کرونا و قرنطينه؛ جدي هستيم؟
مهدي زارع*
کشور ما از شامگاه اول اسفند 98 با خبر فوت دو نفر به دليل ويروس کرونای جديد، در رديف کشورهايي قرار گرفت که اين ويروس در آنها مشاهده و موجب سانحه شده است. اولين اقدامات بهداشتي توصيه‌شده، جلوگيري از سرايت بيماري براي مبتلايان و افراد سالم بود؛ به اين نحوه که کمترين معرضيت، موجب کمترين سرايت شود. شامگاه سوم اسفند خبر تعطيلي مدارس و دانشگاه‌هاي استان‌هاي درگير با ويروس به مدت محدود منتشر شد که البته به‌تدريج اين تعطيلي به روزها و هفته‌هاي بعد نيز تسری يافت (عملا تمامي اسفند مدارس و دانشگاه‌ها تعطيل شدند). تشکيل اولين جلسه مديريت سانحه به رياست معاون‌اول رئيس‌جمهور، حدود 24 ساعت بعد از خبر فوت دو نفر به دليل ابتلا به ويروس کرونا در قم گزارش شد. انتظار مي‌رفت تا قرنطينه در همان ابتدا در شهر قم اتفاق بيفتد. استاندار قم شنبه، سوم اسفند، اعلام کرد قرنطينه شهرها در شأن مردم اين استان نيست و اين کار کاملا غيرکارشناسانه است. سخنگوي دولت ظهر روز سوم اسفند اعلام کرد تا آن لحظه 12 نفر فوت کرده و 59 تا 61 نفر نيز به ويروس کرونا مبتلا شده‌اند. روز پنجم اسفند رئيس دانشگاه علوم‌پزشکي قم که خبر ابتلا و فوت دو نفر در قم را خودش اطلاع‌رساني کرده بود، به دليل ابتلا به کرونا قرنطينه شد. دکتر حريرچي، معاون وزير بهداشت که در هفت روز اول در کنار سخنگوي دولت براي اعلام اخبار علمي و پاسخ به خبرنگاران در نشست‌هاي خبري حاضر مي‌شد، روز سوم اسفند در پاسخ به اينکه چرا قم بلافاصله قرنطينه نشد، اعلام کرد: «با قرنطينه موافقم نيستيم. قرنطينه براي قبل از جنگ جهاني اول است. آزمايش، تحليل و پيش‌بيني درباره ويروس کرونا انجام مي‌دهيم، بررسي مي‌کنيم که هر تصميم چه تأثيري دارد. بر اين اساس قرنطينه تبعات زيادي دارد و به‌هيچ‌وجه موافق نيستيم». خود ایشان از روز ششم اسفند به دليل ابتلا به کرونا قرنطينه شد. او روز قبل از اعلام بیماری، در حالي در تلويزيون و نشست خبري با خبرنگاران حاضر شده بود که سرفه و عطسه مي‌کرد. البته هم‌زمان و از ماه دسامبر 2019، قرنطينه‌اي سخت‌گيرانه در شهر ووهان چين (محل مشاهده اولين مورد ويروس کرونا جديد) اعمال شده بود. نگاهي به تاريخچه قرنطينه نشان مي‌دهد در کتاب مقدس تورات در سفر لاويان، به قرنطينه براي جلوگيري از شيوع بيماري تحت عنوان «قانون موزاييک» پرداخته شده است.
در تاريخ اسلامي در قرن اول هجري (707م) خليفه ششم اموي، وليد اول، براي پيشگيري از همه‌گيري بيماري جذام، دستور قرنطينه بيمارستان دمشق را صادر کرد. مارکوپولو (قرن سيزدهم ميلادي) جهانگرد مشهور ايتاليايي که سفرهاي خود را هم‌زمان با دوره ايلخاني، استيلاي مغول، در سال‌هاي 1271م- تا 1295م در کشورهاي مشرق‌زمين ازجمله ايران انجام داده بود، در سفرنامه خود ذکر مي‌کند كه چون به شهر تبريز رسيدم، بيماري طاعون در شهر شايع شده بود و چون دروازه‌هاي شهر را به علت بيماري بسته بودند، به ناچار 40 روز را در اين شهر بگذراندم. بنابراين مشخص است که حداقل از قرون وسطي «قرنطينه» امري بديهي و متداول بوده و هر‌كسي كه متوجه مي‌شد بيماري خطرناكي در يكي از شهرها اتفاق افتاده است، از رفتن به آن شهر خودداري مي‌كرد و اهالي شهرهاي آسيب‌ديده نيز به گمان اينكه بيماري از طریق غريبه وارد شهر آنان شده است، سعي مي‌كردند با بستن دروازه‌هاي شهر از ورود افراد غريبه بيشتر جلوگيري کنند. در طول تاريخ اخير جهان نيز قرنطينه به‌عنوان يکي از راه‌هاي مهم مقابله با «همه‌گيري- اپيدمي» بيماريها تا امروز به کار رفته است. در آمريکا و از پايان جنگ جهاني دوم، در
سال 1944، تأسيس اداره قرنطينه دولت فدرال در قانون خدمات سلامت عمومي (PHSA) قرار گرفت. اين قانون به دولت فدرال مسئوليت مي‌دهد تا از انتشار، انتقال و گسترش امراض مسري از خارج به ايالات متحده جلوگيري کند. در سال 1953م (1332ش) اداره قرنطينه به زيرمجموعه وزارت سلامت، آموزش و بهزيستي افزوده شد. در سال 1967م (1346ش) اداره قرنطينه به صورت بخشي از آژانس «مراکز براي پيشگيري و کنترل بيماريها» (CDC) درآمد. در سال 1980م (1361ش) آژانس مزبور و اداره قرنطينه در زيرمجموعه وزارت جديد «بهداشت و خدمات عمومي» قرار گرفت. از ابتداي سده بيست‌ويکم، «مراکز براي پيشگيري و کنترل بيماريها» سامانه ايستگاه‌هاي قرنطينه را به صورت 18 ايستگاه با 90 نفر پرسنل ثابت سازماندهي کرد. اين مجموعه در دهه‌هاي اخير از پايش صرف و ايزوله‌سازي بيماريها، به مديريت برنامه و مداخله در بيماريها توسعه يافته است.
در مواجهه با همين ويروس کروناي جديد، قوانين قرنطينه در ايالات متحده اجرا شده و اين ايستگاه‌ها از روز هفتم اسفند مشغول اعمال سخت‌گيرانه قرنطينه افراد و مکان‌هاي آلوده به ويروس در ايالات متحده هستند. تنها نگراني، البته از کمپين انتخاباتي آقاي ترامپ است! هفته دوم اسفند خبر رسيد که طرفداران رئيس‌جمهور فعلي چندان باوري به ويروس و همه‌گيري آن و قرنطينه ندارند و اساسا با مقررات علمي جدي برخورد نمي‌کنند! قوانين قرنطينه در ژاپن از روز 22 بهمن 98 برای کشتي تفريحي دياموند پرنسس که عازم ژاپن و حامل بيماران مبتلا به ويروس کرونا بود، اعمال شد. وزارت بهداشت ما در روزهاي پاياني هفته دوم اسفند، به‌ويژه از 14 اسفند 98، پي‌درپي از مردم مي‌خواهد به سفر نروند و در خانه بمانند. در حقيقت از مردم مي‌خواهد خود قوانين قرنطينه خانگي را به صورت اختياري و داوطلبانه رعايت کنند. همان‌طور که نقشه پراکندگي محل بيماران کرونا در کشور که از سوي معاون وزير بهداشت در عصر روز 15 اسفند منتشر شد، نشان مي‌دهد، بيشتر بيماران از قم و سپس تهران به‌تدريج به شهرهاي مختلف سفر کرده و تمام 31 استان ايران را در پايان هفته دوم از روز اعلام وجود بيمار کرونا
در کشور درگير کرده‌اند. همين موضوع نشان مي‌دهد اگر قرنطينه‌اي سخت‌گيرانه از همان روز اول در قم و تهران اعمال شده بود، چنين دچار همه‌گيري نشده بوديم. رفتار امروز دولت و ملت ايران نشان مي‌دهد که چقدر در مقابل علم و تجربه بشري براي جلوگيري از ابتلاي بيشتر مردم به کرونا جدي هستند.
*عضو وابسته فرهنگستان علوم
کشور ما از شامگاه اول اسفند 98 با خبر فوت دو نفر به دليل ويروس کرونای جديد، در رديف کشورهايي قرار گرفت که اين ويروس در آنها مشاهده و موجب سانحه شده است. اولين اقدامات بهداشتي توصيه‌شده، جلوگيري از سرايت بيماري براي مبتلايان و افراد سالم بود؛ به اين نحوه که کمترين معرضيت، موجب کمترين سرايت شود. شامگاه سوم اسفند خبر تعطيلي مدارس و دانشگاه‌هاي استان‌هاي درگير با ويروس به مدت محدود منتشر شد که البته به‌تدريج اين تعطيلي به روزها و هفته‌هاي بعد نيز تسری يافت (عملا تمامي اسفند مدارس و دانشگاه‌ها تعطيل شدند). تشکيل اولين جلسه مديريت سانحه به رياست معاون‌اول رئيس‌جمهور، حدود 24 ساعت بعد از خبر فوت دو نفر به دليل ابتلا به ويروس کرونا در قم گزارش شد. انتظار مي‌رفت تا قرنطينه در همان ابتدا در شهر قم اتفاق بيفتد. استاندار قم شنبه، سوم اسفند، اعلام کرد قرنطينه شهرها در شأن مردم اين استان نيست و اين کار کاملا غيرکارشناسانه است. سخنگوي دولت ظهر روز سوم اسفند اعلام کرد تا آن لحظه 12 نفر فوت کرده و 59 تا 61 نفر نيز به ويروس کرونا مبتلا شده‌اند. روز پنجم اسفند رئيس دانشگاه علوم‌پزشکي قم که خبر ابتلا و فوت دو نفر در قم را خودش اطلاع‌رساني کرده بود، به دليل ابتلا به کرونا قرنطينه شد. دکتر حريرچي، معاون وزير بهداشت که در هفت روز اول در کنار سخنگوي دولت براي اعلام اخبار علمي و پاسخ به خبرنگاران در نشست‌هاي خبري حاضر مي‌شد، روز سوم اسفند در پاسخ به اينکه چرا قم بلافاصله قرنطينه نشد، اعلام کرد: «با قرنطينه موافقم نيستيم. قرنطينه براي قبل از جنگ جهاني اول است. آزمايش، تحليل و پيش‌بيني درباره ويروس کرونا انجام مي‌دهيم، بررسي مي‌کنيم که هر تصميم چه تأثيري دارد. بر اين اساس قرنطينه تبعات زيادي دارد و به‌هيچ‌وجه موافق نيستيم». خود ایشان از روز ششم اسفند به دليل ابتلا به کرونا قرنطينه شد. او روز قبل از اعلام بیماری، در حالي در تلويزيون و نشست خبري با خبرنگاران حاضر شده بود که سرفه و عطسه مي‌کرد. البته هم‌زمان و از ماه دسامبر 2019، قرنطينه‌اي سخت‌گيرانه در شهر ووهان چين (محل مشاهده اولين مورد ويروس کرونا جديد) اعمال شده بود. نگاهي به تاريخچه قرنطينه نشان مي‌دهد در کتاب مقدس تورات در سفر لاويان، به قرنطينه براي جلوگيري از شيوع بيماري تحت عنوان «قانون موزاييک» پرداخته شده است.
در تاريخ اسلامي در قرن اول هجري (707م) خليفه ششم اموي، وليد اول، براي پيشگيري از همه‌گيري بيماري جذام، دستور قرنطينه بيمارستان دمشق را صادر کرد. مارکوپولو (قرن سيزدهم ميلادي) جهانگرد مشهور ايتاليايي که سفرهاي خود را هم‌زمان با دوره ايلخاني، استيلاي مغول، در سال‌هاي 1271م- تا 1295م در کشورهاي مشرق‌زمين ازجمله ايران انجام داده بود، در سفرنامه خود ذکر مي‌کند كه چون به شهر تبريز رسيدم، بيماري طاعون در شهر شايع شده بود و چون دروازه‌هاي شهر را به علت بيماري بسته بودند، به ناچار 40 روز را در اين شهر بگذراندم. بنابراين مشخص است که حداقل از قرون وسطي «قرنطينه» امري بديهي و متداول بوده و هر‌كسي كه متوجه مي‌شد بيماري خطرناكي در يكي از شهرها اتفاق افتاده است، از رفتن به آن شهر خودداري مي‌كرد و اهالي شهرهاي آسيب‌ديده نيز به گمان اينكه بيماري از طریق غريبه وارد شهر آنان شده است، سعي مي‌كردند با بستن دروازه‌هاي شهر از ورود افراد غريبه بيشتر جلوگيري کنند. در طول تاريخ اخير جهان نيز قرنطينه به‌عنوان يکي از راه‌هاي مهم مقابله با «همه‌گيري- اپيدمي» بيماريها تا امروز به کار رفته است. در آمريکا و از پايان جنگ جهاني دوم، در
سال 1944، تأسيس اداره قرنطينه دولت فدرال در قانون خدمات سلامت عمومي (PHSA) قرار گرفت. اين قانون به دولت فدرال مسئوليت مي‌دهد تا از انتشار، انتقال و گسترش امراض مسري از خارج به ايالات متحده جلوگيري کند. در سال 1953م (1332ش) اداره قرنطينه به زيرمجموعه وزارت سلامت، آموزش و بهزيستي افزوده شد. در سال 1967م (1346ش) اداره قرنطينه به صورت بخشي از آژانس «مراکز براي پيشگيري و کنترل بيماريها» (CDC) درآمد. در سال 1980م (1361ش) آژانس مزبور و اداره قرنطينه در زيرمجموعه وزارت جديد «بهداشت و خدمات عمومي» قرار گرفت. از ابتداي سده بيست‌ويکم، «مراکز براي پيشگيري و کنترل بيماريها» سامانه ايستگاه‌هاي قرنطينه را به صورت 18 ايستگاه با 90 نفر پرسنل ثابت سازماندهي کرد. اين مجموعه در دهه‌هاي اخير از پايش صرف و ايزوله‌سازي بيماريها، به مديريت برنامه و مداخله در بيماريها توسعه يافته است.
در مواجهه با همين ويروس کروناي جديد، قوانين قرنطينه در ايالات متحده اجرا شده و اين ايستگاه‌ها از روز هفتم اسفند مشغول اعمال سخت‌گيرانه قرنطينه افراد و مکان‌هاي آلوده به ويروس در ايالات متحده هستند. تنها نگراني، البته از کمپين انتخاباتي آقاي ترامپ است! هفته دوم اسفند خبر رسيد که طرفداران رئيس‌جمهور فعلي چندان باوري به ويروس و همه‌گيري آن و قرنطينه ندارند و اساسا با مقررات علمي جدي برخورد نمي‌کنند! قوانين قرنطينه در ژاپن از روز 22 بهمن 98 برای کشتي تفريحي دياموند پرنسس که عازم ژاپن و حامل بيماران مبتلا به ويروس کرونا بود، اعمال شد. وزارت بهداشت ما در روزهاي پاياني هفته دوم اسفند، به‌ويژه از 14 اسفند 98، پي‌درپي از مردم مي‌خواهد به سفر نروند و در خانه بمانند. در حقيقت از مردم مي‌خواهد خود قوانين قرنطينه خانگي را به صورت اختياري و داوطلبانه رعايت کنند. همان‌طور که نقشه پراکندگي محل بيماران کرونا در کشور که از سوي معاون وزير بهداشت در عصر روز 15 اسفند منتشر شد، نشان مي‌دهد، بيشتر بيماران از قم و سپس تهران به‌تدريج به شهرهاي مختلف سفر کرده و تمام 31 استان ايران را در پايان هفته دوم از روز اعلام وجود بيمار کرونا
در کشور درگير کرده‌اند. همين موضوع نشان مي‌دهد اگر قرنطينه‌اي سخت‌گيرانه از همان روز اول در قم و تهران اعمال شده بود، چنين دچار همه‌گيري نشده بوديم. رفتار امروز دولت و ملت ايران نشان مي‌دهد که چقدر در مقابل علم و تجربه بشري براي جلوگيري از ابتلاي بيشتر مردم به کرونا جدي هستند.
*عضو وابسته فرهنگستان علوم