فرصتهای خط آهن خواف به هرات
ابراهیمبایسلامی*
با احداث راهآهن مناسب در این کشورها، شرق ایران که همداستان با همسایه مرزی خود است نیز از بنبست تاریخی، اقتصادی و اجتماعی رها میشود و موقعیتهای اجتماعی و اقتصادی فوقالعادهای برای پیشرفت و توسعه این منطقه به وجود خواهد آمد و به این ترتیب، گذار از وضعیت ژئوپلیتیک به موقعیت ژئواکونومیک برای سرزمین افغانستان که روزگاری قلب آسیا نامیده میشد، میسر خواهد شد. در ایران در دو دهه اخیر، با ایجاد و بهرهبرداری از شبکه راهآهن شمال شرقی به جنوب شرقی از شهرهای تجن و سرخس در مرز ترکمنستان و مسیر مشهد به بافق و بندرعباس و احداث بخشی از مسیر غرب به شرق از طریق تربت حیدریه، خواف، سنگان تا هرات امیدهای تازهای برانگیخته شد و با امتداد این مسیر از افغانستان به چین، هند و کشورهای آسیای مرکزی زیرساختهای اصلی تمدن نوین شرقی برای رفاه حال مردم و توسعه این مناطق بنیان نهاده خواهد شد. کارکردها و مزایای راهآهن خواف به هرات متعدد و در توسعه این منطقه قابل ملاحظه است؛ علاوه بر گسترش شبکه ریلی بینالمللی با اجرای این طرح، زیربناهای توسعه، سرمایهگذاری و اشتغال در شرق ایران برای شهرستانهای تربت حیدریه، خواف، رشتخوار و در
افغانستان برای شهرستانهای هرات، غوریان و زندهجان به صورت ویژه مهیا میشود. با توجه به اینکه افغانستان کشوری محاط در خشکی است، مبرمترین نیاز آن برای توسعه، احداث شبکه ریلی است و در درازمدت با توجه به اهمیت و قدرت روزافزون کشور چین در امر سرمایهگذاری و تولید و تجارت در سرزمینهای شرقی، تحولات شگرفی به وجود خواهد آمد. با احداث شبکه سراسری راهآهن در داخل افغانستان، ایستگاه هرات میتواند بهعنوان ایستگاه مرکزی و بارانداز عمل کند و همه کالاها و مواد معدنی و دیگر کالاها را از طریق راهآهن به مسیر اروپا (ایستگاه رازی ایران در مرز ترکیه) و از طریق بندرعباس (مرزهای آبی خلیج فارس) و بندر چابهار (اقیانوس هند) منتقل کند و بستر دسترسی و انتقال کالاهای کشورهای افغانستان، ترکمنستان، ازبکستان، قرقیزستان، تاجیکستان و چین به آبهای آزاد جهان را فراهم کند. نگارنده این سطور در مقاله علمی وپژوهشی، «راهآهن خواف به هرات و چین؛ فرصتی برای گذار به موقعیت ژئواکونومیک» كه در فصلنامه تحقیقات جغرافیایی منتشر شده، به بررسی راهبردها و آیندهنگری این موضوع پرداخته است. برخی از کارکردهای طرح راهآهن تربت حیدریه، خواف به هرات که
محور اصلی گذار از وضعیت ژئوپلیتیک و ایجاد فرصت برای رسیدن به موقعیت ژئواکونومیک است، عبارتاند از: 1- توسعه زیربناها و سرمایهگذاری در شرق ایران و کشور افغانستان. 2- تسهیل حملونقل شبکه ریلی بینالمللی بین دو کشور ایران و افغانستان و امکان اتصال آن به کشورهای چین، پاکستان، هندوستان، ازبکستان، قرقیزستان و تاجیکستان. 3- اتصال کشور افغانستان به راهآهن شمال- جنوب و آبهای آزاد جهان در خلیج فارس و چابهار در دریای عمان و اقیانوس هند و اتصال غرب کشور چین به خلیج فارس و اقیانوس هند. 4- اتصال شبکههای ریلی هند و پاکستان به ایران و اروپا. 5- توسعه شبکههای راهآهن ایران و افزایش توجیه اقتصادی آنها با عنایت به ظرفیت بالای معادن سنگ آهن سنگان. 6- توسعه شبکه ریلی بینالمللی طبق استانداردهای اروپا، ایران و چین (عرض هزارو 435 میلیمتر) در قسمت وسیعی از آسیا. 7- ارتقای سطح زندگی مردم شرق ایران و کاهش قاچاق مواد مخدر و تقویت کشتهای جایگزین در افغانستان. 8- افزایش ضریب امنیتی و توسعه امنیت اجتماعی در دو سوی مرزهای ایران و افغانستان و ایجاد فرصت برای تغییر از وضعیت ژئوپلیتیک به موقعیت ژئواکونومیک. 9- افزایش امکان
سرمایهگذاری در معادن ایران و افغانستان و ارتباط آنها با هم و توسعه کارخانههای ذوب آهن در خراسان، ولایت هرات، کرمان، اصفهان، یزد، بندرعباس و... 10- ایجاد زمینه سرمایهگذاری و اشتغالزایی در ایران و افغانستان و توسعه تولید و تجارت آنها.
*نماینده پیشین خواف و رشتخوار
با احداث راهآهن مناسب در این کشورها، شرق ایران که همداستان با همسایه مرزی خود است نیز از بنبست تاریخی، اقتصادی و اجتماعی رها میشود و موقعیتهای اجتماعی و اقتصادی فوقالعادهای برای پیشرفت و توسعه این منطقه به وجود خواهد آمد و به این ترتیب، گذار از وضعیت ژئوپلیتیک به موقعیت ژئواکونومیک برای سرزمین افغانستان که روزگاری قلب آسیا نامیده میشد، میسر خواهد شد. در ایران در دو دهه اخیر، با ایجاد و بهرهبرداری از شبکه راهآهن شمال شرقی به جنوب شرقی از شهرهای تجن و سرخس در مرز ترکمنستان و مسیر مشهد به بافق و بندرعباس و احداث بخشی از مسیر غرب به شرق از طریق تربت حیدریه، خواف، سنگان تا هرات امیدهای تازهای برانگیخته شد و با امتداد این مسیر از افغانستان به چین، هند و کشورهای آسیای مرکزی زیرساختهای اصلی تمدن نوین شرقی برای رفاه حال مردم و توسعه این مناطق بنیان نهاده خواهد شد. کارکردها و مزایای راهآهن خواف به هرات متعدد و در توسعه این منطقه قابل ملاحظه است؛ علاوه بر گسترش شبکه ریلی بینالمللی با اجرای این طرح، زیربناهای توسعه، سرمایهگذاری و اشتغال در شرق ایران برای شهرستانهای تربت حیدریه، خواف، رشتخوار و در
افغانستان برای شهرستانهای هرات، غوریان و زندهجان به صورت ویژه مهیا میشود. با توجه به اینکه افغانستان کشوری محاط در خشکی است، مبرمترین نیاز آن برای توسعه، احداث شبکه ریلی است و در درازمدت با توجه به اهمیت و قدرت روزافزون کشور چین در امر سرمایهگذاری و تولید و تجارت در سرزمینهای شرقی، تحولات شگرفی به وجود خواهد آمد. با احداث شبکه سراسری راهآهن در داخل افغانستان، ایستگاه هرات میتواند بهعنوان ایستگاه مرکزی و بارانداز عمل کند و همه کالاها و مواد معدنی و دیگر کالاها را از طریق راهآهن به مسیر اروپا (ایستگاه رازی ایران در مرز ترکیه) و از طریق بندرعباس (مرزهای آبی خلیج فارس) و بندر چابهار (اقیانوس هند) منتقل کند و بستر دسترسی و انتقال کالاهای کشورهای افغانستان، ترکمنستان، ازبکستان، قرقیزستان، تاجیکستان و چین به آبهای آزاد جهان را فراهم کند. نگارنده این سطور در مقاله علمی وپژوهشی، «راهآهن خواف به هرات و چین؛ فرصتی برای گذار به موقعیت ژئواکونومیک» كه در فصلنامه تحقیقات جغرافیایی منتشر شده، به بررسی راهبردها و آیندهنگری این موضوع پرداخته است. برخی از کارکردهای طرح راهآهن تربت حیدریه، خواف به هرات که
محور اصلی گذار از وضعیت ژئوپلیتیک و ایجاد فرصت برای رسیدن به موقعیت ژئواکونومیک است، عبارتاند از: 1- توسعه زیربناها و سرمایهگذاری در شرق ایران و کشور افغانستان. 2- تسهیل حملونقل شبکه ریلی بینالمللی بین دو کشور ایران و افغانستان و امکان اتصال آن به کشورهای چین، پاکستان، هندوستان، ازبکستان، قرقیزستان و تاجیکستان. 3- اتصال کشور افغانستان به راهآهن شمال- جنوب و آبهای آزاد جهان در خلیج فارس و چابهار در دریای عمان و اقیانوس هند و اتصال غرب کشور چین به خلیج فارس و اقیانوس هند. 4- اتصال شبکههای ریلی هند و پاکستان به ایران و اروپا. 5- توسعه شبکههای راهآهن ایران و افزایش توجیه اقتصادی آنها با عنایت به ظرفیت بالای معادن سنگ آهن سنگان. 6- توسعه شبکه ریلی بینالمللی طبق استانداردهای اروپا، ایران و چین (عرض هزارو 435 میلیمتر) در قسمت وسیعی از آسیا. 7- ارتقای سطح زندگی مردم شرق ایران و کاهش قاچاق مواد مخدر و تقویت کشتهای جایگزین در افغانستان. 8- افزایش ضریب امنیتی و توسعه امنیت اجتماعی در دو سوی مرزهای ایران و افغانستان و ایجاد فرصت برای تغییر از وضعیت ژئوپلیتیک به موقعیت ژئواکونومیک. 9- افزایش امکان
سرمایهگذاری در معادن ایران و افغانستان و ارتباط آنها با هم و توسعه کارخانههای ذوب آهن در خراسان، ولایت هرات، کرمان، اصفهان، یزد، بندرعباس و... 10- ایجاد زمینه سرمایهگذاری و اشتغالزایی در ایران و افغانستان و توسعه تولید و تجارت آنها.
*نماینده پیشین خواف و رشتخوار