|

«مارک اوته»، نماینده سابق اتحادیه اروپا در ‌ خاورمیانه، به «شرق» گفت:

پيروزي ترامپ مسیر اروپا ‌ در خاورميانه را تغییر مي‌‌دهد

مریم جعفری: مرگ «روث بیدر گینزبرگ»، قاضی لیبرال دیوان عالی آمریکا، در روز جمعه به پیچیدگی‌های انتخاباتی در ایالات متحده افزوده است. همچنین با نزدیك‌شدن به زمان برگزاری انتخابات سوم ماه نوامبر، پیش‌بینی‌ها نیز رنگ‌وبویی دیگر به خود گرفته است و كمتر كسی با قاطعیت درباره نتیجه این انتخابات سخن می‌گوید. «دونالد ترامپ» كه برای حفظ كرسی خود در كاخ ‌سفید مبارزه می‌كند، هم در داخل كشورش و هم در عرصه بین‌المللی با چالش‌های فراوانی روبه‌رو است. از منظر سیاست ‌خارجی، ترامپ در وضعیت بغرنجی به‌سر می‌برد كه نتیجه سیاست‌های یك‌جانبه‌گرایی او به‌ویژه در تقابل با اروپا بوده است. هم‌پیمانان سنتی آمریكا دیگر اعتقادی به نقش رهبری این كشور در جهان ندارند. علاوه‌ بر این، پس از بحران کرونا، انتظار اروپا از آمریکا، به‌دست‌گرفتن رهبری جهانی بود که متأسفانه این هم‌پیمان اصلی اروپا با رویکردی یک‌جانبه مانع تحقق رایزنی‌های دیپلماتیک برای کاهش اثرات بحران کرونا شد و پیوسته در حال دامن‌زدن به شکاف‌هایی است که چین از آنها بهره‌برداری می‌کند. از همین‌رو، رهبران اروپایی امیدوارند با پیروزی «جو بایدن» دموكرات، او بتوانند بار دیگر نظم جهانی از‌دست‌رفته را بازیابی كند؛ هرچند به باور اكثر تحلیلگران بین‌المللی، بایدن حتی در صورت پیروزی نیز نمی‌تواند شرایط را به پیش از دوران ریاست‌جمهوری ترامپ بازگرداند و راه دشواری پیش‌رو دارد. آنها بر این باورند كه اگر بایدن در انتخابات آمریکا پیروز شود، در روابط بین کشورهای حوزه اقیانوس اطلس پیشرفت‌هایی حاصل می‌شود؛ اما اتحادیه اروپا نباید انتظار تغییرات اساسی در روابط تجاری آمریکا، چین، سیاست‌های ناتو و خاورمیانه داشته باشد. برای بررسی شرایط كنونی و آینده جهان، با «مارک اوته»، دیپلمات بلژیکی که پیش از این نماینده ویژه اتحادیه اروپا در روند صلح خاورمیانه بوده است، گفت‌وگو كرده‌ایم. مارک اوته كه زمانی مدیر خاورمیانه و مشاور ویژه وزیر خارجه بلژیك نیز بوده، اكنون به‌عنوان مدیرکل انستیتوی «اگمونت» در حال فعالیت است.

‌شما همواره بر این نكته تأكید كرده‌اید كه انتخابات در ایالات ‌متحده قابل پیش‌بینی نیست. با توجه به پیشتازی جو بایدن در نظرسنجی‌ها و چرخش اقبال عمومی به سمت دموكرات‌ها، هنوز هم این انتخابات را غیرقابل پیش‌بینی می‌دانید؟
نمی‌دانم که ترامپ مجددا انتخاب خواهد شد یا خیر. هنوز مشخص نیست که سیاست ایالات‌متحده به چه سمتی تغییر خواهد كرد. پیش‌بینی نتایج هر انتخاباتی دشوار است؛ اما در ایالات‌متحده سیستم آرای الكترال بر ابهامات افزده است. در انتخابات گذشته نیز «هیلاری كلینتون» اكثریت آرای عمومی را به‌ دست آورد، ولی در نهایت انتخابات را به دونالد ترامپ باخت؛ اما در انتخابات سال جاری، علاوه بر تمامی این ابهامات، تأثیر اپیدمی كووید‌19 و اختلاف‌های شدید در جامعه آمریكا را نمی‌توان نادیده گرفت. این حوادث بیش از گذشته این انتخابات را پیچیده كرده است. اما بدون شك آمریكایی‌های بسیاری به سمت جو بایدن چرخیده‌اند. حزب دموكرات علاوه‌بر در‌اختیار‌داشتن برخی از حوزه‌های انتخاباتی به‌صورت سنتی، به دلایلی توانست اقبال عمومی را به‌سوی خود جذب كند. یكی از مهم‌ترین عوامل، احتمالا مدیریت نادرست ترامپ در اوج همه‌گیری بحران كرونا و تأثیر آن بر اقتصاد این كشور بود. در كنار این عامل می‌توان به روایت‌های تفرقه‌انگیز و تحقیرآمیز رئیس‌جمهوری آمریكا نسبت‌به نهادهای سنتی ایالات ‌متحده مانند ارتش نیز اشاره كرد. جنبش «جان سیاه‌پوستان مهم است» نیز قطعا بر نتیجه این انتخابات تأثیر می‌گذارد.
‌ این حوادث می‌تواند به نفع جو بایدن تمام شود؟
آرای خاموش، آن‌طور كه ترامپ و بایدن درصدد جذب آن هستند، عمل نمی‌كنند. افرادی كه تاكنون به نتیجه‌ نرسیده‌اند كه در سوم نوامبر پای صندوق‌های رأی بروند یا نروند، با مناظره‌ها و حوادث این‌چنینی تصمیم نخواهند گرفت. بسیاری از آنان در دقیقه 90 انتخاب می‌كنند.
‌ به باور شما به‌عنوان یكی از مقامات عالی‌رتبه در اتحادیه اروپا، این اتحادیه منتظر ریاست‌جمهوری بایدن است؟
اروپا همواره آماده همكاری با دولتی است كه می‌‌خواهد روابط قابل اعتماد ترنس-آتلانتیک را بازیابی كند.
‌ اما با پیروزی مجدد ترامپ، بار دیگر خطر رشد احزاب راست‌گرا در اروپا افزایش می‌یابد؛ این برای اروپا خطرناك نیست؟
بله متأسفانه نه‌تنها گروه‌های راست‌گرا دوباره اوج خواهند گرفت، بلكه جغرافیای سیاسی اروپا نیز به خطر می‌افتد.
‌ پس اروپا خواهان ریاست‌جمهوری بایدن برای ترمیم شكافی است كه در چهار سال گذشته و در دوران ریاست‌جمهوری ترامپ بسیار عمیق شده است؟
بله معتقدم با ریاست‌جمهوری بایدن، این شكاف و اختلاف‌ها ترمیم خواهد شد.
‌ اما اگر ترامپ پیروز شود، چه آینده‌ای در انتظار این رابطه، به‌ویژه در سیاست‌های مربوط به خاورمیانه، خواهد بود؟
رهبران اتحادیه اروپا در چنین شرایطی ناگریز به تغییر سیاست‌های خود هستند. آنها در حال حاضر از هم جدا هستند و به روش‌های جداگانه‌ای عمل می‌كنند؛ اما با ریاست‌جمهوری مجدد ترامپ، تحت فشار قرار می‌گیرند و باید تغییر روش بدهند.
‌ تغییر در عملكرد اروپا می‌تواند بر اقدامات ترامپ در خاورمیانه تأثیر بگذارد؟
ایالات‌ متحده به‌طور فزاینده‌ای بر چین به‌عنوان اصلی‌ترین رقیب استراتژیك خود متمركز شده است؛‌ بنابراین نقش آنان در منطقه متأثر از این استراتژی است؛ هرچند این استراتژی هم تحت تأثیر سیاست‌های دولت باراك اوباماست. ایالات‌ متحده همچنان در خاورمیانه منافع مهمی دارد و تغییری در شرایطی كه در چهار سال گذشته شاهد آن بودیم، مشاهده نخواهد شد.
‌ با این تفسیر، توافق اخیر اسرائیل با امارات و بحرین نیز شرایط خاورمیانه را دستخوش تغییر نمی‌كند.
این توافق نشان می‌دهد تغییراتی در اولویت‌های استراتژیك بازیگران منطقه‌ای در حال روی‌دادن است؛ اما توافق اخیر بیشتر مانوری انتخاباتی از سوی ترامپ است.
‌ آیا بایدن این تغییرات را در صورت ورود به كاخ ‌سفید می‌پذیرد و دیپلماسی كنونی را ادامه می‌دهد؟
بدون شك. بایدن با روشی متفاوت اما در همین مسیر گام برخواهد برداشت. او باید تكه‌های باقی‌مانده از میراث سلف خود را نیز بردارد.
‌ برخی بر این باورند كه توافق 25‌ساله ایران با چین باعث شده ترامپ زمینه توافق با اسرائیل را فراهم كند؛ این فرضیه تا چه اندازه محتمل است؟
هنوز نمی‌توان درباره توافق تهران و پكن سخن گفت. این توافق فقط در حد یك ایده باقی مانده است.
‌ شكست‌های اخیر سیاست‌های ترامپ در برابر تهران می‌تواند شانس او را برای پیروزی در انتخابات كاهش دهد؟
ترامپ همان‌طور كه مشخص است، موفق به اجرای مكانیسم ماشه نشد؛ اما این موضوع تأثیر مهمی بر نتیجه انتخابات این كشور ندارد. اعضای شورای امنیت سازمان ملل متحد نیز به‌‌جز ایالات ‌متحده، خواهان دوام برجام هستند. بنابراین سرنوشت نهایی توافق تهران به نتیجه انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا بستگی خواهد داشت. اگر بایدن برنده شود، این احتمال وجود دارد که سازشی کارآمد برای بازگرداندن ایالات‌متحده به برجام ایجاد شود.
‌ اما اگر ترامپ مجدد پیروز شود، احتمال وقوع مذاكره بین واشنگتن و تهران وجود دارد؟
ترامپ همواره گفته كه خواهان گشودن باب مذاكره با تهران است. البته پاسخ به این پرسش به تحولات سیاسی داخلی ایران نیز بستگی دارد؛ هرچند بدون شك سیاست فشار حداكثری ادامه خواهد یافت.
‌ یكی از مشاوران بایدن می‌گوید اگر او به كاخ‌ سفید راه یابد، تمامی تحریم‌های آمریكا علیه تهران به‌سرعت لغو می‌شوند؛ آیا بایدن می‌تواند چنین وعده‌ای را عملی كند؟
بدون شك در چنین شرایطی تلاش‌هایی برای كاهش تنش‌ها رخ می‌دهد، شاید با كمك و میانجیگری اروپا؛ اما برای تحقق پیشرفتی چشمگیر، راهی طولانی در پیش خواهد بود. یك بار دیگر نیز تأكید می‌كنم كه این موضوع به تحولات در ایران و تحركات تهران در منطقه بستگی دارد.

مریم جعفری: مرگ «روث بیدر گینزبرگ»، قاضی لیبرال دیوان عالی آمریکا، در روز جمعه به پیچیدگی‌های انتخاباتی در ایالات متحده افزوده است. همچنین با نزدیك‌شدن به زمان برگزاری انتخابات سوم ماه نوامبر، پیش‌بینی‌ها نیز رنگ‌وبویی دیگر به خود گرفته است و كمتر كسی با قاطعیت درباره نتیجه این انتخابات سخن می‌گوید. «دونالد ترامپ» كه برای حفظ كرسی خود در كاخ ‌سفید مبارزه می‌كند، هم در داخل كشورش و هم در عرصه بین‌المللی با چالش‌های فراوانی روبه‌رو است. از منظر سیاست ‌خارجی، ترامپ در وضعیت بغرنجی به‌سر می‌برد كه نتیجه سیاست‌های یك‌جانبه‌گرایی او به‌ویژه در تقابل با اروپا بوده است. هم‌پیمانان سنتی آمریكا دیگر اعتقادی به نقش رهبری این كشور در جهان ندارند. علاوه‌ بر این، پس از بحران کرونا، انتظار اروپا از آمریکا، به‌دست‌گرفتن رهبری جهانی بود که متأسفانه این هم‌پیمان اصلی اروپا با رویکردی یک‌جانبه مانع تحقق رایزنی‌های دیپلماتیک برای کاهش اثرات بحران کرونا شد و پیوسته در حال دامن‌زدن به شکاف‌هایی است که چین از آنها بهره‌برداری می‌کند. از همین‌رو، رهبران اروپایی امیدوارند با پیروزی «جو بایدن» دموكرات، او بتوانند بار دیگر نظم جهانی از‌دست‌رفته را بازیابی كند؛ هرچند به باور اكثر تحلیلگران بین‌المللی، بایدن حتی در صورت پیروزی نیز نمی‌تواند شرایط را به پیش از دوران ریاست‌جمهوری ترامپ بازگرداند و راه دشواری پیش‌رو دارد. آنها بر این باورند كه اگر بایدن در انتخابات آمریکا پیروز شود، در روابط بین کشورهای حوزه اقیانوس اطلس پیشرفت‌هایی حاصل می‌شود؛ اما اتحادیه اروپا نباید انتظار تغییرات اساسی در روابط تجاری آمریکا، چین، سیاست‌های ناتو و خاورمیانه داشته باشد. برای بررسی شرایط كنونی و آینده جهان، با «مارک اوته»، دیپلمات بلژیکی که پیش از این نماینده ویژه اتحادیه اروپا در روند صلح خاورمیانه بوده است، گفت‌وگو كرده‌ایم. مارک اوته كه زمانی مدیر خاورمیانه و مشاور ویژه وزیر خارجه بلژیك نیز بوده، اكنون به‌عنوان مدیرکل انستیتوی «اگمونت» در حال فعالیت است.

‌شما همواره بر این نكته تأكید كرده‌اید كه انتخابات در ایالات ‌متحده قابل پیش‌بینی نیست. با توجه به پیشتازی جو بایدن در نظرسنجی‌ها و چرخش اقبال عمومی به سمت دموكرات‌ها، هنوز هم این انتخابات را غیرقابل پیش‌بینی می‌دانید؟
نمی‌دانم که ترامپ مجددا انتخاب خواهد شد یا خیر. هنوز مشخص نیست که سیاست ایالات‌متحده به چه سمتی تغییر خواهد كرد. پیش‌بینی نتایج هر انتخاباتی دشوار است؛ اما در ایالات‌متحده سیستم آرای الكترال بر ابهامات افزده است. در انتخابات گذشته نیز «هیلاری كلینتون» اكثریت آرای عمومی را به‌ دست آورد، ولی در نهایت انتخابات را به دونالد ترامپ باخت؛ اما در انتخابات سال جاری، علاوه بر تمامی این ابهامات، تأثیر اپیدمی كووید‌19 و اختلاف‌های شدید در جامعه آمریكا را نمی‌توان نادیده گرفت. این حوادث بیش از گذشته این انتخابات را پیچیده كرده است. اما بدون شك آمریكایی‌های بسیاری به سمت جو بایدن چرخیده‌اند. حزب دموكرات علاوه‌بر در‌اختیار‌داشتن برخی از حوزه‌های انتخاباتی به‌صورت سنتی، به دلایلی توانست اقبال عمومی را به‌سوی خود جذب كند. یكی از مهم‌ترین عوامل، احتمالا مدیریت نادرست ترامپ در اوج همه‌گیری بحران كرونا و تأثیر آن بر اقتصاد این كشور بود. در كنار این عامل می‌توان به روایت‌های تفرقه‌انگیز و تحقیرآمیز رئیس‌جمهوری آمریكا نسبت‌به نهادهای سنتی ایالات ‌متحده مانند ارتش نیز اشاره كرد. جنبش «جان سیاه‌پوستان مهم است» نیز قطعا بر نتیجه این انتخابات تأثیر می‌گذارد.
‌ این حوادث می‌تواند به نفع جو بایدن تمام شود؟
آرای خاموش، آن‌طور كه ترامپ و بایدن درصدد جذب آن هستند، عمل نمی‌كنند. افرادی كه تاكنون به نتیجه‌ نرسیده‌اند كه در سوم نوامبر پای صندوق‌های رأی بروند یا نروند، با مناظره‌ها و حوادث این‌چنینی تصمیم نخواهند گرفت. بسیاری از آنان در دقیقه 90 انتخاب می‌كنند.
‌ به باور شما به‌عنوان یكی از مقامات عالی‌رتبه در اتحادیه اروپا، این اتحادیه منتظر ریاست‌جمهوری بایدن است؟
اروپا همواره آماده همكاری با دولتی است كه می‌‌خواهد روابط قابل اعتماد ترنس-آتلانتیک را بازیابی كند.
‌ اما با پیروزی مجدد ترامپ، بار دیگر خطر رشد احزاب راست‌گرا در اروپا افزایش می‌یابد؛ این برای اروپا خطرناك نیست؟
بله متأسفانه نه‌تنها گروه‌های راست‌گرا دوباره اوج خواهند گرفت، بلكه جغرافیای سیاسی اروپا نیز به خطر می‌افتد.
‌ پس اروپا خواهان ریاست‌جمهوری بایدن برای ترمیم شكافی است كه در چهار سال گذشته و در دوران ریاست‌جمهوری ترامپ بسیار عمیق شده است؟
بله معتقدم با ریاست‌جمهوری بایدن، این شكاف و اختلاف‌ها ترمیم خواهد شد.
‌ اما اگر ترامپ پیروز شود، چه آینده‌ای در انتظار این رابطه، به‌ویژه در سیاست‌های مربوط به خاورمیانه، خواهد بود؟
رهبران اتحادیه اروپا در چنین شرایطی ناگریز به تغییر سیاست‌های خود هستند. آنها در حال حاضر از هم جدا هستند و به روش‌های جداگانه‌ای عمل می‌كنند؛ اما با ریاست‌جمهوری مجدد ترامپ، تحت فشار قرار می‌گیرند و باید تغییر روش بدهند.
‌ تغییر در عملكرد اروپا می‌تواند بر اقدامات ترامپ در خاورمیانه تأثیر بگذارد؟
ایالات‌ متحده به‌طور فزاینده‌ای بر چین به‌عنوان اصلی‌ترین رقیب استراتژیك خود متمركز شده است؛‌ بنابراین نقش آنان در منطقه متأثر از این استراتژی است؛ هرچند این استراتژی هم تحت تأثیر سیاست‌های دولت باراك اوباماست. ایالات‌ متحده همچنان در خاورمیانه منافع مهمی دارد و تغییری در شرایطی كه در چهار سال گذشته شاهد آن بودیم، مشاهده نخواهد شد.
‌ با این تفسیر، توافق اخیر اسرائیل با امارات و بحرین نیز شرایط خاورمیانه را دستخوش تغییر نمی‌كند.
این توافق نشان می‌دهد تغییراتی در اولویت‌های استراتژیك بازیگران منطقه‌ای در حال روی‌دادن است؛ اما توافق اخیر بیشتر مانوری انتخاباتی از سوی ترامپ است.
‌ آیا بایدن این تغییرات را در صورت ورود به كاخ ‌سفید می‌پذیرد و دیپلماسی كنونی را ادامه می‌دهد؟
بدون شك. بایدن با روشی متفاوت اما در همین مسیر گام برخواهد برداشت. او باید تكه‌های باقی‌مانده از میراث سلف خود را نیز بردارد.
‌ برخی بر این باورند كه توافق 25‌ساله ایران با چین باعث شده ترامپ زمینه توافق با اسرائیل را فراهم كند؛ این فرضیه تا چه اندازه محتمل است؟
هنوز نمی‌توان درباره توافق تهران و پكن سخن گفت. این توافق فقط در حد یك ایده باقی مانده است.
‌ شكست‌های اخیر سیاست‌های ترامپ در برابر تهران می‌تواند شانس او را برای پیروزی در انتخابات كاهش دهد؟
ترامپ همان‌طور كه مشخص است، موفق به اجرای مكانیسم ماشه نشد؛ اما این موضوع تأثیر مهمی بر نتیجه انتخابات این كشور ندارد. اعضای شورای امنیت سازمان ملل متحد نیز به‌‌جز ایالات ‌متحده، خواهان دوام برجام هستند. بنابراین سرنوشت نهایی توافق تهران به نتیجه انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا بستگی خواهد داشت. اگر بایدن برنده شود، این احتمال وجود دارد که سازشی کارآمد برای بازگرداندن ایالات‌متحده به برجام ایجاد شود.
‌ اما اگر ترامپ مجدد پیروز شود، احتمال وقوع مذاكره بین واشنگتن و تهران وجود دارد؟
ترامپ همواره گفته كه خواهان گشودن باب مذاكره با تهران است. البته پاسخ به این پرسش به تحولات سیاسی داخلی ایران نیز بستگی دارد؛ هرچند بدون شك سیاست فشار حداكثری ادامه خواهد یافت.
‌ یكی از مشاوران بایدن می‌گوید اگر او به كاخ‌ سفید راه یابد، تمامی تحریم‌های آمریكا علیه تهران به‌سرعت لغو می‌شوند؛ آیا بایدن می‌تواند چنین وعده‌ای را عملی كند؟
بدون شك در چنین شرایطی تلاش‌هایی برای كاهش تنش‌ها رخ می‌دهد، شاید با كمك و میانجیگری اروپا؛ اما برای تحقق پیشرفتی چشمگیر، راهی طولانی در پیش خواهد بود. یك بار دیگر نیز تأكید می‌كنم كه این موضوع به تحولات در ایران و تحركات تهران در منطقه بستگی دارد.

 

اخبار مرتبط سایر رسانه ها