اینترنت اشیاء بستر فرصت‌های بی‌نهایت و ارتباطات بی‌پایان
«اینترنت اشیاء»، «اینترنت چیزها» یا همان IoT
(Internet of things) در حال تبدیل‌شدن به یکی از داغ‌ترین بحث‌های حوزه فناوری اطلاعات و پیوند آن با مدیریت شهری، حفاظت از محیط زیست، مدیریت انرژی، مدیریت کسب‌وکارها و صنایع پیچیده زمینی، ماهواره‌ای و... است. گستره اثرگذاری اینترنت اشیاء آن‌قدر وسیع است که این مفهوم نه‌تنها می‌تواند بر نحوه زندگی ما تأثیر بگذارد، بلکه بر نحوه کار و کیفیت کار ما نیز اثرگذار است. اما دقیقا منظور از «اینترنت اشیاء» چیست؟ در صورت فراگیرشدن اینترنت اشیاء، این پدیده چه تأثیری بر زندگی‌مان خواهد گذاشت؟ پیچیدگی‌های زیادی در مورد اینترنت اشیاء وجود دارد که برای درک آن، ابتدا باید با اصول اولیه این مفهوم آشنا شویم.
بیایید فراگیرشدن اینترنت اشیاء را این‌طور تصویر کنیم: «پهنای باند اینترنت گسترده‌تر می‌شود، روند کاهش هزینه اتصال به اینترنت سریع‌تر مي‌شود، دستگاه‌های بیشتری با قابلیت Wi-Fi و سنسورهای داخلی در آنها ایجاد می‌شوند، هزینه‌های فناوری همچنان کاهش می‌یابد و نفوذ تلفن‌های هوشمند به مدیریت ماهواره‌های آسمانی هم می‌رسد. همه اینها نشانه‌هایی از فراهم‌شدن شرایط مطلوب برای موج جدیدی است که اینترنت اشیاء را فراگیر و همه‌گیر خواهد کرد».
اینترنت اشیاء چیست؟
در ساده‌ترین بیان می‌توان گفت اینترنت اشیاء، امکانی است که اتصال هر دستگاه با یک دکمه روشن و خاموش به اینترنت (یا به یکدیگر) را فراهم کرده است. وقتی درباره یک «دستگاه»، «شیء» یا «چیز» صحبت می‌کنیم، منظورمان هر وسیله‌ای است که بتوانید تصور کنید: از تلفن‌های همراه و هدفون گرفته تا قهوه‌جوش، ماشین لباسشویی، لامپ‌ها و سیستم روشنایی خانگی و صنعتی، لباس‌ها و تجهیزات پوشیدنی مشاغل و هر چیز دیگری که بتوانید تصور کنید.
اما داستان به همین‌جا ختم نمی‌شود. اینترنت اشیاء، در دستگاه‌های پیچیده و بسیار پیچیده نیز نفوذ کرده و بیش از پیش هم نفوذ خواهد کرد. به عنوان مثال از اجزای سازه پیچیده‌ای مانند موتور جت هواپیما یا مته یک دکل نفتی در اقیانوس‌های دور از دسترس همه می‌توانند با بهره‌گیری از اینترنت اشیاء، مدیریت و کنترل شوند. این یعنی یک شبکه غول‌پیکر از «چیزها» در حال شکل‌گیری است که علاوه بر برقراری ارتباط اشیاء با اشیاء امکان اتصال اشیاء با افراد و افراد با افراد را هم ده چندان خواهد کرد.
اینترنت اشیاء چطور زندگی ما را تحت تأثیر قرار می‌دهد؟
با فراگیرشدن اینترنت اشیاء، یک قانون کلی در همه جهان صادق خواهد بود: «هر شیء یا چیزی که بتواند به اینترنت وصل شود، به اینترنت متصل خواهد شد». اما چرا فراگیرشدن اینترنت اشیاء می‌تواند کیفیت و نحوه زندگی‌مان را تحت تأثیر قرار دهد؟ یکی از ساده‌ترین نمونه‌ها برای تصویرکردن اینترنت اشیاء این است که تصویر کنید شما در راه رسیدن به یک قرار ملاقات با پزشک خود یا یک جلسه کاری حیاتی هستید. در صورتی که خودرو شما به‌عنوان یک شیء به اینترنت متصل شده و به تقویم روزانه شما که آن هم به‌عنوان یک چیز به اینترنت متصل شده است، دسترسی داشته باشد، از پیش بهترین مسیر را برای رسیدن شما به قرارتان انتخاب می‌کند. اگر ترافیک سنگین پیش‌بینی‌نشده‌ای پیش‌رویتان گزارش شود، تلفن همراه‌تان که باز هم به عنوان یک شیء به اینترنت (و بالطبع به خودرو و تقویم روزانه) شما متصل است، برای طرف مقابل کد یا پیامی ارسال می‌کند و اطلاع می‌دهد که شما احتمالا با چند دقیقه تأخیر به قرار خود خواهید رسید.
یک مثال ساده دیگر را با شروع روز کاری خود تصور کنید: ساعت زنگ‌دار شما بر اساس برنامه روزانه‌تان، امروز شما را رأس ساعت شش صبح از خواب بیدار می‌کند. تا شما در حال گرفتن دوش صبحگاهی و مسواک‌زدن هستید، قهوه‌ساز به طور اتوماتیک، یک لیوان قهوه داغ محبوب‌تان را برای شما آماده می‌کند. در حالی که شما در حال نوشیدن قهوه در خانه هستید، روز کاری در دفتر کارتان آغاز شده است. دستیار همراه شما که دستگاهی متصل به اینترنت است، بر اساس محاسبه انجام‌شده، می‌داند که امروز آخرین بسته کاغذ را هم استفاده خواهید کرد و به همین دلیل برای خرید میزان موردنیاز ماه پیش‌روی دفترتان، ثبت سفارش کرده است.
در مقیاس وسیع‌تر...
در مقیاس وسیع‌تر، اینترنت اشیاء می‌تواند برای مدیریت کلان شهری یا مدیریت شبکه حمل‌ونقل عمومی و موارد بسیار دیگری نیز استفاده شود. اگر اصطلاح «شهر هوشمند» را شنیده باشید، با درک مفهوم اینترنت اشیاء خواهید پذیرفت که شکل‌گیری شهر هوشمند بدون این مفهوم، امکان‌پذیر نخواهد بود: در یک شهر هوشمند، اینترنت اشیاء به مدیران شهری کمک می‌کند تا در کاهش ضایعات، مدیریت پسماندها، ارائه بهنگام خدمات شهری موردنیاز شهروندان در حوادث پیش‌بینی‌نشده و بحران‌ها، مدیریت انرژی مصرفی در سطح شهر و بهبود کارایی سیستم حمل‌ونقل عمومی به‌موقع و به‌درستی عمل کنند.
اینترنت اشیاء، ارتباطات بی‌پایان و چالش‌های جدید
واقعیت این است که اینترنت اشیاء، امکان ایجاد فرصت‌ها و ارتباطات بی‌پایان را فراهم خواهد کرد. این گستره آن‌قدر وسیع است که احتمالا امروز حتی نمی‌توانیم بسیاری از این امکان‌ها را تصور یا درک کنیم. با این حال، درک اینکه چگونه و چرا اینترنت اشیاء امروز به یکی از داغ‌ترین موضوع‌های روز دنیای فناوری و مدیریت تبدیل شده، کار دشواری نیست.
بدون تردید، اینترنت اشیاء همان‌طور که ارتباطات بی‌پایان و فرصت‌های غیرقابل‌تصوری را فراهم می‌کند، در آینده نه‌چندان دور، چالش‌های فراوانی را هم ایجاد خواهد کرد. یکی از بزرگ‌ترین چالش‌هایی که احتمالا خیلی زودتر از تصور بشر به سراغمان خواهد آمد، موضوع «امنیت» است. با اتصال میلیاردها دستگاه به یکدیگر، چه کسی می‌تواند به کاربران، دولت‌ها و حاکمان اطمینان خاطر دهد که اطلاعاتشان در امنیت کامل باقی خواهد ماند؟
این موضوع، پرسش‌های بی‌پایانی را با خود به همراه دارد؛ پرسش‌هایی که اگرچه ممکن است امروز خنده‌دار به نظر برسند، اما احتمال به وقوع پیوستن‌شان، دور از ذهن نیست. به‌عنوان مثال آیا کسی می‌تواند با هک‌کردن دستگاه قهوه‌ساز شما، به سراسر شبکه اینترنت‌تان دسترسی پیدا کند؟ این یعنی ممکن است که اینترنت اشیاء شرکت‌ها، تجارت‌ها و دولت‌های بزرگی در سراسر جهان را در معرض تهدیدهای امنیتی بیشتر قرار دهد، اگر برای ایمن‌شدن در برابر این تهدیدها طرح و برنامه‌ای وجود نداشته باشد. موضوع دیگر «حریم خصوصی» و «به‌اشتراک‌گذاری داده‌ها» است. حتی امروز هم که اینترنت اشیاء در میان عموم به دستگاه‌های تلفن همراه محدود شده، این نگرانی که چطور ممکن است مکالمه‌ها یا داده‌های به اشتراک گذاشته‌شده هک و دستکاری شود، وجود دارد. حالا شرایطی را تصور کنید که صحبت از چندین میلیارد دستگاه در حال اتصال است. روزی که همان دستگاه قهوه‌ساز هک‌شده، ممکن است به خصوصی‌ترین قرارهای شما سرک بکشد. مسئله دیگری که به طور خاص، بسیاری از شرکت‌ها و سازمان‌ها با آن مواجه هستند، مربوط به «حجم انبوه داده‌ها»یی است که این دستگاه‌ها، تولید خواهند کرد. شرکت‌ها باید
پیش از هر کار، روشی برای ذخیره، ردیابی، تجزیه و تحلیل و استفاده معقول از این حجم عظیم داده‌ها پیدا کنند.
اینترنت اشیاء و مدینه فاضله‌ای که در راه است
با همه این تردیدها و نگرانی‌ها، هنگامی که عینک خوش‌بینی‌مان را بر چشم بگذاریم، اینترنت اشیاء قادر خواهد بود دنیای زیباتری برایمان تصویر کند: کاربردهای اینترنت اشیاء در مدیریت منابع آبی و انرژی‌های تجدیدناپذیر، استفاده از قابلیت‌های اینترنت اشیاء برای ردیابی، حفاظت و رسیدگی به گونه‌های زیست‌محیطی در خطر یا در حال انقراض، بهره‌گیری از اینترنت اشیاء برای مدیریت شهری، مدیریت پسماندها، جلوگیری از هدررفت انرژی و مدیریت ترافیک شهری و جاده‌ای همه و همه امکان‌هایی هستند که با فراگیرشدن اینترنت اشیاء قابل دسترس و واقعی خواهند شد.
«اینترنت اشیاء»، «اینترنت چیزها» یا همان IoT
(Internet of things) در حال تبدیل‌شدن به یکی از داغ‌ترین بحث‌های حوزه فناوری اطلاعات و پیوند آن با مدیریت شهری، حفاظت از محیط زیست، مدیریت انرژی، مدیریت کسب‌وکارها و صنایع پیچیده زمینی، ماهواره‌ای و... است. گستره اثرگذاری اینترنت اشیاء آن‌قدر وسیع است که این مفهوم نه‌تنها می‌تواند بر نحوه زندگی ما تأثیر بگذارد، بلکه بر نحوه کار و کیفیت کار ما نیز اثرگذار است. اما دقیقا منظور از «اینترنت اشیاء» چیست؟ در صورت فراگیرشدن اینترنت اشیاء، این پدیده چه تأثیری بر زندگی‌مان خواهد گذاشت؟ پیچیدگی‌های زیادی در مورد اینترنت اشیاء وجود دارد که برای درک آن، ابتدا باید با اصول اولیه این مفهوم آشنا شویم.
بیایید فراگیرشدن اینترنت اشیاء را این‌طور تصویر کنیم: «پهنای باند اینترنت گسترده‌تر می‌شود، روند کاهش هزینه اتصال به اینترنت سریع‌تر مي‌شود، دستگاه‌های بیشتری با قابلیت Wi-Fi و سنسورهای داخلی در آنها ایجاد می‌شوند، هزینه‌های فناوری همچنان کاهش می‌یابد و نفوذ تلفن‌های هوشمند به مدیریت ماهواره‌های آسمانی هم می‌رسد. همه اینها نشانه‌هایی از فراهم‌شدن شرایط مطلوب برای موج جدیدی است که اینترنت اشیاء را فراگیر و همه‌گیر خواهد کرد».
اینترنت اشیاء چیست؟
در ساده‌ترین بیان می‌توان گفت اینترنت اشیاء، امکانی است که اتصال هر دستگاه با یک دکمه روشن و خاموش به اینترنت (یا به یکدیگر) را فراهم کرده است. وقتی درباره یک «دستگاه»، «شیء» یا «چیز» صحبت می‌کنیم، منظورمان هر وسیله‌ای است که بتوانید تصور کنید: از تلفن‌های همراه و هدفون گرفته تا قهوه‌جوش، ماشین لباسشویی، لامپ‌ها و سیستم روشنایی خانگی و صنعتی، لباس‌ها و تجهیزات پوشیدنی مشاغل و هر چیز دیگری که بتوانید تصور کنید.
اما داستان به همین‌جا ختم نمی‌شود. اینترنت اشیاء، در دستگاه‌های پیچیده و بسیار پیچیده نیز نفوذ کرده و بیش از پیش هم نفوذ خواهد کرد. به عنوان مثال از اجزای سازه پیچیده‌ای مانند موتور جت هواپیما یا مته یک دکل نفتی در اقیانوس‌های دور از دسترس همه می‌توانند با بهره‌گیری از اینترنت اشیاء، مدیریت و کنترل شوند. این یعنی یک شبکه غول‌پیکر از «چیزها» در حال شکل‌گیری است که علاوه بر برقراری ارتباط اشیاء با اشیاء امکان اتصال اشیاء با افراد و افراد با افراد را هم ده چندان خواهد کرد.
اینترنت اشیاء چطور زندگی ما را تحت تأثیر قرار می‌دهد؟
با فراگیرشدن اینترنت اشیاء، یک قانون کلی در همه جهان صادق خواهد بود: «هر شیء یا چیزی که بتواند به اینترنت وصل شود، به اینترنت متصل خواهد شد». اما چرا فراگیرشدن اینترنت اشیاء می‌تواند کیفیت و نحوه زندگی‌مان را تحت تأثیر قرار دهد؟ یکی از ساده‌ترین نمونه‌ها برای تصویرکردن اینترنت اشیاء این است که تصویر کنید شما در راه رسیدن به یک قرار ملاقات با پزشک خود یا یک جلسه کاری حیاتی هستید. در صورتی که خودرو شما به‌عنوان یک شیء به اینترنت متصل شده و به تقویم روزانه شما که آن هم به‌عنوان یک چیز به اینترنت متصل شده است، دسترسی داشته باشد، از پیش بهترین مسیر را برای رسیدن شما به قرارتان انتخاب می‌کند. اگر ترافیک سنگین پیش‌بینی‌نشده‌ای پیش‌رویتان گزارش شود، تلفن همراه‌تان که باز هم به عنوان یک شیء به اینترنت (و بالطبع به خودرو و تقویم روزانه) شما متصل است، برای طرف مقابل کد یا پیامی ارسال می‌کند و اطلاع می‌دهد که شما احتمالا با چند دقیقه تأخیر به قرار خود خواهید رسید.
یک مثال ساده دیگر را با شروع روز کاری خود تصور کنید: ساعت زنگ‌دار شما بر اساس برنامه روزانه‌تان، امروز شما را رأس ساعت شش صبح از خواب بیدار می‌کند. تا شما در حال گرفتن دوش صبحگاهی و مسواک‌زدن هستید، قهوه‌ساز به طور اتوماتیک، یک لیوان قهوه داغ محبوب‌تان را برای شما آماده می‌کند. در حالی که شما در حال نوشیدن قهوه در خانه هستید، روز کاری در دفتر کارتان آغاز شده است. دستیار همراه شما که دستگاهی متصل به اینترنت است، بر اساس محاسبه انجام‌شده، می‌داند که امروز آخرین بسته کاغذ را هم استفاده خواهید کرد و به همین دلیل برای خرید میزان موردنیاز ماه پیش‌روی دفترتان، ثبت سفارش کرده است.
در مقیاس وسیع‌تر...
در مقیاس وسیع‌تر، اینترنت اشیاء می‌تواند برای مدیریت کلان شهری یا مدیریت شبکه حمل‌ونقل عمومی و موارد بسیار دیگری نیز استفاده شود. اگر اصطلاح «شهر هوشمند» را شنیده باشید، با درک مفهوم اینترنت اشیاء خواهید پذیرفت که شکل‌گیری شهر هوشمند بدون این مفهوم، امکان‌پذیر نخواهد بود: در یک شهر هوشمند، اینترنت اشیاء به مدیران شهری کمک می‌کند تا در کاهش ضایعات، مدیریت پسماندها، ارائه بهنگام خدمات شهری موردنیاز شهروندان در حوادث پیش‌بینی‌نشده و بحران‌ها، مدیریت انرژی مصرفی در سطح شهر و بهبود کارایی سیستم حمل‌ونقل عمومی به‌موقع و به‌درستی عمل کنند.
اینترنت اشیاء، ارتباطات بی‌پایان و چالش‌های جدید
واقعیت این است که اینترنت اشیاء، امکان ایجاد فرصت‌ها و ارتباطات بی‌پایان را فراهم خواهد کرد. این گستره آن‌قدر وسیع است که احتمالا امروز حتی نمی‌توانیم بسیاری از این امکان‌ها را تصور یا درک کنیم. با این حال، درک اینکه چگونه و چرا اینترنت اشیاء امروز به یکی از داغ‌ترین موضوع‌های روز دنیای فناوری و مدیریت تبدیل شده، کار دشواری نیست.
بدون تردید، اینترنت اشیاء همان‌طور که ارتباطات بی‌پایان و فرصت‌های غیرقابل‌تصوری را فراهم می‌کند، در آینده نه‌چندان دور، چالش‌های فراوانی را هم ایجاد خواهد کرد. یکی از بزرگ‌ترین چالش‌هایی که احتمالا خیلی زودتر از تصور بشر به سراغمان خواهد آمد، موضوع «امنیت» است. با اتصال میلیاردها دستگاه به یکدیگر، چه کسی می‌تواند به کاربران، دولت‌ها و حاکمان اطمینان خاطر دهد که اطلاعاتشان در امنیت کامل باقی خواهد ماند؟
این موضوع، پرسش‌های بی‌پایانی را با خود به همراه دارد؛ پرسش‌هایی که اگرچه ممکن است امروز خنده‌دار به نظر برسند، اما احتمال به وقوع پیوستن‌شان، دور از ذهن نیست. به‌عنوان مثال آیا کسی می‌تواند با هک‌کردن دستگاه قهوه‌ساز شما، به سراسر شبکه اینترنت‌تان دسترسی پیدا کند؟ این یعنی ممکن است که اینترنت اشیاء شرکت‌ها، تجارت‌ها و دولت‌های بزرگی در سراسر جهان را در معرض تهدیدهای امنیتی بیشتر قرار دهد، اگر برای ایمن‌شدن در برابر این تهدیدها طرح و برنامه‌ای وجود نداشته باشد. موضوع دیگر «حریم خصوصی» و «به‌اشتراک‌گذاری داده‌ها» است. حتی امروز هم که اینترنت اشیاء در میان عموم به دستگاه‌های تلفن همراه محدود شده، این نگرانی که چطور ممکن است مکالمه‌ها یا داده‌های به اشتراک گذاشته‌شده هک و دستکاری شود، وجود دارد. حالا شرایطی را تصور کنید که صحبت از چندین میلیارد دستگاه در حال اتصال است. روزی که همان دستگاه قهوه‌ساز هک‌شده، ممکن است به خصوصی‌ترین قرارهای شما سرک بکشد. مسئله دیگری که به طور خاص، بسیاری از شرکت‌ها و سازمان‌ها با آن مواجه هستند، مربوط به «حجم انبوه داده‌ها»یی است که این دستگاه‌ها، تولید خواهند کرد. شرکت‌ها باید
پیش از هر کار، روشی برای ذخیره، ردیابی، تجزیه و تحلیل و استفاده معقول از این حجم عظیم داده‌ها پیدا کنند.
اینترنت اشیاء و مدینه فاضله‌ای که در راه است
با همه این تردیدها و نگرانی‌ها، هنگامی که عینک خوش‌بینی‌مان را بر چشم بگذاریم، اینترنت اشیاء قادر خواهد بود دنیای زیباتری برایمان تصویر کند: کاربردهای اینترنت اشیاء در مدیریت منابع آبی و انرژی‌های تجدیدناپذیر، استفاده از قابلیت‌های اینترنت اشیاء برای ردیابی، حفاظت و رسیدگی به گونه‌های زیست‌محیطی در خطر یا در حال انقراض، بهره‌گیری از اینترنت اشیاء برای مدیریت شهری، مدیریت پسماندها، جلوگیری از هدررفت انرژی و مدیریت ترافیک شهری و جاده‌ای همه و همه امکان‌هایی هستند که با فراگیرشدن اینترنت اشیاء قابل دسترس و واقعی خواهند شد.