4 کمبود جدی حفاظت
کیومرث کلانتری*
سازمان حفاظت محیط زیست برای حفاظت از عرصههای طبیعی که در اختیارش قرار دارد، از یگان حفاظت استفاده میکند. در این یگان محیطبانانی حاضرند که در عرصههای سخت طبیعی مشغول حفاظت هستند و از میان آنها تا امروز حین خدمت 142 نفر شهید شدهاند. یگان حفاظت برای حفاظت اصولی از مناطق تحت مدیریت به طور قطع نیازمند تجهیزات و امکانات است. با وجود اینکه در دولت یازدهم و دوازدهم بهخصوص با همت و پیگیریهای ریاست سازمان حفاظت محیط زیست توجه ویژهای به معیشت محیطبانان در راستای تقویت حقوقشان شده ولی از نظر امکانات و زیرساختها کماکان با مشکلات جدی مواجهیم که برطرفکردنش نیازمند عزمی ملی است. این کمبودها تجهیزات و امکانات انفرادی و زیرساختی را دربر میگیرد که تأمین آنها بودجهای درخورشأن میطلبد.سازمان حفاظت محیط زیست در کل کشور و در عرصههای طبیعی 607 پاسگاه محیطبانی دارد. در این پاسگاهها حدود دوهزارو 750 محیطبان مشغول خدمتاند. این نیروها در دولت دوازدهم آموزشهای لازم را دیدهاند و محیطبانان توانمند و جوانی هستند که با وجود آموزش هنوز امکانات ضروری و مورد نیاز را ندارند.خودروهایی که امروز در اختیار سازمان حفاظت محیط زیست قرار دارد، جوابگوی کار حفاظت نیست چراکه باید برای فعالیت در عرصههای طبیعی و شرایط خاص توپوگرافی کشور مناسب باشد. از سوی دیگر در بخش محیطبانی، هم با کمبود جدی خودرو و موتورسیکلت مواجه هستیم و هم با نداشتن شبکه بیسیم مدرن. این سه در کنار کمبود نیروی انسانی، چهار کمبود جدی سازمان محیط زیست در بخش حفاظت است.با وجود تلاشهایی که انجام شده و دریافت مجوز استخدام سالی 300 محیطبان، اما هنوز فاصله زیادی با استاندارد بینالمللی داریم. درحالیکه حدود هفت هزار پست محیطبان داریم که 50 درصد ساختار سازمان حفاظت محیط زیست را دربر میگیرد، فقط دوهزارو 500 محیطبان داریم و این یعنی حدود یکسوم پستها در تصدی محیطبانان است. این در حالی است که بنای ما بر این است که بتوانیم از تکنولوژیهای برتر استفاده کرده و خلأ کمبود نیروی انسانی را برطرف کنیم ولی باید بپذیریم برای اعمال قانون حاکمیت سازمان حفاظت محیط زیست ردیفهایی بلاتصدی است و در این شرایط همواره به مساحت عرصههای طبیعی حفاظتشده اضافه میکنیم.بنابراین باید بتوانیم در حد پستهای سازمانیای که داریم، استخدام داشته باشیم و نیروهای محیطبان آموزشدیده بتوانند در پاسگاهها حاضر شوند و در کنار آن بتوانیم از تکنولوژیهای روز برخوردار شویم تا بتوانیم حفاظت بهینه داشته باشیم.پیش از کرونا طرحی داشتیم که بر اساس آن از ظرفیت مردمی در کنار محیطبانی استفاده میشد و محیطبانها در کنار نیروهای مردمی اطلاعات فنی و تخصصی مناطق حفاظتشده را به جوامع محلی ارائه میدادند. طرح آموزشی خوب دیگری هم داشتیم که در آن محیطبانان در مناطق روستایی حواشی مناطق حفاظتشده حضور مییافتند و در مدرسهها برای نونهالان و دانشآموزان از اهمیت منطقه و حفاظت از گونههای جانوری، گیاهی و سرمایههای طبیعی و ملی صحبت میکردند. اجرای این دو طرح با شیوع کرونا متوقف شده است.همچنین وزارت آموزش و پرورش کتابی به نام «انسان و محیط زیست» را به برنامه آموزشی افزوده است که در پایه یازدهم تمامی رشتهها تدریس میشود. این یک افتخار برای دولت یازدهم و دوازدهم است که مبحث محیط زیست به نظام آموزش رسمی کشور وارد شده است. با اضافهشدن این کتاب همه دانشآموزان پایه یازدهم، دو ساعت در هفته کتاب مسئلهمحورِ انسان و محیط زیست را مطالعه میکنند.
در این رابطه اقدامات خوبی هم در وزارت علوم، تحقیقات و فناوری انجام شده است. اینجا هم دو ساعت درس محیط زیست برای رشتههای غیرمحیطزیستی تدریس میشود و موافقت شده که این واحد اختیاری باشد. البته تأکید ما بر این است که این دو واحد در وزارت علوم اجباری شود تا برای مثال مهندس راه و ساختمانی که در آینده قصد پیشبردن پروژهای را دارد، حتما مسائل محیطزیستی را هم در نظر بگیرد.
با همه اینها تأکید دوباره ما درباره کمبود محیطبانان است که از اسحاق جهانگیری، معاوناول رئیسجمهور هم خواستهایم مجوز اضافهکردن سه هزار محیطبان را صادر کند و امیدواریم این اتفاق هرچهزودتر عملیاتی شود.
* معاون محیط طبیعی سازمان حفاظت از محیط زیست
سازمان حفاظت محیط زیست برای حفاظت از عرصههای طبیعی که در اختیارش قرار دارد، از یگان حفاظت استفاده میکند. در این یگان محیطبانانی حاضرند که در عرصههای سخت طبیعی مشغول حفاظت هستند و از میان آنها تا امروز حین خدمت 142 نفر شهید شدهاند. یگان حفاظت برای حفاظت اصولی از مناطق تحت مدیریت به طور قطع نیازمند تجهیزات و امکانات است. با وجود اینکه در دولت یازدهم و دوازدهم بهخصوص با همت و پیگیریهای ریاست سازمان حفاظت محیط زیست توجه ویژهای به معیشت محیطبانان در راستای تقویت حقوقشان شده ولی از نظر امکانات و زیرساختها کماکان با مشکلات جدی مواجهیم که برطرفکردنش نیازمند عزمی ملی است. این کمبودها تجهیزات و امکانات انفرادی و زیرساختی را دربر میگیرد که تأمین آنها بودجهای درخورشأن میطلبد.سازمان حفاظت محیط زیست در کل کشور و در عرصههای طبیعی 607 پاسگاه محیطبانی دارد. در این پاسگاهها حدود دوهزارو 750 محیطبان مشغول خدمتاند. این نیروها در دولت دوازدهم آموزشهای لازم را دیدهاند و محیطبانان توانمند و جوانی هستند که با وجود آموزش هنوز امکانات ضروری و مورد نیاز را ندارند.خودروهایی که امروز در اختیار سازمان حفاظت محیط زیست قرار دارد، جوابگوی کار حفاظت نیست چراکه باید برای فعالیت در عرصههای طبیعی و شرایط خاص توپوگرافی کشور مناسب باشد. از سوی دیگر در بخش محیطبانی، هم با کمبود جدی خودرو و موتورسیکلت مواجه هستیم و هم با نداشتن شبکه بیسیم مدرن. این سه در کنار کمبود نیروی انسانی، چهار کمبود جدی سازمان محیط زیست در بخش حفاظت است.با وجود تلاشهایی که انجام شده و دریافت مجوز استخدام سالی 300 محیطبان، اما هنوز فاصله زیادی با استاندارد بینالمللی داریم. درحالیکه حدود هفت هزار پست محیطبان داریم که 50 درصد ساختار سازمان حفاظت محیط زیست را دربر میگیرد، فقط دوهزارو 500 محیطبان داریم و این یعنی حدود یکسوم پستها در تصدی محیطبانان است. این در حالی است که بنای ما بر این است که بتوانیم از تکنولوژیهای برتر استفاده کرده و خلأ کمبود نیروی انسانی را برطرف کنیم ولی باید بپذیریم برای اعمال قانون حاکمیت سازمان حفاظت محیط زیست ردیفهایی بلاتصدی است و در این شرایط همواره به مساحت عرصههای طبیعی حفاظتشده اضافه میکنیم.بنابراین باید بتوانیم در حد پستهای سازمانیای که داریم، استخدام داشته باشیم و نیروهای محیطبان آموزشدیده بتوانند در پاسگاهها حاضر شوند و در کنار آن بتوانیم از تکنولوژیهای روز برخوردار شویم تا بتوانیم حفاظت بهینه داشته باشیم.پیش از کرونا طرحی داشتیم که بر اساس آن از ظرفیت مردمی در کنار محیطبانی استفاده میشد و محیطبانها در کنار نیروهای مردمی اطلاعات فنی و تخصصی مناطق حفاظتشده را به جوامع محلی ارائه میدادند. طرح آموزشی خوب دیگری هم داشتیم که در آن محیطبانان در مناطق روستایی حواشی مناطق حفاظتشده حضور مییافتند و در مدرسهها برای نونهالان و دانشآموزان از اهمیت منطقه و حفاظت از گونههای جانوری، گیاهی و سرمایههای طبیعی و ملی صحبت میکردند. اجرای این دو طرح با شیوع کرونا متوقف شده است.همچنین وزارت آموزش و پرورش کتابی به نام «انسان و محیط زیست» را به برنامه آموزشی افزوده است که در پایه یازدهم تمامی رشتهها تدریس میشود. این یک افتخار برای دولت یازدهم و دوازدهم است که مبحث محیط زیست به نظام آموزش رسمی کشور وارد شده است. با اضافهشدن این کتاب همه دانشآموزان پایه یازدهم، دو ساعت در هفته کتاب مسئلهمحورِ انسان و محیط زیست را مطالعه میکنند.
در این رابطه اقدامات خوبی هم در وزارت علوم، تحقیقات و فناوری انجام شده است. اینجا هم دو ساعت درس محیط زیست برای رشتههای غیرمحیطزیستی تدریس میشود و موافقت شده که این واحد اختیاری باشد. البته تأکید ما بر این است که این دو واحد در وزارت علوم اجباری شود تا برای مثال مهندس راه و ساختمانی که در آینده قصد پیشبردن پروژهای را دارد، حتما مسائل محیطزیستی را هم در نظر بگیرد.
با همه اینها تأکید دوباره ما درباره کمبود محیطبانان است که از اسحاق جهانگیری، معاوناول رئیسجمهور هم خواستهایم مجوز اضافهکردن سه هزار محیطبان را صادر کند و امیدواریم این اتفاق هرچهزودتر عملیاتی شود.
* معاون محیط طبیعی سازمان حفاظت از محیط زیست