عراقیها نگران خروج قریبالوقوع آمریکا از كشورشان هستند
كابوس كابل بر سر بغداد
شاید مردم عراق بیش از هر کشور دیگری از فروپاشی افغانستان شوکه شده باشند. آنها بیش از همه نگران آن هستند که کشورشان با سرنوشت مشابهی روبهرو شود. نگرانی عراقیها حتی به قبل از خروج ایالات متحده از افغانستان و تسلط دوباره طالبان بر این کشور بازمیگردد.
در ماههای جولای و آگوست بسیاری از عراقیها نگران این بودند که خروج قریبالوقوع آمریکا از کشورشان، چه سرنوشتی برای آنها رقم خواهد زد. آیا ایالات متحده به حضور دوهزارو 500 سرباز خود در عراق نیز پایان میدهد؟ اگر چنین شد آیا ممکن است داعش احیا شود و جنگ داخلی در عراق شعلهور شود؟
بازخوانی حوادث 2014
صحنههای ناامیدکننده فرودگاه کابل حس آشنایی را در مردم عراق برانگیخت. این تصاویر سال 2014 را پیش چشم آنها آورد. روزهایی که ارتش و پلیس عراق که از سوی آمریکا آموزش دیده و مجهز شده بودند، حتی مقابل داعش ایستادگی نکردند و سه استان عراق به تصرف این گروه تروریستی درآمد. ایالات متحده که در سال 2011 از عراق عقبنشینی کرده بود، مجبور شد به این کشور بازگردد تا پیشروی داعش و کشتار عراقیها را متوقف کند. به همین دلیل عراقیها از مذاکره واشنگتن و بغداد بر سر خروج کامل آمریکا از عراق میترسند. اینبار هم مانند سال 2011 به دولت عراق فشار میآورند تا از نیروهای آمریکایی بخواهد که این کشور را ترک کنند و این بار واشنگتن نسبت به سال 2011 تمایل بیشتری برای ترک عراق دارد.
شباهتهای میان عراق و افغانستان بهسادگی قابل ذکر است. عراق نیز مانند افغانستان دارای یک دولت چنددسته است که سیاست حمایتی را بر حاکمیت نیروهای امنیتی و ارائه خدمات دولتی اولویت میدهد. واقعیت این است که دولت عراق و دولت سقوطکرده افغانستان بر سر اینکه کدام یک فاسدتر هستند، رقابت میکردند. دولت و ارتش عراق هم مانند همتایان خود در افغانستان مایل به ایستادگی در برابر شبهنظامیان نافرمانی که حاکمیت و ثبات عراق را تهدید میکنند و با حملات خود جان غیرنظامیان را میگیرند، نیستند. در هر دو کشور توانایی برای مقابله با این شبهنظامیان و گروههای تروریستی وجود دارد اما ارادهای برای مقابله نیست.
هفتهنامه فارینپالسی در گزارشی مینویسد كه یکی از مهمترین اعتراضهای ایالات متحده به عراق این است که بغداد فرماندهی اصلیترین سرویس ضد تروریسم منطقه را بر عهده دارد اما آن را فقط علیه داعش و نه دیگر شبهنظامیان حاضر در این کشور به کار میگیرد. درحالیکه عراقیها شک دارند ایالات متحده هم در حمایت از دولت بغداد به همان اندازه ثابتقدم باشد. بسیاری نیز نگران آن هستند که جدیترشدن بحث خروج آمریکا دری را در واشنگتن برای خروج از عراق باز کند، بهویژه به این دلیل که تیمی که در سال 2011 از عراق خارج شد، دوباره در کاخ سفید حضور دارد.
عراقیها نگران هستند که دولت بایدن در صورت توقف حملات شبهنظامیان علیه منافع آمریکا، با جدیت بیشتری خاک این کشور را ترک کند و دولت بغداد را تنها در برابر شبهنظامیان قرار دهد. براساس آنچه تاکنون توافق شده، نظامیان آمریکایی تا پایان سال جاری میلادی عراق را ترک خواهند کرد و مطمئنا تغییر اولویتهای واشنگتن و خستگی در عراق فقط موضع دموکراتهایی که قدرت را در واشنگتن در دست دارند، نیست. ابتدا این دولت دونالد ترامپ، رئیسجمهوری سابق آمریكا بود که پس از افزایش حملات شبهنظامیان به نیروهای نظامی و مراکز دیپلماتیک آمریکا تهدید کرد که سفارت آمریکا در بغداد را تعطیل میکند. علاوهبراین، تغییرات گسترده سیاسی و ارجحیتها در واشنگتن دوستان و شرکای آمریکا در عراق را گیج کرده و بسیاری از آنها به دنبال حمایتهای خارجی جایگزین بهویژه در آنکارا و ابوظبی برای مقابله با نفوذ تهران هستند. پیام ایالات متحده باید واضح باشد؛ انتقال مأموریت از نقش رزمی به مشاوره به معنای عقبنشینی و ترک تعهدات از سوی آمریکا در عراق نیست.
تفاوتهای عراق و افغانستان
با وجود شباهتهای بسیار زیاد و قابل درک میان عراق و افغانستان، باید پذیرفت که عراق کشوری بسیار متفاوت است و همین تفاوت به آن فرصتی میدهد تا از سرنوشت افغانستان اجتناب ورزد. عراق خلاف افغانستان دارای سابقه وجود نهادهای ملی است، دو حزب جمهوریخواه و دموکرات برای ماندن در عراق توافق کلی دارند، ایالات متحده برای جلوگیری از ظهور مجدد گروه تروریستی داعش همچنان نقشی کلیدی در عراق دارد و روابط اقتصادی دو کشور رو به پیشرفت است.
اگر منافع ایالات متحده را هم کنار بگذاریم، با توجه به پادزهرهای محلی برای جلوگیری از گسترش نفوذ گروههایی مانند حشدالشعبی، بغداد شانس بیشتری برای جلوگیری از بهقدرترسیدن شبهنظامیان دارد.
رهبران شیعیان عراقی در نجف آشکارا نسبت به ازدسترفتن اقتدار مذهبیشان در عراق هشدار میدهند و از طرف دیگر رهبران اقلیم کردستان نیز نگران آن هستند که هدف بعدی شبهنظامیان، استانهای سنینشین باشد.
نبود رهبری واحد
خلاف طالبان، شبهنظامیان مختلف فعال در عراق فاقد رهبری واحد و پذیرش سراسری هستند. علاوهبراین، موفقیت مأموریت ایالات متحده علیه داعش و القاعده در سوریه همچنان بستگی به حضور واشنگتن در عراق دارد.
این هفتهنامه آمریكایی اما ادامه میدهد كه با این وجود، عراق هنوز هم میتواند راه افغانستان را طی کند، مگر اینکه رابطه واشنگتن و بغداد دوباره تنظیم شود. اولین دستور کار باید حفظ و درعینحال تنوعبخشیدن به روشهای مقابله با تروریسم از سوی ایالات متحده در عراق باشد. تا زمانی که روابط آمریکا و عراق به تعداد پرسنل نظامی آمریکا بستگی دارد، نیروهای مختلف برای قطع این رابطه فشار وارد میکنند. شبهنظامیان هم تاكنون خودشان را نشان دادهاند و حملات خود را علیه حضور ایالات متحده ادامه خواهند داد؛ زیرا میدانند که ایالات متحده چندان از صبر و بازدارندگی توأمان برخوردار نیست.
علاوهبراین، برای ادامه چنین مأموریتی حضور ایالات متحده در عراق باید غیرسیاسی شود. واشنگتن باید بهوضوح اعلام کند که طراحی مجدد برنامه حضور نظامی خود در عراق به عنوان مأموریت مشاوره و کمک، به معنای ترک عراق نیست. نکته مهم دیگر این است که مردم عراق باید از مزایای این رابطه در زمینههایی مانند تجارت، مراقبتهای بهداشتی و آموزش و پرورش برخوردار شوند.
بااینحال واقعیت غیر قابل تغییر این است که اولویتهای ایالات متحده درحال دورشدن از خاورمیانه بزرگ است و دولت عراق وظیفه دارد تا مسئولیت و سرمایهگذاری برای ایجاد رابطهای سازنده با ایالات متحده را بر عهده بگیرد.
بدون تردید مبارزه با تروریسم به تنهایی نمیتواند این رابطه را حفظ کند. دوهزارو 500 مشاور نظامی روابط آمریکا و عراق را تقویت میکنند و این نشاندهنده ادامه حمایت بینالمللی و ناتو از عراق است اما کل رابطه نباید به این عملیات مشاوره نظامی ختم شود. پس از تجربه تلخ این روزهای افغانستان، ممکن است رهبران عراقی بیش از همیشه نگران باشند که ایالات متحده به شریکی غیرقابل اعتماد تبدیل شده و باید دنبال شرکای دیگر مانند ترکیه، امارات یا ایران بروند. چنین نگاهی اما باعث خواهد شد تا عراق به تعداد بیشتری از شرکای غیرقابل اعتماد وابسته شود. عراقیها در عوض باید به بغداد برای اصلاح دولت كنونی فشار بیاورند.
فروپاشی افغانستان یادآوری این واقعیت است که واشنگتن، بغداد و اربیل باید فساد گسترده در عراق را بهعنوان یک چالش واقعی علیه امنیت ملی به رسمیت بشناسند و نه فقط عوارض جانبی یک گذار دموکراتیک؛ بنابراین واشنگتن باید در مورد بودجه و تجهیزاتی که در اختیار نیروهای عراقی و پیشمرگه کُرد قرار میدهد، پاسخگو باشد.
شاید مردم عراق بیش از هر کشور دیگری از فروپاشی افغانستان شوکه شده باشند. آنها بیش از همه نگران آن هستند که کشورشان با سرنوشت مشابهی روبهرو شود. نگرانی عراقیها حتی به قبل از خروج ایالات متحده از افغانستان و تسلط دوباره طالبان بر این کشور بازمیگردد.
در ماههای جولای و آگوست بسیاری از عراقیها نگران این بودند که خروج قریبالوقوع آمریکا از کشورشان، چه سرنوشتی برای آنها رقم خواهد زد. آیا ایالات متحده به حضور دوهزارو 500 سرباز خود در عراق نیز پایان میدهد؟ اگر چنین شد آیا ممکن است داعش احیا شود و جنگ داخلی در عراق شعلهور شود؟
بازخوانی حوادث 2014
صحنههای ناامیدکننده فرودگاه کابل حس آشنایی را در مردم عراق برانگیخت. این تصاویر سال 2014 را پیش چشم آنها آورد. روزهایی که ارتش و پلیس عراق که از سوی آمریکا آموزش دیده و مجهز شده بودند، حتی مقابل داعش ایستادگی نکردند و سه استان عراق به تصرف این گروه تروریستی درآمد. ایالات متحده که در سال 2011 از عراق عقبنشینی کرده بود، مجبور شد به این کشور بازگردد تا پیشروی داعش و کشتار عراقیها را متوقف کند. به همین دلیل عراقیها از مذاکره واشنگتن و بغداد بر سر خروج کامل آمریکا از عراق میترسند. اینبار هم مانند سال 2011 به دولت عراق فشار میآورند تا از نیروهای آمریکایی بخواهد که این کشور را ترک کنند و این بار واشنگتن نسبت به سال 2011 تمایل بیشتری برای ترک عراق دارد.
شباهتهای میان عراق و افغانستان بهسادگی قابل ذکر است. عراق نیز مانند افغانستان دارای یک دولت چنددسته است که سیاست حمایتی را بر حاکمیت نیروهای امنیتی و ارائه خدمات دولتی اولویت میدهد. واقعیت این است که دولت عراق و دولت سقوطکرده افغانستان بر سر اینکه کدام یک فاسدتر هستند، رقابت میکردند. دولت و ارتش عراق هم مانند همتایان خود در افغانستان مایل به ایستادگی در برابر شبهنظامیان نافرمانی که حاکمیت و ثبات عراق را تهدید میکنند و با حملات خود جان غیرنظامیان را میگیرند، نیستند. در هر دو کشور توانایی برای مقابله با این شبهنظامیان و گروههای تروریستی وجود دارد اما ارادهای برای مقابله نیست.
هفتهنامه فارینپالسی در گزارشی مینویسد كه یکی از مهمترین اعتراضهای ایالات متحده به عراق این است که بغداد فرماندهی اصلیترین سرویس ضد تروریسم منطقه را بر عهده دارد اما آن را فقط علیه داعش و نه دیگر شبهنظامیان حاضر در این کشور به کار میگیرد. درحالیکه عراقیها شک دارند ایالات متحده هم در حمایت از دولت بغداد به همان اندازه ثابتقدم باشد. بسیاری نیز نگران آن هستند که جدیترشدن بحث خروج آمریکا دری را در واشنگتن برای خروج از عراق باز کند، بهویژه به این دلیل که تیمی که در سال 2011 از عراق خارج شد، دوباره در کاخ سفید حضور دارد.
عراقیها نگران هستند که دولت بایدن در صورت توقف حملات شبهنظامیان علیه منافع آمریکا، با جدیت بیشتری خاک این کشور را ترک کند و دولت بغداد را تنها در برابر شبهنظامیان قرار دهد. براساس آنچه تاکنون توافق شده، نظامیان آمریکایی تا پایان سال جاری میلادی عراق را ترک خواهند کرد و مطمئنا تغییر اولویتهای واشنگتن و خستگی در عراق فقط موضع دموکراتهایی که قدرت را در واشنگتن در دست دارند، نیست. ابتدا این دولت دونالد ترامپ، رئیسجمهوری سابق آمریكا بود که پس از افزایش حملات شبهنظامیان به نیروهای نظامی و مراکز دیپلماتیک آمریکا تهدید کرد که سفارت آمریکا در بغداد را تعطیل میکند. علاوهبراین، تغییرات گسترده سیاسی و ارجحیتها در واشنگتن دوستان و شرکای آمریکا در عراق را گیج کرده و بسیاری از آنها به دنبال حمایتهای خارجی جایگزین بهویژه در آنکارا و ابوظبی برای مقابله با نفوذ تهران هستند. پیام ایالات متحده باید واضح باشد؛ انتقال مأموریت از نقش رزمی به مشاوره به معنای عقبنشینی و ترک تعهدات از سوی آمریکا در عراق نیست.
تفاوتهای عراق و افغانستان
با وجود شباهتهای بسیار زیاد و قابل درک میان عراق و افغانستان، باید پذیرفت که عراق کشوری بسیار متفاوت است و همین تفاوت به آن فرصتی میدهد تا از سرنوشت افغانستان اجتناب ورزد. عراق خلاف افغانستان دارای سابقه وجود نهادهای ملی است، دو حزب جمهوریخواه و دموکرات برای ماندن در عراق توافق کلی دارند، ایالات متحده برای جلوگیری از ظهور مجدد گروه تروریستی داعش همچنان نقشی کلیدی در عراق دارد و روابط اقتصادی دو کشور رو به پیشرفت است.
اگر منافع ایالات متحده را هم کنار بگذاریم، با توجه به پادزهرهای محلی برای جلوگیری از گسترش نفوذ گروههایی مانند حشدالشعبی، بغداد شانس بیشتری برای جلوگیری از بهقدرترسیدن شبهنظامیان دارد.
رهبران شیعیان عراقی در نجف آشکارا نسبت به ازدسترفتن اقتدار مذهبیشان در عراق هشدار میدهند و از طرف دیگر رهبران اقلیم کردستان نیز نگران آن هستند که هدف بعدی شبهنظامیان، استانهای سنینشین باشد.
نبود رهبری واحد
خلاف طالبان، شبهنظامیان مختلف فعال در عراق فاقد رهبری واحد و پذیرش سراسری هستند. علاوهبراین، موفقیت مأموریت ایالات متحده علیه داعش و القاعده در سوریه همچنان بستگی به حضور واشنگتن در عراق دارد.
این هفتهنامه آمریكایی اما ادامه میدهد كه با این وجود، عراق هنوز هم میتواند راه افغانستان را طی کند، مگر اینکه رابطه واشنگتن و بغداد دوباره تنظیم شود. اولین دستور کار باید حفظ و درعینحال تنوعبخشیدن به روشهای مقابله با تروریسم از سوی ایالات متحده در عراق باشد. تا زمانی که روابط آمریکا و عراق به تعداد پرسنل نظامی آمریکا بستگی دارد، نیروهای مختلف برای قطع این رابطه فشار وارد میکنند. شبهنظامیان هم تاكنون خودشان را نشان دادهاند و حملات خود را علیه حضور ایالات متحده ادامه خواهند داد؛ زیرا میدانند که ایالات متحده چندان از صبر و بازدارندگی توأمان برخوردار نیست.
علاوهبراین، برای ادامه چنین مأموریتی حضور ایالات متحده در عراق باید غیرسیاسی شود. واشنگتن باید بهوضوح اعلام کند که طراحی مجدد برنامه حضور نظامی خود در عراق به عنوان مأموریت مشاوره و کمک، به معنای ترک عراق نیست. نکته مهم دیگر این است که مردم عراق باید از مزایای این رابطه در زمینههایی مانند تجارت، مراقبتهای بهداشتی و آموزش و پرورش برخوردار شوند.
بااینحال واقعیت غیر قابل تغییر این است که اولویتهای ایالات متحده درحال دورشدن از خاورمیانه بزرگ است و دولت عراق وظیفه دارد تا مسئولیت و سرمایهگذاری برای ایجاد رابطهای سازنده با ایالات متحده را بر عهده بگیرد.
بدون تردید مبارزه با تروریسم به تنهایی نمیتواند این رابطه را حفظ کند. دوهزارو 500 مشاور نظامی روابط آمریکا و عراق را تقویت میکنند و این نشاندهنده ادامه حمایت بینالمللی و ناتو از عراق است اما کل رابطه نباید به این عملیات مشاوره نظامی ختم شود. پس از تجربه تلخ این روزهای افغانستان، ممکن است رهبران عراقی بیش از همیشه نگران باشند که ایالات متحده به شریکی غیرقابل اعتماد تبدیل شده و باید دنبال شرکای دیگر مانند ترکیه، امارات یا ایران بروند. چنین نگاهی اما باعث خواهد شد تا عراق به تعداد بیشتری از شرکای غیرقابل اعتماد وابسته شود. عراقیها در عوض باید به بغداد برای اصلاح دولت كنونی فشار بیاورند.
فروپاشی افغانستان یادآوری این واقعیت است که واشنگتن، بغداد و اربیل باید فساد گسترده در عراق را بهعنوان یک چالش واقعی علیه امنیت ملی به رسمیت بشناسند و نه فقط عوارض جانبی یک گذار دموکراتیک؛ بنابراین واشنگتن باید در مورد بودجه و تجهیزاتی که در اختیار نیروهای عراقی و پیشمرگه کُرد قرار میدهد، پاسخگو باشد.