حضور ظریف در نشست قلب آسیا
رایزنی برای صلح افغانستان در استانبول
شرق: چندین دهه جنگ، ناامنی و تروریسم افغانستان را به جایی رسانده که بیش از دو ماه بعد از برگزاری انتخابات، هنوز نتیجه آن اعلام نشده است. حالا دیگر همه همسایگان و کشورهای دورتر از آن تلاش می‌کنند در این شرایط نابسامان نقشی ایفا کنند یا مدعی این باشند؛ از دوحه گرفته تا واشنگتن. روز گذشته نوبت استانبول بود که در نشستی با عنوان «قلب آسیا - روند استانبول»، میزبان وزرای خارجه 14 کشور باشد. وزرای خارجه ترکیه، افغانستان، جمهوری آذربایجان، چین، هند، ایران، قزاقستان، قرقیزستان، پاکستان، روسیه، عربستان، تاجیکستان، ترکمنستان و امارات متحده عربی در این نشست حضور داشتند. محمدجواد ظریف در این نشست «از دوستان افغانستانی خود» خواست «اختلافات را کنار بگذارند».
به واسطه حضور وزیر خارجه عربستان و امارات متحده عربی، این نشست بستر خوبی برای حل‌و‌‌فصل مسائل منطقه‌ای ایران نیز بود؛ اما تا زمان تنظیم این گزارش، خبری از ملاقات احتمالی ظریف با این مقامات منتشر نشد؛ اگرچه ظریف پیش از نشست از ملاقات با برخی همتایانش خبر داده بود.
ظریف در این نشست سخنرانی کرد و در بخشی از متن سخنرانی خود گفت: «ما انتخابات پارلمانی سال ۲۰۱۸ و انتخابات ریاست‌‌جمهوری سال ۲۰۱۹ افغانستان را به‌عنوان گام‌هایی اساسی در چارچوب قانون اساسی آن کشور تلقی می‌کنیم. ما از دوستان افغانستانی خود قویا می‌خواهیم اختلاف‌ها را کنار بگذارند و به حفظ وحدت افغانستان و نیز اجرای ترتیبات مصرح در قانون اساسی آن کشور، به‌عنوان امری قطعی و اجتناب‌ناپذیر توجه ویژه مبذول دارند. هیچ راه‌حل نظامی‌ای در افغانستان متصور نیست. حضور نیروهای خارجی هیچ‌گاه ثبات را برای منطقه ما به ارمغان نیاورده، بلکه سوابق نشان می‌دهد حتی منجر به ایجاد بستری برای جذب عناصر افراطی شده است. اعلام یک جدول زمانی برای خروج مسئولانه نیروهای خارجی از افغانستان می‌تواند زمینه لازم را برای دولت افغانستان به‌منظور برقراری فرایند صلح و آشتی در سطح ملی آماده کند.
در این رابطه، ما از فرایند صلح افغان-افغان تحت مالکیت و هدایت افغانستانی‌ها با مشارکت تمامی گروه‌ها و جناح‌های سیاسی ازجمله طالبان با مرکزیت دولت افغانستان حمایت می‌کنیم. شفافیت و فراگیری کلید هرگونه موفقیت در این زمینه است. ما همچنین تمامی طرفین ذی‌ربط را تشویق می‌کنیم تا در گفت‌و‌گوی ملی مستقل شرکت و اختلاف‌های خود را از طریق تعامل و مذاکرات سازنده برطرف کنند». ظریف به‌تازگی بعد از حدود یک سال مذاکره معاونش با عضو هیئت طالبان، 10 روز پیش خود با ملاعمر از گروه طالبان ملاقات داشت. مقامات ایران این ملاقات‌ها را در راستای همکاری با دولت افغانستان می‌دانند. ظریف که خود در جریان کنفرانس بن در سال 2001 و تدوین قانون اساسی افغانستان نقش فعالی داشت، روز گذشته در استانبول نیز بر این نکته تأکید کرد: «می‌بایست از هر وسیله‌ای که در اختیارمان است، برای تسهیل فرایند صلح در راستای حفظ دستاوردهای کنفرانس ۲۰۰۱ بُن (Bonn 2001) و به‌ویژه در چارچوب قانون اساسی جمهوری اسلامی افغانستان، به‌عنوان پایه‌ای محکم برای رسیدن به هرگونه راه‌حل سیاسی استفاده کنیم. توجه به دیدگاه‌های کشورهای همسایه و درنظر‌گرفتن نگرانی‌های مشروع آنها در
چنین فرایندی، منجر به حمایت قوی‌تر منطقه‌ای از توافق‌نامه صلح خواهد شد. ما معتقدیم سازمان ملل می‌تواند نقشی فعال در گردهم‌آوری گروه‌های داخلی و نیز شرکای بین‌المللی دولت افغانستان زیر یک چتر برای تسهیل چنین فرایندی ایفا کند».
ظریف در سخنرانی خود از «تهدید روزافزون داعش در افغانستان» ابراز نگرانی و همچنین یادآوری کرد: «افغانستان از لحاظ منابع طبیعی، کشوری غنی و دارای ظرفیت‌های فراوان است. متأسفانه، مردم آن کشور از چنین ثروت بالقوه‌ای محروم شده‌اند. با فقر و توسعه‌نیافتگی هیچ‌گاه نمی‌توان انتظار موفقیت کامل در مبارزه با تروریسم، مواد مخدر و جرائم سازمان‌یافته داشت».
وزیر خارجه ایران یادآوری کرد: «ایران در حال ساخت سومین قطعه خط آهن خواف-هرات است که افغانستان را به شبکه راه‌آهن ما و از آن طریق به کل منطقه و اروپا متصل می‌کند. این به تجار و کارآفرینان افغانستانی کمک می‌کند که کالاهای خود را به بازارهای منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای صادر کنند. ما همچنین تسهیلاتی ازجمله دسترسی آسان به آب‌های بین‌المللی از طریق بندر راهبردی چابهار را برای جامعه تجار افغانستان فراهم آورده‌ایم. خط آهن چابهار-زاهدان یک بخش اصلی کریدور شمال-جنوب را تکمیل می‌کند که افغانستان و کشورهای آسیای مرکزی را از طریق چابهار به آب‌های آزاد متصل می‌کند».
سخنرانی ظریف با این بند به پایان می‌رسد: «بیایید برای نیل به افغانستانی باثبات و امن و همراه با صلح امیدوار باشیم. بیایید افغانستان را به شریکی امین برای منطقه و جهان تبدیل کنیم. ایران آماده است تلاش‌های خود برای کمک به مردم و دولت افغانستان را تقویت کند تا آنها در مبارزه خود برای صلح موفق شوند و در این راستا ما آماده همکاری با تمامی طرف‌هایی هستیم که دنبال دستیابی به این هدف هستند».
ظریف هنگام ورود به استانبول در پاسخ به سؤالات خبرنگاران از اجرانشدن تعهدات برجامی از سوی اروپایی‌ها گلایه کرد: «حتما از میزان تعهد اتحادیه اروپا و کشورهای عضو به اجرای برجام ناراضی هستیم؛ با امضای تفاهم‌نامه بین طرف ایرانی و اروپایی اینستکس، احتمال اینکه این روش و مکانیسم در آینده به اجرا درآید، وجود دارد». ظریف در حاشیه این نشست با همتای ترک خود درباره روابط دوجانبه و همسایگان مذاکره کرده است. وی با اشرف غنی نیز دیدار و گفت‌وگو داشت.
شرق: چندین دهه جنگ، ناامنی و تروریسم افغانستان را به جایی رسانده که بیش از دو ماه بعد از برگزاری انتخابات، هنوز نتیجه آن اعلام نشده است. حالا دیگر همه همسایگان و کشورهای دورتر از آن تلاش می‌کنند در این شرایط نابسامان نقشی ایفا کنند یا مدعی این باشند؛ از دوحه گرفته تا واشنگتن. روز گذشته نوبت استانبول بود که در نشستی با عنوان «قلب آسیا - روند استانبول»، میزبان وزرای خارجه 14 کشور باشد. وزرای خارجه ترکیه، افغانستان، جمهوری آذربایجان، چین، هند، ایران، قزاقستان، قرقیزستان، پاکستان، روسیه، عربستان، تاجیکستان، ترکمنستان و امارات متحده عربی در این نشست حضور داشتند. محمدجواد ظریف در این نشست «از دوستان افغانستانی خود» خواست «اختلافات را کنار بگذارند».
به واسطه حضور وزیر خارجه عربستان و امارات متحده عربی، این نشست بستر خوبی برای حل‌و‌‌فصل مسائل منطقه‌ای ایران نیز بود؛ اما تا زمان تنظیم این گزارش، خبری از ملاقات احتمالی ظریف با این مقامات منتشر نشد؛ اگرچه ظریف پیش از نشست از ملاقات با برخی همتایانش خبر داده بود.
ظریف در این نشست سخنرانی کرد و در بخشی از متن سخنرانی خود گفت: «ما انتخابات پارلمانی سال ۲۰۱۸ و انتخابات ریاست‌‌جمهوری سال ۲۰۱۹ افغانستان را به‌عنوان گام‌هایی اساسی در چارچوب قانون اساسی آن کشور تلقی می‌کنیم. ما از دوستان افغانستانی خود قویا می‌خواهیم اختلاف‌ها را کنار بگذارند و به حفظ وحدت افغانستان و نیز اجرای ترتیبات مصرح در قانون اساسی آن کشور، به‌عنوان امری قطعی و اجتناب‌ناپذیر توجه ویژه مبذول دارند. هیچ راه‌حل نظامی‌ای در افغانستان متصور نیست. حضور نیروهای خارجی هیچ‌گاه ثبات را برای منطقه ما به ارمغان نیاورده، بلکه سوابق نشان می‌دهد حتی منجر به ایجاد بستری برای جذب عناصر افراطی شده است. اعلام یک جدول زمانی برای خروج مسئولانه نیروهای خارجی از افغانستان می‌تواند زمینه لازم را برای دولت افغانستان به‌منظور برقراری فرایند صلح و آشتی در سطح ملی آماده کند.
در این رابطه، ما از فرایند صلح افغان-افغان تحت مالکیت و هدایت افغانستانی‌ها با مشارکت تمامی گروه‌ها و جناح‌های سیاسی ازجمله طالبان با مرکزیت دولت افغانستان حمایت می‌کنیم. شفافیت و فراگیری کلید هرگونه موفقیت در این زمینه است. ما همچنین تمامی طرفین ذی‌ربط را تشویق می‌کنیم تا در گفت‌و‌گوی ملی مستقل شرکت و اختلاف‌های خود را از طریق تعامل و مذاکرات سازنده برطرف کنند». ظریف به‌تازگی بعد از حدود یک سال مذاکره معاونش با عضو هیئت طالبان، 10 روز پیش خود با ملاعمر از گروه طالبان ملاقات داشت. مقامات ایران این ملاقات‌ها را در راستای همکاری با دولت افغانستان می‌دانند. ظریف که خود در جریان کنفرانس بن در سال 2001 و تدوین قانون اساسی افغانستان نقش فعالی داشت، روز گذشته در استانبول نیز بر این نکته تأکید کرد: «می‌بایست از هر وسیله‌ای که در اختیارمان است، برای تسهیل فرایند صلح در راستای حفظ دستاوردهای کنفرانس ۲۰۰۱ بُن (Bonn 2001) و به‌ویژه در چارچوب قانون اساسی جمهوری اسلامی افغانستان، به‌عنوان پایه‌ای محکم برای رسیدن به هرگونه راه‌حل سیاسی استفاده کنیم. توجه به دیدگاه‌های کشورهای همسایه و درنظر‌گرفتن نگرانی‌های مشروع آنها در
چنین فرایندی، منجر به حمایت قوی‌تر منطقه‌ای از توافق‌نامه صلح خواهد شد. ما معتقدیم سازمان ملل می‌تواند نقشی فعال در گردهم‌آوری گروه‌های داخلی و نیز شرکای بین‌المللی دولت افغانستان زیر یک چتر برای تسهیل چنین فرایندی ایفا کند».
ظریف در سخنرانی خود از «تهدید روزافزون داعش در افغانستان» ابراز نگرانی و همچنین یادآوری کرد: «افغانستان از لحاظ منابع طبیعی، کشوری غنی و دارای ظرفیت‌های فراوان است. متأسفانه، مردم آن کشور از چنین ثروت بالقوه‌ای محروم شده‌اند. با فقر و توسعه‌نیافتگی هیچ‌گاه نمی‌توان انتظار موفقیت کامل در مبارزه با تروریسم، مواد مخدر و جرائم سازمان‌یافته داشت».
وزیر خارجه ایران یادآوری کرد: «ایران در حال ساخت سومین قطعه خط آهن خواف-هرات است که افغانستان را به شبکه راه‌آهن ما و از آن طریق به کل منطقه و اروپا متصل می‌کند. این به تجار و کارآفرینان افغانستانی کمک می‌کند که کالاهای خود را به بازارهای منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای صادر کنند. ما همچنین تسهیلاتی ازجمله دسترسی آسان به آب‌های بین‌المللی از طریق بندر راهبردی چابهار را برای جامعه تجار افغانستان فراهم آورده‌ایم. خط آهن چابهار-زاهدان یک بخش اصلی کریدور شمال-جنوب را تکمیل می‌کند که افغانستان و کشورهای آسیای مرکزی را از طریق چابهار به آب‌های آزاد متصل می‌کند».
سخنرانی ظریف با این بند به پایان می‌رسد: «بیایید برای نیل به افغانستانی باثبات و امن و همراه با صلح امیدوار باشیم. بیایید افغانستان را به شریکی امین برای منطقه و جهان تبدیل کنیم. ایران آماده است تلاش‌های خود برای کمک به مردم و دولت افغانستان را تقویت کند تا آنها در مبارزه خود برای صلح موفق شوند و در این راستا ما آماده همکاری با تمامی طرف‌هایی هستیم که دنبال دستیابی به این هدف هستند».
ظریف هنگام ورود به استانبول در پاسخ به سؤالات خبرنگاران از اجرانشدن تعهدات برجامی از سوی اروپایی‌ها گلایه کرد: «حتما از میزان تعهد اتحادیه اروپا و کشورهای عضو به اجرای برجام ناراضی هستیم؛ با امضای تفاهم‌نامه بین طرف ایرانی و اروپایی اینستکس، احتمال اینکه این روش و مکانیسم در آینده به اجرا درآید، وجود دارد». ظریف در حاشیه این نشست با همتای ترک خود درباره روابط دوجانبه و همسایگان مذاکره کرده است. وی با اشرف غنی نیز دیدار و گفت‌وگو داشت.