هیئت بلندپایه طالبان وارد مسکو شد
ماهی‌گرفتن از آب گل‌آلود
اعلام موضع جدید دولت «جو بایدن» رئیس‌جمهوری ایالات متحده، طالبان افغانستان را به وحشت انداخته است. در‌حالی‌که «ملا برادر»، معاون گروه طالبان به تهران آمده بود؛ هیئت بلندپایه سیاسی دیگر از طالبان، به ریاست «شیرمحمد عباس استانکزی» معاون امور سیاسی دفتر طالبان در قطر، به مسکو رفته است. این دو سفر دقیقا پس از آن انجام شد که مقام‌های ارشد دولت جدید آمریکا گفته‌اند موافقت‌نامه صلح طالبان با آمریکا را بررسی می‌کنند. این نخستین بار نیست که مسکو از طالبان پذیرایی می‌کند. مردم جهان، برای اولین بار، چهره رهبران طالبان را که برای سال‌ها پنهان بودند و از دوربین فاصله می‌گرفتند، در ماه می ۲۰۱۹ در کنفرانس مسکو دیدند. دولت افغانستان در آن زمان، در این جلسه شرکت نکرد و با آن مخالف بود. اما مسکو که به نیت آمریکا در افغانستان بدبین است، رفته‌رفته روابطش با طالبان را گسترش داده است. هرچند روسیه اکنون از طریق «سرگئی لاوروف» وزیر خارجه خود از طالبان پذیرایی می‌کند اما رابطه مسکو با طالبان از مدت‌ها پیش شروع شده است. نخستین تماس‌های رو‌در‌رو میان روسیه با طالبان به سال ۱۹۹۵ میلادی برمی‌گردد که بالگرد روسی به‌وسیله
شبه‌نظامیان به نشست اجباری در خاک افغانستان وادار شد. در آن زمان فرستاده ویژه روسیه به قندهار سفر کرد و با «ملامحمد عمر» رهبر و بنیان‌گذار طالبان دیدار کرد. این مذاکرات به نتیجه‌ای نرسید اما هفت خلبان بازداشت‌شده روسی به‌طور مرموزی فرار کردند و به امارات متحده عربی رفتند. روزنامه ساندی‌تایمز حتی یک‌بار در گزارشی نوشت که ملاقاتی بین «ولادیمیر پوتین» رئیس‌جمهوری روسیه و «اختر محمد منصور» رهبر قبلی طالبان، در سپتامبر سال ۲۰۱۵ در نیمه‌شبی در پایگاه نظامی واقع در تاجیکستان مخفیانه انجام شده است و آنها درباره همکاری‌های دوجانبه گفت‌وگو کرده‌اند اما محمد منصور که با نام مستعار در منطقه رفت‌وآمد می‌کرد، در ایالت بلوچستان پاکستان، در حمله پهپادهای آمریکایی کشته شد. گفته می‌شود محور اصلی این گفت‌وگو، مبارزه مشترک روسیه و طالبان با داعش در افغانستان بوده است. اکنون بار دیگر هم‌زمان با به بن‌بست رسیدن مذاکرات صلح در قطر، هیئتی از این گروه به مسکو رفتند تا شاید بتوانند خلأ «دونالد ترامپ» سلف بایدن را که به‌شدت به‌دنبال صلح با طالبان بود، پر کنند. این در حالی است که طالبان از همان ابتدا چندان مشتاق به مذاکره نبوده است.
واقعیت این است که طالبان فاقد استراتژی مشخص برای مذاکرات صلح هستند. آنها به‌طور‌کلی، روی مسائلی مانند حاکمیت اسلام، دین‌مدارانه‌شدن تمامی ارکان نظام در افغانستان، مخالفت با جمهوریت و ایجاد دولت اسلامی افغانستان تأکید می‌کنند. ولی زمانی که بحث به وضعیت فعلی و نیاز برای آتش‌بس برای ایجاد اعتماد متقابل می‌رسد، از گفت‌وگوها عقب می‌نشینند. اکنون طالبان به این نتیجه رسیده‌اند که زمان تغییر رویکرد واشنگتن در برابر این گروه فرا‌رسیده است. این موضوع می‌تواند تا جایی جدی شود و ادامه پیدا کند که به فسخ توافق‌نامه بینجامد. اگر چنین شود، این نتیجه را خود طالبان رقم زده است؛ چراکه هیچ‌گونه تعهدی را عملی نکرده‌اند. با وجود تمام این موضوع‌ها، تغییرات بزرگ سیاسی در روند صلح افغانستان در راه خواهد بود. اگر مذاکرات بین‌الافغانی به توافقی برای خاتمه‌دادن به خشونت و برقراری صلح برسد، از روسیه به‌عنوان یکی از ضامن‌های منطقه‌ای یاد می‌شود.
آغاز فصل جدیدی در رابطه واشنگتن و کابل
این در حالی است که «آنتونی بلینکن» وزیر خارجه جدید آمریکا، در گفت‌وگوی تلفنی با «اشرف غنی» رئیس‌جمهوری افغانستان، به بررسی روند صلح پرداخت. در این تماس تلفنی که کاخ ریاست‌جمهوری آن را آغاز فصل جدید در رابطه بین دو کشور می‌داند، همچنان بر حفظ دستاوردها و دفاع از افغانستان مستقل، متحد و دموکراتیک تأکید شده است. برای کابل این پیام دلگرم‌کننده است؛ چراکه رفتار دولت جدید آمریکا، تفاوتی فاحش با شیوه دولت ترامپ دارد که تمایلی به مشورت و همکاری با دولت افغانستان نداشت. اگرچه جو بایدن، «زلمی خلیل‌زاد» فرستاده ویژه آمریکا در امور صلح افغانستان را که از دوران ترامپ در این سمت است، در جایگاه خود ابقا کرده اما تعهد داده موافقت‌نامه صلح طالبان را بازبینی کند. جان کربی، سخنگوی پنتاگون به خبرنگاران گفته است: «اگر طالبان به تعهدات خود عمل نکند، یعنی تروریسم را کنار نگذارد و حملات خشونت‌بار علیه نیروهای امنیت ملی افغانستان را متوقف نکند، بعید است راهی به‌سوی مذاکره و راه‌حل نهایی وجود داشته باشد؛ البته ما همچنان به همین راه متعهد هستیم». او حتی بر دیگر وعده ترامپ نیز خط بطلان کشیده است؛ وعده‌ای كه برای گروه طالبان بیش
از هر چیز دیگری اهمیت داشت. سخنگوی پنتاگون می‌گوید به دلیل آنکه طالبان از مفاد موافقت‌شده در توافق صلح بین دو طرف تبعیت نکرده، آمریکا شاید نتواند تعداد نیروهایش را در افغانستان کاهش دهد؛ سیاستی که رهبران طالبان از همان ابتدا به‌عنوان شرطی برای نشستن پای میز مذاکره آن را مطرح کرده بودند.
اعلام موضع جدید دولت «جو بایدن» رئیس‌جمهوری ایالات متحده، طالبان افغانستان را به وحشت انداخته است. در‌حالی‌که «ملا برادر»، معاون گروه طالبان به تهران آمده بود؛ هیئت بلندپایه سیاسی دیگر از طالبان، به ریاست «شیرمحمد عباس استانکزی» معاون امور سیاسی دفتر طالبان در قطر، به مسکو رفته است. این دو سفر دقیقا پس از آن انجام شد که مقام‌های ارشد دولت جدید آمریکا گفته‌اند موافقت‌نامه صلح طالبان با آمریکا را بررسی می‌کنند. این نخستین بار نیست که مسکو از طالبان پذیرایی می‌کند. مردم جهان، برای اولین بار، چهره رهبران طالبان را که برای سال‌ها پنهان بودند و از دوربین فاصله می‌گرفتند، در ماه می ۲۰۱۹ در کنفرانس مسکو دیدند. دولت افغانستان در آن زمان، در این جلسه شرکت نکرد و با آن مخالف بود. اما مسکو که به نیت آمریکا در افغانستان بدبین است، رفته‌رفته روابطش با طالبان را گسترش داده است. هرچند روسیه اکنون از طریق «سرگئی لاوروف» وزیر خارجه خود از طالبان پذیرایی می‌کند اما رابطه مسکو با طالبان از مدت‌ها پیش شروع شده است. نخستین تماس‌های رو‌در‌رو میان روسیه با طالبان به سال ۱۹۹۵ میلادی برمی‌گردد که بالگرد روسی به‌وسیله
شبه‌نظامیان به نشست اجباری در خاک افغانستان وادار شد. در آن زمان فرستاده ویژه روسیه به قندهار سفر کرد و با «ملامحمد عمر» رهبر و بنیان‌گذار طالبان دیدار کرد. این مذاکرات به نتیجه‌ای نرسید اما هفت خلبان بازداشت‌شده روسی به‌طور مرموزی فرار کردند و به امارات متحده عربی رفتند. روزنامه ساندی‌تایمز حتی یک‌بار در گزارشی نوشت که ملاقاتی بین «ولادیمیر پوتین» رئیس‌جمهوری روسیه و «اختر محمد منصور» رهبر قبلی طالبان، در سپتامبر سال ۲۰۱۵ در نیمه‌شبی در پایگاه نظامی واقع در تاجیکستان مخفیانه انجام شده است و آنها درباره همکاری‌های دوجانبه گفت‌وگو کرده‌اند اما محمد منصور که با نام مستعار در منطقه رفت‌وآمد می‌کرد، در ایالت بلوچستان پاکستان، در حمله پهپادهای آمریکایی کشته شد. گفته می‌شود محور اصلی این گفت‌وگو، مبارزه مشترک روسیه و طالبان با داعش در افغانستان بوده است. اکنون بار دیگر هم‌زمان با به بن‌بست رسیدن مذاکرات صلح در قطر، هیئتی از این گروه به مسکو رفتند تا شاید بتوانند خلأ «دونالد ترامپ» سلف بایدن را که به‌شدت به‌دنبال صلح با طالبان بود، پر کنند. این در حالی است که طالبان از همان ابتدا چندان مشتاق به مذاکره نبوده است.
واقعیت این است که طالبان فاقد استراتژی مشخص برای مذاکرات صلح هستند. آنها به‌طور‌کلی، روی مسائلی مانند حاکمیت اسلام، دین‌مدارانه‌شدن تمامی ارکان نظام در افغانستان، مخالفت با جمهوریت و ایجاد دولت اسلامی افغانستان تأکید می‌کنند. ولی زمانی که بحث به وضعیت فعلی و نیاز برای آتش‌بس برای ایجاد اعتماد متقابل می‌رسد، از گفت‌وگوها عقب می‌نشینند. اکنون طالبان به این نتیجه رسیده‌اند که زمان تغییر رویکرد واشنگتن در برابر این گروه فرا‌رسیده است. این موضوع می‌تواند تا جایی جدی شود و ادامه پیدا کند که به فسخ توافق‌نامه بینجامد. اگر چنین شود، این نتیجه را خود طالبان رقم زده است؛ چراکه هیچ‌گونه تعهدی را عملی نکرده‌اند. با وجود تمام این موضوع‌ها، تغییرات بزرگ سیاسی در روند صلح افغانستان در راه خواهد بود. اگر مذاکرات بین‌الافغانی به توافقی برای خاتمه‌دادن به خشونت و برقراری صلح برسد، از روسیه به‌عنوان یکی از ضامن‌های منطقه‌ای یاد می‌شود.
آغاز فصل جدیدی در رابطه واشنگتن و کابل
این در حالی است که «آنتونی بلینکن» وزیر خارجه جدید آمریکا، در گفت‌وگوی تلفنی با «اشرف غنی» رئیس‌جمهوری افغانستان، به بررسی روند صلح پرداخت. در این تماس تلفنی که کاخ ریاست‌جمهوری آن را آغاز فصل جدید در رابطه بین دو کشور می‌داند، همچنان بر حفظ دستاوردها و دفاع از افغانستان مستقل، متحد و دموکراتیک تأکید شده است. برای کابل این پیام دلگرم‌کننده است؛ چراکه رفتار دولت جدید آمریکا، تفاوتی فاحش با شیوه دولت ترامپ دارد که تمایلی به مشورت و همکاری با دولت افغانستان نداشت. اگرچه جو بایدن، «زلمی خلیل‌زاد» فرستاده ویژه آمریکا در امور صلح افغانستان را که از دوران ترامپ در این سمت است، در جایگاه خود ابقا کرده اما تعهد داده موافقت‌نامه صلح طالبان را بازبینی کند. جان کربی، سخنگوی پنتاگون به خبرنگاران گفته است: «اگر طالبان به تعهدات خود عمل نکند، یعنی تروریسم را کنار نگذارد و حملات خشونت‌بار علیه نیروهای امنیت ملی افغانستان را متوقف نکند، بعید است راهی به‌سوی مذاکره و راه‌حل نهایی وجود داشته باشد؛ البته ما همچنان به همین راه متعهد هستیم». او حتی بر دیگر وعده ترامپ نیز خط بطلان کشیده است؛ وعده‌ای كه برای گروه طالبان بیش
از هر چیز دیگری اهمیت داشت. سخنگوی پنتاگون می‌گوید به دلیل آنکه طالبان از مفاد موافقت‌شده در توافق صلح بین دو طرف تبعیت نکرده، آمریکا شاید نتواند تعداد نیروهایش را در افغانستان کاهش دهد؛ سیاستی که رهبران طالبان از همان ابتدا به‌عنوان شرطی برای نشستن پای میز مذاکره آن را مطرح کرده بودند.