وضع را وخیم نکنید
حمید کریم‌نیا کارشناس روابط بین‌الملل
با اینکه جو بایدن در انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا به‌عنوان برنده انتخاب شده ولی هنوز دونالد ترامپ ادعاهایی دارد. می‌توان این سؤال را مطرح کرد که آیا جمهوری اسلامی ایران از نتیجه انتخابات تحت تأثیر قرار خواهد گرفت؟ برای پاسخ آن باید سه سطح از شرایط و موقعیت‌ها را در نظر گرفت: نخست آنکه در سطح کلان و استراتژیک که به دلیل اختلاف در رویکردهای اساسی طرفین تضادهایی مطرح است، ماهیتی پیچیده در روابط وجود دارد که سابقه نشان می‌دهد از ابتدا با تغییر رؤسای جمهور و در دوره‌های مختلف این سطح از اختلافات باقی بوده و تغییری در مواضع اصولی به وجود نیامده است. در سطح دیگر، بُعد شخصیتی رؤسای جمهوری بوده که سطح خرد و گفتمانی آن مطرح است. در این شرایط با تغییر تاکتیک‌ها و شرایط ایجادشده، موقعیت‌هایی برای گفت‌وگو فراهم شده و طرفین با توجه به شاخصه و خصوصیات فردی ریاست‌جمهوری به تعاملاتی در حوزه روابط و همکاری منطقه‌ای دست یافته‌اند. به‌طور مثال در زمان ریگان، کلینتون، بوش و اوباما چنین نمونه‌هایی وجود داشته است. در سطح دیگر، تلفیقی از این دو است؛ به عبارتی هم شخصیت رئیس‌جمهوری و هم شرایط جهانی است که رویکردهای طرفین را در نحوه تعاملات تحت تأثیر قرار می‌دهد. در نتیجه، هر‌یک از رؤسای جمهور به شکلی که خاص نظر خود بوده، دست به ابتکاری برای تحرک تازه در نحوه تعامل نسبت به ایران زده است. در حال حاضر شرایط جهانی با هر زمان دیگری متفاوت است. با روی‌کارآمدن بایدن با توجه به وضعیت فعلی جهانی، موقعیتی ایجاد خواهد شد که قطعا وی نمی‌تواند به روش‌های دوره قبلی در قبال ایران ادامه بدهد و فشارهای بیشتری را بر ایران و مردمش تحمیل کند. در واقع در دوره قبل، دولت ترامپ بالاترین تضییقات را تحت عنوان تحریم‌های نامعقول و ضد‌بشری بر ایران و مردمش تحمیل کرد. اما سطح بالاتر فشارهای آمریکا تهدید نظامی خواهد بود! به نظر نمی‌رسد آمریکا با انتخاب رئیس‌جمهور جدید قصد تهاجم نظامی به ایران را داشته باشد. وی فردی باتجربه و معقول است و دنیا و روابط جهانی را به‌خوبی می‌شناسد، از آن گذشته شرایط آمریکا و مردم خود را نیز به‌خوبی درک می‌کند. بنابراین بحث حمله نظامی را تا اینجا که احتمال انتخاب‌شدن بایدن قوی شده، می‌توان منتفی دانست. اما حتی به فرض اگر تصور انتخاب مجدد ترامپ را هم داشته باشیم، وی نیز به اندازه کافی در این دوره تجربه به دست آورده و دیگر تحت تأثیر لابی‌های اسرائیلی و عرب خلیج فارس قرار نخواهد گرفت. اکنون باید رئیس‌جمهوری آینده آمریکا با تجربه و شرایط به‌دست‌آمده از بیشترین تحریم‌ها تصمیم به راه‌حلی معقول و قابل انجام بگیرد؛ اینکه افزایش تحریم‌ها تنها به افزایش فقر و فشار بر آحاد مردم منجر خواهد شد. اگر از جنبه دیپلماسی عمومی و جلب افکار مردم ایران بخواهیم در نظر بگیریم، این راه‌حلی نیست که نتیجه بدهد و مردم و افکار عمومی را در این کشور جلب کند. مردم ایران با فرهنگ و تمدن دیرینه خود نشان داده‌اند که هرگاه به طریق منطقی و با ملاحظات انسان‌دوستانه مواجه شوند، بیشترین واکنش‌های مثبت را از جنبه افکار عمومی خواهند داشت. چنانچه برعکس، به وضعی دچار شوند که جنبه حیثیتی پیدا کند و شخصیتشان پایمال شود، واکنشی سخت نشان خواهند داد. این را تاریخ بارها به جهانیان نشان داده است. بنابراین بهتر است رئیس‌جمهوری جدید منتخب مردم آمریکا این ملاحظات انسانی را در نظر داشته باشد و وضعیتی وخیم‌تر از چیزی را که هست، ایجاد نکند.
با اینکه جو بایدن در انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا به‌عنوان برنده انتخاب شده ولی هنوز دونالد ترامپ ادعاهایی دارد. می‌توان این سؤال را مطرح کرد که آیا جمهوری اسلامی ایران از نتیجه انتخابات تحت تأثیر قرار خواهد گرفت؟ برای پاسخ آن باید سه سطح از شرایط و موقعیت‌ها را در نظر گرفت: نخست آنکه در سطح کلان و استراتژیک که به دلیل اختلاف در رویکردهای اساسی طرفین تضادهایی مطرح است، ماهیتی پیچیده در روابط وجود دارد که سابقه نشان می‌دهد از ابتدا با تغییر رؤسای جمهور و در دوره‌های مختلف این سطح از اختلافات باقی بوده و تغییری در مواضع اصولی به وجود نیامده است. در سطح دیگر، بُعد شخصیتی رؤسای جمهوری بوده که سطح خرد و گفتمانی آن مطرح است. در این شرایط با تغییر تاکتیک‌ها و شرایط ایجادشده، موقعیت‌هایی برای گفت‌وگو فراهم شده و طرفین با توجه به شاخصه و خصوصیات فردی ریاست‌جمهوری به تعاملاتی در حوزه روابط و همکاری منطقه‌ای دست یافته‌اند. به‌طور مثال در زمان ریگان، کلینتون، بوش و اوباما چنین نمونه‌هایی وجود داشته است. در سطح دیگر، تلفیقی از این دو است؛ به عبارتی هم شخصیت رئیس‌جمهوری و هم شرایط جهانی است که رویکردهای طرفین را در نحوه تعاملات تحت تأثیر قرار می‌دهد. در نتیجه، هر‌یک از رؤسای جمهور به شکلی که خاص نظر خود بوده، دست به ابتکاری برای تحرک تازه در نحوه تعامل نسبت به ایران زده است. در حال حاضر شرایط جهانی با هر زمان دیگری متفاوت است. با روی‌کارآمدن بایدن با توجه به وضعیت فعلی جهانی، موقعیتی ایجاد خواهد شد که قطعا وی نمی‌تواند به روش‌های دوره قبلی در قبال ایران ادامه بدهد و فشارهای بیشتری را بر ایران و مردمش تحمیل کند. در واقع در دوره قبل، دولت ترامپ بالاترین تضییقات را تحت عنوان تحریم‌های نامعقول و ضد‌بشری بر ایران و مردمش تحمیل کرد. اما سطح بالاتر فشارهای آمریکا تهدید نظامی خواهد بود! به نظر نمی‌رسد آمریکا با انتخاب رئیس‌جمهور جدید قصد تهاجم نظامی به ایران را داشته باشد. وی فردی باتجربه و معقول است و دنیا و روابط جهانی را به‌خوبی می‌شناسد، از آن گذشته شرایط آمریکا و مردم خود را نیز به‌خوبی درک می‌کند. بنابراین بحث حمله نظامی را تا اینجا که احتمال انتخاب‌شدن بایدن قوی شده، می‌توان منتفی دانست. اما حتی به فرض اگر تصور انتخاب مجدد ترامپ را هم داشته باشیم، وی نیز به اندازه کافی در این دوره تجربه به دست آورده و دیگر تحت تأثیر لابی‌های اسرائیلی و عرب خلیج فارس قرار نخواهد گرفت. اکنون باید رئیس‌جمهوری آینده آمریکا با تجربه و شرایط به‌دست‌آمده از بیشترین تحریم‌ها تصمیم به راه‌حلی معقول و قابل انجام بگیرد؛ اینکه افزایش تحریم‌ها تنها به افزایش فقر و فشار بر آحاد مردم منجر خواهد شد. اگر از جنبه دیپلماسی عمومی و جلب افکار مردم ایران بخواهیم در نظر بگیریم، این راه‌حلی نیست که نتیجه بدهد و مردم و افکار عمومی را در این کشور جلب کند. مردم ایران با فرهنگ و تمدن دیرینه خود نشان داده‌اند که هرگاه به طریق منطقی و با ملاحظات انسان‌دوستانه مواجه شوند، بیشترین واکنش‌های مثبت را از جنبه افکار عمومی خواهند داشت. چنانچه برعکس، به وضعی دچار شوند که جنبه حیثیتی پیدا کند و شخصیتشان پایمال شود، واکنشی سخت نشان خواهند داد. این را تاریخ بارها به جهانیان نشان داده است. بنابراین بهتر است رئیس‌جمهوری جدید منتخب مردم آمریکا این ملاحظات انسانی را در نظر داشته باشد و وضعیتی وخیم‌تر از چیزی را که هست، ایجاد نکند.