مجلس جدید، عدالت اجتماعی کارت انرژی

انتخابات یکی از مهم‌ترین جلوه‌های زندگی سیاسی در عصر حاضر است. با گذشت چهار دهه از پیروزی انقلاب اسلامی، هنوز ادبیات علمی درخور ‌توجهی دراین‌باره شکل نگرفته و بسیاری از جنبه‌های مختلف آن بر ما پوشیده است و متأسفانه چیزی که شاهد آن هستیم، این است که دوره‌های مختلف مجلس و رؤسای جمهور مختلف، برای مردم و سطح رفاه زندگی آنها و عدالت اجتماعی مطلوب نبوده است. باید بدانیم شکوفایی سیاسی و رشد اقتصادی هر ملت، در گرو چگونگی استفاده و بهره‌برداری از مزیت‌های نسبی خود در راستای کسب رفاه بیشتر است. مجلس جدید باید بداند اگر می‌خواهیم الگویی برای کشورهای منطقه شویم، اما نتوانیم با این ‌همه منابع زیرزمینی وضعیت مطلوب‌تری در سطح زندگی مردم ایجاد کنیم، چگونه می‌توانیم تغییراتی در مسیر اقتصادی کشورمان ایجاد کنیم؟ یکی از موضوعات مهمی که می‌تواند زمینه‌های افزایش سطح رفاه زندگی مردم را ایجاد کند، تغییر در نظام یارانه‌های انرژی با دادن کارت انرژی است. یارانه‌های انرژی در ایران رقم بالایی از تولید ناخالص داخلی را به خود اختصاص می‌دهد. تلاش دولت برای کنترل رشد قیمت حامل‌های انرژی، نسبت به افزایش قیمت سایر کالاها و خدمات یا نهاده‌های تولید، به شکاف بیشتر قیمت این حامل‌ها یا هزینه‌های تولید و عرضه آنها در داخل منجر شده است. شکاف مشابهی نیز میان قیمت‌های داخلی و بین‌المللی انرژی پدید آمده است. به‌این‌ترتیب، یارانه‌های انرژی به شکلی مزمن در اقتصاد کشور گسترش‌ یافته؛ به‌طوری‌که یارانه‌های پنهان انرژی از کل هزینه‌های عمرانی دولت نیز پیشی گرفته است. در شرایط فعلی به دلیل اینکه به اقلام سوختی و انرژی در کشور یارانه داده می‌شود، دهک‌های بالای جامعه که مصرف انرژی و سوخت بیشتری دارند، از یارانه چند‌برابری نسبت به دهک‌های پایینی بهره‌مند می‌شوند. بر این اساس، هرچه میزان مصرف فرد بیشتر باشد، یارانه بیشتری به او تعلق خواهد گرفت که این امر برخلاف اصول علم اقتصاد و همین‌طور عدالت اجتماعی اسلامی است. ولی درصورتی‌که از پیشنهاد کارت انرژی استفاده شود، به همه اقشار جامعه به یک میزان از ثروت‌های ملی و خدادادی سهم داده می‌شود و در این صورت اقشاری که مصرف کمتری داشته باشند، می‌توانند مازاد سهمیه خود را به نرخ آزاد به فروش برسانند و منبع درآمدی برای دهک‌های پایینی جامعه ایجاد می‌شود. این منابع می‌تواند به شکل پول باشد یا به شکل اعتبار به ‌حساب افراد ریخته شود. در هر دو صورت، خانواده‌ای که نمی‌خواهد یا امکانات آن را ندارد که از همه یارانه انرژی‌اش استفاده کند، می‌تواند از طریق این کارت سهم خود را خریدوفروش کرده و انتقال دهد و به‌این‌ترتیب حمایت دولتی مورد نیاز را دریافت کند. با انجام این مهم، اهداف اصلی برنامه جامع کشور از قبیل گسترش عدالت اجتماعی و همین‌طور فرهنگ صرفه‌جویی در انرژی با هدف کسب درآمد در جامعه نهادینه می‌شود.

انتخابات یکی از مهم‌ترین جلوه‌های زندگی سیاسی در عصر حاضر است. با گذشت چهار دهه از پیروزی انقلاب اسلامی، هنوز ادبیات علمی درخور ‌توجهی دراین‌باره شکل نگرفته و بسیاری از جنبه‌های مختلف آن بر ما پوشیده است و متأسفانه چیزی که شاهد آن هستیم، این است که دوره‌های مختلف مجلس و رؤسای جمهور مختلف، برای مردم و سطح رفاه زندگی آنها و عدالت اجتماعی مطلوب نبوده است. باید بدانیم شکوفایی سیاسی و رشد اقتصادی هر ملت، در گرو چگونگی استفاده و بهره‌برداری از مزیت‌های نسبی خود در راستای کسب رفاه بیشتر است. مجلس جدید باید بداند اگر می‌خواهیم الگویی برای کشورهای منطقه شویم، اما نتوانیم با این ‌همه منابع زیرزمینی وضعیت مطلوب‌تری در سطح زندگی مردم ایجاد کنیم، چگونه می‌توانیم تغییراتی در مسیر اقتصادی کشورمان ایجاد کنیم؟ یکی از موضوعات مهمی که می‌تواند زمینه‌های افزایش سطح رفاه زندگی مردم را ایجاد کند، تغییر در نظام یارانه‌های انرژی با دادن کارت انرژی است. یارانه‌های انرژی در ایران رقم بالایی از تولید ناخالص داخلی را به خود اختصاص می‌دهد. تلاش دولت برای کنترل رشد قیمت حامل‌های انرژی، نسبت به افزایش قیمت سایر کالاها و خدمات یا نهاده‌های تولید، به شکاف بیشتر قیمت این حامل‌ها یا هزینه‌های تولید و عرضه آنها در داخل منجر شده است. شکاف مشابهی نیز میان قیمت‌های داخلی و بین‌المللی انرژی پدید آمده است. به‌این‌ترتیب، یارانه‌های انرژی به شکلی مزمن در اقتصاد کشور گسترش‌ یافته؛ به‌طوری‌که یارانه‌های پنهان انرژی از کل هزینه‌های عمرانی دولت نیز پیشی گرفته است. در شرایط فعلی به دلیل اینکه به اقلام سوختی و انرژی در کشور یارانه داده می‌شود، دهک‌های بالای جامعه که مصرف انرژی و سوخت بیشتری دارند، از یارانه چند‌برابری نسبت به دهک‌های پایینی بهره‌مند می‌شوند. بر این اساس، هرچه میزان مصرف فرد بیشتر باشد، یارانه بیشتری به او تعلق خواهد گرفت که این امر برخلاف اصول علم اقتصاد و همین‌طور عدالت اجتماعی اسلامی است. ولی درصورتی‌که از پیشنهاد کارت انرژی استفاده شود، به همه اقشار جامعه به یک میزان از ثروت‌های ملی و خدادادی سهم داده می‌شود و در این صورت اقشاری که مصرف کمتری داشته باشند، می‌توانند مازاد سهمیه خود را به نرخ آزاد به فروش برسانند و منبع درآمدی برای دهک‌های پایینی جامعه ایجاد می‌شود. این منابع می‌تواند به شکل پول باشد یا به شکل اعتبار به ‌حساب افراد ریخته شود. در هر دو صورت، خانواده‌ای که نمی‌خواهد یا امکانات آن را ندارد که از همه یارانه انرژی‌اش استفاده کند، می‌تواند از طریق این کارت سهم خود را خریدوفروش کرده و انتقال دهد و به‌این‌ترتیب حمایت دولتی مورد نیاز را دریافت کند. با انجام این مهم، اهداف اصلی برنامه جامع کشور از قبیل گسترش عدالت اجتماعی و همین‌طور فرهنگ صرفه‌جویی در انرژی با هدف کسب درآمد در جامعه نهادینه می‌شود.