اعتیاد آمریکا به تحریم و رویکرد ایران در قبال آن
رضا رسالت . کارشناس روابط بین‌الملل
از زمان پیروزى انقلاب اسلامى ایران، جنجال‌هاى گوناگون و پردامنه‌اى در روابط ایران و آمریکا شکل گرفته است. این جدال‌ها بر رویکردهاى متفاوت و حتى متضاد مقامات عالیه دو کشور استوار است. نوع رفتار و اتهامات متقابل ایران و آمریکا به گونه‌اى نمایان شده که مبتنى بر خصومت‌ورزی و ستیزه‌جویی آمریکایی‌ها در مواجهه با کشورمان است. چنین روندى از حوادث، بر توانمندى و مؤلفه‌هاى امنیت ملى جمهورى اسلامى ایران تأثیرات درخور‌توجهى بر جاى گذاشته است.
جدال‌هاى سیاسى یکى از اصلى‌ترین مؤلفه‌هاى کاهنده امنیت ملى محسوب مى‌شوند. در روند چالش‌هاى متقابل ایران و ایالات متحده، آمریکایى‌ها از الگوهاى گوناگونى براى محدودکردن اهداف سیاست خارجى جمهورى اسلامى ایران بهره گرفته‌اند.گروه‌هاى اسرائیل‌محور در سیاست خارجى آمریکا، بر اِعمال الگوى تحریم تأکید دارند. آنان از همان سال‌های ابتدایی پیروزی انقلاب در ایران، سطوح مختلفى از تحریم را علیه جمهورى اسلامى ایران اعمال کرده‌اند. البته گروه‌هاى دیگرى نیز وجود دارند که به‌کارگیرى روش‌هاى محدودکننده را براى منافع و اهداف ملى آمریکا مطلوب تلقى نمى‌کنند. اینان اعتقاد دارند که تداوم سیاست تحریم منجر به واکنش‌هاى به‌اصطلاح گریز از مرکزی در جمهورى اسلامى ایران خواهد شد و در نتیجه، چنین الگویى نمى‌تواند منجر به تغییر در رفتار سیاسى کشورهاى انقلابى از‌جمله ایران شود.به‌هر‌روی جمهوری اسلامی همواره با تحریم‌ها روبه‌رو بوده و سیاست و روابط خارجی آن، به‌ویژه با ایالات متحده و اتحادیه اروپا، تحت تأثیر تحریم‌ها قرار داشته است. توافق بین‌المللی برجام پس از تحریم‌های متوالی، موافقان و مخالفان را به گمانه‌زنی‌های بسیاری درباره بازتاب
برجام در سیاست خارجی دو کشور برانگیخت. به باور برخی این توافق به معنای خاتمه سیاست‌های تحریم ایالات متحده علیه جمهوری اسلامی بود؛ در‌حالی‌که به واسطه شرایط پیچیده خاورمیانه، گسترش تروریسم و وضعیت گذار ژئوپلیتیک منطقه، تحقق چنین شرایطی بعید به نظر می‌رسد.به‌عنوان نمونه دبیر‌کل سازمان ملل هشتم فروردین در پاسخ به نامه ششم فروردین سفرای هشت کشور جهان برای لغو تحریم‌های ایران در بحبوحه شیوع کرونا، خواستار ارزیابی مجدد تحریم‌ها علیه کشورهایی شد که به‌شدت با ویروس کرونا درگیر هستند تا از این طریق از فروپاشی نظام پزشکی کشورها جلوگیری شود؛ اما آمریکا بدون توجه به خواست جامعه جهانی تأکید کرد که همچنان به اعمال تحریم‌های یک‌جانبه خود ادامه خواهد داد.
در همین راستا دکتر محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه کشورمان در پیامی توییتری نوشت «با وجود تحریم‌های آمریکا، ایران به لطف منابع انسانی و علمی خود، پیشرفت چشمگیری در مبارزه با همه‌گیری (کرونا) داشته است؛ اما با‌این‌حال کووید ۱۹ فرصتی برای آمریکا بود تا اعتیاد خود به تحریم‌ها را ترک کند؛ ولی آمریکا با بدنامی در یاد مردم ما باقی خواهد ماند».
تحریم‌های مالی، اقتصادی، دفاعی و نظامی به‌عنوان یک راه‌حل آزمایش‌شده در مهار قدرت اقتصادی و نظامی جمهوری اسلامی ایران، در سند راهبردی ایالات متحده آمریکا نهادینه شده است و نمی‌توان آن را به‌آسانی نادیده گرفت. نظریه تحریم، منافع ایالات متحده و متحدان منطقه‌ای آن کشور را مانند رژیم صهیونیستی و عربستان سعودی، تأمین کرده است و این گروه، آزادسازی انرژی مالی و اوج‌گیری قدرت جمهوری اسلامی در پسابرجام را مخالف منافع خود و در راستای پیروزی کامل محور مقاومت و تسهیل زمینه‌های تسلط جمهوری اسلامی در منطقه بر‌می‌شمرد.
بنا بر ذهنیت نخبگان سیاسی و جامعه تصمیم‌گیر در ایالات متحده آمریکا، استمرار تحریم و تصویب تحریم‌های جدید جزء اصول مصرح و مبانی تغییرناپذیر در رویارویی با کشورمان است.آمریکایى‌ها براى مهار سیاسى انقلاب ایران و همچنین گسترش تدریجى اصول لیبرالى غرب در ساختار سیاسى و الگوهاى رفتارى انقلاب ایران از الگوى تحریم استفاده کرده‌اند. این امر از ماه‌هاى اولیه بعد از پیروزى انقلاب اسلامى آغاز شده است. در این روند، سطح تحریم به گونه تصاعدى افزایش یافته است. با این اوصاف می‌توان نتیجه گرفت رویکرد ایالات متحده در قبال تحریم‌ها نشان‌دهنده یک اعتیاد روانی و بی‌ملاحظه است؛ شرایطی که هیچ حد و مرزی برای آنچه ایالات متحده ممکن است انجام دهد، قائل نیست. این رفتار اعتیادآمیز، همه جامعه بین‌المللی را تحت تأثیر قرار می‌دهد؛ مگر آنکه به صورت جمعی و با اراده همگانی و جدی با آن مقابله شود.
اگر ایران تحت فشارهاى سیاسى و اقتصادى آمریکا دچار وضعیت ناامنى شود یا بخش‌هایى از اهداف و منافع ملى‌اش دچار رکود شوند، این امر براى دیگر بازیگران به‌ویژه قدرت‌هاى بزرگ ایجاد امنیت نمى‌کند؛ زیرا محدودیت‌هاى فراگیر منجر به واکنش پیش‌بینى‌ناپذیر و به‌کارگیرى ابزارهاى مختلف براى تحقق اهداف و تأمین مطالبات سیاسى مى‌شود. ادامه تحریم‌هاى ایالات متحده ممکن است مشکلاتی برای کشور ما ایجاد کند و اهداف و منافع ملی جمهوری اسلامی ایران را دچار خدشه کند؛ اما چنین فرایندى منجر به ایجاد ثبات منطقه‌اى، تعادل محیطى و همکاری‌هاى سازنده با دیگر واحدهاى نظام بین‌المللى نخواهد شد و مسیر پیشرفت ایران را به طور کل متوقف نخواهد کرد.
از زمان پیروزى انقلاب اسلامى ایران، جنجال‌هاى گوناگون و پردامنه‌اى در روابط ایران و آمریکا شکل گرفته است. این جدال‌ها بر رویکردهاى متفاوت و حتى متضاد مقامات عالیه دو کشور استوار است. نوع رفتار و اتهامات متقابل ایران و آمریکا به گونه‌اى نمایان شده که مبتنى بر خصومت‌ورزی و ستیزه‌جویی آمریکایی‌ها در مواجهه با کشورمان است. چنین روندى از حوادث، بر توانمندى و مؤلفه‌هاى امنیت ملى جمهورى اسلامى ایران تأثیرات درخور‌توجهى بر جاى گذاشته است.
جدال‌هاى سیاسى یکى از اصلى‌ترین مؤلفه‌هاى کاهنده امنیت ملى محسوب مى‌شوند. در روند چالش‌هاى متقابل ایران و ایالات متحده، آمریکایى‌ها از الگوهاى گوناگونى براى محدودکردن اهداف سیاست خارجى جمهورى اسلامى ایران بهره گرفته‌اند.گروه‌هاى اسرائیل‌محور در سیاست خارجى آمریکا، بر اِعمال الگوى تحریم تأکید دارند. آنان از همان سال‌های ابتدایی پیروزی انقلاب در ایران، سطوح مختلفى از تحریم را علیه جمهورى اسلامى ایران اعمال کرده‌اند. البته گروه‌هاى دیگرى نیز وجود دارند که به‌کارگیرى روش‌هاى محدودکننده را براى منافع و اهداف ملى آمریکا مطلوب تلقى نمى‌کنند. اینان اعتقاد دارند که تداوم سیاست تحریم منجر به واکنش‌هاى به‌اصطلاح گریز از مرکزی در جمهورى اسلامى ایران خواهد شد و در نتیجه، چنین الگویى نمى‌تواند منجر به تغییر در رفتار سیاسى کشورهاى انقلابى از‌جمله ایران شود.به‌هر‌روی جمهوری اسلامی همواره با تحریم‌ها روبه‌رو بوده و سیاست و روابط خارجی آن، به‌ویژه با ایالات متحده و اتحادیه اروپا، تحت تأثیر تحریم‌ها قرار داشته است. توافق بین‌المللی برجام پس از تحریم‌های متوالی، موافقان و مخالفان را به گمانه‌زنی‌های بسیاری درباره بازتاب
برجام در سیاست خارجی دو کشور برانگیخت. به باور برخی این توافق به معنای خاتمه سیاست‌های تحریم ایالات متحده علیه جمهوری اسلامی بود؛ در‌حالی‌که به واسطه شرایط پیچیده خاورمیانه، گسترش تروریسم و وضعیت گذار ژئوپلیتیک منطقه، تحقق چنین شرایطی بعید به نظر می‌رسد.به‌عنوان نمونه دبیر‌کل سازمان ملل هشتم فروردین در پاسخ به نامه ششم فروردین سفرای هشت کشور جهان برای لغو تحریم‌های ایران در بحبوحه شیوع کرونا، خواستار ارزیابی مجدد تحریم‌ها علیه کشورهایی شد که به‌شدت با ویروس کرونا درگیر هستند تا از این طریق از فروپاشی نظام پزشکی کشورها جلوگیری شود؛ اما آمریکا بدون توجه به خواست جامعه جهانی تأکید کرد که همچنان به اعمال تحریم‌های یک‌جانبه خود ادامه خواهد داد.
در همین راستا دکتر محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه کشورمان در پیامی توییتری نوشت «با وجود تحریم‌های آمریکا، ایران به لطف منابع انسانی و علمی خود، پیشرفت چشمگیری در مبارزه با همه‌گیری (کرونا) داشته است؛ اما با‌این‌حال کووید ۱۹ فرصتی برای آمریکا بود تا اعتیاد خود به تحریم‌ها را ترک کند؛ ولی آمریکا با بدنامی در یاد مردم ما باقی خواهد ماند».
تحریم‌های مالی، اقتصادی، دفاعی و نظامی به‌عنوان یک راه‌حل آزمایش‌شده در مهار قدرت اقتصادی و نظامی جمهوری اسلامی ایران، در سند راهبردی ایالات متحده آمریکا نهادینه شده است و نمی‌توان آن را به‌آسانی نادیده گرفت. نظریه تحریم، منافع ایالات متحده و متحدان منطقه‌ای آن کشور را مانند رژیم صهیونیستی و عربستان سعودی، تأمین کرده است و این گروه، آزادسازی انرژی مالی و اوج‌گیری قدرت جمهوری اسلامی در پسابرجام را مخالف منافع خود و در راستای پیروزی کامل محور مقاومت و تسهیل زمینه‌های تسلط جمهوری اسلامی در منطقه بر‌می‌شمرد.
بنا بر ذهنیت نخبگان سیاسی و جامعه تصمیم‌گیر در ایالات متحده آمریکا، استمرار تحریم و تصویب تحریم‌های جدید جزء اصول مصرح و مبانی تغییرناپذیر در رویارویی با کشورمان است.آمریکایى‌ها براى مهار سیاسى انقلاب ایران و همچنین گسترش تدریجى اصول لیبرالى غرب در ساختار سیاسى و الگوهاى رفتارى انقلاب ایران از الگوى تحریم استفاده کرده‌اند. این امر از ماه‌هاى اولیه بعد از پیروزى انقلاب اسلامى آغاز شده است. در این روند، سطح تحریم به گونه تصاعدى افزایش یافته است. با این اوصاف می‌توان نتیجه گرفت رویکرد ایالات متحده در قبال تحریم‌ها نشان‌دهنده یک اعتیاد روانی و بی‌ملاحظه است؛ شرایطی که هیچ حد و مرزی برای آنچه ایالات متحده ممکن است انجام دهد، قائل نیست. این رفتار اعتیادآمیز، همه جامعه بین‌المللی را تحت تأثیر قرار می‌دهد؛ مگر آنکه به صورت جمعی و با اراده همگانی و جدی با آن مقابله شود.
اگر ایران تحت فشارهاى سیاسى و اقتصادى آمریکا دچار وضعیت ناامنى شود یا بخش‌هایى از اهداف و منافع ملى‌اش دچار رکود شوند، این امر براى دیگر بازیگران به‌ویژه قدرت‌هاى بزرگ ایجاد امنیت نمى‌کند؛ زیرا محدودیت‌هاى فراگیر منجر به واکنش پیش‌بینى‌ناپذیر و به‌کارگیرى ابزارهاى مختلف براى تحقق اهداف و تأمین مطالبات سیاسى مى‌شود. ادامه تحریم‌هاى ایالات متحده ممکن است مشکلاتی برای کشور ما ایجاد کند و اهداف و منافع ملی جمهوری اسلامی ایران را دچار خدشه کند؛ اما چنین فرایندى منجر به ایجاد ثبات منطقه‌اى، تعادل محیطى و همکاری‌هاى سازنده با دیگر واحدهاى نظام بین‌المللى نخواهد شد و مسیر پیشرفت ایران را به طور کل متوقف نخواهد کرد.