يكشنبه؛ روز سرنوشت مکانیسم ماشه
ظريف: هيچ اتفاق جديدي رخ نمي‌دهد
زینب اسماعیلی: در میانه مخالفت‌ها با اقدام آمریكا درباره مكانیسم ماشه، موعد 20 سپتامبر فرامی‌رسد؛ فردا، یعنی یكشنبه، موعد 30 روزه از درخواست آمریكا به شورای امنیت برای بازگرداندن خودبه‌خود تحریم‌های ایران است.اگرچه رئیس‌جمهوری ایران پیش از همه، حتی نتیجه این كارزار را یك پیروزی تلقی كرده و به مردم ایران تبریك گفت، اما ناظران زیادی هنوز منتظرند كه روز یكشنبه نتیجه نظر شورای امنیت را بدانند. از همان ابتدای درخواست آمریكا، ایران، روسیه و تروئیكای اروپایی در اظهارنظرهای متعددی بر ناصحیح‌بودن این تقاضا تأكید كردند؛ ایالات‌متحده كه بیش از دوسال است از برجام خارج شده خود را به عنوان یك عضو قطع‌نامه 2231 پنداشته و با توجه به حقی كه به صورتی بسیار پیچیده و فرایندی در قطع‌نامه آمده خواستار بازگرداندن تحریم‌های ایران شده است؛ استدلال آنها این است كه ایران به تعهدات خود در برجام عمل نكرده پس باید تحریم‌ها بازگردد.
آنچه در شورای امنیت می‌گذرد
اگرچه مكانیسم ماشه كه از نامش پیداست، یك روند را توصیف می‌كند و در بندهای 11 و 12 قطع‌نامه 2231 آمده است، اما روندی پیچیده را با خود همراه دارد كه تنها به قرائت آمریكایی، اتومات تلقی می‌شود. پیش‌تر كوروش احمدی، دیپلمات، درباره روند طی‌شده این‌گونه در «شرق» نوشت «شنیده‌ها حاکی است که رئیس دوره‌ای شورای امنیت (سفیر اندونزی) بعد از دریافت نامه آمریکا تلفنی از دیگر اعضای شورا سؤال کرده که آیا اعلام آمریکا ذیل بند 11 نافذ است و می‌تواند در حکم چکانده‌شدن ماشه باشد. بند اول نامه مورخ 20 آگوست سه کشور اروپایی مؤید طرح این سؤال توسط رئیس شورا است. فرانسه، آلمان و انگلیس در این نامه ضمن اشاره به خروج رسمی و مؤثر آمریکا از برجام، تصریح کرده‌اند که «قویا معتقدند که اعلام (notification) انجام‌شده ذیل بند 11 نمی‌تواند واجد آثار حقوقی بوده و روند پیش‌بینی‌شده در این بند را شروع کرده باشد». در ادامه تأکید شده که «هر اقدام یا تصمیم یا خروجی» بر این مبنا «فاقد هر گونه اثر حقوقی» خواهد بود. سفیر اندونزی نیز که آن زمان، رئیس شورا بود، طی نامه‌ای در ظرفیت ملی مواضعی مشابه اتخاذ کرده است».با این اوصاف، آنچه در روند روز یكشنبه
ممكن است رخ دهد شاید سهل و شاید بسیار پیچیده باشد. ممكن است رئیس دوره‌ای شورای امنیت كه در این ماه، نیجر است از ارائه یک پیش‌نویس برای ادامه لغو قطع‌نامه‌های ضدایرانی خودداری كند و این می‌تواند اخلالی در روند كار آمریكا ایجاد كند كه البته احتمالا برای آن راهی پیدا می‌كند.
اما ممكن است اساسا جلسه یكشنبه طی یك روند آیینی و رویه‌ای نه محتوایی، توسط اعضای مخالف، با رد دستور كار مواجه شود و اساسا چنین جلسه‌ای تشكیل نشود. از آنجا كه قطع‌نامه پیشین پیشنهادی آمریكا، 13رأی مخالف داشت و تنها جمهوری دومینكین، آمریكا را همراهی كرد، به نظر می‌رسد همان شكل تكرار شود و تقاضای آمریكا در مرحله رویه‌ای رد شود. در صورت رد دستور کار، جلسه بلافاصله خاتمه می‌یابد.با همه اینها برخی گزارش‌ها حاكی از این است كه ایالات متحده در صورت شكست در این مرحله، تحریم سرسختانه‌ای علیه كشورهایی كه به ایران سلاح بفروشند، اعمال می‌كند.
دفاع مجدد روسیه
سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه كه یكی از سه وزیر باقی‌مانده از دوران مذاكرات هسته‌ای بر سمت خود است، در گفت‌وگو با اسپوتنیک بار دیگر از برجام حمایت كرده و گفته است: «ما همراه با کشورهای اروپایی و جمهوری چین از برجام (توافق هسته‌ای) برای حل‌وفصل مشکل برنامه هسته‌ای ایران دفاع می‌کنیم. این توافق در سال ۲۰۱۵ به تأیید شورای امنیت سازمان ملل رسیده است که آمریکا به عنوان بخشی از سیاستش برای بد جلوه‌دادن ایران، به سهم خود آن را تخریب می‌کند». طبق گفته لاوروف، شورای امنیت با ۱۳ عضو از ۱۵ عضوش که سرسختانه از تلاش‌های آمریکا برای کارشکنی در توافق هسته‌ای ایران انتقاد می‌کنند، درباره برجام به بحث و مذاکره می‌پردازد.
ساده نیست، تعمدا پیچیده است
محمدجواد ظریف، وزیر خارجه ایران كه در این كارزار شبانه‌روز در تلاش است، پنچشنبه‌شب در توییتی خطاب به همتای آمریکایی خود نوشت: «پمپئو! باز هم اشتباه می‌کنی. هیچ اتفاق جدیدی در ۲۰ سپتامبر رخ نمی‌دهد. کافی است قطع‌نامه ۲۲۳۱ را بخوانی. حتی بولتون که رئیست را قانع کرده بود تا به تو دستور دهد «به مشارکت آمریکا در برجام خاتمه دهی» این قطع‌نامه را خوانده بود. به تعبیر بولتون: فرایند «ساده»، خودکار یا سریع نیست. بلکه به‌صورت تعمدی، «پیچیده و طولانی‌مدت» طراحی شده است. آمریکا یک عضو برجام نیست».به گزارش خبرگزاری اسپوتنیک، وزارت خزانه‌داری آمریکا روز پنجشنبه اعلام کرد 45 فرد ایرانی و سه سازمان را به بهانه و ادعای مرتبط‌بودن با وزارت اطلاعات به لیست تحریم‌هایش علیه ایران افزوده است.
توافق تأثیرگذار با آژانس
درحالی‌كه ماه‌های گذشته ایران از سوی آژانس تحت فشار برای بازدید از دو مركز بود و گزارش منفی این نهاد می‌توانست تأثیر منفی بر روند پیش‌رو در شورای امنیت بگذارد، رؤسای سازمان انرژی اتمی ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی مذاكراتی در تهران انجام دادند و به توافقی درباره بازدید از این مراكز دست یافتند. این توافق مورد استقبال آژانس و به ویژه تروئیكای اروپایی شده است. ایران یك سال بعد از خروج آمریكا از برجام و در واكنش به انجام‌نشدن تعهدات ازسوی اروپایی‌ها، تعهدات هسته‌ای خود مندرج در برجام را گام‌به‌گام كاهش داد و از دی‌ماه گذشته تمام تعهدات هسته‌ای مندرج در برجام را كنار گذاشته است. طبق توافق وین، ایران در مقابل تعهدات هسته‌ای و كاهش ذخایر اورانیوم و بازید از سایت‌های هسته‌ای طبق پادمان، باید از مزایای لغو تحریم‌های هسته‌ای و تحریم‌های سازمان ملل و اتحادیه اروپا بهره‌مند می‌شد. اما خروج آمریكا از برجام، تمام معادلات را برهم زد و ایران را به واكنش واداشت. در ماه پیش‌رو، یكی از میوه‌های اصلی برجام به بار می‌نشیند و آن هم لغو تحریم تسلیحاتی ایران است.
زینب اسماعیلی: در میانه مخالفت‌ها با اقدام آمریكا درباره مكانیسم ماشه، موعد 20 سپتامبر فرامی‌رسد؛ فردا، یعنی یكشنبه، موعد 30 روزه از درخواست آمریكا به شورای امنیت برای بازگرداندن خودبه‌خود تحریم‌های ایران است.اگرچه رئیس‌جمهوری ایران پیش از همه، حتی نتیجه این كارزار را یك پیروزی تلقی كرده و به مردم ایران تبریك گفت، اما ناظران زیادی هنوز منتظرند كه روز یكشنبه نتیجه نظر شورای امنیت را بدانند. از همان ابتدای درخواست آمریكا، ایران، روسیه و تروئیكای اروپایی در اظهارنظرهای متعددی بر ناصحیح‌بودن این تقاضا تأكید كردند؛ ایالات‌متحده كه بیش از دوسال است از برجام خارج شده خود را به عنوان یك عضو قطع‌نامه 2231 پنداشته و با توجه به حقی كه به صورتی بسیار پیچیده و فرایندی در قطع‌نامه آمده خواستار بازگرداندن تحریم‌های ایران شده است؛ استدلال آنها این است كه ایران به تعهدات خود در برجام عمل نكرده پس باید تحریم‌ها بازگردد.
آنچه در شورای امنیت می‌گذرد
اگرچه مكانیسم ماشه كه از نامش پیداست، یك روند را توصیف می‌كند و در بندهای 11 و 12 قطع‌نامه 2231 آمده است، اما روندی پیچیده را با خود همراه دارد كه تنها به قرائت آمریكایی، اتومات تلقی می‌شود. پیش‌تر كوروش احمدی، دیپلمات، درباره روند طی‌شده این‌گونه در «شرق» نوشت «شنیده‌ها حاکی است که رئیس دوره‌ای شورای امنیت (سفیر اندونزی) بعد از دریافت نامه آمریکا تلفنی از دیگر اعضای شورا سؤال کرده که آیا اعلام آمریکا ذیل بند 11 نافذ است و می‌تواند در حکم چکانده‌شدن ماشه باشد. بند اول نامه مورخ 20 آگوست سه کشور اروپایی مؤید طرح این سؤال توسط رئیس شورا است. فرانسه، آلمان و انگلیس در این نامه ضمن اشاره به خروج رسمی و مؤثر آمریکا از برجام، تصریح کرده‌اند که «قویا معتقدند که اعلام (notification) انجام‌شده ذیل بند 11 نمی‌تواند واجد آثار حقوقی بوده و روند پیش‌بینی‌شده در این بند را شروع کرده باشد». در ادامه تأکید شده که «هر اقدام یا تصمیم یا خروجی» بر این مبنا «فاقد هر گونه اثر حقوقی» خواهد بود. سفیر اندونزی نیز که آن زمان، رئیس شورا بود، طی نامه‌ای در ظرفیت ملی مواضعی مشابه اتخاذ کرده است».با این اوصاف، آنچه در روند روز یكشنبه
ممكن است رخ دهد شاید سهل و شاید بسیار پیچیده باشد. ممكن است رئیس دوره‌ای شورای امنیت كه در این ماه، نیجر است از ارائه یک پیش‌نویس برای ادامه لغو قطع‌نامه‌های ضدایرانی خودداری كند و این می‌تواند اخلالی در روند كار آمریكا ایجاد كند كه البته احتمالا برای آن راهی پیدا می‌كند.
اما ممكن است اساسا جلسه یكشنبه طی یك روند آیینی و رویه‌ای نه محتوایی، توسط اعضای مخالف، با رد دستور كار مواجه شود و اساسا چنین جلسه‌ای تشكیل نشود. از آنجا كه قطع‌نامه پیشین پیشنهادی آمریكا، 13رأی مخالف داشت و تنها جمهوری دومینكین، آمریكا را همراهی كرد، به نظر می‌رسد همان شكل تكرار شود و تقاضای آمریكا در مرحله رویه‌ای رد شود. در صورت رد دستور کار، جلسه بلافاصله خاتمه می‌یابد.با همه اینها برخی گزارش‌ها حاكی از این است كه ایالات متحده در صورت شكست در این مرحله، تحریم سرسختانه‌ای علیه كشورهایی كه به ایران سلاح بفروشند، اعمال می‌كند.
دفاع مجدد روسیه
سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه كه یكی از سه وزیر باقی‌مانده از دوران مذاكرات هسته‌ای بر سمت خود است، در گفت‌وگو با اسپوتنیک بار دیگر از برجام حمایت كرده و گفته است: «ما همراه با کشورهای اروپایی و جمهوری چین از برجام (توافق هسته‌ای) برای حل‌وفصل مشکل برنامه هسته‌ای ایران دفاع می‌کنیم. این توافق در سال ۲۰۱۵ به تأیید شورای امنیت سازمان ملل رسیده است که آمریکا به عنوان بخشی از سیاستش برای بد جلوه‌دادن ایران، به سهم خود آن را تخریب می‌کند». طبق گفته لاوروف، شورای امنیت با ۱۳ عضو از ۱۵ عضوش که سرسختانه از تلاش‌های آمریکا برای کارشکنی در توافق هسته‌ای ایران انتقاد می‌کنند، درباره برجام به بحث و مذاکره می‌پردازد.
ساده نیست، تعمدا پیچیده است
محمدجواد ظریف، وزیر خارجه ایران كه در این كارزار شبانه‌روز در تلاش است، پنچشنبه‌شب در توییتی خطاب به همتای آمریکایی خود نوشت: «پمپئو! باز هم اشتباه می‌کنی. هیچ اتفاق جدیدی در ۲۰ سپتامبر رخ نمی‌دهد. کافی است قطع‌نامه ۲۲۳۱ را بخوانی. حتی بولتون که رئیست را قانع کرده بود تا به تو دستور دهد «به مشارکت آمریکا در برجام خاتمه دهی» این قطع‌نامه را خوانده بود. به تعبیر بولتون: فرایند «ساده»، خودکار یا سریع نیست. بلکه به‌صورت تعمدی، «پیچیده و طولانی‌مدت» طراحی شده است. آمریکا یک عضو برجام نیست».به گزارش خبرگزاری اسپوتنیک، وزارت خزانه‌داری آمریکا روز پنجشنبه اعلام کرد 45 فرد ایرانی و سه سازمان را به بهانه و ادعای مرتبط‌بودن با وزارت اطلاعات به لیست تحریم‌هایش علیه ایران افزوده است.
توافق تأثیرگذار با آژانس
درحالی‌كه ماه‌های گذشته ایران از سوی آژانس تحت فشار برای بازدید از دو مركز بود و گزارش منفی این نهاد می‌توانست تأثیر منفی بر روند پیش‌رو در شورای امنیت بگذارد، رؤسای سازمان انرژی اتمی ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی مذاكراتی در تهران انجام دادند و به توافقی درباره بازدید از این مراكز دست یافتند. این توافق مورد استقبال آژانس و به ویژه تروئیكای اروپایی شده است. ایران یك سال بعد از خروج آمریكا از برجام و در واكنش به انجام‌نشدن تعهدات ازسوی اروپایی‌ها، تعهدات هسته‌ای خود مندرج در برجام را گام‌به‌گام كاهش داد و از دی‌ماه گذشته تمام تعهدات هسته‌ای مندرج در برجام را كنار گذاشته است. طبق توافق وین، ایران در مقابل تعهدات هسته‌ای و كاهش ذخایر اورانیوم و بازید از سایت‌های هسته‌ای طبق پادمان، باید از مزایای لغو تحریم‌های هسته‌ای و تحریم‌های سازمان ملل و اتحادیه اروپا بهره‌مند می‌شد. اما خروج آمریكا از برجام، تمام معادلات را برهم زد و ایران را به واكنش واداشت. در ماه پیش‌رو، یكی از میوه‌های اصلی برجام به بار می‌نشیند و آن هم لغو تحریم تسلیحاتی ایران است.