پیامدهای راه‌اندازی آزادراه تهران- شمال
سید‌مصطفی هاشمی‌طبا
سرانجام قطعه اول آزادراه تهران-شمال از سوی رئیس‌جمهور افتتاح و رفت‌و‌آمد در آن برقرار شد. حسب اطلاعات ابراز‌شده، طول این قطعه 32 کیلومتر و دارای 28 تونل است. طول کل تونل‌ها 28 کیلومتر و بزرگ‌ترین آن تونل تالون به طول چهار‌هزارو 290 متر است. مسیر این 32 کیلومتر از بزرگراه همت (کن) تا شهرستانک است و مسیر قبلی را 60 کیلومتر کاهش می‌دهد. با سرعت متوسط صد کیلومتر در ساعت زمان طی مسیر حدود 20 دقیقه بوده و نیز مسیر رفت و برگشت هر‌یک چهار خط ترددی دارد.
این مشخصات به این دلیل آورده شد که ارائه نوشته بر منطقی ریاضی پایه‌گذاری شود. می‌دانیم که جاده فعلی چالوس دارای یک خط رفت و یک خط برگشت است و علاوه بر اینکه در روزهای عادی (به جز ساعات شب و صبح زودهنگام) مسیر پرتردد است. در روزهای تعطیل و جمعه‌ها مسیری سه‌ساعته به دلیل تراکم و راه‌بندان حتی تا 12 ساعت پیمایش آن به درازا می‌کشد؛ یعنی جاده چالوس فقط ظرفیت حرکت یک خودرو در رفت و یک خودرو در مسیر برگشت را دارد و پلیس راه در زمان‌های تراکم برای معبر‌های مختلف گاه فقط به نوبت اجازه حرکت در مسیر را می‌دهد و روزهای برگشت به تهران مسیر معمولا یک‌طرفه می‌شود. حال با افتتاح بزرگراه کن- سه‌راهی شهرستانک چه اتفاقی می‌افتد؟
1- روزهای عادی هفته (به جز جمعه‌ها، تعطیلی‌ها): به نظر می‌رسد در این روزها به دلیل افزایش‌نیافتن مسافرت تهران به چالوس اتفاق خاصی رخ نمی‌دهد. البته طبیعی است با وجود اتوبان هم مقداری تردد تهران- چالوس بیشتر شود و هم از اتوبان استقبال بیشتری در مقایسه با جاده اصلی به عمل آید. می‌توان تا 50 درصد کاهش تردد در جاده چالوس را پیش‌بینی کرد و 50 درصد باقی‌مانده به‌علاوه تعدادی اتومبیل دیگر که پیش‌بینی می‌شود کسری از صد و در حد 50 درصد باشد، از اتوبان استفاده کنند؛ یعنی جمع تردد اتوبان و ابتدای جاده چالوس تا شهرستانک از صد درصد به حدود 150 درصد افزایش پیدا می‌کند. در این حال با خوش‌بینی می‌توان گفت به نظر می‌رسد اتفاق خاصی رخ ندهد و مسافران اتوبان با 60 کیلومتر کاهش مسیر، خود را به چالوس برسانند. سفری کم‌خطر‌تر و راحت‌تر.
2- روزهای تعطیل و جمعه‌ها. با توجه به استقبال عمومی از مسیر اتوبان و نیز حرکت مسافران از جاده قدیم چالوس (به خاطر آنکه ساکنان استان البرز ترجیح می‌دهند بدون ورود به تهران از کرج به چالوس حرکت کنند) تغییرات مهمی در ترافیک ایجاد می‌شود.
اولا تعداد اتومبیل از مبدأ کرج به سمت چالوس حداقل به دو برابر افزایش پیدا می‌کند.
ثانیا هر چهار خط اتوبان کن - شهرستانک به طور متراکم به زیر ترافیک خواهد رفت. در نقطه شهرستانک چهار خط اتومبیل واقع در اتوبان با اتومبیل‌هایی که در جاده چالوس هستند، مخلوط شده و به‌کندی و به نوبت وارد مسیر یک‌خطه می‌شوند؛ حتی اگر اتومبیل‌های موجود در جاده چالوس در نظر گرفته نشود، چهار خط اتومبیل در اتوبان عریض وارد قیف یک‌خطه جاده چالوس می‌شوند. طبیعی است که در روزهای تعطیل اتوبان مملو از اتومبیل است و تبدیل چهار خط (و شاید پنج خط) به یک خط ابتدا موجب کندی حرکت و سپس نوعی توقف اتومبیل‌ها می‌شود. کل مسیر 32 کیلومتری با احتساب چهار خط ظرفیت 16 هزار اتومبیل را به صورت پارکینگی خطی دارد. به طور بسیار طبیعی تراکم پیش‌بینی‌پذیر در اتوبان بسیار بیشتر خواهد شد؛ یعنی ورودی به اتوبان اگر در هر ثانیه چهار اتومبیل باشد، در خروجی به جاده چالوس در محل شهرستانک در هر ثانیه کمتر از یک اتومبیل خارج می‌شود و بقیه ناچار به تراکم موجود اضافه می‌شوند و این تراکم و توقف در 28 تونل خواهد بود و از‌جمله در تونل چهار‌هزارو 970متری تالون. تصور کنید خانواده‌ها در توقف در تونل با هوای بسیار آلوده که نه راه پیش دارند و نه راه پس و نه
هوای تازه، چه وضعی پیدا خواهند کرد. دست‌کم در جاده چالوس از هوای تازه برخوردارند و هر‌گاه بخواهند، می‌توانند مسیر بازگشت را طی کنند. یقینا در آینده با توجه به ضایعات انسانی و احتمالا مرگ‌و‌میر در تونل‌ها، پلیس راهور از تردد در این اتوبان جلوگیری خواهد کرد؛ یعنی هیاهوی اتوبان‌سازی برای هیچ! حتی اگر کل اتوبان تهران- چالوس ساخته شود، این وضع فاجعه‌بار تغییری نخواهد کرد؛ زیرا گلوگاه ورودی چالوس اجازه تردد بیش از یک اتومبیل در هر لحظه را نمی‌دهد. در‌این‌باره خیرالله خادمی، معاون وزیر راه، در مصاحبه با همشهری مورخ ششم اسفند اظهار کرده که از مازندران به تهران گلوگاه نخواهیم داشت (البته واضح است؛ زیرا یک خط وارد 4 خط یا 5 خط می‌شود) و در پایان هفته ممکن است از شهرستانک تا مرزن‌آباد پس‌زدگی ترافیک رخ دهد؛ سپس ادامه داده کنترل ترافیک «باید» به نحوی انجام شود که مردم در تونل‌های طولانی گیر نکنند و در فضای آزاد بمانند. در پاسخ باید گفت از 32 کیلومتر مسیر این فاز، 2/28 کیلومتر تونل است. چگونه می‌توان در چهار کیلومتر جاده مرتبط با هوای آزاد اتومبیل‌های 28 کیلومتر تونل را جا داد؟ این امر تقریبا غیرممکن است و تکلیف
مالایطاق به پلیس راهور است. متأسفانه این گفتارهای «باید» و «نباید» جانشین محاسبات واقعی و اجرائی شده است. به‌طور کلی در ایران همه مسئولان می‌گویند باید فلان کار شود و باید فلان کار نشود؛ در‌حالی‌که خودشان مسئول اجرای آن کار هستند.خوب است معاون وزیر دستور دهد یک مدل رایانه‌ای از جاده و تردد در آن و ورود اتومبیل‌ها از اتوبان به جاده چالوس طراحی شود تا عمق مشکلات آینده که باعث ممنوعیت تردد در اتوبان در روزهای تعطیل خواهد شد، روشن شود. این مطالب قبلا به نوعی در روزنامه «شرق» مطرح شده و نگارنده حضورا مطالب را به وزیر وقت، آقای آخوندی و آقای اسلامی، وزیر فعلی گفته‌ام. راه چاره هم بیان شده؛ ولی وقتی مبنا افتتاح است و نه پیامدها، ناچار افتتاح اتوبان انجام شده است. امیدوارم عملکرد آینده در اتوبان کذب عرایض فوق را ثابت کند؛ چون اگر مطالب فوق در تجربه ثابت شود، فاجعه‌بار خواهد بود.
سرانجام قطعه اول آزادراه تهران-شمال از سوی رئیس‌جمهور افتتاح و رفت‌و‌آمد در آن برقرار شد. حسب اطلاعات ابراز‌شده، طول این قطعه 32 کیلومتر و دارای 28 تونل است. طول کل تونل‌ها 28 کیلومتر و بزرگ‌ترین آن تونل تالون به طول چهار‌هزارو 290 متر است. مسیر این 32 کیلومتر از بزرگراه همت (کن) تا شهرستانک است و مسیر قبلی را 60 کیلومتر کاهش می‌دهد. با سرعت متوسط صد کیلومتر در ساعت زمان طی مسیر حدود 20 دقیقه بوده و نیز مسیر رفت و برگشت هر‌یک چهار خط ترددی دارد.
این مشخصات به این دلیل آورده شد که ارائه نوشته بر منطقی ریاضی پایه‌گذاری شود. می‌دانیم که جاده فعلی چالوس دارای یک خط رفت و یک خط برگشت است و علاوه بر اینکه در روزهای عادی (به جز ساعات شب و صبح زودهنگام) مسیر پرتردد است. در روزهای تعطیل و جمعه‌ها مسیری سه‌ساعته به دلیل تراکم و راه‌بندان حتی تا 12 ساعت پیمایش آن به درازا می‌کشد؛ یعنی جاده چالوس فقط ظرفیت حرکت یک خودرو در رفت و یک خودرو در مسیر برگشت را دارد و پلیس راه در زمان‌های تراکم برای معبر‌های مختلف گاه فقط به نوبت اجازه حرکت در مسیر را می‌دهد و روزهای برگشت به تهران مسیر معمولا یک‌طرفه می‌شود. حال با افتتاح بزرگراه کن- سه‌راهی شهرستانک چه اتفاقی می‌افتد؟
1- روزهای عادی هفته (به جز جمعه‌ها، تعطیلی‌ها): به نظر می‌رسد در این روزها به دلیل افزایش‌نیافتن مسافرت تهران به چالوس اتفاق خاصی رخ نمی‌دهد. البته طبیعی است با وجود اتوبان هم مقداری تردد تهران- چالوس بیشتر شود و هم از اتوبان استقبال بیشتری در مقایسه با جاده اصلی به عمل آید. می‌توان تا 50 درصد کاهش تردد در جاده چالوس را پیش‌بینی کرد و 50 درصد باقی‌مانده به‌علاوه تعدادی اتومبیل دیگر که پیش‌بینی می‌شود کسری از صد و در حد 50 درصد باشد، از اتوبان استفاده کنند؛ یعنی جمع تردد اتوبان و ابتدای جاده چالوس تا شهرستانک از صد درصد به حدود 150 درصد افزایش پیدا می‌کند. در این حال با خوش‌بینی می‌توان گفت به نظر می‌رسد اتفاق خاصی رخ ندهد و مسافران اتوبان با 60 کیلومتر کاهش مسیر، خود را به چالوس برسانند. سفری کم‌خطر‌تر و راحت‌تر.
2- روزهای تعطیل و جمعه‌ها. با توجه به استقبال عمومی از مسیر اتوبان و نیز حرکت مسافران از جاده قدیم چالوس (به خاطر آنکه ساکنان استان البرز ترجیح می‌دهند بدون ورود به تهران از کرج به چالوس حرکت کنند) تغییرات مهمی در ترافیک ایجاد می‌شود.
اولا تعداد اتومبیل از مبدأ کرج به سمت چالوس حداقل به دو برابر افزایش پیدا می‌کند.
ثانیا هر چهار خط اتوبان کن - شهرستانک به طور متراکم به زیر ترافیک خواهد رفت. در نقطه شهرستانک چهار خط اتومبیل واقع در اتوبان با اتومبیل‌هایی که در جاده چالوس هستند، مخلوط شده و به‌کندی و به نوبت وارد مسیر یک‌خطه می‌شوند؛ حتی اگر اتومبیل‌های موجود در جاده چالوس در نظر گرفته نشود، چهار خط اتومبیل در اتوبان عریض وارد قیف یک‌خطه جاده چالوس می‌شوند. طبیعی است که در روزهای تعطیل اتوبان مملو از اتومبیل است و تبدیل چهار خط (و شاید پنج خط) به یک خط ابتدا موجب کندی حرکت و سپس نوعی توقف اتومبیل‌ها می‌شود. کل مسیر 32 کیلومتری با احتساب چهار خط ظرفیت 16 هزار اتومبیل را به صورت پارکینگی خطی دارد. به طور بسیار طبیعی تراکم پیش‌بینی‌پذیر در اتوبان بسیار بیشتر خواهد شد؛ یعنی ورودی به اتوبان اگر در هر ثانیه چهار اتومبیل باشد، در خروجی به جاده چالوس در محل شهرستانک در هر ثانیه کمتر از یک اتومبیل خارج می‌شود و بقیه ناچار به تراکم موجود اضافه می‌شوند و این تراکم و توقف در 28 تونل خواهد بود و از‌جمله در تونل چهار‌هزارو 970متری تالون. تصور کنید خانواده‌ها در توقف در تونل با هوای بسیار آلوده که نه راه پیش دارند و نه راه پس و نه
هوای تازه، چه وضعی پیدا خواهند کرد. دست‌کم در جاده چالوس از هوای تازه برخوردارند و هر‌گاه بخواهند، می‌توانند مسیر بازگشت را طی کنند. یقینا در آینده با توجه به ضایعات انسانی و احتمالا مرگ‌و‌میر در تونل‌ها، پلیس راهور از تردد در این اتوبان جلوگیری خواهد کرد؛ یعنی هیاهوی اتوبان‌سازی برای هیچ! حتی اگر کل اتوبان تهران- چالوس ساخته شود، این وضع فاجعه‌بار تغییری نخواهد کرد؛ زیرا گلوگاه ورودی چالوس اجازه تردد بیش از یک اتومبیل در هر لحظه را نمی‌دهد. در‌این‌باره خیرالله خادمی، معاون وزیر راه، در مصاحبه با همشهری مورخ ششم اسفند اظهار کرده که از مازندران به تهران گلوگاه نخواهیم داشت (البته واضح است؛ زیرا یک خط وارد 4 خط یا 5 خط می‌شود) و در پایان هفته ممکن است از شهرستانک تا مرزن‌آباد پس‌زدگی ترافیک رخ دهد؛ سپس ادامه داده کنترل ترافیک «باید» به نحوی انجام شود که مردم در تونل‌های طولانی گیر نکنند و در فضای آزاد بمانند. در پاسخ باید گفت از 32 کیلومتر مسیر این فاز، 2/28 کیلومتر تونل است. چگونه می‌توان در چهار کیلومتر جاده مرتبط با هوای آزاد اتومبیل‌های 28 کیلومتر تونل را جا داد؟ این امر تقریبا غیرممکن است و تکلیف
مالایطاق به پلیس راهور است. متأسفانه این گفتارهای «باید» و «نباید» جانشین محاسبات واقعی و اجرائی شده است. به‌طور کلی در ایران همه مسئولان می‌گویند باید فلان کار شود و باید فلان کار نشود؛ در‌حالی‌که خودشان مسئول اجرای آن کار هستند.خوب است معاون وزیر دستور دهد یک مدل رایانه‌ای از جاده و تردد در آن و ورود اتومبیل‌ها از اتوبان به جاده چالوس طراحی شود تا عمق مشکلات آینده که باعث ممنوعیت تردد در اتوبان در روزهای تعطیل خواهد شد، روشن شود. این مطالب قبلا به نوعی در روزنامه «شرق» مطرح شده و نگارنده حضورا مطالب را به وزیر وقت، آقای آخوندی و آقای اسلامی، وزیر فعلی گفته‌ام. راه چاره هم بیان شده؛ ولی وقتی مبنا افتتاح است و نه پیامدها، ناچار افتتاح اتوبان انجام شده است. امیدوارم عملکرد آینده در اتوبان کذب عرایض فوق را ثابت کند؛ چون اگر مطالب فوق در تجربه ثابت شود، فاجعه‌بار خواهد بود.