شجاع باشید و ادامه دهید
ماریو بارگاس یوسا. برگردان: منوچهر یزدانی
از سالها پیش که برای اولینبار صحبتهای خانم لوردِس فلورس نانو از حزب سوسیال مسیحی را از بالکن میدان بولونسیِ لیما شنیدم، فکر کردم میتواند رئیسجمهور خوبی برای پرو باشد. چنین نشد، اما تردید دارم اگر لوردِس که در انتخابات ریاستجمهوری با آلن گارسیا رقابت میکرد، برنده میشد، میتوانست به وعدههایش عمل کند؛ البته احتمالا آلن گارسیا زنده میماند (هنگام دستگیری به علت فساد خودکشی کرد). شنیدم که لوردس در یک برنامه تلویزیونی درباره موضوع جنجالبرانگیز «تقلب» در انتخابات بحث میکرد که ممکن بود نتیجه دور دوم انتخابات پرو را تغییر دهد. او وکیل دادگستری است و با گروهی از همکارانش این موضوع را بررسی میکردند. لوردس اظهار کرد که آنها مؤکدا هشدار دادهاند که در بررسی صورتجلسههای دور دوم انتخابات در شهرهای منطقه کوهستانی، افزایش مشكوك آرا و امضاهای جعلی زیادی به نفع كاستیو دیده شده است. چهار عضو هیئت نظارت که بر اساس قوانین جاری پرو مسئول بررسی سلامت انتخابات ملیاند، مورد تأیید لوردس فلورس هستند و او در ترغیب این چهار قاضی به زبان پرویی غریبی که سبب تأثر میشد، گفت: امیدوارم، «شجاع باشید و ادامه دهید». تحقیقاتی که لوردس فلورس نانو و گروهی از وکلا که او را همراهی میکنند انجام دادهاند، نشان میدهد در برخی از روستاهای کوهستانی پرو، در مناطق جغرافیایی خاصی، آثاری از «امضاهای جعلی» به دست آمده است. این سوابق را یک خطشناس خبره از جهت ریختشناسی بررسی کرد و مبلغی نیز برای آن اختصاص داده شد. در همه آنها اثر جعل امضا کشف شد که بعضا شخص رئیس حوزه رأیگیری انجام داده بود. از طرف دیگر، این بررسی نشاندهنده یک روند کاملا روشن است؛ آرای کِیکو فوجیموری در دور اول ناپدید و در دور دوم جزء آرای پدرو کاستیو محاسبه شدهاند. لوردس فلورس، با دلایل و شواهد کافی، از چهار عضو هیئت ملی داوران انتخابات خواسته است در بیش از 800 مورد اختلاف دور دوم رأیگیری نیز همان شیوه آزمون «حقیقتیابی» را به کار گیرند. به عقیده برخی از خبرنگاران روزنامههای اروپاییای که در پرو نمایندگی دارند، مهم نیست پرو یک رئیسجمهور فروتن از کوههای آند داشته باشد، بلکه داشتن آرای اکثریت رأیدهندگان پرو مهم است، نه یک رئیسجمهور نادرست. این موضوع سبب انواع گمانهزنیها و در نتیجه بروز خشونت در پرو خواهد بود؛ مگر اینکه هیئت ملی داوران انتخابات با جدیت و مسئولیت، آنچه را فلورس نانو خواسته پیش ببرند. ممکن است به محض صدور رأی کمیته انتخاباتی، بار دیگر خشونت بازگردد. پیش از وقوع چنین حوادثی، هر اقدامی برای پیشگیری از آنها ضروری است. از میان راهحلهای ممکن، یکی لغو انتخابات مخدوش و فراخوانی برای انتخاباتی دیگر است که برخی خواهان آن هستند؛ بله، برای اینکه در انتخابات جدید با هوشیاری مانع هرگونه دخالت و تغییر در نتایج انتخابات شوند. ولی به اعتقاد پدرو کاتریانو، نخستوزیر پیشین، این گزینه غیرقانونی است.
ناظران اعزامی سازمان کشورهای آمریکایی (OEA) بیتردید و با شتاب «سلامت انتخابات» را اعلام کردند و برای آن به دولت پرو تبریک گفتند. همه نشانهها -علاوه بر تحقیقات فلورس نانو و گروه وکلای همکار او- گویای این حقیقت است که تبریکگفتن ناظران اعزامی تا حدی عجولانه و به گفته فلورس، «بسیار سیاستمدارانه» بوده است. در گروه همکاران کِیکو فوجیموری، علاوه بر حقوقدانان، شخص دکتر اُسکار اوربیولا نیز کِیکو را همراهی میکند؛ حقوقدان برجستهای که به دور از هرگونه قضاوت خوب و بد و بیش از حد معمول مورد احترام مردم است که به سبب نقشش در دهه 90 به دموکراتی بیطرف شهرت دارد. دکتر اُسکار اوربیولا مدعی بیش از 200 هزار رأی است که به اعتقاد او از طریق دستکاری آرا به دست آمدهاند؛ مشابه آنچه دکتر فلورِس نانو ادعا کرده است. به نظر میرسد هیئت ملی داوران انتخابات، پس از مقاومت در برابر بازبینی نکات مورد اختلاف، بیتردید وظیفه بسیار مهمی بر عهده دارند. آنها در نهایت با بررسی برخی از موارد موافقت کردهاند و اکنون در حال ادامه بررسی آنها هستند. ضروری است این هیئت همه موارد را از نو بازبینی کنند. بدونشک، در شرایط دشواری که بر پرو حاکم است، اگر مشکلاتی دیده شود، امکان اعتراض و اقدامات خشونتآمیز طرفداران نامزد شکستخورده نیز قابل پیشبینی خواهد بود. اطلاعات من از راه دور، از مادرید و از طریق دادههای متناقض و متعددی است که به دستم میرسد. براساس آنها، بینظمیهای شدید هر روز افزایش مییابند و بیش از همه از سوی بسیاری از اعضای حزبی به راه میافتند که کاستیو را برای ریاستجمهوری برگزیدهاند نه از طرف خود پدرو کاستیو، نامزد انتخاباتی. از آنجایی که قوه قضائیه ولادیمیر سِرون، رهبر حزب پروی آزاد را به سوءاستفاده از قدرت در زمان حکومت در استان خونین متهم کرده بود، او دیگر نمیتوانست کاندیدای ریاستجمهوری شود و بنابراین پدرو کاستیو برای نامزدی این حزب در انتخابات ریاستجمهوری پیشنهاد شد. در صورت پیروزی کاستیو، ولادیمیر سِرون، قدرت واقعی پشت پرده خواهد بود. آقای سِرون که پزشک است و 10 سال در کوبا زندگی کرده، جسارت آن را داشت که در مقابل طرفداران خود اعلام کند «مارکسیست، لنینیست و ماریاتگیست» است؛ بنابراین، مانند کوبا، ونزوئلا یا نیکاراگوئه، در پایان دوره ریاستجمهوری خود (که در پرو پنج سال است) قدرت را ترک نخواهد کرد. البته این جمله معروف برای بسیاری از پروییها هشداردهنده بود. از سوی دیگر، در یک نوار ضبطشده بهدستآمده، نماینده سِرون از همکارانش میخواهد روز برگزاری انتخابات ساعت پنج صبح در جایگاههای انتخاباتی، کنار میزها، حضور یابند و قبل از اینکه اعضای میزها به قید قرعه انتخاب شوند، آنها را اشغال کنند. به لطف افرادی مانند آقای ولادیمیر سِرون و برخی از طرفدارانش، وقتی گفتههایشان را میشنویم، احساس میکنیم سخنان پلیسهای استالینیست را میشنویم. این انتخابات پرو هیچ شباهتی با آنچه تاکنون در تاریخ ما برگزار شده است، ندارد؛ زیرا این انتخابات برای برگزیدن یک شخص یا یک حزب نیست، بلکه به نظر میرسد هدفش تغییر رژیم باشد. اگر آقای کاستیو پیروز شود، قابل پیشبینی خواهد بود که پرو در چند سال ونزوئلای دوم خواهد شد یا درگیریهای شدیدی رخ خواهد داد که در آنها دستکم نیمی از پروییها برای دفاع از دموکراسی و آزادیای که اکنون از آن بهرهمند هستند، خواهند جنگید. این رژیم با وجود ویروس کرونا ضعیف و آسیبپذیرتر شده است، اما توان بهبودی و حرکت در جهت دموکراسی را دارد. نظامهای کمونیستی نشان دادهاند که علاقهای به دفاع از دموکراسی و آزادی ندارند؛ برای مثال روسیه با ازبینرفتن اتحاد جماهیر شوروی یا جمهوری خلق چین که به یک نظام سرمایهداری استبدادی تبدیل شده است. در روسیه، سرمایهداران بزرگ مجاز به هر نوع فعالیتی هستند و فقط مخالفان و کسانی که رژیم را باور ندارند، مورد تعقیب، آزار و رد صلاحیت (یا قتل) قرار میگیرند. گروه کشورهایی که به شیوه معمول خود بنا دارند پنجه بر پرو بیفکنند، در تمام این روند بسیار محتاطانه عمل کردهاند و کار را به «اِوو مورالس» بولیوی سپردهاند و با ستایش برادرانه پرو، «برادر پرو»، بر آن هستند تا در آینده بر پرو نظارت داشته باشند و حتی با فریب و دستکاری، جایی را که نمایندگان کیکو فوجیموری نتوانستند به آن دسترسی پیدا کنند، از راه دور تحت فرمان داشته باشند؛ شواهد زیادی در مناطق کوهستانی و جنگلی وجود دارد که مردم را مرعوب یا مسئولان میزهای انتخاباتی را اخراج کردهاند؛ اما شاید آن رژیمها شتابزده سرود پیروزی سر دادهاند، چون هنوز در پرو هیچ تصمیمی گرفته نشده است و مثالهایی مانند لوردس فلورس و اسکار اورویولا بیانگر این واقعیت هستند.
از سالها پیش که برای اولینبار صحبتهای خانم لوردِس فلورس نانو از حزب سوسیال مسیحی را از بالکن میدان بولونسیِ لیما شنیدم، فکر کردم میتواند رئیسجمهور خوبی برای پرو باشد. چنین نشد، اما تردید دارم اگر لوردِس که در انتخابات ریاستجمهوری با آلن گارسیا رقابت میکرد، برنده میشد، میتوانست به وعدههایش عمل کند؛ البته احتمالا آلن گارسیا زنده میماند (هنگام دستگیری به علت فساد خودکشی کرد). شنیدم که لوردس در یک برنامه تلویزیونی درباره موضوع جنجالبرانگیز «تقلب» در انتخابات بحث میکرد که ممکن بود نتیجه دور دوم انتخابات پرو را تغییر دهد. او وکیل دادگستری است و با گروهی از همکارانش این موضوع را بررسی میکردند. لوردس اظهار کرد که آنها مؤکدا هشدار دادهاند که در بررسی صورتجلسههای دور دوم انتخابات در شهرهای منطقه کوهستانی، افزایش مشكوك آرا و امضاهای جعلی زیادی به نفع كاستیو دیده شده است. چهار عضو هیئت نظارت که بر اساس قوانین جاری پرو مسئول بررسی سلامت انتخابات ملیاند، مورد تأیید لوردس فلورس هستند و او در ترغیب این چهار قاضی به زبان پرویی غریبی که سبب تأثر میشد، گفت: امیدوارم، «شجاع باشید و ادامه دهید». تحقیقاتی که لوردس فلورس نانو و گروهی از وکلا که او را همراهی میکنند انجام دادهاند، نشان میدهد در برخی از روستاهای کوهستانی پرو، در مناطق جغرافیایی خاصی، آثاری از «امضاهای جعلی» به دست آمده است. این سوابق را یک خطشناس خبره از جهت ریختشناسی بررسی کرد و مبلغی نیز برای آن اختصاص داده شد. در همه آنها اثر جعل امضا کشف شد که بعضا شخص رئیس حوزه رأیگیری انجام داده بود. از طرف دیگر، این بررسی نشاندهنده یک روند کاملا روشن است؛ آرای کِیکو فوجیموری در دور اول ناپدید و در دور دوم جزء آرای پدرو کاستیو محاسبه شدهاند. لوردس فلورس، با دلایل و شواهد کافی، از چهار عضو هیئت ملی داوران انتخابات خواسته است در بیش از 800 مورد اختلاف دور دوم رأیگیری نیز همان شیوه آزمون «حقیقتیابی» را به کار گیرند. به عقیده برخی از خبرنگاران روزنامههای اروپاییای که در پرو نمایندگی دارند، مهم نیست پرو یک رئیسجمهور فروتن از کوههای آند داشته باشد، بلکه داشتن آرای اکثریت رأیدهندگان پرو مهم است، نه یک رئیسجمهور نادرست. این موضوع سبب انواع گمانهزنیها و در نتیجه بروز خشونت در پرو خواهد بود؛ مگر اینکه هیئت ملی داوران انتخابات با جدیت و مسئولیت، آنچه را فلورس نانو خواسته پیش ببرند. ممکن است به محض صدور رأی کمیته انتخاباتی، بار دیگر خشونت بازگردد. پیش از وقوع چنین حوادثی، هر اقدامی برای پیشگیری از آنها ضروری است. از میان راهحلهای ممکن، یکی لغو انتخابات مخدوش و فراخوانی برای انتخاباتی دیگر است که برخی خواهان آن هستند؛ بله، برای اینکه در انتخابات جدید با هوشیاری مانع هرگونه دخالت و تغییر در نتایج انتخابات شوند. ولی به اعتقاد پدرو کاتریانو، نخستوزیر پیشین، این گزینه غیرقانونی است.
ناظران اعزامی سازمان کشورهای آمریکایی (OEA) بیتردید و با شتاب «سلامت انتخابات» را اعلام کردند و برای آن به دولت پرو تبریک گفتند. همه نشانهها -علاوه بر تحقیقات فلورس نانو و گروه وکلای همکار او- گویای این حقیقت است که تبریکگفتن ناظران اعزامی تا حدی عجولانه و به گفته فلورس، «بسیار سیاستمدارانه» بوده است. در گروه همکاران کِیکو فوجیموری، علاوه بر حقوقدانان، شخص دکتر اُسکار اوربیولا نیز کِیکو را همراهی میکند؛ حقوقدان برجستهای که به دور از هرگونه قضاوت خوب و بد و بیش از حد معمول مورد احترام مردم است که به سبب نقشش در دهه 90 به دموکراتی بیطرف شهرت دارد. دکتر اُسکار اوربیولا مدعی بیش از 200 هزار رأی است که به اعتقاد او از طریق دستکاری آرا به دست آمدهاند؛ مشابه آنچه دکتر فلورِس نانو ادعا کرده است. به نظر میرسد هیئت ملی داوران انتخابات، پس از مقاومت در برابر بازبینی نکات مورد اختلاف، بیتردید وظیفه بسیار مهمی بر عهده دارند. آنها در نهایت با بررسی برخی از موارد موافقت کردهاند و اکنون در حال ادامه بررسی آنها هستند. ضروری است این هیئت همه موارد را از نو بازبینی کنند. بدونشک، در شرایط دشواری که بر پرو حاکم است، اگر مشکلاتی دیده شود، امکان اعتراض و اقدامات خشونتآمیز طرفداران نامزد شکستخورده نیز قابل پیشبینی خواهد بود. اطلاعات من از راه دور، از مادرید و از طریق دادههای متناقض و متعددی است که به دستم میرسد. براساس آنها، بینظمیهای شدید هر روز افزایش مییابند و بیش از همه از سوی بسیاری از اعضای حزبی به راه میافتند که کاستیو را برای ریاستجمهوری برگزیدهاند نه از طرف خود پدرو کاستیو، نامزد انتخاباتی. از آنجایی که قوه قضائیه ولادیمیر سِرون، رهبر حزب پروی آزاد را به سوءاستفاده از قدرت در زمان حکومت در استان خونین متهم کرده بود، او دیگر نمیتوانست کاندیدای ریاستجمهوری شود و بنابراین پدرو کاستیو برای نامزدی این حزب در انتخابات ریاستجمهوری پیشنهاد شد. در صورت پیروزی کاستیو، ولادیمیر سِرون، قدرت واقعی پشت پرده خواهد بود. آقای سِرون که پزشک است و 10 سال در کوبا زندگی کرده، جسارت آن را داشت که در مقابل طرفداران خود اعلام کند «مارکسیست، لنینیست و ماریاتگیست» است؛ بنابراین، مانند کوبا، ونزوئلا یا نیکاراگوئه، در پایان دوره ریاستجمهوری خود (که در پرو پنج سال است) قدرت را ترک نخواهد کرد. البته این جمله معروف برای بسیاری از پروییها هشداردهنده بود. از سوی دیگر، در یک نوار ضبطشده بهدستآمده، نماینده سِرون از همکارانش میخواهد روز برگزاری انتخابات ساعت پنج صبح در جایگاههای انتخاباتی، کنار میزها، حضور یابند و قبل از اینکه اعضای میزها به قید قرعه انتخاب شوند، آنها را اشغال کنند. به لطف افرادی مانند آقای ولادیمیر سِرون و برخی از طرفدارانش، وقتی گفتههایشان را میشنویم، احساس میکنیم سخنان پلیسهای استالینیست را میشنویم. این انتخابات پرو هیچ شباهتی با آنچه تاکنون در تاریخ ما برگزار شده است، ندارد؛ زیرا این انتخابات برای برگزیدن یک شخص یا یک حزب نیست، بلکه به نظر میرسد هدفش تغییر رژیم باشد. اگر آقای کاستیو پیروز شود، قابل پیشبینی خواهد بود که پرو در چند سال ونزوئلای دوم خواهد شد یا درگیریهای شدیدی رخ خواهد داد که در آنها دستکم نیمی از پروییها برای دفاع از دموکراسی و آزادیای که اکنون از آن بهرهمند هستند، خواهند جنگید. این رژیم با وجود ویروس کرونا ضعیف و آسیبپذیرتر شده است، اما توان بهبودی و حرکت در جهت دموکراسی را دارد. نظامهای کمونیستی نشان دادهاند که علاقهای به دفاع از دموکراسی و آزادی ندارند؛ برای مثال روسیه با ازبینرفتن اتحاد جماهیر شوروی یا جمهوری خلق چین که به یک نظام سرمایهداری استبدادی تبدیل شده است. در روسیه، سرمایهداران بزرگ مجاز به هر نوع فعالیتی هستند و فقط مخالفان و کسانی که رژیم را باور ندارند، مورد تعقیب، آزار و رد صلاحیت (یا قتل) قرار میگیرند. گروه کشورهایی که به شیوه معمول خود بنا دارند پنجه بر پرو بیفکنند، در تمام این روند بسیار محتاطانه عمل کردهاند و کار را به «اِوو مورالس» بولیوی سپردهاند و با ستایش برادرانه پرو، «برادر پرو»، بر آن هستند تا در آینده بر پرو نظارت داشته باشند و حتی با فریب و دستکاری، جایی را که نمایندگان کیکو فوجیموری نتوانستند به آن دسترسی پیدا کنند، از راه دور تحت فرمان داشته باشند؛ شواهد زیادی در مناطق کوهستانی و جنگلی وجود دارد که مردم را مرعوب یا مسئولان میزهای انتخاباتی را اخراج کردهاند؛ اما شاید آن رژیمها شتابزده سرود پیروزی سر دادهاند، چون هنوز در پرو هیچ تصمیمی گرفته نشده است و مثالهایی مانند لوردس فلورس و اسکار اورویولا بیانگر این واقعیت هستند.