حضور رانت‌خواران جدید در بازار فولاد
دستور وزارت صمت برای خروج 60 هزار تن شمش فولاد از بورس کالا، از اقداماتی است که با بازتاب‌های منفی مواجه شده است و قطعا در بازار مسکن و خودرو و لوازم خانگی تأثیر خواهد داشت. سعید درخشانی، کارشناس اقتصادی در‌این‌باره می‌گوید دولت باید به‌جای تصمیمات دم‌دستی به حل بنیادین معضلات بپردازد. او معتقد است فروش فولاد خارج از بورس پای افراد تازه‌کاری را به این بازار باز می‌کند که می‌توانند به‌راحتی تبدیل به رانت‌خوار شوند و این بازار را دچار آشفتگی و گرانی کنند. در ادامه این گفت‌وگو را بخوانید:
خروج 60 هزار تن فولاد از بورس کالا چه عواقبی دارد؟
قبلا تجربه‌های مشابه نیز در این زمینه داشتیم و چنین رفتارهایی قطعا موجب فساد و رانت خواهد شد. باید روی محصولاتی که وارد بازار می‌شود، نظارت‌های قوی وجود داشته باشد. عرضه محصول در خارج از بورس، قطعا رقابت‌پذیری را به هم می‌زند و بازار را به هم خواهد ریخت و برای مثال آنان که در حوزه مسکن و ساختمان، باید فولاد را از بازار آزاد خریداری کنند، دچار مشکل خواهند شد و در نهایت قیمت مسکن را بالا خواهد برد. باید به این نکته نیز توجه داشت که این اقدامات خودسرانه، انگیزه سرمایه‌گذاری در بازار فولاد را پایین خواهد آورد. باید در این زمینه بحث صادرات را نیز در نظر داشت.
به نظر من بهترین کار این است که عواملی که باعث ایجاد چنین بحران‌هایی در بازار شده‌اند، به‌صورت بنیادین بررسی شوند؛ یکی از این موارد بحث عرضه است که باید تقویت شود و برای آن تسهیلاتی ارائه کرد. اگر به مشکلات بنیادین بپردازیم، بهتر از آن است که به دنبال راه‌حل‌های کوچکی باشیم که راحت به ذهن می‌رسند اما ممکن است عواقب سنگینی برای اقتصاد داشته باشد.
درباره صادرات تصور دولت این است که فولاد صادر و باعث شود که ارز به کشور برگردد، در صورتی که لزوما چنین اتفاقی رخ نمی‌دهد و خیلی‌ها ارز را برنگرداندند. فکر نمی‌کنید این تصمیم باعث رانت شود و مشکلات جدید برای بازار ایجاد کند؟
البته من با برخی از صادرکنندگان که صحبت کردم، می‌گفتند ما می‌خواهیم ارز را به کشور برگردانیم اما با توجه به تحریم‌ها، دولت راهکاری به ما ارائه نکرده است. وقتی دولت نمی‌تواند ارز وارد کشور کند، چطور صادرکننده می‌تواند این کار را انجام دهد. دولت باید راه‌هایی را ایجاد کند که صادرکننده‌های کشور بتوانند ارز را به کشور برگردانند؛ این‌گونه سوءاستفاده‌کنندگان از این موقعیت نیز شناسایی می‌شوند و مجبور خواهند بود ارز را به کشور برگردانند. به‌هرحال خیلی از آنها سال‌ها تولیدکننده و صادرکننده هستند و اعتبار خود را به خاطر مقداری ارز خراب نمی‌کنند اما قطعا فروش فولاد خارج از بورس پای افراد تازه‌کاری را به این بازار باز می‌کند که می‌توانند به‌راحتی تبدیل به رانت‌خوار شوند. گره کار را دولت باید باز کند و بانک مرکزی نیز باید کمک کند، نه اینکه با این روش‌ها قاعده بازی را به هم بزنند تا در نهایت بازار به دست عده‌ای رانت‌خوار بیفتد و اعتبار قدیمی‌ها زیر سؤال برود.
خروج این مقدار فولاد از بورس، چه معضلاتی برای مصرف‌کننده ایجاد خواهد کرد؟
قطعا معضلاتی خواهد داشت، هم‌اکنون در بحث خودرو این مشکل را داریم. در صنعت خودرو به‌جای اینکه کاری کنیم که قیمت کارخانه به قیمت بازار برسد و کارخانه بتواند به اندازه کافی عرضه داشته باشد، قیمت کارخانه را کم کردند و یک حاشیه امن و آزاد برای هزاران دلالی ایجاد کردند که هیچ‌وقت در این بازار حضور نداشتند و فقط برای خرید و فروش و سودکردن وارد بازار خودرو می‌شوند. باید روند را به گونه‌ای ساخت که سود فروش خودرو به جیب خودرو‌ساز برود تا بتواند دوباره محصول بهتری تولید کند. به نظر من خروج 60 هزار تن فولاد از بورس و فروش آزاد آن، غیر‌علمی برخوردکردن با مسائل اقتصادی به صنعت تولید ضرر خواهد زد و اگر تولید آسیب ببیند، مشکلات هر روز بدتر نیز خواهد شد، عرضه به مرور کم می‌شود و قیمت‌ها بالا خواهد رفت. دولت باید به‌گونه‌ای برنامه‌ریزی کند که عرضه هیچ‌گاه کم نشود و سودآوری برای تولیدکننده همچنان پابرجا بماند. زیان‌آوری برای تولیدکننده‌ها حتی اگر دولتی باشد، بعد از مدتی تعطیل خواهد شد و حتی از بانک نیز نمی‌تواند وام بگیرد که در نهایت دولت باید از جیب مردم خرج کند و همین باعث نارضایتی می‌شود.
چرا دولت درباره خروج فولاد از بورس کالا با تولیدکنندگان مشورت نمی‌کند؟
این انتقادی است که همه به دولت دارند و حتما باید با تولیدکننده و بخش خصوصی مشورت شود. این‌گونه تصمیمات بسیار حساس است و بی‌تدبیری در آن بازار بزرگی چون فولاد را به هم ریخته است. دولت متأسفانه برای مواجهه و حل مشکلات خود، دم‌دستی‌ترین راه‌حل را انتخاب می‌کند و انجام می‌دهد و لزوما فکر خاصی برای حل معضلات نمی‌کنند.
دستور وزارت صمت برای خروج 60 هزار تن شمش فولاد از بورس کالا، از اقداماتی است که با بازتاب‌های منفی مواجه شده است و قطعا در بازار مسکن و خودرو و لوازم خانگی تأثیر خواهد داشت. سعید درخشانی، کارشناس اقتصادی در‌این‌باره می‌گوید دولت باید به‌جای تصمیمات دم‌دستی به حل بنیادین معضلات بپردازد. او معتقد است فروش فولاد خارج از بورس پای افراد تازه‌کاری را به این بازار باز می‌کند که می‌توانند به‌راحتی تبدیل به رانت‌خوار شوند و این بازار را دچار آشفتگی و گرانی کنند. در ادامه این گفت‌وگو را بخوانید:
خروج 60 هزار تن فولاد از بورس کالا چه عواقبی دارد؟
قبلا تجربه‌های مشابه نیز در این زمینه داشتیم و چنین رفتارهایی قطعا موجب فساد و رانت خواهد شد. باید روی محصولاتی که وارد بازار می‌شود، نظارت‌های قوی وجود داشته باشد. عرضه محصول در خارج از بورس، قطعا رقابت‌پذیری را به هم می‌زند و بازار را به هم خواهد ریخت و برای مثال آنان که در حوزه مسکن و ساختمان، باید فولاد را از بازار آزاد خریداری کنند، دچار مشکل خواهند شد و در نهایت قیمت مسکن را بالا خواهد برد. باید به این نکته نیز توجه داشت که این اقدامات خودسرانه، انگیزه سرمایه‌گذاری در بازار فولاد را پایین خواهد آورد. باید در این زمینه بحث صادرات را نیز در نظر داشت.
به نظر من بهترین کار این است که عواملی که باعث ایجاد چنین بحران‌هایی در بازار شده‌اند، به‌صورت بنیادین بررسی شوند؛ یکی از این موارد بحث عرضه است که باید تقویت شود و برای آن تسهیلاتی ارائه کرد. اگر به مشکلات بنیادین بپردازیم، بهتر از آن است که به دنبال راه‌حل‌های کوچکی باشیم که راحت به ذهن می‌رسند اما ممکن است عواقب سنگینی برای اقتصاد داشته باشد.
درباره صادرات تصور دولت این است که فولاد صادر و باعث شود که ارز به کشور برگردد، در صورتی که لزوما چنین اتفاقی رخ نمی‌دهد و خیلی‌ها ارز را برنگرداندند. فکر نمی‌کنید این تصمیم باعث رانت شود و مشکلات جدید برای بازار ایجاد کند؟
البته من با برخی از صادرکنندگان که صحبت کردم، می‌گفتند ما می‌خواهیم ارز را به کشور برگردانیم اما با توجه به تحریم‌ها، دولت راهکاری به ما ارائه نکرده است. وقتی دولت نمی‌تواند ارز وارد کشور کند، چطور صادرکننده می‌تواند این کار را انجام دهد. دولت باید راه‌هایی را ایجاد کند که صادرکننده‌های کشور بتوانند ارز را به کشور برگردانند؛ این‌گونه سوءاستفاده‌کنندگان از این موقعیت نیز شناسایی می‌شوند و مجبور خواهند بود ارز را به کشور برگردانند. به‌هرحال خیلی از آنها سال‌ها تولیدکننده و صادرکننده هستند و اعتبار خود را به خاطر مقداری ارز خراب نمی‌کنند اما قطعا فروش فولاد خارج از بورس پای افراد تازه‌کاری را به این بازار باز می‌کند که می‌توانند به‌راحتی تبدیل به رانت‌خوار شوند. گره کار را دولت باید باز کند و بانک مرکزی نیز باید کمک کند، نه اینکه با این روش‌ها قاعده بازی را به هم بزنند تا در نهایت بازار به دست عده‌ای رانت‌خوار بیفتد و اعتبار قدیمی‌ها زیر سؤال برود.
خروج این مقدار فولاد از بورس، چه معضلاتی برای مصرف‌کننده ایجاد خواهد کرد؟
قطعا معضلاتی خواهد داشت، هم‌اکنون در بحث خودرو این مشکل را داریم. در صنعت خودرو به‌جای اینکه کاری کنیم که قیمت کارخانه به قیمت بازار برسد و کارخانه بتواند به اندازه کافی عرضه داشته باشد، قیمت کارخانه را کم کردند و یک حاشیه امن و آزاد برای هزاران دلالی ایجاد کردند که هیچ‌وقت در این بازار حضور نداشتند و فقط برای خرید و فروش و سودکردن وارد بازار خودرو می‌شوند. باید روند را به گونه‌ای ساخت که سود فروش خودرو به جیب خودرو‌ساز برود تا بتواند دوباره محصول بهتری تولید کند. به نظر من خروج 60 هزار تن فولاد از بورس و فروش آزاد آن، غیر‌علمی برخوردکردن با مسائل اقتصادی به صنعت تولید ضرر خواهد زد و اگر تولید آسیب ببیند، مشکلات هر روز بدتر نیز خواهد شد، عرضه به مرور کم می‌شود و قیمت‌ها بالا خواهد رفت. دولت باید به‌گونه‌ای برنامه‌ریزی کند که عرضه هیچ‌گاه کم نشود و سودآوری برای تولیدکننده همچنان پابرجا بماند. زیان‌آوری برای تولیدکننده‌ها حتی اگر دولتی باشد، بعد از مدتی تعطیل خواهد شد و حتی از بانک نیز نمی‌تواند وام بگیرد که در نهایت دولت باید از جیب مردم خرج کند و همین باعث نارضایتی می‌شود.
چرا دولت درباره خروج فولاد از بورس کالا با تولیدکنندگان مشورت نمی‌کند؟
این انتقادی است که همه به دولت دارند و حتما باید با تولیدکننده و بخش خصوصی مشورت شود. این‌گونه تصمیمات بسیار حساس است و بی‌تدبیری در آن بازار بزرگی چون فولاد را به هم ریخته است. دولت متأسفانه برای مواجهه و حل مشکلات خود، دم‌دستی‌ترین راه‌حل را انتخاب می‌کند و انجام می‌دهد و لزوما فکر خاصی برای حل معضلات نمی‌کنند.