حسان دياب بعد از 33 روز کابینه جدید لبنان را معرفي كرد
به اسم متخصص، به کام احزاب
درحالیکه آخرین ساعتهای روز پایانی هفته خشم با بهاوجرسیدن خشونتها در خیابانهای شهرهای مختلف لبنان سپری میشد، نخستوزیر تازه انتخابشده این کشور، سرانجام با تأخیری چندروزه کابینه دولتش را معرفی کرد؛ کابینهای با حضور پررنگ زنان و چهرههای کمتر شناختهشدهای که با امید آرامکردن مردم ناراضی به این جایگاه رسیدهاند. کابینه معرفیشده حسان دیاب، اولینهای بسیاری در خود دارد: اولین وزیر دفاع زن، اولین کابینه با شش زن و اولین کابینهای که دستکم روی کاغذ به توافق طائف که به جنگ داخلی لبنان پایان داد، پایبند نیست.
مردم لبنان روزهایشان را از 17 اکتبر 2019 با اعتراضات خیابانی سپری کردهاند؛ بهانهای که مردم را بیش از سه ماه پیش به خیابانها کشاند، تعیین مالیات بر تماسهای اینترنتی بود؛ اما دو روز بعد از آغاز تجمعات، دلایل اعتراض مردم روشنتر شد: بیکاری و فساد گسترده در میان سیاسیون. 13 روز پس از اعتراضات، سعد حریری، نخستوزیر وقت، با این استدلال که به بنبست رسیده است، از سمتش کنارهگیری کرد و میشل عون، رئیسجمهور، هم استعفای او را پذیرفت. عون 19 دسامبر پس از تأخیری یکهفتهای، حسان دیاب را بهعنوان نخستوزیر لبنان معرفی کرد. تشکیل دولت در کشوری مانند لبنان که تعدد مذهبی و قومی گستردهای دارد و اکنون هم با چالشهای حزبی بسیاری دست به گریبان است، امر زمانبری است؛ اما با توجه به بحران سیاسی و خلأ قدرت قرار بر این شد که دیاب در مدت یک ماه اعضای کابینه دولت «اضطراری» خود را معرفی کند؛ اتفاقی که در ساعات پایانی روز بیستویکم ژانویه محقق شد.
برای اولین بار از زمان توافق طائف که به جنگ داخلی لبنان خاتمه داد، گروههای اصلی پارلمان لبنان ازجمله حزب سنیهای پارلمان به رهبری سعد حریری جایی در کابینه دولت این کشور ندارند. حزب دروزیهای پارلمان لبنان به رهبری ولید جنبلاط، گروههای نزدیک به سمیر جعجع و امین الجمیل، رئیسجمهور پیشین لبنان از دیگر غایبان کابینه هستند. با چنین اوصافی دیاب، نخستوزیر 60ساله لبنان، کابینه جدید را الگوی جدیدی برای فضای سیاسی کشورش میداند و معتقد است وزرای جدید به جای آنکه برای وابستگی سیاسیشان به احزاب در این جایگاه باشند، به دلیل تخصصشان انتخاب شدهاند. دیاب درست میگوید، بیشتر وزرای جدید شخصیتهایی دانشگاهی هستند و ویژگی مشترک اغلب آنها این است که تا پیش از این سمتهای برجسته دولتی نداشتهاند. اکنون دیاب منتظر است مردم هم با احساسی مشابه به خانههایشان بروند؛ اتفاقی که هنوز رخ نداده است.
از منظر سیاسی همه اعضای کابینه دیاب به یکی از احزاب مشارکتکننده در ائتلاف 8 مارس نزدیک هستند. ائتلاف 8 مارس، ائتلافی از احزاب سیاسی و مستقلین لبنانی است که سال 2005 با مواضعی در حمایت از نقش سوریه در پایاندادن به جنگ داخلی لبنان و حمایت از مقاومت لبنانیها در برابر اسرائیل تشکیل شد و اکثریت اعضای دولت نخستوزیر نجیب میقاتی را در دست داشت. این ائتلاف از رقبای اصلی ائتلاف 14 مارس محسوب میشد که رهبری آن را سعد حریری برعهده داشت.
شاید همین موضوع باشد که معترضان لبنانی را همچنان در خیابانها نگه داشته است. وزرایی که روی کار آمدهاند، شاید در عرصه دانشگاهی معروفتر از عرصه سیاست باشند؛ اما پیشتر موضع سیاسی خود را بهخوبی روشن کردهاند. یکی از زیرمجموعههای ائتلاف 8 مارس، جنبش میهنی آزاد به رهبری جبران باسیل، برادر زن میشل عون است که حمایت همه سیاستمداران مسیحی مارونی را با خود دارد. این جنبش در کابینه سعد حریری از 30 کرسی، هشت کرسی را در اختیار داشت و حالا هم در کابینه دیاب از 20 کرسی معرفیشده، شش کرسی را در اختیار دارد. بااینحال شخص باسیل که در مشارکت و مداخله جنبش در دولتها صدها معترض خشمگین را به خیابانها آورد، بهعنوان عضوی از کابینه معرفی نشده است. دراینحال توافق طائف که به جنگ داخلی لبنان پایان داد، ایجاب میکند نخستوزیر از سوی سنیها، رئیسجمهور از سوی مسیحیان مارونی و رئیس مجلس از سوی شیعیان انتخاب شود. حالا رویکارآمدن دیاب با حمایت گروههای شیعی و مسیحیان مارونی که کابینهاش هم در غیاب گروههای بزرگ پارلمان تشکیل شده است؛ اتفاقی است که اگر قرار باشد با سنگاندازی گروههای سیاسی غایب مواجه شود، شانسی برای
بیرونآوردن لبنان از بحران اقتصادیای که با آن مواجه است، ندارد.
کلیدیترین اعضای کابینه دیاب چه کسانی هستند؟
ناصیف هیتی، وزیر خارجه از مسیحیان مارونی و از اعضای جنبش میهنی آزاد است. او در دانشگاه آمریکایی بیروت و دانشگاه کارولینای جنوبی تحصیل کرده و پیشازاین نماینده لبنان در اتحادیه کشورهای عربی و نماینده این اتحادیه در فرانسه، ایتالیا و واتیکان بوده است. در سالهای 2016 تا 2019 هیتی رئیس دپارتمان علوم سیاسی دانشگاه روحالقدس لبنان بوده است.
زينت عكر، وزیر دفاع و معاون نخستوزیر، اولین بانویی است که نهتنها در لبنان؛ بلکه در همه کشورهای عربی برای این سمت انتخاب شده است. عکر از گزینههایی است که هم باسیل و جنبش میهنی آزاد او را معرفی کرده و هم عون او را تأیید کرده است. او از خانواده مسیحیان ارتدکس لبنان و از فارغالتحصیلان دانشگاه آمریکایی بیروت است. عکر فعالیتهای برجستهاش را سالها پیش با کمک همسرش که تاجری موفق است، آغاز کرد. او ازجمله افرادی است که گروههای مردمنهادی در حوزه توسعه فرهنگی و اجتماعی راهاندازی کرده است.
رائول نعمه، وزیر اقتصاد از دیگر گزینههایی است که به پیشنهاد جنبش میهنی آزاد در این جایگاه قرار گرفته است. رائول 64ساله از بانکدارانی است که از دانشگاه پلیتکنیک فرانسه فارغالتحصیل شده و در بانکهای مختلفی در لبنان، قبرس و ترکیه کار کرده است. او مدیریت بانک BLC Bank یکی از معروفترین بانکهای لبنانی و Turkland Bank از بانکهای ترکیه را برعهده داشته و از اعضای هیئتمدیره بانک BankMed سوئیس بوده است. رائول علاوهبراین از حامیان توسعه پایدار است و شرکتی خصوصی در این حوزه دارد.
غازي وزني، وزیر دارایی دولت دیاب را جنبش امل، از احزاب شیعی لبنان معرفی کردهاند. غازی پیشتر مشاور اقتصادی نبیه بری، رئیس مجلس لبنان و مشاور کمیته بودجه دولت این کشور بوده است. او از فارغالتحصیلان دانشگاه دووفینه پاریس است که در جریان جنگ داخلی لبنان بهعنوان استاد به تدریس اقتصاد در کنگو مشغول بوده. وزنی پس از تدریس در کنگو به فرانسه رفت و به شغل مشاوره اقتصادی مشغول شد و سرانجام در سال 2001 به کشورش لبنان بازگشت.
منال عبدالصمد را امیر طلال ارسلان، از رهبران سیاسی دروزیها به صورت ضمنی برای وزارت اطلاعات معرفی کرده است؛ وزارتخانهای که حریری وعده انحلال آن را داده بود. منال فارغالتحصیل حقوق بینالملل از دانشگاه سوربن فرانسه است و تا همین اواخر رئیس اداره حسابرسی و مالیات وزارت دارایی لبنان بود.
این وزارتخانههای برجسته هرکدام عملا در اختیار نمایندهای از احزاب پارلمان لبنان است؛ هرچند شاید نخستوزیر و رئیس کابینه ترجیح دهد آن را کابینهای تکنوکرات بدون وابستگیهای سیاسی بداند. بههرحال معترضان لبنانی پیشتر خواستهشان را بهروشنی بیان کرده بودند؛ اینکه کابینهای میخواهند که وامدار هیچ حزب سیاسیای نباشد.
درحالیکه آخرین ساعتهای روز پایانی هفته خشم با بهاوجرسیدن خشونتها در خیابانهای شهرهای مختلف لبنان سپری میشد، نخستوزیر تازه انتخابشده این کشور، سرانجام با تأخیری چندروزه کابینه دولتش را معرفی کرد؛ کابینهای با حضور پررنگ زنان و چهرههای کمتر شناختهشدهای که با امید آرامکردن مردم ناراضی به این جایگاه رسیدهاند. کابینه معرفیشده حسان دیاب، اولینهای بسیاری در خود دارد: اولین وزیر دفاع زن، اولین کابینه با شش زن و اولین کابینهای که دستکم روی کاغذ به توافق طائف که به جنگ داخلی لبنان پایان داد، پایبند نیست.
مردم لبنان روزهایشان را از 17 اکتبر 2019 با اعتراضات خیابانی سپری کردهاند؛ بهانهای که مردم را بیش از سه ماه پیش به خیابانها کشاند، تعیین مالیات بر تماسهای اینترنتی بود؛ اما دو روز بعد از آغاز تجمعات، دلایل اعتراض مردم روشنتر شد: بیکاری و فساد گسترده در میان سیاسیون. 13 روز پس از اعتراضات، سعد حریری، نخستوزیر وقت، با این استدلال که به بنبست رسیده است، از سمتش کنارهگیری کرد و میشل عون، رئیسجمهور، هم استعفای او را پذیرفت. عون 19 دسامبر پس از تأخیری یکهفتهای، حسان دیاب را بهعنوان نخستوزیر لبنان معرفی کرد. تشکیل دولت در کشوری مانند لبنان که تعدد مذهبی و قومی گستردهای دارد و اکنون هم با چالشهای حزبی بسیاری دست به گریبان است، امر زمانبری است؛ اما با توجه به بحران سیاسی و خلأ قدرت قرار بر این شد که دیاب در مدت یک ماه اعضای کابینه دولت «اضطراری» خود را معرفی کند؛ اتفاقی که در ساعات پایانی روز بیستویکم ژانویه محقق شد.
برای اولین بار از زمان توافق طائف که به جنگ داخلی لبنان خاتمه داد، گروههای اصلی پارلمان لبنان ازجمله حزب سنیهای پارلمان به رهبری سعد حریری جایی در کابینه دولت این کشور ندارند. حزب دروزیهای پارلمان لبنان به رهبری ولید جنبلاط، گروههای نزدیک به سمیر جعجع و امین الجمیل، رئیسجمهور پیشین لبنان از دیگر غایبان کابینه هستند. با چنین اوصافی دیاب، نخستوزیر 60ساله لبنان، کابینه جدید را الگوی جدیدی برای فضای سیاسی کشورش میداند و معتقد است وزرای جدید به جای آنکه برای وابستگی سیاسیشان به احزاب در این جایگاه باشند، به دلیل تخصصشان انتخاب شدهاند. دیاب درست میگوید، بیشتر وزرای جدید شخصیتهایی دانشگاهی هستند و ویژگی مشترک اغلب آنها این است که تا پیش از این سمتهای برجسته دولتی نداشتهاند. اکنون دیاب منتظر است مردم هم با احساسی مشابه به خانههایشان بروند؛ اتفاقی که هنوز رخ نداده است.
از منظر سیاسی همه اعضای کابینه دیاب به یکی از احزاب مشارکتکننده در ائتلاف 8 مارس نزدیک هستند. ائتلاف 8 مارس، ائتلافی از احزاب سیاسی و مستقلین لبنانی است که سال 2005 با مواضعی در حمایت از نقش سوریه در پایاندادن به جنگ داخلی لبنان و حمایت از مقاومت لبنانیها در برابر اسرائیل تشکیل شد و اکثریت اعضای دولت نخستوزیر نجیب میقاتی را در دست داشت. این ائتلاف از رقبای اصلی ائتلاف 14 مارس محسوب میشد که رهبری آن را سعد حریری برعهده داشت.
شاید همین موضوع باشد که معترضان لبنانی را همچنان در خیابانها نگه داشته است. وزرایی که روی کار آمدهاند، شاید در عرصه دانشگاهی معروفتر از عرصه سیاست باشند؛ اما پیشتر موضع سیاسی خود را بهخوبی روشن کردهاند. یکی از زیرمجموعههای ائتلاف 8 مارس، جنبش میهنی آزاد به رهبری جبران باسیل، برادر زن میشل عون است که حمایت همه سیاستمداران مسیحی مارونی را با خود دارد. این جنبش در کابینه سعد حریری از 30 کرسی، هشت کرسی را در اختیار داشت و حالا هم در کابینه دیاب از 20 کرسی معرفیشده، شش کرسی را در اختیار دارد. بااینحال شخص باسیل که در مشارکت و مداخله جنبش در دولتها صدها معترض خشمگین را به خیابانها آورد، بهعنوان عضوی از کابینه معرفی نشده است. دراینحال توافق طائف که به جنگ داخلی لبنان پایان داد، ایجاب میکند نخستوزیر از سوی سنیها، رئیسجمهور از سوی مسیحیان مارونی و رئیس مجلس از سوی شیعیان انتخاب شود. حالا رویکارآمدن دیاب با حمایت گروههای شیعی و مسیحیان مارونی که کابینهاش هم در غیاب گروههای بزرگ پارلمان تشکیل شده است؛ اتفاقی است که اگر قرار باشد با سنگاندازی گروههای سیاسی غایب مواجه شود، شانسی برای
بیرونآوردن لبنان از بحران اقتصادیای که با آن مواجه است، ندارد.
کلیدیترین اعضای کابینه دیاب چه کسانی هستند؟
ناصیف هیتی، وزیر خارجه از مسیحیان مارونی و از اعضای جنبش میهنی آزاد است. او در دانشگاه آمریکایی بیروت و دانشگاه کارولینای جنوبی تحصیل کرده و پیشازاین نماینده لبنان در اتحادیه کشورهای عربی و نماینده این اتحادیه در فرانسه، ایتالیا و واتیکان بوده است. در سالهای 2016 تا 2019 هیتی رئیس دپارتمان علوم سیاسی دانشگاه روحالقدس لبنان بوده است.
زينت عكر، وزیر دفاع و معاون نخستوزیر، اولین بانویی است که نهتنها در لبنان؛ بلکه در همه کشورهای عربی برای این سمت انتخاب شده است. عکر از گزینههایی است که هم باسیل و جنبش میهنی آزاد او را معرفی کرده و هم عون او را تأیید کرده است. او از خانواده مسیحیان ارتدکس لبنان و از فارغالتحصیلان دانشگاه آمریکایی بیروت است. عکر فعالیتهای برجستهاش را سالها پیش با کمک همسرش که تاجری موفق است، آغاز کرد. او ازجمله افرادی است که گروههای مردمنهادی در حوزه توسعه فرهنگی و اجتماعی راهاندازی کرده است.
رائول نعمه، وزیر اقتصاد از دیگر گزینههایی است که به پیشنهاد جنبش میهنی آزاد در این جایگاه قرار گرفته است. رائول 64ساله از بانکدارانی است که از دانشگاه پلیتکنیک فرانسه فارغالتحصیل شده و در بانکهای مختلفی در لبنان، قبرس و ترکیه کار کرده است. او مدیریت بانک BLC Bank یکی از معروفترین بانکهای لبنانی و Turkland Bank از بانکهای ترکیه را برعهده داشته و از اعضای هیئتمدیره بانک BankMed سوئیس بوده است. رائول علاوهبراین از حامیان توسعه پایدار است و شرکتی خصوصی در این حوزه دارد.
غازي وزني، وزیر دارایی دولت دیاب را جنبش امل، از احزاب شیعی لبنان معرفی کردهاند. غازی پیشتر مشاور اقتصادی نبیه بری، رئیس مجلس لبنان و مشاور کمیته بودجه دولت این کشور بوده است. او از فارغالتحصیلان دانشگاه دووفینه پاریس است که در جریان جنگ داخلی لبنان بهعنوان استاد به تدریس اقتصاد در کنگو مشغول بوده. وزنی پس از تدریس در کنگو به فرانسه رفت و به شغل مشاوره اقتصادی مشغول شد و سرانجام در سال 2001 به کشورش لبنان بازگشت.
منال عبدالصمد را امیر طلال ارسلان، از رهبران سیاسی دروزیها به صورت ضمنی برای وزارت اطلاعات معرفی کرده است؛ وزارتخانهای که حریری وعده انحلال آن را داده بود. منال فارغالتحصیل حقوق بینالملل از دانشگاه سوربن فرانسه است و تا همین اواخر رئیس اداره حسابرسی و مالیات وزارت دارایی لبنان بود.
این وزارتخانههای برجسته هرکدام عملا در اختیار نمایندهای از احزاب پارلمان لبنان است؛ هرچند شاید نخستوزیر و رئیس کابینه ترجیح دهد آن را کابینهای تکنوکرات بدون وابستگیهای سیاسی بداند. بههرحال معترضان لبنانی پیشتر خواستهشان را بهروشنی بیان کرده بودند؛ اینکه کابینهای میخواهند که وامدار هیچ حزب سیاسیای نباشد.