حمله موشکی به جمهوری آذربایجان و کشتهشدن ۱۳ غیرنظامی
آتشبس در محاق
از زمان اعلام آتشبس بشردوستانه میان آذربایجان و ارمنستان روشن بود که این آتشبس، بدون شک شکننده و متزلزل است؛ زیرا اعلام آن تنها ۱۰ ساعت پس از آغاز مذاکره میان وزرای خارجه آذربایجان، ارمنستان و روسیه در مسکو صورت گرفت. علاوهبرآن، رایزنیهای مسکو در واقع، نخستین تلاش دیپلماتیک خارجی برای پایاندادن به درگیریهای قرهباغ بود که در ۲۷ ماه سپتامبر گذشته آغاز شد؛ بهویژه اینکه «زهراب مناتسکانیان»، وزیر خارجه ارمنستان، مذاکرات را دشوار توصیف کرده بود. اكنون و با گذشت یك هفته از توافق دو كشور اصلی درگیر خبر میرسد كه بار دیگر شهر «گنجه» دومین شهر بزرگ آذربایجان مورد اصابت موشكهای ارمنی قرار گرفته است. مقامهای دولت آذربایجان میگویند که در جریان حمله موشکی ارمنستان به شهر گنجه ۱۳ نفر کشته و ۴۰ نفر مجروح شدهاند اما دولت ارمنستان حمله موشکی به گنجه را تکذیب میكند و جمهوری آذربایجان را به ادامه بمباران مناطق مسكونی در قرهباغ، از جمله شهر استپاناكرت (پایتخت) متهم كرده است. «الهام علیاف»، رئیسجمهوری آذربایجان پس از این بمباران گفت كه انتقام این حمله موشکی را خواهد گرفت و این حمله را یک جنایت جنگی خوانده است.
او ادامه داد كه نیروهای کشورش تنها در صورتی حملات خود را متوقف خواهند کرد که نیروهای ارمنی از منطقه مورد مناقشه عقبنشینی کنند. رئیسجمهوری آذربایجان همچنین از آزادسازی شهر اشغالشده «فضولی» و چند روستای حومه آن در منطقه قرهباغ خبر داد. او در پیامی به مردم که از شبکههای تلویزیونی جمهوری آذربایجان بهصورت زنده پخش میشد، اعلام کرد: شهر فضولی و چند روستای حومه آن شامل «گوچ احمدلی»، «چیمن»، «جووارلی»، «پیراحمدلی»، «موسی بیکلی»، «ایشیقلی» و «ددلی» آزاد شده است. شهر فضولی در ۲۴۸کیلومتری جنوب غرب باکو بیش از ۲۷ سال بود که در اشغال نیروهای ارمنستان قرار داشت.
انتقاد از تركیه
با تشدید تنشها در منطقه «مایک پمپئو» وزیر خارجه آمریکا با انتقاد از رفتار ترکیه درباره مناقشات بر سر قرهباغ از جمهوری آذربایجان و ارمنستان خواست به میز مذاکره بازگردند. او افزود: «اکنون ترکیه مداخله میکند و تدارکات نظامی و لجستیکی در اختیار جمهوری آذربایجان قرار میدهد؛ این رفتار مخاطرهآمیز است و باعث میشود آتش میان دو طرف هرچه بیشتر زبانه بکشد». این مقام ارشد آمریکا همچنین گفت: «امیدواریم ارمنستان بتواند از خودش در مقابل آذربایجانیها دفاع کند و تا قبل از آن امید است دو طرف از آتشبس پیروی کنند و با مذاکره راهحلی برای مناقشات بیابند». درگیریها در قرهباغ در سال 1988 آغاز شد؛ در جریان رویارویی مسلحانه در سالهای 1992-1994 آذربایجان کنترل قرهباغ و هفت منطقه مجاور را از دست داد. از سال 1992 مذاکرات در مورد حلوفصل مسالمتآمیز منازعات در چارچوب گروه «مینسک» سازمان امنیت و همکاری اروپا به ریاست سه کشور روسیه، ایالات متحده و فرانسه در جریان است. آذربایجان اصرار دارد که تمامیت ارضی خود را حفظ کند. نبرد اخیر در قفقاز جنوبی نشان میدهد که روشهای دیپلماتیک گذشته دیگر نمیتواند برای پایاندادن به جنگ در این
منطقه مؤثر واقع شود، طوریکه فراخوانهای روسیه، فرانسه و حتی شورای امنیت سازمان ملل متحد نتوانست هیچ تغییری در رفتار طرفهای درگیر ایجاد کند. افزون بر آن تحولاتی که در این اواخر منطقه شاهد آنها بوده است، نه به سود باکو است و نه میتواند اهداف ایروان را برآورده کند. ارمنستان مناطقی را که در درگیریهای گذشته به تصرف خود درآورده بود، در این نبرد از دست داد، بدون اینکه به دستاوردی سیاسی در مورد قرهباغ دستیابی پیدا کند. به گفته تحلیلگران، عدم پیشرفت در مذاکرات بر سر تعیین سرنوشت قرهباغ بیشتر به سود ارمنستان است، زیرا تداوم وضعیت کنونی برای ایروان این فرصت را فراهم میکند تا کنترل خود را بر تمام سرزمینهای آذربایجان واقع در اطراف قرهباغ که ارمنستان آنها را در جنگ سال ۱۹۹۴، اشغال کرده ادامه دهد و از این مسئله بهعنوان برگ فشاری در مذاکرات بهرهبرداری کند. در حقیقت این آذربایجان است که در وضعیت کنونی نیاز به ایجاد تغییر و تحول در منطقه دارد تا خود را به اهداف مورد نظر نزدیک كند اما ارمنستان سعی میکند وضعیت کنونی در قرهباغ ادامه پیدا کند.
از زمان اعلام آتشبس بشردوستانه میان آذربایجان و ارمنستان روشن بود که این آتشبس، بدون شک شکننده و متزلزل است؛ زیرا اعلام آن تنها ۱۰ ساعت پس از آغاز مذاکره میان وزرای خارجه آذربایجان، ارمنستان و روسیه در مسکو صورت گرفت. علاوهبرآن، رایزنیهای مسکو در واقع، نخستین تلاش دیپلماتیک خارجی برای پایاندادن به درگیریهای قرهباغ بود که در ۲۷ ماه سپتامبر گذشته آغاز شد؛ بهویژه اینکه «زهراب مناتسکانیان»، وزیر خارجه ارمنستان، مذاکرات را دشوار توصیف کرده بود. اكنون و با گذشت یك هفته از توافق دو كشور اصلی درگیر خبر میرسد كه بار دیگر شهر «گنجه» دومین شهر بزرگ آذربایجان مورد اصابت موشكهای ارمنی قرار گرفته است. مقامهای دولت آذربایجان میگویند که در جریان حمله موشکی ارمنستان به شهر گنجه ۱۳ نفر کشته و ۴۰ نفر مجروح شدهاند اما دولت ارمنستان حمله موشکی به گنجه را تکذیب میكند و جمهوری آذربایجان را به ادامه بمباران مناطق مسكونی در قرهباغ، از جمله شهر استپاناكرت (پایتخت) متهم كرده است. «الهام علیاف»، رئیسجمهوری آذربایجان پس از این بمباران گفت كه انتقام این حمله موشکی را خواهد گرفت و این حمله را یک جنایت جنگی خوانده است.
او ادامه داد كه نیروهای کشورش تنها در صورتی حملات خود را متوقف خواهند کرد که نیروهای ارمنی از منطقه مورد مناقشه عقبنشینی کنند. رئیسجمهوری آذربایجان همچنین از آزادسازی شهر اشغالشده «فضولی» و چند روستای حومه آن در منطقه قرهباغ خبر داد. او در پیامی به مردم که از شبکههای تلویزیونی جمهوری آذربایجان بهصورت زنده پخش میشد، اعلام کرد: شهر فضولی و چند روستای حومه آن شامل «گوچ احمدلی»، «چیمن»، «جووارلی»، «پیراحمدلی»، «موسی بیکلی»، «ایشیقلی» و «ددلی» آزاد شده است. شهر فضولی در ۲۴۸کیلومتری جنوب غرب باکو بیش از ۲۷ سال بود که در اشغال نیروهای ارمنستان قرار داشت.
انتقاد از تركیه
با تشدید تنشها در منطقه «مایک پمپئو» وزیر خارجه آمریکا با انتقاد از رفتار ترکیه درباره مناقشات بر سر قرهباغ از جمهوری آذربایجان و ارمنستان خواست به میز مذاکره بازگردند. او افزود: «اکنون ترکیه مداخله میکند و تدارکات نظامی و لجستیکی در اختیار جمهوری آذربایجان قرار میدهد؛ این رفتار مخاطرهآمیز است و باعث میشود آتش میان دو طرف هرچه بیشتر زبانه بکشد». این مقام ارشد آمریکا همچنین گفت: «امیدواریم ارمنستان بتواند از خودش در مقابل آذربایجانیها دفاع کند و تا قبل از آن امید است دو طرف از آتشبس پیروی کنند و با مذاکره راهحلی برای مناقشات بیابند». درگیریها در قرهباغ در سال 1988 آغاز شد؛ در جریان رویارویی مسلحانه در سالهای 1992-1994 آذربایجان کنترل قرهباغ و هفت منطقه مجاور را از دست داد. از سال 1992 مذاکرات در مورد حلوفصل مسالمتآمیز منازعات در چارچوب گروه «مینسک» سازمان امنیت و همکاری اروپا به ریاست سه کشور روسیه، ایالات متحده و فرانسه در جریان است. آذربایجان اصرار دارد که تمامیت ارضی خود را حفظ کند. نبرد اخیر در قفقاز جنوبی نشان میدهد که روشهای دیپلماتیک گذشته دیگر نمیتواند برای پایاندادن به جنگ در این
منطقه مؤثر واقع شود، طوریکه فراخوانهای روسیه، فرانسه و حتی شورای امنیت سازمان ملل متحد نتوانست هیچ تغییری در رفتار طرفهای درگیر ایجاد کند. افزون بر آن تحولاتی که در این اواخر منطقه شاهد آنها بوده است، نه به سود باکو است و نه میتواند اهداف ایروان را برآورده کند. ارمنستان مناطقی را که در درگیریهای گذشته به تصرف خود درآورده بود، در این نبرد از دست داد، بدون اینکه به دستاوردی سیاسی در مورد قرهباغ دستیابی پیدا کند. به گفته تحلیلگران، عدم پیشرفت در مذاکرات بر سر تعیین سرنوشت قرهباغ بیشتر به سود ارمنستان است، زیرا تداوم وضعیت کنونی برای ایروان این فرصت را فراهم میکند تا کنترل خود را بر تمام سرزمینهای آذربایجان واقع در اطراف قرهباغ که ارمنستان آنها را در جنگ سال ۱۹۹۴، اشغال کرده ادامه دهد و از این مسئله بهعنوان برگ فشاری در مذاکرات بهرهبرداری کند. در حقیقت این آذربایجان است که در وضعیت کنونی نیاز به ایجاد تغییر و تحول در منطقه دارد تا خود را به اهداف مورد نظر نزدیک كند اما ارمنستان سعی میکند وضعیت کنونی در قرهباغ ادامه پیدا کند.