5 هفته پس از افزايش قيمت بنزين
مهدي تقوي . اقتصاددان
رشد ۵۰ درصدي قيمت بنزين براي سهميه
۶۰ ليتري دارندگان کارت سوخت سواري، اکنون و با واريز سومين سهميه آن ميتواند با ارزيابيهاي جديتري مواجه شود. براي خودروهاي فاقد کارت سوخت و کساني که بنزين با نرخ سه هزار تومان دريافت ميکنند، حتما رشد 200 درصدي بهاي سوخت ميتواند تورم را در ماههاي پيشرو افزايش دهد. از همان ابتداي طرح مشخص بود با وجود اينکه براي تاکسيها و آژانسها سهميه بنزين در نظر گرفته شده، اما قطعا نرخ کرايهها افزايش خواهد يافت. در يادداشت قبلي براي «شرق»، به موضوع افزايش نرخ بيکاري و رکود در بازار که باعث رويآوردن مردم به مسافرکشي با خودروهاي ارزان شخصي شده، اشاره کردم. اين گروه اکنون بيش از همه متضرر شدهاند و مسافراني که ناگزيرند هر روز چند بار جابهجا شوند، با افزايش کرايهها مواجه شدهاند. قبلا درباره شرايط مطلوب واقعيشدن نرخ بنزين و حذف يارانه آن صحبت شده است. همزمان با افزايش قيمت بنزين، اصلاح دستمزدها امري ضروري است تا فشار واردشده به مردم بهدليل افزايش بهاي کالاها متأثر از افزايش قيمت بنزين، مديريت شود. به روش اجراي سهمیهبندی و افزایش قیمت بنزین از سوی دولت که بهنوعي غافلگيري عمومي را در پي داشت، بارها اشاره شده
است. دولت بايد با مردم صادق باشد و اگر قرار بود بنزين گران شود، چرا مدام اعلام ميشد سهميهبندي در دستور کار دولت قرار ندارد؟ اينکه آيا اين اقدام دولت و گرانکردن بنزين براي جبران کسري بودجه انجام شده، از گزينههاي محل تأمل است؛ حتي اگر اين مسئله صحت داشته باشد، دولت ميتوانست مسير و روش دريافت ماليات بهویژه گسترش پايه مالياتي و برخورد با فرار مالياتي برخي سرمايهداران و نهادها را دنبال کند و همچنين از هزينههاي غيرضروری مجموعه دولت و ساير دستگاههاي حاضر در بودجه بکاهد. تصور نميشود گرانشدن بنزين به نفع مردم باشد، چراکه رشد قيمت بنزين به ساير کالاها نيز تسري پيدا ميکند. با اين اقدام، قيمت ساير کالاها نيز با افزايش روبهرو ميشود و به تبع آن قدرت خريد مردم کاهش مييابد؛ بنابراين بايد دولت اقداماتي را انجام دهد تا بهوسيله آن، اثرات تورمي افزايش قيمت سوخت مديريت شود و وضعيت معيشتي مردم حداقل ثابت بماند.
صرفا با دادن پول نقد، وضعيت معيشتي مردم بهبود پيدا نميکند. دولت بايد اقدامات زيرساختي انجام دهد تا وضعيت درآمدي و رفاه مردم بهتر شود؛ برای نمونه باید در زمينه بهداشت با بهکارگيري پزشک خانواده براي هر خانوار هزينههاي سلامت مردم کاهش يابد. از سوي ديگر در بحث آموزش نيز بايد از پولسازي آموزش جلوگيري شود.
اين در حالي است که درحالحاضر بيش از ۸۷ درصد دانشگاههاي کشور پولي هستند و اين امر هزينه مضاعفي را به مردم وارد کرده است. بايد حداقل براي مردم شرايطي فراهم شود تا آنها بتوانند هزينههاي جاري خود را تأمين کنند. دراينباره دولت بايد سياستهاي تشويقي و حمايتي را در دستور کار قرار دهد. به بيان ديگر باید برخي سياستگذاريها تجديدنظر و بازنگري شوند. مجلس هم نقش مهمي در اين موضوع دارد اما نتوانست در ماجراي گرانشدن بنزين موضع قاطع و عملي بگيرد. بههرحال اين تصميم براساس توافق سران قوا شکل گرفته است، اما مجلس هم نتوانست بهدرستي به وظايف خود عمل کند. مرکز پژوهشهاي مجلس که بهعنوان بازوي پژوهشي مجلس شناخته ميشود، بايد به شبهات اقتصادي اين اقدام بپردازد و درباره آن گزارش تهيه کرده و آن را به شکل عمومي منتشر کند. بايد در مسير پيشرو با دقت و وسواس نقاط خطاي احتمالي را پوشش داد.
رشد ۵۰ درصدي قيمت بنزين براي سهميه
۶۰ ليتري دارندگان کارت سوخت سواري، اکنون و با واريز سومين سهميه آن ميتواند با ارزيابيهاي جديتري مواجه شود. براي خودروهاي فاقد کارت سوخت و کساني که بنزين با نرخ سه هزار تومان دريافت ميکنند، حتما رشد 200 درصدي بهاي سوخت ميتواند تورم را در ماههاي پيشرو افزايش دهد. از همان ابتداي طرح مشخص بود با وجود اينکه براي تاکسيها و آژانسها سهميه بنزين در نظر گرفته شده، اما قطعا نرخ کرايهها افزايش خواهد يافت. در يادداشت قبلي براي «شرق»، به موضوع افزايش نرخ بيکاري و رکود در بازار که باعث رويآوردن مردم به مسافرکشي با خودروهاي ارزان شخصي شده، اشاره کردم. اين گروه اکنون بيش از همه متضرر شدهاند و مسافراني که ناگزيرند هر روز چند بار جابهجا شوند، با افزايش کرايهها مواجه شدهاند. قبلا درباره شرايط مطلوب واقعيشدن نرخ بنزين و حذف يارانه آن صحبت شده است. همزمان با افزايش قيمت بنزين، اصلاح دستمزدها امري ضروري است تا فشار واردشده به مردم بهدليل افزايش بهاي کالاها متأثر از افزايش قيمت بنزين، مديريت شود. به روش اجراي سهمیهبندی و افزایش قیمت بنزین از سوی دولت که بهنوعي غافلگيري عمومي را در پي داشت، بارها اشاره شده
است. دولت بايد با مردم صادق باشد و اگر قرار بود بنزين گران شود، چرا مدام اعلام ميشد سهميهبندي در دستور کار دولت قرار ندارد؟ اينکه آيا اين اقدام دولت و گرانکردن بنزين براي جبران کسري بودجه انجام شده، از گزينههاي محل تأمل است؛ حتي اگر اين مسئله صحت داشته باشد، دولت ميتوانست مسير و روش دريافت ماليات بهویژه گسترش پايه مالياتي و برخورد با فرار مالياتي برخي سرمايهداران و نهادها را دنبال کند و همچنين از هزينههاي غيرضروری مجموعه دولت و ساير دستگاههاي حاضر در بودجه بکاهد. تصور نميشود گرانشدن بنزين به نفع مردم باشد، چراکه رشد قيمت بنزين به ساير کالاها نيز تسري پيدا ميکند. با اين اقدام، قيمت ساير کالاها نيز با افزايش روبهرو ميشود و به تبع آن قدرت خريد مردم کاهش مييابد؛ بنابراين بايد دولت اقداماتي را انجام دهد تا بهوسيله آن، اثرات تورمي افزايش قيمت سوخت مديريت شود و وضعيت معيشتي مردم حداقل ثابت بماند.
صرفا با دادن پول نقد، وضعيت معيشتي مردم بهبود پيدا نميکند. دولت بايد اقدامات زيرساختي انجام دهد تا وضعيت درآمدي و رفاه مردم بهتر شود؛ برای نمونه باید در زمينه بهداشت با بهکارگيري پزشک خانواده براي هر خانوار هزينههاي سلامت مردم کاهش يابد. از سوي ديگر در بحث آموزش نيز بايد از پولسازي آموزش جلوگيري شود.
اين در حالي است که درحالحاضر بيش از ۸۷ درصد دانشگاههاي کشور پولي هستند و اين امر هزينه مضاعفي را به مردم وارد کرده است. بايد حداقل براي مردم شرايطي فراهم شود تا آنها بتوانند هزينههاي جاري خود را تأمين کنند. دراينباره دولت بايد سياستهاي تشويقي و حمايتي را در دستور کار قرار دهد. به بيان ديگر باید برخي سياستگذاريها تجديدنظر و بازنگري شوند. مجلس هم نقش مهمي در اين موضوع دارد اما نتوانست در ماجراي گرانشدن بنزين موضع قاطع و عملي بگيرد. بههرحال اين تصميم براساس توافق سران قوا شکل گرفته است، اما مجلس هم نتوانست بهدرستي به وظايف خود عمل کند. مرکز پژوهشهاي مجلس که بهعنوان بازوي پژوهشي مجلس شناخته ميشود، بايد به شبهات اقتصادي اين اقدام بپردازد و درباره آن گزارش تهيه کرده و آن را به شکل عمومي منتشر کند. بايد در مسير پيشرو با دقت و وسواس نقاط خطاي احتمالي را پوشش داد.