايران و كشور ايران است؛ يعني يكي از كشورهايي كه به پناه‌جوهاي ايراني كمك ميكند، آلمان است؛ در حالي كه خود پنجمين كشور ميزبان پناه‌جو‌هاست و بايد براي اين ميزباني كمك دريافت كند؛ بنابراين معادله كمك به كشور‌هاي ميزبان اين‌گونه نيست كه بر اساس رتبه ميزباني به آنها كمك ارسال شود اما يكي از مسائلي كه به عنوان كميساريا در ايران دنبال مي‌كنيم، اين است كه با توجه به افزايش نياز پناهندگان در ايران كمك بيشتر و متناسب با نياز پناهندگان را دريافت كند. به همين دليل است كه ما از جامعه بين‌الملل تقاضا مي‌كنيم ميزان كمك‌هايشان را به ايران افزايش دهند؛ به دليل اينكه نياز‌ها افزايش پيدا كرده است.
كمك‌هايي كه ايران دريافت ميكند به چه ميزان است؟ و كشورهايي كه به ايران بيشتر كمك مي‌كنند كدام كشورها هستند؟
دولت ايران به واسطه كميساريا در ايران كمك‌هايي درخصوص پناهندگان دريافت ميكند و دفتر كميساريا در ايران سالانه حدود صد ميليون دلار را از دولت‌ها تقاضا ميكند اما در حقيقت تاكنون توانسته‌ايم حدود يك‌سوم از اين مبلغ را جذب اعتبار كنيم. اهدايي‌هاي دولت‌ها عمدتا از كشور‌هاي اتحاديه اروپا براي ما ارسال مي‌شود و آلمان، دانمارك، جمهوري كره، استراليا و ژاپن از جمله كشورهايي هستند كه اهدايي‌هاي چشمگيري به ما دادهاند.
برخي اوقات نيز كمك‌هايي كه از سوي اين كشورها اهدا مي‌شود هدايت‌شده است؛ يعني كشور اهداكننده مشخص ميكند ميزان كمكي كه اهدا كرده است را در چه حوزه‌اي استفاه كنيم؛ مثلا در زمينه بهداشت يا تحصيل و... اما عمدتا بيشتر كشورها بودجه‌هايي را که مي‌دهند، براي حمايت از پناهندگان به ما كمك مي‌كنند.
كدام كشورها بيشترين دريافت‌كننده كمكهاي بشردوستانه هستند؟
بر اساس شرايط و بحران‌ها ميزان دريافتي كشورها تغيير ميكند، اما عمدتا بر اساس بحران‌‌هايي كه وجود دارد، هنگامي كه در كشوري بحراني ايجاد مي‌شود، بر اساس شرايط آن كشور بيشترين ميزان كمك‌ها را دريافت ميكند مانند كشور سوريه، عراق، يمن و ... .
تحريم‌هاي اعمال‌شده از سوي كشور آمريكا مسائل مختلفي، از جمله بحث درمان بيماران را در داخل كشور تحت‌تأثير قرار داده است. آيا اين تحريم‌ها بر شرايط پناهندگان و ميزان دريافت كمكهاي بشردوستانه نيز تأثيراتي داشته است؟
با توجه به تحريم‌ها تورم در كشور ايران نيز بيشتر شده و طبيعتا هزينه‌هاي زندگي در اين كشور، به‌ويژه براي پناهندگان افزايش پيدا كرده است.
عمدتا پناهندگان جزء قشر پايين جامعه هستند و هزينه‌هاي درماني، تحصيل و ساير هزينه‌هاي زندگي براي آنها به شکل قابل‌توجهي بيشتر شده است. علاوه‌بر هزينه‌هاي تمام‌شده ما براي پروژه‌هاي خود و همكاري‌هايی که با دولت ايران داريم، مانند ساخت مدارس نيز دچار همين مشکل افزايش هزينه‌ها شده‌ايم. درمجموع بايد گفت تحريم‌ها به اين شکل و با اثرگذاري روي مسائل اقتصادي ايران و افزايش تورم فعاليت‌هاي ما را تحت‌تأثير قرار داده، چون ميزان هزينه‌هاي ما افزايش پيدا كرده است.
آيا تحريم‌ها بودجه دريافتي دفتر كميساريا در ايران را نيز تحت‌تأثير قرار داده است؟
خير، بودجه ما را تحت‌تأثير قرار نداده است. ما به كشورها نياز‌هاي خودمان را اعلام كرده و مانند گذشته حدود يك‌سوم از بودجه درخواستي‌مان را دريافت كرده‌ايم. پس از تحريم‌ها جابه‌جايي پول به ايران دشوار شده بود، اما خوشبختانه با توجه به اينكه فعاليت ما بشردوستانه است، توانستيم اين مشكل را حل و اين پول را دريافت كنيم. اما مسئله اين است كه نياز‌هاي ما در ايران افزايش پيدا كرده است، چون تورم در ايران افزايش پيدا كرده؛ يعني ما با همان ميزان بودجه‌اي كه هميشه دريافت مي‌كنيم در اين شرايط مي‌توانيم يك‌سوم الي يك‌چهارم فعاليت‌ها و خدماتي را كه در سال‌هاي گذشته ارائه مي‌داديم ارائه دهيم و ميزان خدمات و فعاليت‌هاي ما به همين دليل كاهش پيدا كرده است. ميزان بودجه تغيير نكرده، اما هزينه‌هاي ما افزايش پيدا كرده است. به همين دليل است كه از كشورها تقاضاي پول بيشتري كرده‌ايم، چون با اين مبلغ ديگر نمي‌توانيم كارهايي را كه در گذشته انجام مي‌داديم انجام دهيم.
با توجه به اينكه سازمان‌هاي دولتي بارها اعلام كرده‌اند بيشترين تعداد كودكان كار، مهاجران افغانستاني هستند، آيا كميساريا براي ساماندهي اين كودكان برنامه‌اي دارد؟
ساماندهي اين افراد برعهده دولت است، البته ما با دولت ايران دراين‌باره گفت‌وگو كرده‌ايم و در اين زمينه اعلام آمادگي كرديم و اگر بتوانيم در اين زمينه به دولت كمك كنيم، حتما همراهشان خواهيم بود. مسئله اين است كه هيچ‌كس نمي‌خواهد اين كودكان معصوم در اين شرايط ديده شوند و به اجبار وارد اين شرايط شده‌اند. ما اعلام آمادگي كرده‌ايم و با وزارت كشور نيز صحبت‌هايي دراين‌باره داشته‌ايم. ما مي‌خواهيم اين كودكان را در مدرسه ببينيم و اين شعار ماست.
سمیرا حسینی :طبق آمار رسمي حداقل يك‌‌و‌نيم ميليون نفر از جمعيت ايران را پناهندگان ثبت‌شده و داراي مجوز تشكيل دادهاند. جمعيتي که بيشترشان را افغانستاني‌ها تشکيل مي‌دهند. بر اساس آمار‌‌ها حدود ۲٫۶ ميليون پناهنده افغانستاني در۷۰ کشور در سراسر جهان ثبت شده است که قريب به ۹۵ درصد اين افراد در ايران و پاکستان به سر مي‌برند. در اواخر ۲۰۰۱، پس از کناررفتن رژيم طالبان بيش از پنج ميليون افغان توسط کميسارياي عالي سازمان ملل متحد براي پناهندگان از پاکستان و افغانستان به ميهن خود بازگشتند. اما همچنان پناه‌جويان زيادي در ايران زندگي مي‌كنند. در سال‌هاي اخير و پس از اعمال تحريم‌هاي آمريکا عليه ايران که اثرات خود را به شکل‌هاي مختلف بر اقتصاد ايران نشان داده است، وضعيت اقتصادي کشور دچار تلاطم‌ها و بحران‌هاي مختلفي شده است.
آن‌طور که مسئولان کميسارياي عالي سازمان ملل متحد براي پناهندگان اعلام کرده‌اند، ايران ششمين کشور جهان در زمينه ميزباني از پناه‌جويان است. آمارهاي رسمي تعداد پناه‌جويان حاضر در ايران را تا يک‌ونيم ميليون نفر اعلام مي‌کنند، اما برخي آمار غيررسمي تعداد آنها را تا سه ميليون نفر نيز تخمين مي‌زنند. زندگي اين تعداد پناه‌جو در ايران که بخش بزرگي از آنها به لحاظ اقتصادي شرايط مناسبي نيز ندارند، متأثر از فشارهاي اقتصادي دچار آسيب‌هايي شده است.
در رابطه با همين موضوع و مسائلي ديگر در اين زمينه «شرق» گفت‌وگوي كوتاهي با ايوور فريسن، نماينده كميسارياي عالي سازمان ملل متحد در امور پناهدگان در ايران انجام داده که مشروح آن در ادامه آمده است.
با توجه به اينكه ايران ششمين كشور پذيراي پناه‌جو‌هاست، بودجه‌اي كه دفتر كميساريا در ايران دريافت ميكند نيز در رتبه ششم قرار دارد؟
واقعيت اين است كه سيستم اين‌طور كار نمي‌كند كه نسبت به رتبه ميزباني كمك شود؛ به طور مثال آلمان پنجمين كشور ميزبان پناه‌جو‌ها از نظر تعداد پناهندگان است اما با توجه به اينكه كشور آلمان از جمله كشورهايي است كه منابع كافي را دارد هيچ كمكي بابت ميزباني از پناه‌جويان دريافت نمي‌كند بلكه از اهداكنندگان بزرگ به كميسارياي ايران و كشور ايران است؛ يعني يكي از كشورهايي كه به پناه‌جوهاي ايراني كمك ميكند، آلمان است؛ در حالي كه خود پنجمين كشور ميزبان پناه‌جو‌هاست و بايد براي اين ميزباني كمك دريافت كند؛ بنابراين معادله كمك به كشور‌هاي ميزبان اين‌گونه نيست كه بر اساس رتبه ميزباني به آنها كمك ارسال شود اما يكي از مسائلي كه به عنوان كميساريا در ايران دنبال مي‌كنيم، اين است كه با توجه به افزايش نياز پناهندگان در ايران كمك بيشتر و متناسب با نياز پناهندگان را دريافت كند. به همين دليل است كه ما از جامعه بين‌الملل تقاضا مي‌كنيم ميزان كمك‌هايشان را به ايران افزايش دهند؛ به دليل اينكه نياز‌ها افزايش پيدا كرده است.
كمك‌هايي كه ايران دريافت ميكند به چه ميزان است؟ و كشورهايي كه به ايران بيشتر كمك مي‌كنند كدام كشورها هستند؟
دولت ايران به واسطه كميساريا در ايران كمك‌هايي درخصوص پناهندگان دريافت ميكند و دفتر كميساريا در ايران سالانه حدود صد ميليون دلار را از دولت‌ها تقاضا ميكند اما در حقيقت تاكنون توانسته‌ايم حدود يك‌سوم از اين مبلغ را جذب اعتبار كنيم. اهدايي‌هاي دولت‌ها عمدتا از كشور‌هاي اتحاديه اروپا براي ما ارسال مي‌شود و آلمان، دانمارك، جمهوري كره، استراليا و ژاپن از جمله كشورهايي هستند كه اهدايي‌هاي چشمگيري به ما دادهاند.
برخي اوقات نيز كمك‌هايي كه از سوي اين كشورها اهدا مي‌شود هدايت‌شده است؛ يعني كشور اهداكننده مشخص ميكند ميزان كمكي كه اهدا كرده است را در چه حوزه‌اي استفاه كنيم؛ مثلا در زمينه بهداشت يا تحصيل و... اما عمدتا بيشتر كشورها بودجه‌هايي را که مي‌دهند، براي حمايت از پناهندگان به ما كمك مي‌كنند.
كدام كشورها بيشترين دريافت‌كننده كمكهاي بشردوستانه هستند؟
بر اساس شرايط و بحران‌ها ميزان دريافتي كشورها تغيير ميكند، اما عمدتا بر اساس بحران‌‌هايي كه وجود دارد، هنگامي كه در كشوري بحراني ايجاد مي‌شود، بر اساس شرايط آن كشور بيشترين ميزان كمك‌ها را دريافت ميكند مانند كشور سوريه، عراق، يمن و ... .
تحريم‌هاي اعمال‌شده از سوي كشور آمريكا مسائل مختلفي، از جمله بحث درمان بيماران را در داخل كشور تحت‌تأثير قرار داده است. آيا اين تحريم‌ها بر شرايط پناهندگان و ميزان دريافت كمكهاي بشردوستانه نيز تأثيراتي داشته است؟
با توجه به تحريم‌ها تورم در كشور ايران نيز بيشتر شده و طبيعتا هزينه‌هاي زندگي در اين كشور، به‌ويژه براي پناهندگان افزايش پيدا كرده است.
عمدتا پناهندگان جزء قشر پايين جامعه هستند و هزينه‌هاي درماني، تحصيل و ساير هزينه‌هاي زندگي براي آنها به شکل قابل‌توجهي بيشتر شده است. علاوه‌بر هزينه‌هاي تمام‌شده ما براي پروژه‌هاي خود و همكاري‌هايی که با دولت ايران داريم، مانند ساخت مدارس نيز دچار همين مشکل افزايش هزينه‌ها شده‌ايم. درمجموع بايد گفت تحريم‌ها به اين شکل و با اثرگذاري روي مسائل اقتصادي ايران و افزايش تورم فعاليت‌هاي ما را تحت‌تأثير قرار داده، چون ميزان هزينه‌هاي ما افزايش پيدا كرده است.
آيا تحريم‌ها بودجه دريافتي دفتر كميساريا در ايران را نيز تحت‌تأثير قرار داده است؟
خير، بودجه ما را تحت‌تأثير قرار نداده است. ما به كشورها نياز‌هاي خودمان را اعلام كرده و مانند گذشته حدود يك‌سوم از بودجه درخواستي‌مان را دريافت كرده‌ايم. پس از تحريم‌ها جابه‌جايي پول به ايران دشوار شده بود، اما خوشبختانه با توجه به اينكه فعاليت ما بشردوستانه است، توانستيم اين مشكل را حل و اين پول را دريافت كنيم. اما مسئله اين است كه نياز‌هاي ما در ايران افزايش پيدا كرده است، چون تورم در ايران افزايش پيدا كرده؛ يعني ما با همان ميزان بودجه‌اي كه هميشه دريافت مي‌كنيم در اين شرايط مي‌توانيم يك‌سوم الي يك‌چهارم فعاليت‌ها و خدماتي را كه در سال‌هاي گذشته ارائه مي‌داديم ارائه دهيم و ميزان خدمات و فعاليت‌هاي ما به همين دليل كاهش پيدا كرده است. ميزان بودجه تغيير نكرده، اما هزينه‌هاي ما افزايش پيدا كرده است. به همين دليل است كه از كشورها تقاضاي پول بيشتري كرده‌ايم، چون با اين مبلغ ديگر نمي‌توانيم كارهايي را كه در گذشته انجام مي‌داديم انجام دهيم.
با توجه به اينكه سازمان‌هاي دولتي بارها اعلام كرده‌اند بيشترين تعداد كودكان كار، مهاجران افغانستاني هستند، آيا كميساريا براي ساماندهي اين كودكان برنامه‌اي دارد؟
ساماندهي اين افراد برعهده دولت است، البته ما با دولت ايران دراين‌باره گفت‌وگو كرده‌ايم و در اين زمينه اعلام آمادگي كرديم و اگر بتوانيم در اين زمينه به دولت كمك كنيم، حتما همراهشان خواهيم بود. مسئله اين است كه هيچ‌كس نمي‌خواهد اين كودكان معصوم در اين شرايط ديده شوند و به اجبار وارد اين شرايط شده‌اند. ما اعلام آمادگي كرده‌ايم و با وزارت كشور نيز صحبت‌هايي دراين‌باره داشته‌ايم. ما مي‌خواهيم اين كودكان را در مدرسه ببينيم و اين شعار ماست.