وزير خارجه ترکیه براي مذاكره با مقامات سعودي به عربستان رفت
تكاپوي سلطان براي تنش‌زدايي
آنکارا از یک‌سو تلاش می‌کند تا رابطه پرتنش خود با اسرائیل را به حالت عادی بازگرداند و از سوی دیگر نمی‌خواهد در این روند تنش‌زدایی، کشورهای عربی و پرنفوذ منطقه را فراموش کند. کمتر از یک هفته قبل، رؤسای جمهوری ترکیه و اسرائیل در تماس تلفنی کم‌سابقه در سال‌های اخیر، اولین گام برای رفع تنش میان آنکارا و تل‌آویو را برداشتند و به فاصله چند روز از این تماس، مولود چاووش‌اوغلو، وزیر خارجه ترکیه، در حاشیه نشست بین‌المللی «آسیای مرکزی و جنوبی: ارتباط منطقه‌ای، چالش‌ها و فرصت‌ها» با فیصل بن‌فرحان همتای عربستانی خود دیدار کرد.
ترکیه و عربستان در چند سال گذشته روابط پرتنشی را تجربه کرده‌اند. این روابط به‌‌ویژه از سال 2018 با کشته‌شدن جمال خاشقجی، روزنامه‌نگار معترض عربستانی، در کنسولگری این کشور در استانبول به اوج خود رسید و ترکیه رابطه خود با ریاض را قطع کرد. آنکارا، محمد بن‌سلمان، ولیعهد سعودی را عامل اصلی این قتل دانسته و خواستار محاکمه افراد شرکت‌کننده در قتل در دادگاهی در ترکیه شد اما سیستم قضائی عربستان اعلام کرد که دادگاه را برگزار کرده و عاملان جنایت را محکوم به حبس‌های طولانی‌مدت کرده است. تا چند ماه قبل دو طرف هیچ اقدام قابل‌توجهی برای رفع این تنش انجام نمی‌دادند اما روی‌کارآمدن جو بایدن در آمریکا، ترکیه و عربستان را مجاب کرد تا به تنش‌زدایی با همسایگان و قدرت‌‌های منطقه‌ای بپردازند.
در ماه‌های اخیر، رجب‌طیب اردوغان، رئیس‌جمهوری ترکیه تلاش کرده از این وضعیت عبور کند و روابط آنکارا- ریاض را بهبود ببخشد که نمونه آن سفر مولود چاووش‌اوغلو، وزیر خارجه ترکیه، به جده و دیدار با همتای عربستانی خود بود. با اینکه هنوز هیچ مقام ترکیه‌ای با ملک سلمان، پادشاه و محمد بن‌سلمان، ولیعهد عربستان دیداری نداشته اما رسانه‌های ترکیه از این دیدارها به‌عنوان گامی مثبت جهت تغییر وضعیت روابط دو کشور یاد می‌کنند.
دیدار روز جمعه چاوش‌اوغلو و فرحان دومین دیدار رسمی وزرای خارجه ترکیه و عربستان در یک ماه اخیر به شمار می‌آید. در این دیدار، دو طرف علاوه بر بحث درباره مهم‌ترین تحولات در عرصه منطقه‌ای و بین‌المللی از جمله وضعیت سوریه، عراق، یمن و افغانستان، درباره بهبود روابط دوجانبه هم گفت‌وگو کردند. چاووش‌اوغلو پس از این گفت که «می‌خواهم از برادرم شاهزاده فیصل، برای دعوت و میهمان‌نوازی سخاوتمندانه‌اش تشکر کنم. ما یک جلسه بسیار صریح و شفاف داشتیم و درباره برخی از مشکلات روابط خود بحث کردیم. ما همچنین درباره چگونگی تقویت روابط دوجانبه و همکاری در مسائل منطقه‌ای بحث کردیم و تصمیم گرفتیم گفت‌وگوها را ادامه دهیم و من شاهزاده فیصل را به ترکیه دعوت کردم».
کاهش صادرات
با وجود اینکه ترکیه بارها به‌طور شفاهی و در دیدارهای دیپلماتیک تمایل خود را برای بهبود رابطه با عربستان اعلام کرده اما طرف عربستانی این اظهارات را کافی نمی‌داند و خواستار اقدامات عملی آنکارا در جهت تنش‌زدایی است. علاوه بر پرونده قتل خاشقجی، دو کشور بر سر موضوعات دیگری از جمله حمایت ترکیه از اخوان‌المسلمین و رابطه نزدیک ترکیه و قطر هم اختلاف‌هایی دارند که هنوز حل‌نشده باقی مانده است.
یکی دیگر از موضوعاتی که توجه رسانه‌ها را به خود جلب کرده، کاهش میزان صادرات ترکیه به عربستان در ماه‌های گذشته است. در پی قطع ارتباط آنکارا و ریاض، کمپینی غیررسمی در عربستان برای تحریم کالاهای ترکیه‌ای به راه افتاد و با وجود مذاکرات برای کاهش تنش، اثرات تحریم کالاهای ترکیه همچنان پابرجاست.
براساس آمارها، در ماه می 2021 هم روند کاهش صادرات ترکیه به عربستان ادامه یافت و هنوز اثرات بهبود رابطه آنکارا با ریاض و همچنین قاهره در حوزه اقتصادی نمایان نشده است. براساس گزارش ترکیه، صادرات این کشور به عربستان در ماه می حدود 140 میلیون دلار کمتر از زمان مشابه در سال 2020 بوده و به هفت میلیون دلار رسید. با اینکه مقام‌های رسمی عربستان از سال گذشته تاکنون هیچ اظهار‌نظری در جهت حمایت از تحریم کالاهای ترکیه‌ای نکرده‌اند اما تاجران و صاحبان پرنفوذ صنایع عربستان علنا با این کمپین همراهی کرده‌اند. از ابتدای سال 2021 مجموع صادرات ترکیه به عربستان کمی بیش از 74 میلیون دلار گزارش شده، در‌حالی‌که در مدت مشابه سال گذشته این رقم 1.15 میلیارد دلار بود.
همه‌گیری کرونا و تبعات اقتصادی آن از مهم‌ترین انگیزه‌های اردوغان برای بهبود رابطه با کشورهای منطقه به شمار می‌آید. از زمان شیوع ویروس کرونا، ترکیه دو قرنطینه سراسری اعمال کرده و برای بهبود وضعیت نامساعد اقتصادی خود نیاز به تنش‌زدایی با کشورهای دیگر دارد. از طرف دیگر این همه‌گیری باعث افت شدید میزان ورود توریست به ترکیه شده که وابستگی زیادی به درآمد خود از محل جذب توریست دارد. درحالحاضر هنوز هم کشورهای اروپایی از جمله آلمان و همچنین روسیه که در کنار ایران بیشترین میزان سالانه توریست را در ترکیه دارند، محدودیت‌های سفر را به‌طور‌کامل لغو نکرده‌اند و دولت اردوغان امیدوار است وضعیت مساعدتر عربستان و مصر باعث شود توریست‌های این دو کشور تمایل بیشتری برای سفر به ترکیه از خود نشان دهند.
ارزش پایین لیر در مقایسه با اغلب کشورهای عربی منطقه و عدم نیاز به قرنطینه باعث شده در ماه‌های اخیر استقبال توریست‌های عرب از سفر به ترکیه بیشتر شود. با وجود اینکه درحالحاضر ترافیک هوایی ترکیه در مقایسه با ماه ژوئن 2019 و قبل از همه‌گیری کرونا حدود 52 درصد کاهش داشته اما نشانه‌های بهبود وضعیت نمایان شده و با استقبال اعراب از سفر به ترکیه، در هفته اول ماه جولای بیشترین تعداد مسافر از زمان همه‌گیری وارد خاک ترکیه شده‌اند. اردوغان امید دارد تا با تداوم سیاست تنش‌زدایی با ریاض و پایان کمپین تحریم کالاهای ترکیه در عربستان و تشویق شهروندان این کشور برای سفر به ترکیه، بتواند وضعیت بحرانی اقتصادی ترکیه را بهبود ببخشد.
آنکارا از یک‌سو تلاش می‌کند تا رابطه پرتنش خود با اسرائیل را به حالت عادی بازگرداند و از سوی دیگر نمی‌خواهد در این روند تنش‌زدایی، کشورهای عربی و پرنفوذ منطقه را فراموش کند. کمتر از یک هفته قبل، رؤسای جمهوری ترکیه و اسرائیل در تماس تلفنی کم‌سابقه در سال‌های اخیر، اولین گام برای رفع تنش میان آنکارا و تل‌آویو را برداشتند و به فاصله چند روز از این تماس، مولود چاووش‌اوغلو، وزیر خارجه ترکیه، در حاشیه نشست بین‌المللی «آسیای مرکزی و جنوبی: ارتباط منطقه‌ای، چالش‌ها و فرصت‌ها» با فیصل بن‌فرحان همتای عربستانی خود دیدار کرد.
ترکیه و عربستان در چند سال گذشته روابط پرتنشی را تجربه کرده‌اند. این روابط به‌‌ویژه از سال 2018 با کشته‌شدن جمال خاشقجی، روزنامه‌نگار معترض عربستانی، در کنسولگری این کشور در استانبول به اوج خود رسید و ترکیه رابطه خود با ریاض را قطع کرد. آنکارا، محمد بن‌سلمان، ولیعهد سعودی را عامل اصلی این قتل دانسته و خواستار محاکمه افراد شرکت‌کننده در قتل در دادگاهی در ترکیه شد اما سیستم قضائی عربستان اعلام کرد که دادگاه را برگزار کرده و عاملان جنایت را محکوم به حبس‌های طولانی‌مدت کرده است. تا چند ماه قبل دو طرف هیچ اقدام قابل‌توجهی برای رفع این تنش انجام نمی‌دادند اما روی‌کارآمدن جو بایدن در آمریکا، ترکیه و عربستان را مجاب کرد تا به تنش‌زدایی با همسایگان و قدرت‌‌های منطقه‌ای بپردازند.
در ماه‌های اخیر، رجب‌طیب اردوغان، رئیس‌جمهوری ترکیه تلاش کرده از این وضعیت عبور کند و روابط آنکارا- ریاض را بهبود ببخشد که نمونه آن سفر مولود چاووش‌اوغلو، وزیر خارجه ترکیه، به جده و دیدار با همتای عربستانی خود بود. با اینکه هنوز هیچ مقام ترکیه‌ای با ملک سلمان، پادشاه و محمد بن‌سلمان، ولیعهد عربستان دیداری نداشته اما رسانه‌های ترکیه از این دیدارها به‌عنوان گامی مثبت جهت تغییر وضعیت روابط دو کشور یاد می‌کنند.
دیدار روز جمعه چاوش‌اوغلو و فرحان دومین دیدار رسمی وزرای خارجه ترکیه و عربستان در یک ماه اخیر به شمار می‌آید. در این دیدار، دو طرف علاوه بر بحث درباره مهم‌ترین تحولات در عرصه منطقه‌ای و بین‌المللی از جمله وضعیت سوریه، عراق، یمن و افغانستان، درباره بهبود روابط دوجانبه هم گفت‌وگو کردند. چاووش‌اوغلو پس از این گفت که «می‌خواهم از برادرم شاهزاده فیصل، برای دعوت و میهمان‌نوازی سخاوتمندانه‌اش تشکر کنم. ما یک جلسه بسیار صریح و شفاف داشتیم و درباره برخی از مشکلات روابط خود بحث کردیم. ما همچنین درباره چگونگی تقویت روابط دوجانبه و همکاری در مسائل منطقه‌ای بحث کردیم و تصمیم گرفتیم گفت‌وگوها را ادامه دهیم و من شاهزاده فیصل را به ترکیه دعوت کردم».
کاهش صادرات
با وجود اینکه ترکیه بارها به‌طور شفاهی و در دیدارهای دیپلماتیک تمایل خود را برای بهبود رابطه با عربستان اعلام کرده اما طرف عربستانی این اظهارات را کافی نمی‌داند و خواستار اقدامات عملی آنکارا در جهت تنش‌زدایی است. علاوه بر پرونده قتل خاشقجی، دو کشور بر سر موضوعات دیگری از جمله حمایت ترکیه از اخوان‌المسلمین و رابطه نزدیک ترکیه و قطر هم اختلاف‌هایی دارند که هنوز حل‌نشده باقی مانده است.
یکی دیگر از موضوعاتی که توجه رسانه‌ها را به خود جلب کرده، کاهش میزان صادرات ترکیه به عربستان در ماه‌های گذشته است. در پی قطع ارتباط آنکارا و ریاض، کمپینی غیررسمی در عربستان برای تحریم کالاهای ترکیه‌ای به راه افتاد و با وجود مذاکرات برای کاهش تنش، اثرات تحریم کالاهای ترکیه همچنان پابرجاست.
براساس آمارها، در ماه می 2021 هم روند کاهش صادرات ترکیه به عربستان ادامه یافت و هنوز اثرات بهبود رابطه آنکارا با ریاض و همچنین قاهره در حوزه اقتصادی نمایان نشده است. براساس گزارش ترکیه، صادرات این کشور به عربستان در ماه می حدود 140 میلیون دلار کمتر از زمان مشابه در سال 2020 بوده و به هفت میلیون دلار رسید. با اینکه مقام‌های رسمی عربستان از سال گذشته تاکنون هیچ اظهار‌نظری در جهت حمایت از تحریم کالاهای ترکیه‌ای نکرده‌اند اما تاجران و صاحبان پرنفوذ صنایع عربستان علنا با این کمپین همراهی کرده‌اند. از ابتدای سال 2021 مجموع صادرات ترکیه به عربستان کمی بیش از 74 میلیون دلار گزارش شده، در‌حالی‌که در مدت مشابه سال گذشته این رقم 1.15 میلیارد دلار بود.
همه‌گیری کرونا و تبعات اقتصادی آن از مهم‌ترین انگیزه‌های اردوغان برای بهبود رابطه با کشورهای منطقه به شمار می‌آید. از زمان شیوع ویروس کرونا، ترکیه دو قرنطینه سراسری اعمال کرده و برای بهبود وضعیت نامساعد اقتصادی خود نیاز به تنش‌زدایی با کشورهای دیگر دارد. از طرف دیگر این همه‌گیری باعث افت شدید میزان ورود توریست به ترکیه شده که وابستگی زیادی به درآمد خود از محل جذب توریست دارد. درحالحاضر هنوز هم کشورهای اروپایی از جمله آلمان و همچنین روسیه که در کنار ایران بیشترین میزان سالانه توریست را در ترکیه دارند، محدودیت‌های سفر را به‌طور‌کامل لغو نکرده‌اند و دولت اردوغان امیدوار است وضعیت مساعدتر عربستان و مصر باعث شود توریست‌های این دو کشور تمایل بیشتری برای سفر به ترکیه از خود نشان دهند.
ارزش پایین لیر در مقایسه با اغلب کشورهای عربی منطقه و عدم نیاز به قرنطینه باعث شده در ماه‌های اخیر استقبال توریست‌های عرب از سفر به ترکیه بیشتر شود. با وجود اینکه درحالحاضر ترافیک هوایی ترکیه در مقایسه با ماه ژوئن 2019 و قبل از همه‌گیری کرونا حدود 52 درصد کاهش داشته اما نشانه‌های بهبود وضعیت نمایان شده و با استقبال اعراب از سفر به ترکیه، در هفته اول ماه جولای بیشترین تعداد مسافر از زمان همه‌گیری وارد خاک ترکیه شده‌اند. اردوغان امید دارد تا با تداوم سیاست تنش‌زدایی با ریاض و پایان کمپین تحریم کالاهای ترکیه در عربستان و تشویق شهروندان این کشور برای سفر به ترکیه، بتواند وضعیت بحرانی اقتصادی ترکیه را بهبود ببخشد.