پادشاه اردن بهعنوان نخستين رهبر جهان عرب با بایدن دیدار میکند
عبدالله در کاخ سفید، نگرانی در ریاض
پادشاه اردن که از دهم تیرماه در سفری سه هفتهای به ایالات متحده رفته امروز با رئیسجمهور آمریکا دیدار خواهد کرد تا اولین رهبر جهان عرب باشد که در کاخ سفید میهمان جو بایدن میشود. در گذشته این عنوان معمولا نصیب رهبران مصر یا عربستان که متحدان استراتژیک ایالات متحده در خاورمیانه بودند، میشد اما رابطه نهچندان گرم واشنگتن با قاهره و ریاض در کنار همهگیری کرونا، باعث شده تا عبدالله دوم، پادشاه اردن، شش ماه پس از ورود بایدن به کاخ سفید میهمان رئیسجمهوری آمریکا باشد. عبدالله دوم پیش از عزیمت به ایالات متحده با محمود عباس، رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین، دیدار و همچنین در چهارمین اجلاس سهجانبه اردن، مصر و عراق در بغداد شرکت کرد.
براساس بیانیهای که دفتر پادشاهی اردن صادر کرده سفر 21روزه عبدالله دوم و همسرش ملکه رینا به ایالات متحده شامل دیدار با تجار و سرمایهگذاران، رهبران کنگره و نمایندگان شاخص هر دو حزب دموکرات و جمهوریخواه میشود. مهمترین خواسته عبدالله دوم در دیدار با رهبران سیاسی واشنگتن این است که آنها را متقاعد کند تا بسته امدادی پنجساله و 6.4 میلیارددلاری آمریکا را که در سال آینده به اتمام میرسد، تمدید کند تا اردن بتواند وضعیت نامساعد اقتصادی خود را بهبود ببخشد. طبق گزارشها، ایالات متحده سالانه حدود 1.5 میلیارد دلار به اردن کمک مالی میکند.
در آخرین مرحله این سفر هم پادشاه اردن امروز به کاخ سفید خواهد رفت تا درباره وضعیت نابسامان خاورمیانه با بایدن گفتوگو کند. رابطه عبدالله دوم با دونالد ترامپ، رئیسجمهوری سابق آمریکا، بهدلیل مخالفت شدید پادشاه اردن با طرح صلح خاورمیانه ترامپ چندان گرم نبود. عبدالله دوم این طرح را تهدیدی علیه امنیت ملی اردن میدانست و نگران آن بود که قیمومیت خاندان هاشمی اردن بر اماکن مقدس در قدس تضعیف شود و عربستان در موقعیت بهتری قرار گیرد. اردن بهطور سنتی اداره اماکن مقدس مسلمانان در قدس را تحت کنترل خود داشته و عربستان نیز متولی مکه و مدینه دو شهر مقدس مسلمانان است و میخواهد جایگاه اردن در اداره اماکن مقدس مسلمانان در قدس را هم در اختیار خود بگیرد. با ورود بایدن به کاخ سفید و بازگشت سیاست خاورمیانهای ایالات متحده به سمت تعهد سنتی شامل راهحل دو کشوری برای حل منازعه اعراب و اسرائیل باعث خواهد شد تا فشار بر پادشاه اردن که بخش زیادی از جمعیت 10میلیونی کشورش ریشهای فلسطینی دارند، کاهش یابد. بایدن در شش ماهی که از حضورش در کاخ سفید میگذرد، اشتیاق چندانی برای پیشبرد برنامه خود برای برقراری صلح میان اسرائیل و فلسطین نشان
نداده است. اما به نظر میرسد او مصمم است که از سوءاستفاده کشورهای ثالث ازجمله عربستان از بنبست موجود در منطقه جلوگیری کند و دعوت از عبدالله دوم بهعنوان اولین رهبر عرب که در کاخ سفید با بایدن دیدار میکند هم میتواند پیامی در همین راستا باشد. بایدن همچنین میخواهد در آستانه آغاز دادگاه متهمان به انجام فتنه و کودتا علیه عبدالله دوم، اینگونه حمایت خود را از یکی از متحدان سنتی ایالات متحده در منطقه اعلام کند.
تنش میان اردن و عربستان
علاوه بر این، رئیسجمهوری ایالات متحده قصد دارد تنشهای ایجادشده میان عربستان و اردن را هم کاهش دهد. رابطه این کشور در دوره ریاستجمهوری ترامپ بسیار سرد بود. رهبران عربستان انتظار داشتند تا پادشاه اردن از اقدام ترامپ در بهرسمیتشناختن قدس بهعنوان پایتخت اسرائیل حمایت کند اما عبدالله دوم نهتنها با این تصمیم جنجالی ترامپ موافق نبود بلکه از بررسی طرح ترامپ موسوم به معامله قرن برای صلح اسرائیل و فلسطین رئیسجمهور هم امتناع كرد.
درهمینحال برخی مقامهای اردنی معتقدند که کودتای نافرجام اخیر برای برکناری عبدالله دوم از قدرت با حمایت عربستان انجام شده است. عبدالله دوم همچنین معتقد بود که بنیامین نتانیاهو، نخستوزیر سابق اسرائیل، قصد دارد تا با بهبود رابطه با عربستان، موقعیت اردن در سرزمینهای فلسطینی و اماکن مقدس را تضعیف کند.
در کنار این مسائل، پادشاه اردن قصد دارد در دیدار با بایدن راهحلهای سیاسی بحران سوریه، بازگرداندن این کشور به اتحادیه عرب و همچنین قانون سزار و آثار آن بر سوریه و اردن را بررسی کند. پادشاه اردن به بازگشت سوریه به اتحادیه عرب اصرار دارد و رسانههای اردن گفتهاند که عبدالله دوم تماسهای منظمی با بشار اسد، رئیسجمهوری سوریه دارد. پادشاه اردن در این دیدار چشماندازهایی از آینده درباره امنیت و ثبات خاورمیانه و بهبود وضعیت اقتصادی از طریق بازگشایی گذرگاههای مرزی و حمایت از «پروژه شام جدید» بین اردن، عراق و مصر به رئیسجمهوری آمریکا ارائه خواهد کرد و علاوه بر آن، امیدوار است تا پس از جلب موافقت رهبران کنگره برای تمدید کمکهای آمریکا به اردن، نظر موافق بایدن را هم در این زمینه جلب کند.
پادشاه اردن که از دهم تیرماه در سفری سه هفتهای به ایالات متحده رفته امروز با رئیسجمهور آمریکا دیدار خواهد کرد تا اولین رهبر جهان عرب باشد که در کاخ سفید میهمان جو بایدن میشود. در گذشته این عنوان معمولا نصیب رهبران مصر یا عربستان که متحدان استراتژیک ایالات متحده در خاورمیانه بودند، میشد اما رابطه نهچندان گرم واشنگتن با قاهره و ریاض در کنار همهگیری کرونا، باعث شده تا عبدالله دوم، پادشاه اردن، شش ماه پس از ورود بایدن به کاخ سفید میهمان رئیسجمهوری آمریکا باشد. عبدالله دوم پیش از عزیمت به ایالات متحده با محمود عباس، رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین، دیدار و همچنین در چهارمین اجلاس سهجانبه اردن، مصر و عراق در بغداد شرکت کرد.
براساس بیانیهای که دفتر پادشاهی اردن صادر کرده سفر 21روزه عبدالله دوم و همسرش ملکه رینا به ایالات متحده شامل دیدار با تجار و سرمایهگذاران، رهبران کنگره و نمایندگان شاخص هر دو حزب دموکرات و جمهوریخواه میشود. مهمترین خواسته عبدالله دوم در دیدار با رهبران سیاسی واشنگتن این است که آنها را متقاعد کند تا بسته امدادی پنجساله و 6.4 میلیارددلاری آمریکا را که در سال آینده به اتمام میرسد، تمدید کند تا اردن بتواند وضعیت نامساعد اقتصادی خود را بهبود ببخشد. طبق گزارشها، ایالات متحده سالانه حدود 1.5 میلیارد دلار به اردن کمک مالی میکند.
در آخرین مرحله این سفر هم پادشاه اردن امروز به کاخ سفید خواهد رفت تا درباره وضعیت نابسامان خاورمیانه با بایدن گفتوگو کند. رابطه عبدالله دوم با دونالد ترامپ، رئیسجمهوری سابق آمریکا، بهدلیل مخالفت شدید پادشاه اردن با طرح صلح خاورمیانه ترامپ چندان گرم نبود. عبدالله دوم این طرح را تهدیدی علیه امنیت ملی اردن میدانست و نگران آن بود که قیمومیت خاندان هاشمی اردن بر اماکن مقدس در قدس تضعیف شود و عربستان در موقعیت بهتری قرار گیرد. اردن بهطور سنتی اداره اماکن مقدس مسلمانان در قدس را تحت کنترل خود داشته و عربستان نیز متولی مکه و مدینه دو شهر مقدس مسلمانان است و میخواهد جایگاه اردن در اداره اماکن مقدس مسلمانان در قدس را هم در اختیار خود بگیرد. با ورود بایدن به کاخ سفید و بازگشت سیاست خاورمیانهای ایالات متحده به سمت تعهد سنتی شامل راهحل دو کشوری برای حل منازعه اعراب و اسرائیل باعث خواهد شد تا فشار بر پادشاه اردن که بخش زیادی از جمعیت 10میلیونی کشورش ریشهای فلسطینی دارند، کاهش یابد. بایدن در شش ماهی که از حضورش در کاخ سفید میگذرد، اشتیاق چندانی برای پیشبرد برنامه خود برای برقراری صلح میان اسرائیل و فلسطین نشان
نداده است. اما به نظر میرسد او مصمم است که از سوءاستفاده کشورهای ثالث ازجمله عربستان از بنبست موجود در منطقه جلوگیری کند و دعوت از عبدالله دوم بهعنوان اولین رهبر عرب که در کاخ سفید با بایدن دیدار میکند هم میتواند پیامی در همین راستا باشد. بایدن همچنین میخواهد در آستانه آغاز دادگاه متهمان به انجام فتنه و کودتا علیه عبدالله دوم، اینگونه حمایت خود را از یکی از متحدان سنتی ایالات متحده در منطقه اعلام کند.
تنش میان اردن و عربستان
علاوه بر این، رئیسجمهوری ایالات متحده قصد دارد تنشهای ایجادشده میان عربستان و اردن را هم کاهش دهد. رابطه این کشور در دوره ریاستجمهوری ترامپ بسیار سرد بود. رهبران عربستان انتظار داشتند تا پادشاه اردن از اقدام ترامپ در بهرسمیتشناختن قدس بهعنوان پایتخت اسرائیل حمایت کند اما عبدالله دوم نهتنها با این تصمیم جنجالی ترامپ موافق نبود بلکه از بررسی طرح ترامپ موسوم به معامله قرن برای صلح اسرائیل و فلسطین رئیسجمهور هم امتناع كرد.
درهمینحال برخی مقامهای اردنی معتقدند که کودتای نافرجام اخیر برای برکناری عبدالله دوم از قدرت با حمایت عربستان انجام شده است. عبدالله دوم همچنین معتقد بود که بنیامین نتانیاهو، نخستوزیر سابق اسرائیل، قصد دارد تا با بهبود رابطه با عربستان، موقعیت اردن در سرزمینهای فلسطینی و اماکن مقدس را تضعیف کند.
در کنار این مسائل، پادشاه اردن قصد دارد در دیدار با بایدن راهحلهای سیاسی بحران سوریه، بازگرداندن این کشور به اتحادیه عرب و همچنین قانون سزار و آثار آن بر سوریه و اردن را بررسی کند. پادشاه اردن به بازگشت سوریه به اتحادیه عرب اصرار دارد و رسانههای اردن گفتهاند که عبدالله دوم تماسهای منظمی با بشار اسد، رئیسجمهوری سوریه دارد. پادشاه اردن در این دیدار چشماندازهایی از آینده درباره امنیت و ثبات خاورمیانه و بهبود وضعیت اقتصادی از طریق بازگشایی گذرگاههای مرزی و حمایت از «پروژه شام جدید» بین اردن، عراق و مصر به رئیسجمهوری آمریکا ارائه خواهد کرد و علاوه بر آن، امیدوار است تا پس از جلب موافقت رهبران کنگره برای تمدید کمکهای آمریکا به اردن، نظر موافق بایدن را هم در این زمینه جلب کند.