ولیعهد امارات برای سفری یك‌روزه به عربستان می‌رود
آشتی یا رقابت با متحد قدیمی
تا پیش از ورود جو بایدن به كاخ ریاست‌جمهوری آمریكا، محمد بن‌زاید و محمد بن‌سلمان، ولیعهد امارات متحده عربی و عربستان سعودی، زوج قدرت خاورمیانه بودند كه با همكاری و هم‌گرایی سیاست‌های خود را به همسایگان عربی‌شان تحمیل می‌كردند اما با شكست دونالد ترامپ در انتخابات ریاست‌جمهوری ایالات متحده، كم‌كم اختلاف‌ها میان این دو ولیعهد قدرتمند نمایان شد تا‌جایی‌كه بسیاری از كارشناسان از گسست بین ابوظبی و ریاض سخن گفتند. اختلافاتی كه ابتدا تنها به بحران یمن و آشتی با قطر محدود می‌شد اما بعد از مدت زمان كوتاهی به جدال بر سر اوپك، اسرائیل و تركیه نیز رسید.
به‌نظر می‌رسد كه بن‌زاید و همتای سعودی‌اش قصد ندارند بیش‌از‌این رودرروی یكدیگر قرار بگیرند و آن‌طور‌كه خبرگزاری آلمان به نقل از منابع دیپلماتیك خبر داده ولیعهد ابوظبی امروز در سفری رسمی به ریاض خواهد رفت. براساس این گزارش، بن‌زاید در رأس هیئتی متشكل از وزرای اماراتی برای بررسی مسائل متعدد و در رأس آنها سیاست‌های تولید نفت در چارچوب «اوپک پلاس» به ریاض سفر خواهد کرد. او قرار است در دیدار با محمد بن‌سلمان فرایند قوانین تازه عربستان درباره واردات کالا بر اقتصاد امارات را بررسی کند.
بن‌سلمان كه از او به‌عنوان رهبر دوفاكتوی عربستان نیز یاد می‌كنند، از همان ابتدای به‌قدرت‌رسیدنش رقابت اقتصادی را در صدر برنامه‌های خود قرار داد و سعی كرد جایگاه نخست قطب گردشگری منطقه را از امارات بگیرد. این رقابت‌های اقتصادی منشأ اختلافات بسیاری شده است؛ در ماه‌های گذشته، عربستان تمامی شرکت‌های سعودی را که در خاک امارات مشغول به فعالیت بودند، به کشور فراخواند؛ این اقدام ضربه جدی به اقتصاد امارات وارد می‌کند اما عربستان را به تحقق اهدافش نزدیك‌تر می‌كند.
البته این تنها ضربه كاری ریاض به متحد خود ابوظبی نبود. ریاض با توافق با قطر، به‌طوركلی ابوظبی و دیگر كشورهایی را كه در سال 2017 میلادی دست به تحریم قطر زده بودند، نادیده گرفت. توافق «العلا» در‌واقع توافقی دو‌طرفه میان ریاض و دوحه بود كه به كام ابوظبی خوش نیامد. اختلافات قطر و امارات به‌ویژه پس از شکایاتی که قطر علیه امارات در سازمان تجارت جهانی مطرح کرده بود، عمیق‌تر از آن به‌نظر می‌رسید که با توافقی محدود حل شود. در چنین شرایطی بن‌زاید انتظار داشت كه ریاض در كنار آنها قرار بگیرد اما انزوای بیشتر امارات در منطقه، زمینه‌ساز تشدید اختلاف این كشور با متحد خود شد. البته پیش از آشتی با قطر، عدم تحقق اهداف این دو كشور در جنگ یمن علاوه‌بر آنکه یمن را به پاشنه آشیلی در سیاست خارجی آنها تبدیل کرده بود، كلید آغاز دشمنی ابوظبی و ریاض را زده بود. هم ابوظبی و هم ریاض درصدد تسلط به بنادر تجاری یمن بودند اما عربستان درحالی‌كه بندر الحدیده در كنترل داشت، مانع از تسلط امارات بر جزیره سقطری شد. این در حالی است كه منصور هادی، رئیس‌جمهوری مستعفی یمن، از حمایت عربستان برخوردار است اما امارات منصور هادی را نماینده مطلوبی
نمی‌داند و عیدروس الزبیدی، استاندار عدن که منصور هادی او را برکنار کرده بود، به‌عنوان رئیس شورای انتقالی جنوب برگزیده است. همین اختلاف‌ها باعث شد كه امارات در نشست اوپك‌پلاس در مقابل عربستان قرار بگیرد و با كاهش تولید نفت مخالفت كند. مخالفت امارات با این طرح به عدم تصویب آن منجر شد و این مسئله تنش میان امارات و عربستان را به‌عنوان یکی از اعضای کلیدی اوپک‌پلاس شعله‌ورتر كرد.
ازسرگیری روابط با آنكارا
تماس روز گذشته رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهوری تركیه با پادشاه سعودی به‌منظور عادی‌سازی روابط آنكارا با ریاض برای امارات چندان خوشایند نیست. آنكارا در جبهه‌های مختلفی، از جمله یمن و مصر در مقابل امارات قرار دارد. اما این تمامی ماجرا نیست، عربستان معتقد است تمام کشورهای عرب باید به ابتکار صلح عربی بیروت پایبند باشند اما توافق ابراهیم ابوظبی با اسرائیل ابتكار صلح عربی را نقض می‌كند. براساس این طرح کشورهای عربی تنها در‌صورتی به عادی‌سازی روابط خود با اسرائیل خواهند پرداخت که به پیش از مرزهای 1967 بازگردد، به آوارگان فلسطینی اجازه بازگشت دهد و تشکیل یک کشور مستقل فلسطینی به پایتختی قدس شرقی را به رسمیت بشناسد.
حال باید دید كه سفر یك روزه بن‌زاید به عربستان تا چه اندازه می‌تواند تصویر مخدوش‌شده اتحاد این دو كشور را بازسازی كند. محمد بن‌سلمان اكنون به‌خوبی می‌داند که ولیعهد ابوظبی مانند گذشته علاقه‌ای به ایجاد موقعیت‌های برد-برد برای هر دو کشور ندارد. ولیعهد ابوظبی كه در دوران دونالد ترامپ به مهره مهمی در خاورمیانه تبدیل شده، با انتخاب بایدن به‌طور محسوسی در تلاش است تا با حفظ فاصله با بن‌سلمان، جایگاه خود را هم در منطقه و هم نزد آمریكا بازتعریف كند؛ موضوعی كه برای رهبر دوفاكتوی عربستان خط قرمز است.
تا پیش از ورود جو بایدن به كاخ ریاست‌جمهوری آمریكا، محمد بن‌زاید و محمد بن‌سلمان، ولیعهد امارات متحده عربی و عربستان سعودی، زوج قدرت خاورمیانه بودند كه با همكاری و هم‌گرایی سیاست‌های خود را به همسایگان عربی‌شان تحمیل می‌كردند اما با شكست دونالد ترامپ در انتخابات ریاست‌جمهوری ایالات متحده، كم‌كم اختلاف‌ها میان این دو ولیعهد قدرتمند نمایان شد تا‌جایی‌كه بسیاری از كارشناسان از گسست بین ابوظبی و ریاض سخن گفتند. اختلافاتی كه ابتدا تنها به بحران یمن و آشتی با قطر محدود می‌شد اما بعد از مدت زمان كوتاهی به جدال بر سر اوپك، اسرائیل و تركیه نیز رسید.
به‌نظر می‌رسد كه بن‌زاید و همتای سعودی‌اش قصد ندارند بیش‌از‌این رودرروی یكدیگر قرار بگیرند و آن‌طور‌كه خبرگزاری آلمان به نقل از منابع دیپلماتیك خبر داده ولیعهد ابوظبی امروز در سفری رسمی به ریاض خواهد رفت. براساس این گزارش، بن‌زاید در رأس هیئتی متشكل از وزرای اماراتی برای بررسی مسائل متعدد و در رأس آنها سیاست‌های تولید نفت در چارچوب «اوپک پلاس» به ریاض سفر خواهد کرد. او قرار است در دیدار با محمد بن‌سلمان فرایند قوانین تازه عربستان درباره واردات کالا بر اقتصاد امارات را بررسی کند.
بن‌سلمان كه از او به‌عنوان رهبر دوفاكتوی عربستان نیز یاد می‌كنند، از همان ابتدای به‌قدرت‌رسیدنش رقابت اقتصادی را در صدر برنامه‌های خود قرار داد و سعی كرد جایگاه نخست قطب گردشگری منطقه را از امارات بگیرد. این رقابت‌های اقتصادی منشأ اختلافات بسیاری شده است؛ در ماه‌های گذشته، عربستان تمامی شرکت‌های سعودی را که در خاک امارات مشغول به فعالیت بودند، به کشور فراخواند؛ این اقدام ضربه جدی به اقتصاد امارات وارد می‌کند اما عربستان را به تحقق اهدافش نزدیك‌تر می‌كند.
البته این تنها ضربه كاری ریاض به متحد خود ابوظبی نبود. ریاض با توافق با قطر، به‌طوركلی ابوظبی و دیگر كشورهایی را كه در سال 2017 میلادی دست به تحریم قطر زده بودند، نادیده گرفت. توافق «العلا» در‌واقع توافقی دو‌طرفه میان ریاض و دوحه بود كه به كام ابوظبی خوش نیامد. اختلافات قطر و امارات به‌ویژه پس از شکایاتی که قطر علیه امارات در سازمان تجارت جهانی مطرح کرده بود، عمیق‌تر از آن به‌نظر می‌رسید که با توافقی محدود حل شود. در چنین شرایطی بن‌زاید انتظار داشت كه ریاض در كنار آنها قرار بگیرد اما انزوای بیشتر امارات در منطقه، زمینه‌ساز تشدید اختلاف این كشور با متحد خود شد. البته پیش از آشتی با قطر، عدم تحقق اهداف این دو كشور در جنگ یمن علاوه‌بر آنکه یمن را به پاشنه آشیلی در سیاست خارجی آنها تبدیل کرده بود، كلید آغاز دشمنی ابوظبی و ریاض را زده بود. هم ابوظبی و هم ریاض درصدد تسلط به بنادر تجاری یمن بودند اما عربستان درحالی‌كه بندر الحدیده در كنترل داشت، مانع از تسلط امارات بر جزیره سقطری شد. این در حالی است كه منصور هادی، رئیس‌جمهوری مستعفی یمن، از حمایت عربستان برخوردار است اما امارات منصور هادی را نماینده مطلوبی
نمی‌داند و عیدروس الزبیدی، استاندار عدن که منصور هادی او را برکنار کرده بود، به‌عنوان رئیس شورای انتقالی جنوب برگزیده است. همین اختلاف‌ها باعث شد كه امارات در نشست اوپك‌پلاس در مقابل عربستان قرار بگیرد و با كاهش تولید نفت مخالفت كند. مخالفت امارات با این طرح به عدم تصویب آن منجر شد و این مسئله تنش میان امارات و عربستان را به‌عنوان یکی از اعضای کلیدی اوپک‌پلاس شعله‌ورتر كرد.
ازسرگیری روابط با آنكارا
تماس روز گذشته رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهوری تركیه با پادشاه سعودی به‌منظور عادی‌سازی روابط آنكارا با ریاض برای امارات چندان خوشایند نیست. آنكارا در جبهه‌های مختلفی، از جمله یمن و مصر در مقابل امارات قرار دارد. اما این تمامی ماجرا نیست، عربستان معتقد است تمام کشورهای عرب باید به ابتکار صلح عربی بیروت پایبند باشند اما توافق ابراهیم ابوظبی با اسرائیل ابتكار صلح عربی را نقض می‌كند. براساس این طرح کشورهای عربی تنها در‌صورتی به عادی‌سازی روابط خود با اسرائیل خواهند پرداخت که به پیش از مرزهای 1967 بازگردد، به آوارگان فلسطینی اجازه بازگشت دهد و تشکیل یک کشور مستقل فلسطینی به پایتختی قدس شرقی را به رسمیت بشناسد.
حال باید دید كه سفر یك روزه بن‌زاید به عربستان تا چه اندازه می‌تواند تصویر مخدوش‌شده اتحاد این دو كشور را بازسازی كند. محمد بن‌سلمان اكنون به‌خوبی می‌داند که ولیعهد ابوظبی مانند گذشته علاقه‌ای به ایجاد موقعیت‌های برد-برد برای هر دو کشور ندارد. ولیعهد ابوظبی كه در دوران دونالد ترامپ به مهره مهمی در خاورمیانه تبدیل شده، با انتخاب بایدن به‌طور محسوسی در تلاش است تا با حفظ فاصله با بن‌سلمان، جایگاه خود را هم در منطقه و هم نزد آمریكا بازتعریف كند؛ موضوعی كه برای رهبر دوفاكتوی عربستان خط قرمز است.