تهدید به جای انسجام در دیپلماسی
فریدون مجلسی . تحلیلگر روابط بین‌الملل
شاهد جلسه توضیحات وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی در مجلس شورای اسلامی بودیم و به‌ویژه از رسانه‌های تصویری برون‌مرزی آن را مکرر دیدیم و شنیدیم. در پارلمان‌های دیگر هم میان نمایندگان گاهی درگیری و حتی کتک‌کاری می‌شود که هرچه به شرق عالم نظر کنیم، سینمایی‌تر است. البته چین و کره شمالی و جمهوری‌های پیشین شوروی مؤدب و مستثنا هستند. در چین 70 سال است نمایندگان به تأیید جمعی برنامه‌ها و توضیحات دولت با رعایت انضباط کامل عادت کرده‌اند و می‌دانند که ترک عادت موجب مرض است. اکنون دارند این عادت را به هنگ‌کنگ هم که امپریالسیم جهان‌خوار آنها را بدعادت و فضول بار آورده بود، تسری می‌دهند. در کره شمالی علاوه بر امید نا‌ن بیم جان نیز مزید بر ادب است؛ اما بزن‌بزن اگر میان نماینگان عادی باشد، میان نمایندگان و دولت را جز در ایران خودمان به یاد ندارم. در زمان دولت موقت و نخست‌وزیری بازرگان که چند بار تا دست به یقه‌شدن نمایندگان تهییج‌شده با نخست‌وزیر و وزرا هم پیش رفت که با کنار‌رفتن دولت، «درمان» شد! در زمان احمدی‌نژاد کار به نشان‌دادن فیلم جلسه سعید مرتضوی و فاضل لاریجانی و تهدید دوجانبه دو رئیس قوه اصولگرا هم کشید و خوشبختانه ختم به خیر شد؛ اما این بار اهانت به وزیر خارجه رنگ شعاری و تهدید‌آمیزتری پیدا کرد. کسی نیست به این نمایندگان و دیگران بگوید اگر وزیری را نمی‌خواهید، ریش و قیچی که دست خودتان است، زورش را هم که دارید، ببُرید و راحت کنید. تهدید و دشنام لازم نیست.
ببینید نمایندگان تازه‌نفس اصولگرا و حامیان! این دولتِ کلیدی، دو بار از مردم رأی تعاملی و تعاقلی و تصالحی گرفت. برجام را هم مجلس هم‌رنگ خودتان در 20 دقیقه تأیید کرد. حالا پشیمان شده‌اید؟ باز هم دست خودتان است! برجام بد بود؟ پول‌ها آزاد نشد؟ معاملات راه نیفتاد؟
با دولتی هم طرف هستید که تدریجا تعامل را رها کرده و راه و رسم خودتان را در پیش گرفته و حامیانش هم مطیع و تسلیم‌اند و در انتخابات مجلس یازدهم، حتی روی مشارکت نداشتند و دست شما را باز گذاشتند، نگذاشتند؟
خب، چرا تندی می‌کنید؟ تصمیم بگیرید! برجام را نمی‌خواهید، شما که چندین سال است بدش را می‌گویید، چرا ردش نمی‌کنید؟ آمریکا بیرون رفت، شما هم بیرون بروید. NPT بد است؟ خارج شوید. وا مصیبتا ندارد. مگر دولت مسئول باشد و شما مختار، چه مانعی داشت که می‌خواهید بازی را به هم بزنید؟ قبول مسئولیت مستقیم، اگر کار اجرائی هم بلد باشید، چه لطفی دارد که دنبال آن هستید؟ دو روز دیگر هرچه نافرم دربیاید، یقه خودتان را می‌گیرند. دولت مسئول بی‌اختیار ابزار خوبی است. فقر و وام از بانک مرکزی و تورم هم که هست و مسئولیتش هم که با شما نیست. یک دولت هست و شما هم که مسئولیت ندارید. بگویید مسئول تویی، دیگر تندی چرا. به قول همشهری ما «مثل دوتا آدم عاقل، تو اون‌ور جوی من این‌ور جوی. فحش بده، فحش بسون. دیگه چرا بیل آورده‌ای و دعوا می‌کنی؟».
شاهد جلسه توضیحات وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی در مجلس شورای اسلامی بودیم و به‌ویژه از رسانه‌های تصویری برون‌مرزی آن را مکرر دیدیم و شنیدیم. در پارلمان‌های دیگر هم میان نمایندگان گاهی درگیری و حتی کتک‌کاری می‌شود که هرچه به شرق عالم نظر کنیم، سینمایی‌تر است. البته چین و کره شمالی و جمهوری‌های پیشین شوروی مؤدب و مستثنا هستند. در چین 70 سال است نمایندگان به تأیید جمعی برنامه‌ها و توضیحات دولت با رعایت انضباط کامل عادت کرده‌اند و می‌دانند که ترک عادت موجب مرض است. اکنون دارند این عادت را به هنگ‌کنگ هم که امپریالسیم جهان‌خوار آنها را بدعادت و فضول بار آورده بود، تسری می‌دهند. در کره شمالی علاوه بر امید نا‌ن بیم جان نیز مزید بر ادب است؛ اما بزن‌بزن اگر میان نماینگان عادی باشد، میان نمایندگان و دولت را جز در ایران خودمان به یاد ندارم. در زمان دولت موقت و نخست‌وزیری بازرگان که چند بار تا دست به یقه‌شدن نمایندگان تهییج‌شده با نخست‌وزیر و وزرا هم پیش رفت که با کنار‌رفتن دولت، «درمان» شد! در زمان احمدی‌نژاد کار به نشان‌دادن فیلم جلسه سعید مرتضوی و فاضل لاریجانی و تهدید دوجانبه دو رئیس قوه اصولگرا هم کشید و خوشبختانه ختم به خیر شد؛ اما این بار اهانت به وزیر خارجه رنگ شعاری و تهدید‌آمیزتری پیدا کرد. کسی نیست به این نمایندگان و دیگران بگوید اگر وزیری را نمی‌خواهید، ریش و قیچی که دست خودتان است، زورش را هم که دارید، ببُرید و راحت کنید. تهدید و دشنام لازم نیست.
ببینید نمایندگان تازه‌نفس اصولگرا و حامیان! این دولتِ کلیدی، دو بار از مردم رأی تعاملی و تعاقلی و تصالحی گرفت. برجام را هم مجلس هم‌رنگ خودتان در 20 دقیقه تأیید کرد. حالا پشیمان شده‌اید؟ باز هم دست خودتان است! برجام بد بود؟ پول‌ها آزاد نشد؟ معاملات راه نیفتاد؟
با دولتی هم طرف هستید که تدریجا تعامل را رها کرده و راه و رسم خودتان را در پیش گرفته و حامیانش هم مطیع و تسلیم‌اند و در انتخابات مجلس یازدهم، حتی روی مشارکت نداشتند و دست شما را باز گذاشتند، نگذاشتند؟
خب، چرا تندی می‌کنید؟ تصمیم بگیرید! برجام را نمی‌خواهید، شما که چندین سال است بدش را می‌گویید، چرا ردش نمی‌کنید؟ آمریکا بیرون رفت، شما هم بیرون بروید. NPT بد است؟ خارج شوید. وا مصیبتا ندارد. مگر دولت مسئول باشد و شما مختار، چه مانعی داشت که می‌خواهید بازی را به هم بزنید؟ قبول مسئولیت مستقیم، اگر کار اجرائی هم بلد باشید، چه لطفی دارد که دنبال آن هستید؟ دو روز دیگر هرچه نافرم دربیاید، یقه خودتان را می‌گیرند. دولت مسئول بی‌اختیار ابزار خوبی است. فقر و وام از بانک مرکزی و تورم هم که هست و مسئولیتش هم که با شما نیست. یک دولت هست و شما هم که مسئولیت ندارید. بگویید مسئول تویی، دیگر تندی چرا. به قول همشهری ما «مثل دوتا آدم عاقل، تو اون‌ور جوی من این‌ور جوی. فحش بده، فحش بسون. دیگه چرا بیل آورده‌ای و دعوا می‌کنی؟».