کرونا و سختی‌های روزافزون ناشنوایان و کم‌‌شنوایان

سمیه جاهدعطائیان : او در یکی از همین روزهایی که اعداد و ارقام قربانیان کرونا بالا و پایین می‌رود و هر خانواده با کرونا دست و پنجه نرم می‌کند، مجبور است روزی ده‌ها بار ماسک روی صورتش را پایین بکشد تا بتواند خرید کند، سر کار برود، آدرس بپرسد، دکتر برود و... علیرضای 29ساله نسبت به پروتکل‌هایی که این روزها حتی یک کودک سه‌ساله هم با آن آشناست، نامأنوس نیست. او ناشنواست و چاره‌ای جز زیرپاگذاشتن قوانین ندارد. او مجبور است لب‌خوانی کند و منظور خود را با تلاش و صبوری به دیگران برساند. چند بار پیش آمده که ماسکش را درآورده که فروشنده نگاه ناراحتی داشته، عصبانی شده و حتی مشتری‌ها برخورد نامناسبی داشته‌اند اما او باز با ایما و اشاره سعی در برقراری ارتباط داشته و به هر حال توانسته منظورش را به دیگران برساند. او ناگزیر است و این روزها همین ماسک معمولی برایش عذاب‌آور شده است. علیرضا از طریق مسافرکشی و تاکسی‌های اینترنتی امرار معاش می‌کند؛ او برگه‌ای به پشت صندلی‌اش چسبانده و روی آن نوشته «راننده ناشنوا است، لطفا صبور باشید»... او در همین روزهایی که صورت همه پشت ماسک مخفی شده و تنها یک جفت چشم نگران یا مضطرب از آن بیرون است، خرج زندگی را تأمین می‌کند و از ته دل می‌خواهد تا مسافران لوکیشن و موقعیت درست را روی نقشه ثبت کرده باشند تا بتواند بدون برقراری ارتباط، خدمت‌رسانی کند. «علیرضا» می‌گوید که خطر ابتلا به کرونا بیخ گوش او و بسیاری از افراد ناشنوا و کم‌شنواست. علیرضا از تجربه یکی از دوستانش در گفت‌وگو با خبرنگار «شرق» این‌چنین می‌نویسد: «دوستم که ناشنواست در موج سوم کرونا در بیمارستان بستری شد، وقتی پرستار برای تزریق سرم یا دارو بالای سرش می‌آمد بسیار هراسان بود، استرس داشت. قبل از آن برادرش به عنوان همراه کنارش بود اما بیمارستان روزهای بعد با همراه مخالفت کرد و او مجبور بود تنها از عهده خودش برآید».
بی‌خبری جامعه از شرایط ناشنوایان
او می‌گوید که کرونا خودش به تنهایی ناشناخته و مبهم است اما امکان برقرارنکردن ارتباط با پرستار و پزشک معالج، فشار مضاعفی وارد می‌کند؛ «بسیاری از افراد آگاهی و شناختی نسبت به شرایط زندگی و مسائل ما ندارند و نمی‌توان به کسی خرده گرفت یا انتقاد کرد. انتقاد ما از کسانی است که ابزار لازم و کافی برای اطلاع‌رسانی دارند اما در این زمینه فعالیت و اقدامی انجام نمی‌دهند وگرنه که مردم تقصیری ندارند و در بیشتر مواقع بعد از اینکه متوجه شرایطمان می‌شوند، به هر شکل ممکن عذرخواهی و دلجویی می‌کنند». «شیدا شهیدی»، فعال حقوق ناشنوایان، مشکلات فعلی ناشنوا و کم‌شنوایان در دوران کرونا را بسیار پرحاشیه می‌داند؛ «وقتی برای برقراری ارتباط با افراد شنوا تقاضا می‌کنیم که ماسک را پایین بیاورند، تعداد بسیار کمی از افراد متوجه منظور می‌شوند و ارتباط برقرار می‌کنند و در بیشتر موارد یا متوجه منظورمان نمی‌شوند و از این خواسته تعجب می‌کنند که کاملا هم حق دارند. این محدودیت ناشنوایان و جامعه شنوا را اذیت می‌کند چون بعضی از افراد ناشنوا صبر و تحملشان کم است و زود عصبانی می‌شوند. در مطب‌ها، بیمارستان یا ادارات هم وقتی برای رساندن منظور مجبور به برداشتن ماسک می‌شویم برخورد تند می‌شود و فوری تذکر می‌گیریم».
کرونا و مشکلات اقتصادی - معیشتی در میان ناشنوایان
او نیز از کیفیت ماسک‌های تولیدشده ویژه افراد ناشنوا و کم‌شنوا انتقاد می‌کند؛ «آنچه در گذشته تولید شد و تعدادی هم به کانون ناشنوایان دادند، از کیفیت کافی برخوردار نبوده و مورد استقبال قرار نگرفت، نمونه ماسک‌های از این دست در کشورهای دیگر هم به تولید انبوه نرسید و موفق نبود». «شهیدی» فعال حقوق ناشنوایان استفاده از ماسک در روزهای شیوع کرونا را بسیار پردردسر توصیف می‌کند؛ «تصور کنید وقتی از منزل بیرون می‌رویم از ابتدا در تمام ساعات خارج از منزل، در مترو، تاکسی، اتوبوس و... ماسک به صورت داریم و باید به هر شیوه‌ای برای برقراری ارتباط تلاش کنیم. حتی بسیاری از رابطین از کار ترجمه برای جامعه ما خودداری می‌کنند چراکه جانشان در این مسیر به خطر می‌افتد. اما بعضی از همین مترجمان این خطر را به جان خریدند و در این شرایط به کار ترجمه ادامه می‌دهند که باید از آنها تشکر ویژه کنیم». فقط همین ماسک ساده و کوچک زندگی ما را با چالش‌های زیادی روبه‌رو کرده به طوری‌که با شروع کرونا، دنیای ما و افراد کم‌شنوا بسیار تغییر کرده است؛ « با وجود تمام این مشکلات، ادامه این وضعیت برای آن دسته از افراد ناشنوا که در این شرایط شاغل هستند و کار فروشندگی می‌کنند بسیار سخت شده است، دشواری در برقراری ارتباط با مخاطب و مشتری‌ها باعث ایجاد مشکلات معیشتی فراوان برای این افراد شده است».
توقف تولید ماسک‌های ویژه ناشنوایان
محرومیت ناشنوایان از امکان حیاتی لب‌خوانی
«حبیب مهدوی»، دبیر کل شبکه ملی سازمان‌های مردم‌نهاد ناشنوایان ایران در گفت‌وگو با خبرنگار «شرق» با اشاره به مشکلات متعدد ناشنوایان در روزهایی که عموم مردم از ماسک استفاده می‌کنند تأکید می‌کند: «ناشنوایان در ارتباطات خود نیازمند استفاده از زبان اشاره هستند و امکان لب‌خوانی در این زبان یک فاکتور مهم تلقی می‌شود، لب‌خوانی بدون زبان اشاره نیز تا اندازه‌ای می‌تواند به تفهیم گفتار کمک کند. به همین دلیل ناشنوایان در زمان برقراری ارتباط مجبور به برداشتن ماسک می‌شوند که اقدامی بسیار خطرناک است». او ادامه می‌دهد: «با توجه به اینکه ناشنوایان برای برقراری ارتباط، مجبور به برداشتن ماسک هستند، نبود ماسک مناسب برای آنها باعث تهدید جانی شده و بسیار مخاطره‌آمیز است، از طرفی مترجمان زبان اشاره نیز برای تفهیم ترجمه، مجبور به برداشتن ماسک می‌شوند. بنابراین نبود ماسک مناسب نه تنها افراد ناشنوا بلکه مترجمان آنها را نیز در معرض خطر ابتلا به کرونا و بیماری قرار می‌دهد».
دبیر کل شبکه ملی سازمان‌های مردم‌نهاد ناشنوایان ایران با اشاره به تولید ماسک‌هایی برای ناشنوایان، این ماسک‌ها را فاقد کارایی لازم توصیف می‌کند؛ «زمستان سال گذشته خبری مبنی بر تولید نوعی ماسک توسط ستاد اجرايي فرمان امام برای ناشنوایان منتشر شد اما این ماسک متأسفانه با نمونه‌های معمولی تفاوت چندانی نداشته و تنها اقدام به چاپ یک لوگو در گوشه ماسک شده بود، طرح این لوگو بسیار مبهم بود و بیننده در نگاه اول متوجه معنای آن نمی‌شد. در ادامه پیشنهاد داده شد که از طرح و آرم رایج ناشنوایان استفاده شود که شناخته‌شده و مفهومی‌تر باشد اما در نهایت مشخص نشد که چرا تغییر طرح روی این ماسک‌ها اعمال نشد و ادامه تولید آن متوقف ماند».
امکان رعایت پروتکل‌ها برای ناشنوایان وجود ندارد
تجربه تولید ماسک در کشورهای دیگر نیز با توجه به اخبار موجود همچنان ناموفق مانده است؛ «خبرهایی رسید که در چند کشور به ویژه ژاپن و آمریکا ماسک‌های ویژه طراحی شده که در قسمت جلویی آن یک طلق شفاف وجود دارد و امکان مشاهده لب و لب‌خوانی را به فرد ناشنوا و مخاطب می‌دهد اما از تولید انبوه آن خبری نرسید. حتی ممکن است بعد از تولید به کشور ما نرسیده باشد؛ تولید نمونه ایرانی این ماسک در کشور به دلیل رعایت‌نشدن استاندارد‌های لازم و ضدرطوبت نبودن طلق‌ها و تعریق بیش از حد، مورد استقبال و استفاده ناشنوایان قرار نگرفت».
خطر نبود ماسک برای ناشنوایان بیشتر از افراد شنواست؛ «افراد شنوا برای ارتباطات خود از عامل صدا استفاده می‌کنند اما فرد ناشنوا نیازمند ارتباط دیداری و لب‌خوانی است و به همین دلیل علاوه بر داشتن ماسک، باید فاصله‌اش با افراد کم باشد و همین کم‌بودن فاصله خطر انتقال ویروس را افزایش می‌دهد. علاوه بر این شنیدن صدا به افراد شنوا کمک می‌کند که متوجه افرادی که پشت سرشان یا خارج از شعاع دید هستند بشوند و فاصله را رعایت کنند ولی برای ناشنوایان این امکان کمتر فراهم است».
دبیر کل شبکه ملی سازمان‌های مردم‌نهاد ناشنوایان ایران در پاسخ به این سؤال که آماری در زمینه مبتلایان جمعیت ناشنوا و کم‌شنوایان به کرونا وجود دارد، می‌گوید: «متأسفانه آمار دقیقی در این زمینه وجود ندارد چراکه برنامه‌ای برای ممیزی افراد ناشنوا و گروه‌های خاص در بین مبتلایان کرونا در دستور کار مرکز آمار و مراکز دیگر وجود نداشته اما به طور مشخص می‌توان گفت که نبود ماسک مناسب معضل بزرگی برای افراد ناشنوا و کم‌شنوا بوده و برداشتن آن بدون شک باعث افزایش احتمال انتقال ویروس کرونا می‌شود».
او با اشاره به شرایط واکسیناسیون کشور برای افراد ناشنوا می‌گوید: اگرچه تنها مدت کمی از شروع واکسیناسیون افراد ناشنوا می‌گذرد و باید در این زمینه زودتر اقدام می‌شد اما لازم به ذکر است که تنها ناشنوایان شدید و خیلی شدید واکسن کرونا دریافت می‌کنند و افراد کم‌شنوا همچنان در اولویت نیستند که نسبت به این موضوع انتقادهای زیادی مطرح است چراکه مشکلات و چالش‌های مربوط به جمعیت ناشنوا، درست در میان کم‌شنوایان نیز مشترک است و لازم است که در این زمینه تغییر رویه اعمال شود».
مشکلات ناشنوایان و حتی کم‌شنوایان در این روزها کم نیست؛ «اکرم سلیمی» مدیر عامل انجمن خانواده ناشنوایان ایران انتقادهای فراوانی به ویژه نسبت به صدا‌وسیما در حوزه ناشنوایان دارد: «در وضعیت بحرانی کرونا، شرایط زندگی بسیاری از ناشنوایان مستقل که دیدار و رفت‌وآمد با خانواده برایشان امکان‌پذیر نبود، بسیار سخت و پیچیده شد، حتی اطلاعات چندانی از وضعیت به‌وجودآمده و وضعیت بحرانی کرونا موجود نبود، درست در همین زمان تعداد زیادی از افراد کم‌شنوا و ناشنوا بر اثر ابتلای شدید به کرونا و در هر موج از این همه‌گیری، قربانی شدند. متأسفانه صداوسیما از یک زیرنویس در برنامه‌های پرمخاطب دریغ کرده و همچنان نسبت به جامعه ناشنوایان در کشور خنثی عمل می‌کند».
واکسیناسیون ناشنوایان اولویتی نداشت!
مدیرعامل انجمن خانواده ناشنوایان ایران به برخی از اقدامات مفید کشورهای دیگر در زمان بحران همه‌گیری کرونا اشاره می‌کند؛ «کشورهای دیگر نسبت به استفاده از شیلد برای جمعیت ناشنوایان تأکید کردند و بعد از تأیید بی‌اثربودن آن در جلوگیری و انتشار ویروس، واکسیناسیون این جمعیت هدف را در دستور کار قرار داده و آنها را در اولویت قرار دادند. این در حالی است که این اقدام ضروری در کشور ما از اولویتی برخوردار نبوده و بسیار دیر اقدام شد. در این میان اگر انجمن‌ها نبودند، معلوم نبود در شب و روزهایی که همه با کرونا دست و پنجه نرم می‌کنند، چه بر سر ناشنوایانی که امکان تعامل با دنیای اطراف برایشان مهیا نبود، می‌آمد.
«سلیمی» می‌گوید: «شماره تلفنی به عزیزان ناشنوا داده شده و در این زمینه اطلاع‌رسانی شده است که اگر به خاطر ابتلا به بیماری کرونا، قصد رفتن به بیمارستان و مطب پزشک را داشتند، می‌توانند از طریق تماس با این شماره، درخواست مترجم کنند یا با برقراری تماس آنلاین می‌توانند هم‌زمان از یک مترجم برای برقراری ارتباط با کادر درمان یا پزشکان استفاده کنند».
مدیرعامل انجمن خانواده ناشنوایان ایران ادامه می‌دهد؛ «در شرایطی که خدمات ارائه‌شده به افراد شنوای جامعه کافی نبوده و کمبودهای زیادی دارد چطور می‌توان انتظار داشت که خدمات ویژه و خاصی برای ناشنوایان ارائه شود. این در حالی است که اختصاص‌دادن مراکزی خاص برای افراد ناشنوا در زمان کرونا بسیار ضروری بوده و کمترین اقدام برای خدمت‌رسانی به این افراد است».
کرونا فقط یک ویروس نیست، ویروسی برای تنها‌ترکردن بسیاری از ما است. در این شرایط فضای مجازی به کمک بسیاری از ما آمد. بسیاری از پزشکان کار ویزیت بیماران را به صورت آنلاین انجام می‌دهند و کمتر از پذیرش حضوری بیماران در مطب‌ها استقبال شده است. مطب‌هایی هم از پذیرش همراه در کنار فرد بیمار خودداری می‌کنند. در این میان کار جمعیت ناشنوا در کشور بسیار سخت شده چراکه همراهی پدر و مادر، خواهر یا برادر و حتی یک دوست در کنار آنها که شنوا هستند، می‌تواند ناشنوایان را کمتر با چالش روبه‌رو كند.
مشکلات جدی و جدید ناشنوایان با شیوع کرونا
«مهرنوش واحدی» مسئول هماهنگی مترجمین انجمن ناشنوایان تهران از جمله مترجمانی است که در روزهای همه‌گیری کرونا، آماده خدمت‌رسانی به ناشنوایان بوده و شماره همراهش از طریق انجمن، اطلاع‌رسانی شده تا اگر ناشنوایی نیاز به مترجم و رابطی برای برقراری ارتباط با پزشک دارد، بتواند از طریق آنلاین با پزشکان صحبت کرده و توصیه‌های ضروری و مهم را گوشزد کند، این در حالی است که پزشکان همکاری کافی در این زمینه نداشتند؛ «برای برقراری تماس تصویری از طریق ناشنوایانی که به پزشک مراجعه کرده و همراهی برای کمک نداشتند، اطلاع‌رسانی شده این در حالی است که از حدود 15 تماس تصویری، تنها دو نفر از پزشکان در این زمینه همکاری کرده و مابقی از فرد ناشنوا خواستند که تماس را قطع کنند و از طریق نوشتن یا لب‌خوانی ویزیت شوند؛ اما بسیاری از ناشنوایان به دلیل کم‌بودن دایره لغات از نوشتار یا املای خوبی برخوردار نیستند و نمی‌توانند روان بنویسند؛ همچنین با بسیاری از اصطلاحاتی که دکتر ممکن است یادداشت کند، آشنا نیستند».
واحدی مترجم ناشنوایان به ضرورت کار اطلاع‌رسانی و فرهنگ‌سازی در حوزه مشکلات جدید ناشنوایان که با شیوع کرونا ابعاد وسیع‌تری به خود گرفته اشاره می‌کند: «با شیوع کرونا مشکلات جامعه ناشنوا و کم‌شنوا بسیار جدی شده و کار فرهنگ‌سازی در حوزه‌های مختلف تنها از طریق صفحات اینستاگرام و انجمن‌ها امکان‌پذیر نیست، چراکه تمام ناشنوایان به اینستاگرام و فضای مجازی دسترسی ندارند؛ صداوسیما در این زمینه باید اطلاع‌رسانی کند و مشکلات ناشنوایان را به عنوان شهروندانی که از حقوق یکسانی برخوردار هستند به گوش همگان برساند».

سمیه جاهدعطائیان : او در یکی از همین روزهایی که اعداد و ارقام قربانیان کرونا بالا و پایین می‌رود و هر خانواده با کرونا دست و پنجه نرم می‌کند، مجبور است روزی ده‌ها بار ماسک روی صورتش را پایین بکشد تا بتواند خرید کند، سر کار برود، آدرس بپرسد، دکتر برود و... علیرضای 29ساله نسبت به پروتکل‌هایی که این روزها حتی یک کودک سه‌ساله هم با آن آشناست، نامأنوس نیست. او ناشنواست و چاره‌ای جز زیرپاگذاشتن قوانین ندارد. او مجبور است لب‌خوانی کند و منظور خود را با تلاش و صبوری به دیگران برساند. چند بار پیش آمده که ماسکش را درآورده که فروشنده نگاه ناراحتی داشته، عصبانی شده و حتی مشتری‌ها برخورد نامناسبی داشته‌اند اما او باز با ایما و اشاره سعی در برقراری ارتباط داشته و به هر حال توانسته منظورش را به دیگران برساند. او ناگزیر است و این روزها همین ماسک معمولی برایش عذاب‌آور شده است. علیرضا از طریق مسافرکشی و تاکسی‌های اینترنتی امرار معاش می‌کند؛ او برگه‌ای به پشت صندلی‌اش چسبانده و روی آن نوشته «راننده ناشنوا است، لطفا صبور باشید»... او در همین روزهایی که صورت همه پشت ماسک مخفی شده و تنها یک جفت چشم نگران یا مضطرب از آن بیرون است، خرج زندگی را تأمین می‌کند و از ته دل می‌خواهد تا مسافران لوکیشن و موقعیت درست را روی نقشه ثبت کرده باشند تا بتواند بدون برقراری ارتباط، خدمت‌رسانی کند. «علیرضا» می‌گوید که خطر ابتلا به کرونا بیخ گوش او و بسیاری از افراد ناشنوا و کم‌شنواست. علیرضا از تجربه یکی از دوستانش در گفت‌وگو با خبرنگار «شرق» این‌چنین می‌نویسد: «دوستم که ناشنواست در موج سوم کرونا در بیمارستان بستری شد، وقتی پرستار برای تزریق سرم یا دارو بالای سرش می‌آمد بسیار هراسان بود، استرس داشت. قبل از آن برادرش به عنوان همراه کنارش بود اما بیمارستان روزهای بعد با همراه مخالفت کرد و او مجبور بود تنها از عهده خودش برآید».
بی‌خبری جامعه از شرایط ناشنوایان
او می‌گوید که کرونا خودش به تنهایی ناشناخته و مبهم است اما امکان برقرارنکردن ارتباط با پرستار و پزشک معالج، فشار مضاعفی وارد می‌کند؛ «بسیاری از افراد آگاهی و شناختی نسبت به شرایط زندگی و مسائل ما ندارند و نمی‌توان به کسی خرده گرفت یا انتقاد کرد. انتقاد ما از کسانی است که ابزار لازم و کافی برای اطلاع‌رسانی دارند اما در این زمینه فعالیت و اقدامی انجام نمی‌دهند وگرنه که مردم تقصیری ندارند و در بیشتر مواقع بعد از اینکه متوجه شرایطمان می‌شوند، به هر شکل ممکن عذرخواهی و دلجویی می‌کنند». «شیدا شهیدی»، فعال حقوق ناشنوایان، مشکلات فعلی ناشنوا و کم‌شنوایان در دوران کرونا را بسیار پرحاشیه می‌داند؛ «وقتی برای برقراری ارتباط با افراد شنوا تقاضا می‌کنیم که ماسک را پایین بیاورند، تعداد بسیار کمی از افراد متوجه منظور می‌شوند و ارتباط برقرار می‌کنند و در بیشتر موارد یا متوجه منظورمان نمی‌شوند و از این خواسته تعجب می‌کنند که کاملا هم حق دارند. این محدودیت ناشنوایان و جامعه شنوا را اذیت می‌کند چون بعضی از افراد ناشنوا صبر و تحملشان کم است و زود عصبانی می‌شوند. در مطب‌ها، بیمارستان یا ادارات هم وقتی برای رساندن منظور مجبور به برداشتن ماسک می‌شویم برخورد تند می‌شود و فوری تذکر می‌گیریم».
کرونا و مشکلات اقتصادی - معیشتی در میان ناشنوایان
او نیز از کیفیت ماسک‌های تولیدشده ویژه افراد ناشنوا و کم‌شنوا انتقاد می‌کند؛ «آنچه در گذشته تولید شد و تعدادی هم به کانون ناشنوایان دادند، از کیفیت کافی برخوردار نبوده و مورد استقبال قرار نگرفت، نمونه ماسک‌های از این دست در کشورهای دیگر هم به تولید انبوه نرسید و موفق نبود». «شهیدی» فعال حقوق ناشنوایان استفاده از ماسک در روزهای شیوع کرونا را بسیار پردردسر توصیف می‌کند؛ «تصور کنید وقتی از منزل بیرون می‌رویم از ابتدا در تمام ساعات خارج از منزل، در مترو، تاکسی، اتوبوس و... ماسک به صورت داریم و باید به هر شیوه‌ای برای برقراری ارتباط تلاش کنیم. حتی بسیاری از رابطین از کار ترجمه برای جامعه ما خودداری می‌کنند چراکه جانشان در این مسیر به خطر می‌افتد. اما بعضی از همین مترجمان این خطر را به جان خریدند و در این شرایط به کار ترجمه ادامه می‌دهند که باید از آنها تشکر ویژه کنیم». فقط همین ماسک ساده و کوچک زندگی ما را با چالش‌های زیادی روبه‌رو کرده به طوری‌که با شروع کرونا، دنیای ما و افراد کم‌شنوا بسیار تغییر کرده است؛ « با وجود تمام این مشکلات، ادامه این وضعیت برای آن دسته از افراد ناشنوا که در این شرایط شاغل هستند و کار فروشندگی می‌کنند بسیار سخت شده است، دشواری در برقراری ارتباط با مخاطب و مشتری‌ها باعث ایجاد مشکلات معیشتی فراوان برای این افراد شده است».
توقف تولید ماسک‌های ویژه ناشنوایان
محرومیت ناشنوایان از امکان حیاتی لب‌خوانی
«حبیب مهدوی»، دبیر کل شبکه ملی سازمان‌های مردم‌نهاد ناشنوایان ایران در گفت‌وگو با خبرنگار «شرق» با اشاره به مشکلات متعدد ناشنوایان در روزهایی که عموم مردم از ماسک استفاده می‌کنند تأکید می‌کند: «ناشنوایان در ارتباطات خود نیازمند استفاده از زبان اشاره هستند و امکان لب‌خوانی در این زبان یک فاکتور مهم تلقی می‌شود، لب‌خوانی بدون زبان اشاره نیز تا اندازه‌ای می‌تواند به تفهیم گفتار کمک کند. به همین دلیل ناشنوایان در زمان برقراری ارتباط مجبور به برداشتن ماسک می‌شوند که اقدامی بسیار خطرناک است». او ادامه می‌دهد: «با توجه به اینکه ناشنوایان برای برقراری ارتباط، مجبور به برداشتن ماسک هستند، نبود ماسک مناسب برای آنها باعث تهدید جانی شده و بسیار مخاطره‌آمیز است، از طرفی مترجمان زبان اشاره نیز برای تفهیم ترجمه، مجبور به برداشتن ماسک می‌شوند. بنابراین نبود ماسک مناسب نه تنها افراد ناشنوا بلکه مترجمان آنها را نیز در معرض خطر ابتلا به کرونا و بیماری قرار می‌دهد».
دبیر کل شبکه ملی سازمان‌های مردم‌نهاد ناشنوایان ایران با اشاره به تولید ماسک‌هایی برای ناشنوایان، این ماسک‌ها را فاقد کارایی لازم توصیف می‌کند؛ «زمستان سال گذشته خبری مبنی بر تولید نوعی ماسک توسط ستاد اجرايي فرمان امام برای ناشنوایان منتشر شد اما این ماسک متأسفانه با نمونه‌های معمولی تفاوت چندانی نداشته و تنها اقدام به چاپ یک لوگو در گوشه ماسک شده بود، طرح این لوگو بسیار مبهم بود و بیننده در نگاه اول متوجه معنای آن نمی‌شد. در ادامه پیشنهاد داده شد که از طرح و آرم رایج ناشنوایان استفاده شود که شناخته‌شده و مفهومی‌تر باشد اما در نهایت مشخص نشد که چرا تغییر طرح روی این ماسک‌ها اعمال نشد و ادامه تولید آن متوقف ماند».
امکان رعایت پروتکل‌ها برای ناشنوایان وجود ندارد
تجربه تولید ماسک در کشورهای دیگر نیز با توجه به اخبار موجود همچنان ناموفق مانده است؛ «خبرهایی رسید که در چند کشور به ویژه ژاپن و آمریکا ماسک‌های ویژه طراحی شده که در قسمت جلویی آن یک طلق شفاف وجود دارد و امکان مشاهده لب و لب‌خوانی را به فرد ناشنوا و مخاطب می‌دهد اما از تولید انبوه آن خبری نرسید. حتی ممکن است بعد از تولید به کشور ما نرسیده باشد؛ تولید نمونه ایرانی این ماسک در کشور به دلیل رعایت‌نشدن استاندارد‌های لازم و ضدرطوبت نبودن طلق‌ها و تعریق بیش از حد، مورد استقبال و استفاده ناشنوایان قرار نگرفت».
خطر نبود ماسک برای ناشنوایان بیشتر از افراد شنواست؛ «افراد شنوا برای ارتباطات خود از عامل صدا استفاده می‌کنند اما فرد ناشنوا نیازمند ارتباط دیداری و لب‌خوانی است و به همین دلیل علاوه بر داشتن ماسک، باید فاصله‌اش با افراد کم باشد و همین کم‌بودن فاصله خطر انتقال ویروس را افزایش می‌دهد. علاوه بر این شنیدن صدا به افراد شنوا کمک می‌کند که متوجه افرادی که پشت سرشان یا خارج از شعاع دید هستند بشوند و فاصله را رعایت کنند ولی برای ناشنوایان این امکان کمتر فراهم است».
دبیر کل شبکه ملی سازمان‌های مردم‌نهاد ناشنوایان ایران در پاسخ به این سؤال که آماری در زمینه مبتلایان جمعیت ناشنوا و کم‌شنوایان به کرونا وجود دارد، می‌گوید: «متأسفانه آمار دقیقی در این زمینه وجود ندارد چراکه برنامه‌ای برای ممیزی افراد ناشنوا و گروه‌های خاص در بین مبتلایان کرونا در دستور کار مرکز آمار و مراکز دیگر وجود نداشته اما به طور مشخص می‌توان گفت که نبود ماسک مناسب معضل بزرگی برای افراد ناشنوا و کم‌شنوا بوده و برداشتن آن بدون شک باعث افزایش احتمال انتقال ویروس کرونا می‌شود».
او با اشاره به شرایط واکسیناسیون کشور برای افراد ناشنوا می‌گوید: اگرچه تنها مدت کمی از شروع واکسیناسیون افراد ناشنوا می‌گذرد و باید در این زمینه زودتر اقدام می‌شد اما لازم به ذکر است که تنها ناشنوایان شدید و خیلی شدید واکسن کرونا دریافت می‌کنند و افراد کم‌شنوا همچنان در اولویت نیستند که نسبت به این موضوع انتقادهای زیادی مطرح است چراکه مشکلات و چالش‌های مربوط به جمعیت ناشنوا، درست در میان کم‌شنوایان نیز مشترک است و لازم است که در این زمینه تغییر رویه اعمال شود».
مشکلات ناشنوایان و حتی کم‌شنوایان در این روزها کم نیست؛ «اکرم سلیمی» مدیر عامل انجمن خانواده ناشنوایان ایران انتقادهای فراوانی به ویژه نسبت به صدا‌وسیما در حوزه ناشنوایان دارد: «در وضعیت بحرانی کرونا، شرایط زندگی بسیاری از ناشنوایان مستقل که دیدار و رفت‌وآمد با خانواده برایشان امکان‌پذیر نبود، بسیار سخت و پیچیده شد، حتی اطلاعات چندانی از وضعیت به‌وجودآمده و وضعیت بحرانی کرونا موجود نبود، درست در همین زمان تعداد زیادی از افراد کم‌شنوا و ناشنوا بر اثر ابتلای شدید به کرونا و در هر موج از این همه‌گیری، قربانی شدند. متأسفانه صداوسیما از یک زیرنویس در برنامه‌های پرمخاطب دریغ کرده و همچنان نسبت به جامعه ناشنوایان در کشور خنثی عمل می‌کند».
واکسیناسیون ناشنوایان اولویتی نداشت!
مدیرعامل انجمن خانواده ناشنوایان ایران به برخی از اقدامات مفید کشورهای دیگر در زمان بحران همه‌گیری کرونا اشاره می‌کند؛ «کشورهای دیگر نسبت به استفاده از شیلد برای جمعیت ناشنوایان تأکید کردند و بعد از تأیید بی‌اثربودن آن در جلوگیری و انتشار ویروس، واکسیناسیون این جمعیت هدف را در دستور کار قرار داده و آنها را در اولویت قرار دادند. این در حالی است که این اقدام ضروری در کشور ما از اولویتی برخوردار نبوده و بسیار دیر اقدام شد. در این میان اگر انجمن‌ها نبودند، معلوم نبود در شب و روزهایی که همه با کرونا دست و پنجه نرم می‌کنند، چه بر سر ناشنوایانی که امکان تعامل با دنیای اطراف برایشان مهیا نبود، می‌آمد.
«سلیمی» می‌گوید: «شماره تلفنی به عزیزان ناشنوا داده شده و در این زمینه اطلاع‌رسانی شده است که اگر به خاطر ابتلا به بیماری کرونا، قصد رفتن به بیمارستان و مطب پزشک را داشتند، می‌توانند از طریق تماس با این شماره، درخواست مترجم کنند یا با برقراری تماس آنلاین می‌توانند هم‌زمان از یک مترجم برای برقراری ارتباط با کادر درمان یا پزشکان استفاده کنند».
مدیرعامل انجمن خانواده ناشنوایان ایران ادامه می‌دهد؛ «در شرایطی که خدمات ارائه‌شده به افراد شنوای جامعه کافی نبوده و کمبودهای زیادی دارد چطور می‌توان انتظار داشت که خدمات ویژه و خاصی برای ناشنوایان ارائه شود. این در حالی است که اختصاص‌دادن مراکزی خاص برای افراد ناشنوا در زمان کرونا بسیار ضروری بوده و کمترین اقدام برای خدمت‌رسانی به این افراد است».
کرونا فقط یک ویروس نیست، ویروسی برای تنها‌ترکردن بسیاری از ما است. در این شرایط فضای مجازی به کمک بسیاری از ما آمد. بسیاری از پزشکان کار ویزیت بیماران را به صورت آنلاین انجام می‌دهند و کمتر از پذیرش حضوری بیماران در مطب‌ها استقبال شده است. مطب‌هایی هم از پذیرش همراه در کنار فرد بیمار خودداری می‌کنند. در این میان کار جمعیت ناشنوا در کشور بسیار سخت شده چراکه همراهی پدر و مادر، خواهر یا برادر و حتی یک دوست در کنار آنها که شنوا هستند، می‌تواند ناشنوایان را کمتر با چالش روبه‌رو كند.
مشکلات جدی و جدید ناشنوایان با شیوع کرونا
«مهرنوش واحدی» مسئول هماهنگی مترجمین انجمن ناشنوایان تهران از جمله مترجمانی است که در روزهای همه‌گیری کرونا، آماده خدمت‌رسانی به ناشنوایان بوده و شماره همراهش از طریق انجمن، اطلاع‌رسانی شده تا اگر ناشنوایی نیاز به مترجم و رابطی برای برقراری ارتباط با پزشک دارد، بتواند از طریق آنلاین با پزشکان صحبت کرده و توصیه‌های ضروری و مهم را گوشزد کند، این در حالی است که پزشکان همکاری کافی در این زمینه نداشتند؛ «برای برقراری تماس تصویری از طریق ناشنوایانی که به پزشک مراجعه کرده و همراهی برای کمک نداشتند، اطلاع‌رسانی شده این در حالی است که از حدود 15 تماس تصویری، تنها دو نفر از پزشکان در این زمینه همکاری کرده و مابقی از فرد ناشنوا خواستند که تماس را قطع کنند و از طریق نوشتن یا لب‌خوانی ویزیت شوند؛ اما بسیاری از ناشنوایان به دلیل کم‌بودن دایره لغات از نوشتار یا املای خوبی برخوردار نیستند و نمی‌توانند روان بنویسند؛ همچنین با بسیاری از اصطلاحاتی که دکتر ممکن است یادداشت کند، آشنا نیستند».
واحدی مترجم ناشنوایان به ضرورت کار اطلاع‌رسانی و فرهنگ‌سازی در حوزه مشکلات جدید ناشنوایان که با شیوع کرونا ابعاد وسیع‌تری به خود گرفته اشاره می‌کند: «با شیوع کرونا مشکلات جامعه ناشنوا و کم‌شنوا بسیار جدی شده و کار فرهنگ‌سازی در حوزه‌های مختلف تنها از طریق صفحات اینستاگرام و انجمن‌ها امکان‌پذیر نیست، چراکه تمام ناشنوایان به اینستاگرام و فضای مجازی دسترسی ندارند؛ صداوسیما در این زمینه باید اطلاع‌رسانی کند و مشکلات ناشنوایان را به عنوان شهروندانی که از حقوق یکسانی برخوردار هستند به گوش همگان برساند».