چراغ‌سبز ايران به زباله‌سوزها
محمد درويش
در سپتامبر ۲۰۱۹ اسکاتلند اعلام کرد تصمیم خود را مبنی بر به‌اجراگذاشتن ممنوعیت دفن زباله‌های ارگانیکی تا سال ۲۰۲۵ به تعویق می‌اندازد. این تصمیم به پیروی از گزارشی است که به دستور دولت تهیه و در اوایل سال ۲۰۱۹ منتشر شد. در این گزارش آمده است اسکاتلند برای به‌اجراگذاشتن ممنوعیت نامبرده که قرار بود تا سال ۲۰۲۱ انجام شود، باید یک میلیون تُن پسماند اضافی را به‌منظور دفن یا سوزاندن به خارج از کشور صادر کند، زیرا تاکنون قادر نبوده است زیرساخت‌های جایگزین لازم را برای بازیافت زباله ایجاد کند. اسکاتلند مانند دیگر کشورهای اتحادیه اروپا تلاش می‌کند با افزایش حجم سوزاندن زباله به هدف تعیین‌شده از جانب اتحادیه اروپا مبنی بر دفن ۱۰ درصد از پسماند تا سال ۲۰۳۵ برسد. بنا بر داده‌های پسماند از آژانس حفاظت از محیط زیست اسکاتلند، سوزاندن زباله‌های خانگی در این کشور از سال ۲۰۱۴ تا ۲۰۱۸ تقریبا به دو برابر رسید. در دیگر کشورهای اتحادیه، سوزاندن زباله ۱۱۸ درصد از سال ۱۹۹۵ تا ۲۰۱۷ افزایش یافته (۷۰ میلیون تن در سال ۲۰۱۷)؛ اگر این روند ادامه پیدا کند، انتظار می‌رود فقط در اسکاتلند ۷۰۰ هزار تن زباله جدید برای سوزاندن و استحصال سوخت تا سال ۲۰۲۲ به حجم کنونی اضافه خواهد شد. برخلاف این روند، جنبه محیط‌زیستی در سوزاندن زباله مدت‌هاست دود شده. این به آن دلیل است که اتحادیه اروپا در سال‌های اخیر در حد درخور توجهی میانگین شدت کربن در شبکه برق خود را کاهش داده است. این موفقیت چشم‌گیر همچنین پیامدهایی برای سوزاندن زباله دارد. در حالی که استحصال نیرو از طریق سوزاندن زباله در دهه‌های پیشین برای سیاست‌گذاران راهی «سبز» به‌نظر می‌رسید، در سیستم جدید انرژی اتحادیه اروپا، سوزاندن زباله با نیروی خورشید، باد و آب رقابت می‌کرد. اما این رقابت نشان می‌دهد سوزاندن زباله، کربن شدیدی تولید می‌کند: از هر یک تن زباله سوزانده‌شده تأثیر کربن بر سیستم انرژی اتحادیه بیشتر می‌شود و هدف جدید اتحادیه را مبنی بر انتشار کربن صفر تا سال ۲۰۵۰ تضعیف می‌کند.
اگر اتحادیه اروپا همچنان به سرمایه‌گذاری در سیستم‌های پرخرج سوزاندن زباله ادامه دهد، اعتبار خود را به‌عنوان رهبری جهانی در زمینه اقتصاد چرخشی خدشه‌دار خواهد کرد. این سیستم‌ها کشورها را متعهد می‌کند تا سال‌ها ناچار به پرکردن کوره‌های سوخت باشند. بحران کنونی اقلیم برنامه قطع کربن در اروپا را تقویت می‌کند؛ همان‌طور که کمیسیون اتحادیه متعهد شده است تا سال ۲۰۵۰ به کربن صفر برسد. بنا بر این، سوزاندن زباله برای آینده به نقطه‌ضعف بزرگ‌تری تبدیل خواهد شد. برای مثال، پرتغال، کشوری که در حال حاضر ۲۵ درصد از زباله‌های خود را می‌سوزاند، به‌تازگی اعلام کرده است با توجه به خطری که هدف‌هایش را در زمینه کاهش انتشار گازهای‌گلخانه‌ای و بازیافت تهدید می‌کند، همه سرمایه‌گذاری‌های آینده در ظرفیت سوزاندن زباله را متوقف خواهد کرد. در این میان، دولت محلی منطقه والونی/جنوب بلژیک، به‌تازگی برنامه‌ای برای کاهش نیمی از حجم زباله‌سوزی خود را تا سال ۲۰۲۷ ارائه داد. برنامه‌های کاهش مشابهی نیز در کشورهای اسکاندیناوی-که پیش‌تر سرمشقی برای زباله‌سوزی در اروپا بودند، اما اکنون خطر شکست در هدف بازیافت به‌دلیل اتکا بر زباله‌سوزی آنها را تهدید
می‌کند-به بحث گذاشته شده است. قابل توجه آنکه مقامات وام‌دهنده اروپایی مانند بانک سرمایه‌گذاری اروپا، به‌مرور از سرمایه‌گذاری در برنامه تبدیل زباله به سوخت خودداری می‌کنند. این نتیجه یک تحول نگرش در سطح اتحادیه اروپا در سال ۲۰۱۷ است؛ بنا بر گفته متخصصان تکنولوژی بازیابی مواد و پردازش بیولوژیکی-Material Recovery and Biological Treatment- و نمونه پیشرفته پردازش بیولوژیکی
- advanced version of Mechanical Biological Treatment- (شامل کمپوست و هضم بی‌هوازی) امکان رسیدن به هدف اتحادیه را با هزینه‌ای ارزان‌تر و با تولید گازهای به‌مراتب کمتری در اختیار می‌گذارد و انتقال در جهت اقتصاد چرخشی را بدون خطر به‌دام‌افتادن در سرمایه‌گذاری‌ها در زیرساخت‌های جدید برای دهه‌های آینده ممکن می‌کند. تکنولوژی MRBT فرایندی است که قبل از دفن زباله مخلوط پسماند را تصفیه می‌کند و موجب می‌شود حتی مواد خشک بیشتری برای بازیافت به‌دست بیایند و انتشار گازهای گلخانه‌ای را از طریق فرایند‌های کمپوست‌مانند، با تثبیت بخش آلی پسماند به حداقل برسانند. هدف MRBT ضبط هر گونه ماده قابل بازیافت و خنثی‌کردن باقی‌مانده‌هایی است که هنگام دفن موجب انتشار گاز می‌شوند. این سیستم همچنین می‌تواند مواد خشک بازیافت‌ناپذیر را دسته‌بندی کرده و از این راه به شناسایی فرصت‌های تغییر طراحی صنعتی و ادامه در کاهش زباله کمک کند.از دیدگاه محیط‌زیستی، نیروگاه‌های MRBT بی‌اندازه بر سوزاندن زباله ارجحیت دارند، زیرا نه‌فقط موجب افزایش میزان بازیافت می‌شوند، بلکه در نهایت بازدهی دارند که می‌تواند در مقایسه با تولید کربن کمتری دفن شود.
نیروگاه‌های MRBT همچنین سریع‌تر و ارزان‌تر ساخته می‌شوند و از انعطاف‌پذیری بيشتري برخوردارند. اسکاتلند با تأخیر در ممنوعیت برنامه دفن زباله ارگانیکی خود تا سال ۲۰۲۵، نه‌فقط برای خود زمان لازم در بهبودی بازیافت و ایجاد ظرفیت تصفیه بیشتر زباله‌ها را دست‌وپا کرد، بلکه وقتی باارزش برای نگاهی گسترده‌تر به نقش سوزاندن زباله در آینده پایدار اسکاتلند به دست آورد. سازمان غیرانتفاعی Zero Waste Europe از همه اعضای اتحادیه اروپا دعوت کرده است از این فرصت برای برنامه‌‌ریزی زیرساخت‌های خود به منظور تسهیل انتقال به اقتصاد چرخشی زباله صفر در آینده‌ای نزدیک بهره ببرند.
خواننده عزیز ستون قلم سبز «شرق»!
در کشوری مانند ایران که به‌شدت با کمبود آب روبه‌روست، اصولا استفاده از زباله‌سوز که میزان مصرف آب زیادی دارد، نادرست است. این در حالی است که اصولا بر مبنای مکتب اقتصاد آبی، چرا باید مواد باارزشی را که به‌غلط زباله نامیده می‌شود، به جای ورود به چرخه بازیافت، بسوزانیم و به این ترتیب، بر میزان انتشار گازهای گلخانه‌ای نیز بیفزاییم؟ تلاش برای تفکیک زباله از مبدأ و بازیافت زباله‌های خشک و نیز تبدیل زباله‌های تر به کمپوست، بهترین و خردمندانه‌ترین راهکار است.
در سپتامبر ۲۰۱۹ اسکاتلند اعلام کرد تصمیم خود را مبنی بر به‌اجراگذاشتن ممنوعیت دفن زباله‌های ارگانیکی تا سال ۲۰۲۵ به تعویق می‌اندازد. این تصمیم به پیروی از گزارشی است که به دستور دولت تهیه و در اوایل سال ۲۰۱۹ منتشر شد. در این گزارش آمده است اسکاتلند برای به‌اجراگذاشتن ممنوعیت نامبرده که قرار بود تا سال ۲۰۲۱ انجام شود، باید یک میلیون تُن پسماند اضافی را به‌منظور دفن یا سوزاندن به خارج از کشور صادر کند، زیرا تاکنون قادر نبوده است زیرساخت‌های جایگزین لازم را برای بازیافت زباله ایجاد کند. اسکاتلند مانند دیگر کشورهای اتحادیه اروپا تلاش می‌کند با افزایش حجم سوزاندن زباله به هدف تعیین‌شده از جانب اتحادیه اروپا مبنی بر دفن ۱۰ درصد از پسماند تا سال ۲۰۳۵ برسد. بنا بر داده‌های پسماند از آژانس حفاظت از محیط زیست اسکاتلند، سوزاندن زباله‌های خانگی در این کشور از سال ۲۰۱۴ تا ۲۰۱۸ تقریبا به دو برابر رسید. در دیگر کشورهای اتحادیه، سوزاندن زباله ۱۱۸ درصد از سال ۱۹۹۵ تا ۲۰۱۷ افزایش یافته (۷۰ میلیون تن در سال ۲۰۱۷)؛ اگر این روند ادامه پیدا کند، انتظار می‌رود فقط در اسکاتلند ۷۰۰ هزار تن زباله جدید برای سوزاندن و استحصال سوخت تا سال ۲۰۲۲ به حجم کنونی اضافه خواهد شد. برخلاف این روند، جنبه محیط‌زیستی در سوزاندن زباله مدت‌هاست دود شده. این به آن دلیل است که اتحادیه اروپا در سال‌های اخیر در حد درخور توجهی میانگین شدت کربن در شبکه برق خود را کاهش داده است. این موفقیت چشم‌گیر همچنین پیامدهایی برای سوزاندن زباله دارد. در حالی که استحصال نیرو از طریق سوزاندن زباله در دهه‌های پیشین برای سیاست‌گذاران راهی «سبز» به‌نظر می‌رسید، در سیستم جدید انرژی اتحادیه اروپا، سوزاندن زباله با نیروی خورشید، باد و آب رقابت می‌کرد. اما این رقابت نشان می‌دهد سوزاندن زباله، کربن شدیدی تولید می‌کند: از هر یک تن زباله سوزانده‌شده تأثیر کربن بر سیستم انرژی اتحادیه بیشتر می‌شود و هدف جدید اتحادیه را مبنی بر انتشار کربن صفر تا سال ۲۰۵۰ تضعیف می‌کند.
اگر اتحادیه اروپا همچنان به سرمایه‌گذاری در سیستم‌های پرخرج سوزاندن زباله ادامه دهد، اعتبار خود را به‌عنوان رهبری جهانی در زمینه اقتصاد چرخشی خدشه‌دار خواهد کرد. این سیستم‌ها کشورها را متعهد می‌کند تا سال‌ها ناچار به پرکردن کوره‌های سوخت باشند. بحران کنونی اقلیم برنامه قطع کربن در اروپا را تقویت می‌کند؛ همان‌طور که کمیسیون اتحادیه متعهد شده است تا سال ۲۰۵۰ به کربن صفر برسد. بنا بر این، سوزاندن زباله برای آینده به نقطه‌ضعف بزرگ‌تری تبدیل خواهد شد. برای مثال، پرتغال، کشوری که در حال حاضر ۲۵ درصد از زباله‌های خود را می‌سوزاند، به‌تازگی اعلام کرده است با توجه به خطری که هدف‌هایش را در زمینه کاهش انتشار گازهای‌گلخانه‌ای و بازیافت تهدید می‌کند، همه سرمایه‌گذاری‌های آینده در ظرفیت سوزاندن زباله را متوقف خواهد کرد. در این میان، دولت محلی منطقه والونی/جنوب بلژیک، به‌تازگی برنامه‌ای برای کاهش نیمی از حجم زباله‌سوزی خود را تا سال ۲۰۲۷ ارائه داد. برنامه‌های کاهش مشابهی نیز در کشورهای اسکاندیناوی-که پیش‌تر سرمشقی برای زباله‌سوزی در اروپا بودند، اما اکنون خطر شکست در هدف بازیافت به‌دلیل اتکا بر زباله‌سوزی آنها را تهدید
می‌کند-به بحث گذاشته شده است. قابل توجه آنکه مقامات وام‌دهنده اروپایی مانند بانک سرمایه‌گذاری اروپا، به‌مرور از سرمایه‌گذاری در برنامه تبدیل زباله به سوخت خودداری می‌کنند. این نتیجه یک تحول نگرش در سطح اتحادیه اروپا در سال ۲۰۱۷ است؛ بنا بر گفته متخصصان تکنولوژی بازیابی مواد و پردازش بیولوژیکی-Material Recovery and Biological Treatment- و نمونه پیشرفته پردازش بیولوژیکی
- advanced version of Mechanical Biological Treatment- (شامل کمپوست و هضم بی‌هوازی) امکان رسیدن به هدف اتحادیه را با هزینه‌ای ارزان‌تر و با تولید گازهای به‌مراتب کمتری در اختیار می‌گذارد و انتقال در جهت اقتصاد چرخشی را بدون خطر به‌دام‌افتادن در سرمایه‌گذاری‌ها در زیرساخت‌های جدید برای دهه‌های آینده ممکن می‌کند. تکنولوژی MRBT فرایندی است که قبل از دفن زباله مخلوط پسماند را تصفیه می‌کند و موجب می‌شود حتی مواد خشک بیشتری برای بازیافت به‌دست بیایند و انتشار گازهای گلخانه‌ای را از طریق فرایند‌های کمپوست‌مانند، با تثبیت بخش آلی پسماند به حداقل برسانند. هدف MRBT ضبط هر گونه ماده قابل بازیافت و خنثی‌کردن باقی‌مانده‌هایی است که هنگام دفن موجب انتشار گاز می‌شوند. این سیستم همچنین می‌تواند مواد خشک بازیافت‌ناپذیر را دسته‌بندی کرده و از این راه به شناسایی فرصت‌های تغییر طراحی صنعتی و ادامه در کاهش زباله کمک کند.از دیدگاه محیط‌زیستی، نیروگاه‌های MRBT بی‌اندازه بر سوزاندن زباله ارجحیت دارند، زیرا نه‌فقط موجب افزایش میزان بازیافت می‌شوند، بلکه در نهایت بازدهی دارند که می‌تواند در مقایسه با تولید کربن کمتری دفن شود.
نیروگاه‌های MRBT همچنین سریع‌تر و ارزان‌تر ساخته می‌شوند و از انعطاف‌پذیری بيشتري برخوردارند. اسکاتلند با تأخیر در ممنوعیت برنامه دفن زباله ارگانیکی خود تا سال ۲۰۲۵، نه‌فقط برای خود زمان لازم در بهبودی بازیافت و ایجاد ظرفیت تصفیه بیشتر زباله‌ها را دست‌وپا کرد، بلکه وقتی باارزش برای نگاهی گسترده‌تر به نقش سوزاندن زباله در آینده پایدار اسکاتلند به دست آورد. سازمان غیرانتفاعی Zero Waste Europe از همه اعضای اتحادیه اروپا دعوت کرده است از این فرصت برای برنامه‌‌ریزی زیرساخت‌های خود به منظور تسهیل انتقال به اقتصاد چرخشی زباله صفر در آینده‌ای نزدیک بهره ببرند.
خواننده عزیز ستون قلم سبز «شرق»!
در کشوری مانند ایران که به‌شدت با کمبود آب روبه‌روست، اصولا استفاده از زباله‌سوز که میزان مصرف آب زیادی دارد، نادرست است. این در حالی است که اصولا بر مبنای مکتب اقتصاد آبی، چرا باید مواد باارزشی را که به‌غلط زباله نامیده می‌شود، به جای ورود به چرخه بازیافت، بسوزانیم و به این ترتیب، بر میزان انتشار گازهای گلخانه‌ای نیز بیفزاییم؟ تلاش برای تفکیک زباله از مبدأ و بازیافت زباله‌های خشک و نیز تبدیل زباله‌های تر به کمپوست، بهترین و خردمندانه‌ترین راهکار است.