|

چالش‌های انتخاب رئیس مجلس یازدهم

نعمت احمدی . حقوق‌دان

تا روز هشتم خرداد زمان زیادی باقی نمانده است؛ روزی که باید منتخبان دوره یازدهم مجلس، بر کرسی‌های مجلس تکیه بزنند و در اولین جلسه هیئت‌رئیسه سنی مجلس را انتخاب و سپس وارد دستور بعدی یعنی انتخاب هیئت‌رئیسه دائم شوند. مجلس یازدهم از مجالس استثنائی در جمهوری اسلامی است. فقط 56 نفر از نمایندگان سابق توانستند وارد مجلس یازدهم شوند؛ عده‌ای مانند علی لاریجانی رئیس مجلس نیز نام‌نویسی نکردند. از 248 نماینده‌ای که در دوره دهم کسوت نمایندگی پوشیده بودند و در انتخابات مجلس یازدهم شرکت کردند، فقط 56 نفر مجوز حضور دوباره در مجلس را به دست آوردند. 11 حوزه انتخابیه هم به دور دوم کشیده شد و هم‌اکنون مجلس با نزدیک به دوسوم تازه‌وارد روبه‌روست و همین ترکیب آینده هیئت‌رئیسه را با گمانه‌زنی‌های مختلف روبه‌رو می‌کند. لازم به ذکر است از 248 نماینده‌ای که نام‌نویسی کردند، 75 نفر رد صلاحیت شده و 173 نفر وارد رقابت‌های انتخاباتی شدند که 56 نفر از آنان مجوز حضور دوباره یافتند که 41 نفر عضو فراکسیون اصولگرایان و هفت نفر عضو فراکسیون امید و مابقی جزء مستقلان و معتدلان بودند. برخی نمایندگان مانند علاءالدین بروجردی بعد از پنج دوره نمایندگی مجلس که چهار دوره آن رئیس کمیسیون امنیت داخلی و خارجی بود، از رقابت بازماندند. خوب است نگاهی به آمار و تعداد آرای بعضی از ادوار مجلس داشته باشیم. مرحوم آیت‌الله ‌هاشمی‌رفسنجانی در انتخابات مجلس دوم در سال 62 که جمعیت تهران یک‌سوم امروز بود، با یک میلیون و891 هزارو 264 رأی مقام نخست را به دست آورد؛ درحالی‌که در سال 98 که تهران به ابرشهری تبدیل شده است، محمدباقر قالیباف با یک میلیون و 265 هزارو 287 رأی مقام نخست را به دست آورد؛ البته آیت‌الله ‌هاشمی‌رفسنجانی در دوره دوم و سوم مجلس شورای اسلامی به ترتیب 9/81 و 3/82 درصد آرای مأخوذه را به خود اختصاص داد که رتبه‌ای تکرارناشدنی است. در آن زمان آیت‌الله‌ هاشمی‌رفسنجانی مانند همیشه از چنان قدرت سازمان‌دهی‌ای برخوردار بود که بی‌هیچ رقیب قابل‌توجهی کرسی ریاست مجلس را برای سه دوره از آن خود کرد؛ اما آیا این وضع برای آقای قالیباف که بعد از 35 سال و گسترش نجومی تهران با یک میلیون و 265 هزارو 287 رأی یعنی 600 هزار رأی از آیت‌الله ‌هاشمی‌رفسنجانی کمتر وارد مجلس شده است، نمی‌تواند بی‌دغدغه کرسی ریاست را از آن خود کند؟ البته روحیه خاص آقای قالیباف که به حکایت رسانه‌ها در جلسه‌های مختلف گفته است - اگر رئیس مجلس نشوم به مجلس نمی‌آیم - با مدعیان ریاستی که به آنان خواهیم پرداخت، جور درنمی‌آید؛ هرچند نگارنده به قالیباف رأی ندادم ولی اگر به او رأی هم داده بودم، به‌عنوان موکل از وکیل خود می‌خواستم این‌گونه با مجلس برخورد نکند. رأی‌دهندگان به او رأی دادند تا وکیل آنان در قوه مقننه باشد، نه اینکه رئیس مجلس شود و اگر رئیس مجلس نشد، به مجلس نرود. ‌دیگر نمایندگانی نیز هستند که عزم خود را جزم کرده‌اند تا از پلکان هیئت‌رئیسه بالا روند و بر صندلی بلند ریاست مجلس به‌عنوان رئیس قوه مقننه تکیه بزنند. نماینده‌ای که از همان آغاز نگاه به‌سوی کرسی ریاست مجلس داشت، مصطفی میرسلیم است؛ مردی که توانست در چهار دهه انقلاب پست‌های حساس خود را در مقاطع مختلف حفظ کند و با داشتن عضویت ممتد در مجمع تشخیص مصلحت نظام و وزارت و وابستگی به حزب مؤتلفه‌ اسلامی راه را برای خود هموار‌تر می‌بیند. هرچند ستاره حزب مؤتلفه اسلامی با غروب عمر حبیب‌الله عسگراولادی و برکشیده‌شدن نسل جدیدی از اصولگرایان، نوری برای درخشیدن و ترغیب آرای ساکت و خاموش 248 نماینده تازه‌وارد به مجلس ندارد اما رقیب بالقوه‌ای است که باید دید در روزهای اول خردادماه سال جاری در ترازوی توزین وزن، چه وزنی دارد.

فرد مطرح دیگر حمیدرضا حاجی‌بابایی است که اتفاقا در مجلس دهم برای تصدی پست نایب‌رئیسی حرفی برای گفتن داشت و حضورش در وزارت آموزش‌و‌پرورش احمدی‌نژاد و جایگاهی که بین معلمان دارد و می‌تواند بر آرای نمایندگان استان‌های غربی کشور هم تأثیر بگذارد، می‌تواند پدیده مجلس یازدهم لقب بگیرد. ‌می‌توان از هم‌اکنون او را در ترکیب هیئت‌رئیسه با توجه به تجارب گذشته‌اش تعریف کرد. می‌ماند مجموعه خوشه‌ای هواداران محمود احمدی‌نژاد که اتفاقا مدیران او توانستند در ترکیب نمایندگان راه‌یافته به مجلس پررنگ باشند و هم برای ریاست مجلس و هم حضور در هیئت‌رئیسه برنامه دارند. مخالفت آنان تا روزهای پایانی انتخابات با محمدباقر قالیباف که موافق حضور او در لیست جبهه پایداری و هواداران احمدی‌نژاد نبودند و در روزهای آخر به سختی با حفظ ظاهر وحدت کردند و امضای خود را پای لیستی گذاشتند که محمدباقر قالیباف در آن حضور داشت اما در رأی‌گیری هیئت‌رئیسه آن امضا بنا به دلایل مختلف کاربرد ندارد. فریدون عباسی، شمس‌الدین حسینی، نیکزاد، حاجی‌بابایی، زاکانی و آقاتهرانی نامشان برای ریاست مجلس بر سر زبان‌هاست و بعضی از آنان مانند فریدون عباسی رسما برای ریاست مجلس اعلام آمادگی کرده‌اند و شمس‌الدین حسینی، وزیر اقتصاد محمود احمدی‌نژاد هم قطعا خود را کاندیدا خواهد کرد. حرکت چراغ‌خاموش این روزهای نمایندگان راه‌یافته به مجلس به‌ویژه کسانی که قبای عضویت در ترکیب هیئت‌رئیسه و ریاست مجلس را بر تن خود راست می‌یابند، گمانه‌زنی‌ها را بیشتر کرده است، عده‌ای از تحلیل‌گران متمایل به اصولگرایان معتقدند رایزنی‌ها برای انتخاب رئیس مجلس و نواب او دور از چشم رسانه‌ها و قبل از هشتم خردادماه در دورهمی‌ها انجام می‌شود. هرچند وضعیت کرونایی کشور، افطاری‌های سیاسی این سال‌ها را تعطیل کرده است که اگر این افطاری‌ها برگزار می‌شدند، تا اندازه‌ای به زمزمه‌های درونی جبهه‌های مختلف راه‌یافته به مجلس پی می‌بردیم. برخی گمانه‌زنی‌ها به این نتیجه رسیده‌اند که انتخابات خارج از مجلس به دور دوم و سوم و در نهایت به‌کرسی‌نشاندن نتیجه این انتخابات خارج از خانه ملت در رأی‌گیری‌های اولیه که بوی وحدت هم از آن به جامعه سرایت کند، در جریان است . شاهد مثال این تحلیل گفته‌های مهدی چمران یکی از پدران معنوی اصولگرایان است که گفته است: «‌احتمالا نشستی خواهند داشت قبل از شکل‌گیری مجلس تا در آنجا بتوانند رأی‌گیری کنند که دیگر در زمان تشکیل مجلس وقت زیادی برای این کار گرفته نشود». جالب است فراکسیون‌های جدیدی قبل از رسمیت یافتن جلسات مجلس هم در شرف تشکیل است، ابوالفضل ابوترابی، نماینده مردم نجف‌آباد و یکی از 56 نماینده مجلس دهم که به مجلس یازدهم هم راه یافت می‌گوید: « نشستی با حضور جمعی از نمایندگان مجلس دهم که به مجلس یازدهم راه یافته‌اند، برگزار شد در این نشست بنا بر این شد که چهارشنبه ( هفته گذشته) 56 نفر از منتخبان مجلس یازدهم مقدمات تدوین اساسنامه فراکسیون انقلاب را فراهم و عده‌ای هم بناست نشستی با حضور منتخبان مجلس یازدهم که علاقه‌مند به عضویت در فراکسیون نیروهای انقلاب هستند، پیش از آغاز دوره جدید مجلس برگزار شود ». آنچه ‌مشخص است بر خلاف علی لاریجانی که در اولین سال ورود به مجلس یعنی سال 91 - گفته بود - حتی اگر به‌عنوان رئیس مجلس نیز انتخاب نشود - ثلمه‌ای به عالم اسلام وارد نمی‌شود - ظاهرا بین کسانی که به مجلس یازدهم راه یافته‌اند، این باور که اگر به ریاست مجلس نرسند، ثلمه‌ای به عالم اسلام وارد می‌شود، بیش از همه ادوار است.‌ پس باید در دنیای کرونایی فعلی و خانه‌نشینی در روزهای نخست افتتاح مجلس بیننده جلسات مجلس بود که خدا کند از تلویزیون پخش شود که مجبور به گوش‌دادن به رادیو که امروزه دیگر از خانه‌ها رخت بربسته نباشیم. اخبار خوبی در آن روزها از مجلس و از شیفتگان خدمت خواهیم داشت.

تا روز هشتم خرداد زمان زیادی باقی نمانده است؛ روزی که باید منتخبان دوره یازدهم مجلس، بر کرسی‌های مجلس تکیه بزنند و در اولین جلسه هیئت‌رئیسه سنی مجلس را انتخاب و سپس وارد دستور بعدی یعنی انتخاب هیئت‌رئیسه دائم شوند. مجلس یازدهم از مجالس استثنائی در جمهوری اسلامی است. فقط 56 نفر از نمایندگان سابق توانستند وارد مجلس یازدهم شوند؛ عده‌ای مانند علی لاریجانی رئیس مجلس نیز نام‌نویسی نکردند. از 248 نماینده‌ای که در دوره دهم کسوت نمایندگی پوشیده بودند و در انتخابات مجلس یازدهم شرکت کردند، فقط 56 نفر مجوز حضور دوباره در مجلس را به دست آوردند. 11 حوزه انتخابیه هم به دور دوم کشیده شد و هم‌اکنون مجلس با نزدیک به دوسوم تازه‌وارد روبه‌روست و همین ترکیب آینده هیئت‌رئیسه را با گمانه‌زنی‌های مختلف روبه‌رو می‌کند. لازم به ذکر است از 248 نماینده‌ای که نام‌نویسی کردند، 75 نفر رد صلاحیت شده و 173 نفر وارد رقابت‌های انتخاباتی شدند که 56 نفر از آنان مجوز حضور دوباره یافتند که 41 نفر عضو فراکسیون اصولگرایان و هفت نفر عضو فراکسیون امید و مابقی جزء مستقلان و معتدلان بودند. برخی نمایندگان مانند علاءالدین بروجردی بعد از پنج دوره نمایندگی مجلس که چهار دوره آن رئیس کمیسیون امنیت داخلی و خارجی بود، از رقابت بازماندند. خوب است نگاهی به آمار و تعداد آرای بعضی از ادوار مجلس داشته باشیم. مرحوم آیت‌الله ‌هاشمی‌رفسنجانی در انتخابات مجلس دوم در سال 62 که جمعیت تهران یک‌سوم امروز بود، با یک میلیون و891 هزارو 264 رأی مقام نخست را به دست آورد؛ درحالی‌که در سال 98 که تهران به ابرشهری تبدیل شده است، محمدباقر قالیباف با یک میلیون و 265 هزارو 287 رأی مقام نخست را به دست آورد؛ البته آیت‌الله ‌هاشمی‌رفسنجانی در دوره دوم و سوم مجلس شورای اسلامی به ترتیب 9/81 و 3/82 درصد آرای مأخوذه را به خود اختصاص داد که رتبه‌ای تکرارناشدنی است. در آن زمان آیت‌الله‌ هاشمی‌رفسنجانی مانند همیشه از چنان قدرت سازمان‌دهی‌ای برخوردار بود که بی‌هیچ رقیب قابل‌توجهی کرسی ریاست مجلس را برای سه دوره از آن خود کرد؛ اما آیا این وضع برای آقای قالیباف که بعد از 35 سال و گسترش نجومی تهران با یک میلیون و 265 هزارو 287 رأی یعنی 600 هزار رأی از آیت‌الله ‌هاشمی‌رفسنجانی کمتر وارد مجلس شده است، نمی‌تواند بی‌دغدغه کرسی ریاست را از آن خود کند؟ البته روحیه خاص آقای قالیباف که به حکایت رسانه‌ها در جلسه‌های مختلف گفته است - اگر رئیس مجلس نشوم به مجلس نمی‌آیم - با مدعیان ریاستی که به آنان خواهیم پرداخت، جور درنمی‌آید؛ هرچند نگارنده به قالیباف رأی ندادم ولی اگر به او رأی هم داده بودم، به‌عنوان موکل از وکیل خود می‌خواستم این‌گونه با مجلس برخورد نکند. رأی‌دهندگان به او رأی دادند تا وکیل آنان در قوه مقننه باشد، نه اینکه رئیس مجلس شود و اگر رئیس مجلس نشد، به مجلس نرود. ‌دیگر نمایندگانی نیز هستند که عزم خود را جزم کرده‌اند تا از پلکان هیئت‌رئیسه بالا روند و بر صندلی بلند ریاست مجلس به‌عنوان رئیس قوه مقننه تکیه بزنند. نماینده‌ای که از همان آغاز نگاه به‌سوی کرسی ریاست مجلس داشت، مصطفی میرسلیم است؛ مردی که توانست در چهار دهه انقلاب پست‌های حساس خود را در مقاطع مختلف حفظ کند و با داشتن عضویت ممتد در مجمع تشخیص مصلحت نظام و وزارت و وابستگی به حزب مؤتلفه‌ اسلامی راه را برای خود هموار‌تر می‌بیند. هرچند ستاره حزب مؤتلفه اسلامی با غروب عمر حبیب‌الله عسگراولادی و برکشیده‌شدن نسل جدیدی از اصولگرایان، نوری برای درخشیدن و ترغیب آرای ساکت و خاموش 248 نماینده تازه‌وارد به مجلس ندارد اما رقیب بالقوه‌ای است که باید دید در روزهای اول خردادماه سال جاری در ترازوی توزین وزن، چه وزنی دارد.

فرد مطرح دیگر حمیدرضا حاجی‌بابایی است که اتفاقا در مجلس دهم برای تصدی پست نایب‌رئیسی حرفی برای گفتن داشت و حضورش در وزارت آموزش‌و‌پرورش احمدی‌نژاد و جایگاهی که بین معلمان دارد و می‌تواند بر آرای نمایندگان استان‌های غربی کشور هم تأثیر بگذارد، می‌تواند پدیده مجلس یازدهم لقب بگیرد. ‌می‌توان از هم‌اکنون او را در ترکیب هیئت‌رئیسه با توجه به تجارب گذشته‌اش تعریف کرد. می‌ماند مجموعه خوشه‌ای هواداران محمود احمدی‌نژاد که اتفاقا مدیران او توانستند در ترکیب نمایندگان راه‌یافته به مجلس پررنگ باشند و هم برای ریاست مجلس و هم حضور در هیئت‌رئیسه برنامه دارند. مخالفت آنان تا روزهای پایانی انتخابات با محمدباقر قالیباف که موافق حضور او در لیست جبهه پایداری و هواداران احمدی‌نژاد نبودند و در روزهای آخر به سختی با حفظ ظاهر وحدت کردند و امضای خود را پای لیستی گذاشتند که محمدباقر قالیباف در آن حضور داشت اما در رأی‌گیری هیئت‌رئیسه آن امضا بنا به دلایل مختلف کاربرد ندارد. فریدون عباسی، شمس‌الدین حسینی، نیکزاد، حاجی‌بابایی، زاکانی و آقاتهرانی نامشان برای ریاست مجلس بر سر زبان‌هاست و بعضی از آنان مانند فریدون عباسی رسما برای ریاست مجلس اعلام آمادگی کرده‌اند و شمس‌الدین حسینی، وزیر اقتصاد محمود احمدی‌نژاد هم قطعا خود را کاندیدا خواهد کرد. حرکت چراغ‌خاموش این روزهای نمایندگان راه‌یافته به مجلس به‌ویژه کسانی که قبای عضویت در ترکیب هیئت‌رئیسه و ریاست مجلس را بر تن خود راست می‌یابند، گمانه‌زنی‌ها را بیشتر کرده است، عده‌ای از تحلیل‌گران متمایل به اصولگرایان معتقدند رایزنی‌ها برای انتخاب رئیس مجلس و نواب او دور از چشم رسانه‌ها و قبل از هشتم خردادماه در دورهمی‌ها انجام می‌شود. هرچند وضعیت کرونایی کشور، افطاری‌های سیاسی این سال‌ها را تعطیل کرده است که اگر این افطاری‌ها برگزار می‌شدند، تا اندازه‌ای به زمزمه‌های درونی جبهه‌های مختلف راه‌یافته به مجلس پی می‌بردیم. برخی گمانه‌زنی‌ها به این نتیجه رسیده‌اند که انتخابات خارج از مجلس به دور دوم و سوم و در نهایت به‌کرسی‌نشاندن نتیجه این انتخابات خارج از خانه ملت در رأی‌گیری‌های اولیه که بوی وحدت هم از آن به جامعه سرایت کند، در جریان است . شاهد مثال این تحلیل گفته‌های مهدی چمران یکی از پدران معنوی اصولگرایان است که گفته است: «‌احتمالا نشستی خواهند داشت قبل از شکل‌گیری مجلس تا در آنجا بتوانند رأی‌گیری کنند که دیگر در زمان تشکیل مجلس وقت زیادی برای این کار گرفته نشود». جالب است فراکسیون‌های جدیدی قبل از رسمیت یافتن جلسات مجلس هم در شرف تشکیل است، ابوالفضل ابوترابی، نماینده مردم نجف‌آباد و یکی از 56 نماینده مجلس دهم که به مجلس یازدهم هم راه یافت می‌گوید: « نشستی با حضور جمعی از نمایندگان مجلس دهم که به مجلس یازدهم راه یافته‌اند، برگزار شد در این نشست بنا بر این شد که چهارشنبه ( هفته گذشته) 56 نفر از منتخبان مجلس یازدهم مقدمات تدوین اساسنامه فراکسیون انقلاب را فراهم و عده‌ای هم بناست نشستی با حضور منتخبان مجلس یازدهم که علاقه‌مند به عضویت در فراکسیون نیروهای انقلاب هستند، پیش از آغاز دوره جدید مجلس برگزار شود ». آنچه ‌مشخص است بر خلاف علی لاریجانی که در اولین سال ورود به مجلس یعنی سال 91 - گفته بود - حتی اگر به‌عنوان رئیس مجلس نیز انتخاب نشود - ثلمه‌ای به عالم اسلام وارد نمی‌شود - ظاهرا بین کسانی که به مجلس یازدهم راه یافته‌اند، این باور که اگر به ریاست مجلس نرسند، ثلمه‌ای به عالم اسلام وارد می‌شود، بیش از همه ادوار است.‌ پس باید در دنیای کرونایی فعلی و خانه‌نشینی در روزهای نخست افتتاح مجلس بیننده جلسات مجلس بود که خدا کند از تلویزیون پخش شود که مجبور به گوش‌دادن به رادیو که امروزه دیگر از خانه‌ها رخت بربسته نباشیم. اخبار خوبی در آن روزها از مجلس و از شیفتگان خدمت خواهیم داشت.

 

اخبار مرتبط سایر رسانه ها