دسترسی همگان به واکسن کرونا
امیر بی‌پروا . پژوهشگر حقوق بین‌الملل
از زمان شیوع کرونا در زمستان 2019، پنهان‌کاری حاکمان کمونیست چین و مهم‌تر از آن، گسترش سریع ویروس، منجر به میزان بالای ابتلا و مرگ‌ومیر شد و بشر بعد از حدود صد سال با یک پاندمی مواجه شد؛ پاندمی‌ای که به بشریت نشان داد پنهان‌کاری، نادیده‌گرفتن واقعیت‌های علمی، یک‌جانبه‌گرایی، سانسور، محدودکردن ارتباطات، روش‌های غیرعلمی هیچ نتیجه‌ای جز افزایش سرعت شیوع بیماری، بالارفتن تعداد بیماران و رشد تصاعدی مرگ‌ومیر ناشی از بیماری به همراه نخواهد داشت. ساده‌انگاری و قصه‌سرایی ترامپ در آمریکا و بولسونارو در برزیل نمونه‌های ساده‌ای بودند که فقط به یک فاجعه انسانی دامن زد. امروز عقل و تجربه حدود یک سال بعد از مقابله با بیماری ثابت کرده است که تنها راه مقابله با این بیماری استفاده از روش‌های علمی مبتنی‌بر انسانیت به دور از هر نوع نفع اقتصادی است. منطق انسانی و علم راه‌های مؤثر مقابله با بیماری را در رعایت بهداشت، واکسیناسیون و تلاش بر ساخت داروی مؤثر می‌داند. در این 12 ماه صدها شرکت و ده‌ها کشور در سرتاسر جهان پروژه‌هایی را برای کشف و تولید واکسن کرونا آغاز کرده‌اند که خبر تولید واکسن هر روز از رسانه‌ها به گوش افکار عمومی جهان می‌رسد. با تولید واکسن کرونا، نیاز جمعیت میلیاردی زمین به واکسیناسیون، افزایش تقاضای عمومی، جامعه جهانی، دولت‌ها و ملل مختلف لازم است از حق بهره‌مندی از این واکسن برخوردار بشوند. حق برخورداری از واکسن یک حق بنیادین بشری است که در پرتو حقوق مختلف انسانی مورد حمایت و تضمین قرار گرفته است. این حق انسانی برای همه انسان‌ها صرف نظر از ملیت، عقیده، نژاد، رنگ و... است که هر انسانی به صرف انسان‌بودن از آن بهره‌مند می‌شود. به منظور تحقق این حق انسانی، سازمان‌های بین‌المللی، دولت‌ها، شرکت‌های فعال و همه افراد انسانی دارای تعهد در اقدام به منظور بهره‌مندی از این حق هستند. تعهد بازیگران مرتبط به صورت فعل و ترک فعل است؛ به این معنا که اقدام برای تولید و توزیع گسترده واکسن میان همه انسان‌ها و رفع موانع و ممانعت‌نکردن برای تحقق این حق است. به منظور اجرای این تعهد همه شرکت‌ها و دولت‌ها مکلف به تولید واکسن، توزیع گسترده، انتقال فناوری به کشورهای در حال توسعه و کمتر توسعه‌یافته هستند و از طرف دیگر توقف هر نوع عمل یک‌جانبه‌ای که منجر به عدم دسترسی یا کاهش دسترسی به واکسن می‌شود، مانند اعمال تحریم، محدودیت‌های مالی و محدودیت‌های حمل‌ونقل است. در صورت قصور بازیگران در دسترسی همگان به واکسن با توجه به مبانی تعهد احراز مسئولیت بین‌المللی برای همه اشخاص درگیر بدیهی است. مبنای دسترسی همگان به واکسن کرونا را باید در مواد 25 اعلامیه جهانی حقوق بشر، ماده 6 میثاق حقوق مدنی و سیاسی و ماده 12 میثاق حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی یافت. به موجب ماده 25 اعلامیه جهانی حقوق بشر که دارای الزام عرفی در حقوق بین‌الملل است، حق بر سلامت برای همه انسان‌ها شناخته شده است و دسترسی به واکسن صرفا مصداق حق بر سلامت است. ماده 6 میثاق حقوق مدنی و سیاسی به‌عنوان یک سند الزام‌آور حق بر حیات را مورد شناسایی قرار داده است که جدا از الزام میثاق حق بر حیات به‌عنوان یک حق بنیادین بشری و مبنای سایر حقوق انسانی یک قاعده آمره بین‌المللی تلقی می‌شود. هر نوع قصور یا منفعت اقتصادی که منجر به عدم دسترسی افراد به واکسن شود، صرف نظر از نقض میثاق نقض یک قاعده آمره بین‌المللی است. ماده 12 میثاق حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی دولت‌های طرف میثاق را متعهد به پیشگیری از شیوع بیماری‌ها و مقابله با آنها کرده است که به منظور این تعهد همه دولت‌ها در اقدام برای تولید و توزیع واکسن و دسترسی همگان به واکسن دارای تعهد هستند. به منظور اجرای این تعهد لازم است همه بازیگران در راستای تولید گسترده و دسترسی همگان به واکسن به صورت شفاف، با روش‌های علمی و بدون محدودیت اقدام کنند. هر نوع اقدام تجاری به منظور کسب سود که منجر به محدودیت دسترسی به واکسن شود، هر نوع اعمال تحریم که دسترسی به واکسن را محدود كند و منجر به بیمارشدن انسان‌ها و افزایش مرگ‌ومیر شود، اینها مصادیق نقض قواعد آمره و عرفی حقوق بین‌الملل، نقض اسناد بین‌المللی لازمالاجرا مانند میثاق حقوق مدنی و سیاسی و میثاق حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی است. به منظور تسهیل حق دسترسی همگان به واکسن برای تضمین و اجرای حق بر حیات و حق بر سلامت لازم است همه بازیگران بین‌المللی شامل سازمان‌های بین‌المللی، دولت‌ها و شرکت‌ها براساس روش‌های علمی مبتنی‌بر انسانیت در راستای تولید و توزیع واکسن اقدام و هر نوع مانع دسترسی به واکسن مانند تحریمهای یک‌جانبه و موانع مالی را رفع کنند و به منظور دسترسی همه ملل جهان به واکسن اقدام كنند.
از زمان شیوع کرونا در زمستان 2019، پنهان‌کاری حاکمان کمونیست چین و مهم‌تر از آن، گسترش سریع ویروس، منجر به میزان بالای ابتلا و مرگ‌ومیر شد و بشر بعد از حدود صد سال با یک پاندمی مواجه شد؛ پاندمی‌ای که به بشریت نشان داد پنهان‌کاری، نادیده‌گرفتن واقعیت‌های علمی، یک‌جانبه‌گرایی، سانسور، محدودکردن ارتباطات، روش‌های غیرعلمی هیچ نتیجه‌ای جز افزایش سرعت شیوع بیماری، بالارفتن تعداد بیماران و رشد تصاعدی مرگ‌ومیر ناشی از بیماری به همراه نخواهد داشت. ساده‌انگاری و قصه‌سرایی ترامپ در آمریکا و بولسونارو در برزیل نمونه‌های ساده‌ای بودند که فقط به یک فاجعه انسانی دامن زد. امروز عقل و تجربه حدود یک سال بعد از مقابله با بیماری ثابت کرده است که تنها راه مقابله با این بیماری استفاده از روش‌های علمی مبتنی‌بر انسانیت به دور از هر نوع نفع اقتصادی است. منطق انسانی و علم راه‌های مؤثر مقابله با بیماری را در رعایت بهداشت، واکسیناسیون و تلاش بر ساخت داروی مؤثر می‌داند. در این 12 ماه صدها شرکت و ده‌ها کشور در سرتاسر جهان پروژه‌هایی را برای کشف و تولید واکسن کرونا آغاز کرده‌اند که خبر تولید واکسن هر روز از رسانه‌ها به گوش افکار عمومی جهان می‌رسد. با تولید واکسن کرونا، نیاز جمعیت میلیاردی زمین به واکسیناسیون، افزایش تقاضای عمومی، جامعه جهانی، دولت‌ها و ملل مختلف لازم است از حق بهره‌مندی از این واکسن برخوردار بشوند. حق برخورداری از واکسن یک حق بنیادین بشری است که در پرتو حقوق مختلف انسانی مورد حمایت و تضمین قرار گرفته است. این حق انسانی برای همه انسان‌ها صرف نظر از ملیت، عقیده، نژاد، رنگ و... است که هر انسانی به صرف انسان‌بودن از آن بهره‌مند می‌شود. به منظور تحقق این حق انسانی، سازمان‌های بین‌المللی، دولت‌ها، شرکت‌های فعال و همه افراد انسانی دارای تعهد در اقدام به منظور بهره‌مندی از این حق هستند. تعهد بازیگران مرتبط به صورت فعل و ترک فعل است؛ به این معنا که اقدام برای تولید و توزیع گسترده واکسن میان همه انسان‌ها و رفع موانع و ممانعت‌نکردن برای تحقق این حق است. به منظور اجرای این تعهد همه شرکت‌ها و دولت‌ها مکلف به تولید واکسن، توزیع گسترده، انتقال فناوری به کشورهای در حال توسعه و کمتر توسعه‌یافته هستند و از طرف دیگر توقف هر نوع عمل یک‌جانبه‌ای که منجر به عدم دسترسی یا کاهش دسترسی به واکسن می‌شود، مانند اعمال تحریم، محدودیت‌های مالی و محدودیت‌های حمل‌ونقل است. در صورت قصور بازیگران در دسترسی همگان به واکسن با توجه به مبانی تعهد احراز مسئولیت بین‌المللی برای همه اشخاص درگیر بدیهی است. مبنای دسترسی همگان به واکسن کرونا را باید در مواد 25 اعلامیه جهانی حقوق بشر، ماده 6 میثاق حقوق مدنی و سیاسی و ماده 12 میثاق حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی یافت. به موجب ماده 25 اعلامیه جهانی حقوق بشر که دارای الزام عرفی در حقوق بین‌الملل است، حق بر سلامت برای همه انسان‌ها شناخته شده است و دسترسی به واکسن صرفا مصداق حق بر سلامت است. ماده 6 میثاق حقوق مدنی و سیاسی به‌عنوان یک سند الزام‌آور حق بر حیات را مورد شناسایی قرار داده است که جدا از الزام میثاق حق بر حیات به‌عنوان یک حق بنیادین بشری و مبنای سایر حقوق انسانی یک قاعده آمره بین‌المللی تلقی می‌شود. هر نوع قصور یا منفعت اقتصادی که منجر به عدم دسترسی افراد به واکسن شود، صرف نظر از نقض میثاق نقض یک قاعده آمره بین‌المللی است. ماده 12 میثاق حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی دولت‌های طرف میثاق را متعهد به پیشگیری از شیوع بیماری‌ها و مقابله با آنها کرده است که به منظور این تعهد همه دولت‌ها در اقدام برای تولید و توزیع واکسن و دسترسی همگان به واکسن دارای تعهد هستند. به منظور اجرای این تعهد لازم است همه بازیگران در راستای تولید گسترده و دسترسی همگان به واکسن به صورت شفاف، با روش‌های علمی و بدون محدودیت اقدام کنند. هر نوع اقدام تجاری به منظور کسب سود که منجر به محدودیت دسترسی به واکسن شود، هر نوع اعمال تحریم که دسترسی به واکسن را محدود كند و منجر به بیمارشدن انسان‌ها و افزایش مرگ‌ومیر شود، اینها مصادیق نقض قواعد آمره و عرفی حقوق بین‌الملل، نقض اسناد بین‌المللی لازمالاجرا مانند میثاق حقوق مدنی و سیاسی و میثاق حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی است. به منظور تسهیل حق دسترسی همگان به واکسن برای تضمین و اجرای حق بر حیات و حق بر سلامت لازم است همه بازیگران بین‌المللی شامل سازمان‌های بین‌المللی، دولت‌ها و شرکت‌ها براساس روش‌های علمی مبتنی‌بر انسانیت در راستای تولید و توزیع واکسن اقدام و هر نوع مانع دسترسی به واکسن مانند تحریمهای یک‌جانبه و موانع مالی را رفع کنند و به منظور دسترسی همه ملل جهان به واکسن اقدام كنند.