در ستایش و اهمیت داوطلبان حفاظت از محیط زیست و طبیعت
سپهر سلیمی
«همیشه از مار میترسیدم اما در این آتشسوزی مظلومیت مار را دیدم. نهتنها مار، همه موجودات، پرنده و خزنده. اگر بازهم آتشسوزی شود برای کمک خواهم آمد، چون رسالت ما حفاظت از منابع طبیعی است». اینها صحبتهای البرز زارعی است. او این صحبتها را نه برای شرکت در انتخابات، نه برای تصدی پستی دولتی و نه در یک مصاحبه تلویزیونی بلکه در حالی انجام داد که با 65 درصد سوختگی روی تخت بیمارستان بود. درست در زمانی که در بدترین شرایط جسمی و روحی بود، بهجای گله از شرایط، از مظلومیت حیوانات و لزوم حفاظت از منابع طبیعی سخن گفت.
هنوز صدای البرز در گوشمان بود که مختار خندانی، بلال امینی و یاسین کریمی از اعضای انجمن محیطزیستی ژیوای پاوه در آتشسوزی جنگلهای کرمانشاه در راه نجات طبیعت جان خود را از دست دادند. این عزیزان، کارمند یا نیروی رسمی هیچکدام از ارگانهای دولتی حفاظت از محیطزیست یا منابع طبیعی نبودند. آنها یکی از صدها هزار «داوطلب» حفاظت از طبیعت ایران بودند. افرادی که بهصورت خودجوش یا در قالب سازمانهای مردمی ثبتشده یا غیررسمی، سهم مهمی در حفاظت از محیطزیست و منابع طبیعی ایران دارند.
نیروهای داوطلب «volunteer» از مهمترین ارکان سازمانهای غیردولتی در جهان هستند. فعالیت داوطلبان در سازمانهای غیردولتی علاوهبر کمک به سازمان مزبور، باعث رشد اجتماعی شخص شده و سودی دوجانبه عاید جامعه میشود. فعالیتهای داوطلبانه محیطزیستی در سه گروه عملی، اداری و جمعآوری کمکهای مالی طبقهبندی میشود. نیروهای عملی و اداری در برنامههای اجرائی و مدیریتی همراه سازمان هستند. برخلاف باور عمومی برای فعالیت داوطلبانه نیاز به تخصص کاملا مرتبط با موضوع فعالیت سازمان نیست. در حوزه فعالیتهای اجتماعی هر تخصصی میتواند در راستای اهداف انجمن مثمرثمر باشد. برای مثال یک سازمان غیردولتی محیطزیستی همانقدر که به کارشناسان محیط زیست نیاز دارد، به کارشناسان علوم ارتباطات، مدیریت و حتی روانشناسی نیاز دارد. گروه سوم داوطلبان کسانی هستند که در تأمین منابع مالی به سازمان کمک میکنند. این افراد یا خودشان حامی مالی سازمان هستند یا درپی جلب کمکهای مالی از جانب مردم یا شرکتهای تجاری هستند.
از منظری دیگر میتوان دیدهبانی، اقدام، اطلاعرسانی و آموزش را از مهمترین وظایف داوطلبان دانست. دیدهبانی به معنی رصدکردن اتفاقات و مسائل مرتبط با حوزه فعالیت در سطوح مختلف است. یک داوطلب محیطزیستی باید همواره مسائل محیطزیستی محل زندگی خود را رصد کند. تا حد امکان مشکلات و مسائل را به گوش مدیران و افراد تأثیرگذار منطقه برساند. از هر فرصتی برای آموزش افراد و گروههای اطراف خود بهره ببرد و در مواقع لزوم برای حل مشکلات محیطزیستی اقدام کند. هیچ سازمان دولتیای بهتنهایی و بدون حمایت داوطلبان توان حفاظت از محیط زیست و منابع طبیعی کشور پهناور ایران را ندارد. برای کمک، حمایت و حفاظت از محیط زیست و حیاتوحش ایران هر ایرانی باید یک «داوطلب طبیعت» باشد.
«همیشه از مار میترسیدم اما در این آتشسوزی مظلومیت مار را دیدم. نهتنها مار، همه موجودات، پرنده و خزنده. اگر بازهم آتشسوزی شود برای کمک خواهم آمد، چون رسالت ما حفاظت از منابع طبیعی است». اینها صحبتهای البرز زارعی است. او این صحبتها را نه برای شرکت در انتخابات، نه برای تصدی پستی دولتی و نه در یک مصاحبه تلویزیونی بلکه در حالی انجام داد که با 65 درصد سوختگی روی تخت بیمارستان بود. درست در زمانی که در بدترین شرایط جسمی و روحی بود، بهجای گله از شرایط، از مظلومیت حیوانات و لزوم حفاظت از منابع طبیعی سخن گفت.
هنوز صدای البرز در گوشمان بود که مختار خندانی، بلال امینی و یاسین کریمی از اعضای انجمن محیطزیستی ژیوای پاوه در آتشسوزی جنگلهای کرمانشاه در راه نجات طبیعت جان خود را از دست دادند. این عزیزان، کارمند یا نیروی رسمی هیچکدام از ارگانهای دولتی حفاظت از محیطزیست یا منابع طبیعی نبودند. آنها یکی از صدها هزار «داوطلب» حفاظت از طبیعت ایران بودند. افرادی که بهصورت خودجوش یا در قالب سازمانهای مردمی ثبتشده یا غیررسمی، سهم مهمی در حفاظت از محیطزیست و منابع طبیعی ایران دارند.
نیروهای داوطلب «volunteer» از مهمترین ارکان سازمانهای غیردولتی در جهان هستند. فعالیت داوطلبان در سازمانهای غیردولتی علاوهبر کمک به سازمان مزبور، باعث رشد اجتماعی شخص شده و سودی دوجانبه عاید جامعه میشود. فعالیتهای داوطلبانه محیطزیستی در سه گروه عملی، اداری و جمعآوری کمکهای مالی طبقهبندی میشود. نیروهای عملی و اداری در برنامههای اجرائی و مدیریتی همراه سازمان هستند. برخلاف باور عمومی برای فعالیت داوطلبانه نیاز به تخصص کاملا مرتبط با موضوع فعالیت سازمان نیست. در حوزه فعالیتهای اجتماعی هر تخصصی میتواند در راستای اهداف انجمن مثمرثمر باشد. برای مثال یک سازمان غیردولتی محیطزیستی همانقدر که به کارشناسان محیط زیست نیاز دارد، به کارشناسان علوم ارتباطات، مدیریت و حتی روانشناسی نیاز دارد. گروه سوم داوطلبان کسانی هستند که در تأمین منابع مالی به سازمان کمک میکنند. این افراد یا خودشان حامی مالی سازمان هستند یا درپی جلب کمکهای مالی از جانب مردم یا شرکتهای تجاری هستند.
از منظری دیگر میتوان دیدهبانی، اقدام، اطلاعرسانی و آموزش را از مهمترین وظایف داوطلبان دانست. دیدهبانی به معنی رصدکردن اتفاقات و مسائل مرتبط با حوزه فعالیت در سطوح مختلف است. یک داوطلب محیطزیستی باید همواره مسائل محیطزیستی محل زندگی خود را رصد کند. تا حد امکان مشکلات و مسائل را به گوش مدیران و افراد تأثیرگذار منطقه برساند. از هر فرصتی برای آموزش افراد و گروههای اطراف خود بهره ببرد و در مواقع لزوم برای حل مشکلات محیطزیستی اقدام کند. هیچ سازمان دولتیای بهتنهایی و بدون حمایت داوطلبان توان حفاظت از محیط زیست و منابع طبیعی کشور پهناور ایران را ندارد. برای کمک، حمایت و حفاظت از محیط زیست و حیاتوحش ایران هر ایرانی باید یک «داوطلب طبیعت» باشد.