بانک‌های اطلاعاتی گامی به سوی هوشمندشدن شهر
فرناز میری.خبرنگار
بانک اطلاعاتی با تجمیع اطلاعات، تجربه و توانمندی‌های گذشته و حال در یک عرصه و زیرشاخه‌های آن به یکی از ضرورت‌های دنیای امروز بدل شده است. در عصر اطلاعات و ارتباطات خلأ اطلاعاتی مانع از استفاده صحیح از امکانات و برنامه‌ریزی‌های لازم می‌شود. در همین زمینه بانک‌های اطلاعاتی شهری علاوه بر دسترس‌پذیرکردن اطلاعات با واردکردن این داده‌ها به زندگی روزمره و امکان استفاده از آن برای عموم شهروندان به ارتقای سطح کیفی زندگی آنها کمک می‌کنند. به بیان دیگر بانک‌های اطلاعاتی شهری را می‌توان سکوی پرتاب شهرها به سوی شهر هوشمندشدن دانست.
بانک اطلاعاتی چیست؟
بانک اطلاعاتی مجموعه‌ای از داده‌های سازماندهیشده در یک زمینه مشخص در پایگاهی برای ذخیره‌سازی، کنترل و استخراج آنهاست. این داده‌ها امکان دسترسی آسان‌تر، مدیریت و به روزرسانی آنها را برای ما فراهم می‌کند.
بانک‌های اطلاعاتی به ما کمک می‌کنند نیازهای یک حوزه را به خوبی بشناسیم، از امکانات آن حوزه استفاده کنیم، در تحقیق‌ها و پژوهش‌ها داده‌ها و اطلاعات موجود را به کار بگیریم. همچنین در تصمیم‌گیری‌ها و سیاستگذاری‌ها به کمک دست‌اندرکاران می‌آیند.
امروزه شرکت‌ها، سازمان‌ها یا نهادهای مختلف برای ذخیره، ارزیابی، مدیریت و برنامه‌ریزی درباره فعالیت‌هایشان داده‌های خود را استخراج و در سیستمی به نام بانک اطلاعاتی ذخیره می‌کنند. سیستمی که یک گنجینه باارزش در هر نهادی است. با استفاده درست از این اطلاعات از یک سو امکان انجام پژوهش‌های مختلف در زمینه‌های متفاوت با اطلاعات، آمار «Databas»های استخراج و ذخیره‌شده فراهم می‌شود و از سوی دیگر این اطلاعات می‌تواند به عنوان مرجعی برای کاربران یا شهروندان به حساب آید یا در تهیه نقشه راه برای مدیریت و برنامه‌ریزی‌های آتی در حوزه‌های مرتبط یا میان‌رشته‌ای به کار گرفته شود.
دنیای فناوری و اطلاعات و ارتباطات امکان‌های مختلفی را در اختیار سازمان‌ها یا نهادها می‌گذارد تا متناسب با اطلاعات و فعالیت‌شان بانک‌های اطلاعاتی مورد نیاز خود را تهیه کنند. حوزه شهری و سازمان شهرداری نیز از این قاعده مستثنا نیست. بانک اطلاعات شهری مانند بانک اطلاعات مشاغل شهری، بانک اطلاعات شماره تلفن‌های شهری، بانک اطلاعات خدمات شهری، بانک اطلاعاتی فضاهای مناسب‌سازی‌شده برای افراد دارای نیازهای ویژه یا بانک اطلاعاتی شناسنامه درختان از این جمله هستند.
بانک اطلاعاتی باید کارآمد و قابل استناد باشد؛ قابلیت جست‌وجو در اطلاعات، امکان استفاده چندین نفر از اطلاعات به صورت همزمان، امکان بارگذاری بر روی اینترنت و استفاده از آن در هر زمان و هر مکانی، انعطاف‌پذیری در نمایش داده‌ها و... از ویژگی‌های بانک اطلاعاتی است.
تهران؛ کلانشهری نیازمند بانک اطلاعاتی
تهران تنها یک شهر بزرگ یا پایتخت ایران یا یک کلانشهر نیست؛ این شهر مدت‌هاست با ابرشهرشدن فاصله‌ای ندارد. گستردگی و وسعت این شهر چالش‌های پیش روی آن را نیز همانند خودش بسط داده است؛ از تأمین زیرساخت‌های لازم تأسیساتی، خدماتی، فرهنگی و اجتماعی تا گردآوری و طبقه‌بندی آمار و اطلاعات.
اقدامی که در راستای تبدیل شهر به شهرهای هوشمند نیز از گام‌های اساسی و اصلی است. هر چه اطلاعات و آمارهای شهری بهتر و بیشتر استخراج، ارزیابی و گردآوری شوند، بهتر و دقیق‌تر می‌توانند به شناخت ما از محیط شهری، چالش‌ها، نیازها، باید و نبایدها و... پاسخ دهند.
شناخت بیشتر نیز منجر به تأمین نقشه راه برای توسعه و تأمین زیرساخت‌ها در آینده می‌شود. آینده‌ای که چندان دور نیست و در گذر سریع ایام با پیشرفت روزافزون فناوری و اطلاعات فرصت چندانی برای رفع نواقص و فراهم‌کردن بستر مناسب برای رسیدن به شهر هوشمند نداریم.
سهم برابر از خدمات شهری!
یک شهر، کلانشهر یا ابرشهر تنها با گستردگی فضاها و خدمات عمومی شهری به شهر هوشمند تبدیل نمی‌شود بلکه باید این خدمات و مکان‌های عمومی برای تمامی افراد در گروه‌های سنی و جنسی مختلف با شرایط متفاوت قابل استفاده باشند؛ برای مثال یک زن باردار، یک سالمند، فردی که به طور موقت دچار شکستگی پا یا دیگر مشکلات پزشکی می‌شود یا یک فرد دارای نیازهای ویژه، کودکان و همه و همه باید بتوانند به یک نسبت از خدمات عمومی و محیط شهری بهره ببرند.
سهم افراد در استفاده از پارک‌ها و بوستان‌ها، فروشگاه‌ها، میادین میوه‌وتره‌بار، پیاده‌رو، وسایل حمل‌ونقل عمومی، فرهنگسراها و سراهای محله، سرویس‌های بهداشتی حتی خطوط عابرپیاده و چراغ‌های راهنمایی و رانندگی یکسان است. همه افراد فارغ از تفاوت‌های جسمی، جنسیتی، فرهنگی و اجتماعی یا روانی باید بتوانند به یک اندازه از چنین خدماتی استفاده کنند و از فرصتی برابر برای دسترسی به اطلاعات، امکانات و دریافت خدمات بهره‌مند باشند.
دسترس‌پذیرکردن شهر!
در کلانشهر تهران نمی‌توان منکر این مسأله شد که با حق استفاده برابر از خدمات و محیط شهری فاصله بسیار زیادی داریم. هر چند جستهوگریخته طی این سال‌ها اقداماتی انجام گرفته است؛ اما برای شهری که بیش از ۱۰درصد جمعیت آن تنها شامل سالمندان می‌شود با در نظر گرفتن دیگر گروه‌های جامعه مانند بیماران یا افراد دارای نیازهای ویژه ضرورت کمکردن فاصله و دسترس‌پذیرکردن شهر و اطلاع‌رسانی در مورد آن بیش از پیش احساس می‌شود.
«طبق آمار به دست‌آمده از آخرین سرشماری نفوس و مسکن در سال ۱۳۹۵ میانگین جمعیت سالمندان کشور ۶.۱درصد و برای تهران ۷.۹درصد است؛ به عبارت دیگر تهران با یک میلیون و ۱۰۰ هزار سالمند بالای ۶۵ سال در جدول پیرترین‌های کشور در رتبه بالایی قرار دارد.»
همچنین در این سرشماری متأسفانه آمار افراد دارای معلولیت مشخص نشده است. «اما طبق اعلام سازمان جهانی بهداشت ۱۰ تا ۱۵درصد جمعیت جوامع را معلولان تشکیل می‌دهند و با توجه به اطلاعات افراد دارای معلولیت شهر تهران که در سازمان بهزیستی پرونده دارند، ۱۰۶ هزار و ۸۷۶ نفر است.
همچنین بیش از یکونیم میلیون کودک در شهر تهران زندگی می‌کنند.» این آمار تا حدودی نشان می‌دهد دسترس‌پذیرکردن کلانشهر تهران برای همه افراد تا چه اندازه ضروری است.
حضور موثر تمامی افراد در جامعه با مناسب‌سازی فضاهای شهری
مناسب‌سازی یعنی آمادهکردن محیط‌های شهری و فیزیکی برای استفاده تمامی گروه‌های جامعه ازجمله افراد دارای نیازهای ویژه شامل نابینایان، ناشنوایان، معلولان جسمی-حرکتی، سالمندان، بیماران، زنان باردار، کودکان و غیره تا این افراد نیز بتوانند به صورت برابر از امکانات و خدمات یک محیط شهری بهره‌مند شوند.
مسأله‌ای که نه تنها یک نیاز برای این افراد بلکه بخشی از حقوق شهروندی آنهاست و طبق قانون نیز بر آن تأکید شده است. مناسب‌سازی محیط شهری به حضور راحت‌تر و بیشتر تمامی افراد در جامعه و در نتیجه حضور موثر آنها منجر می‌شود؛ به عبارت دیگر این افراد در صورت مناسب‌سازی محیط شهری می‌توانند به طور مستقل در جامعه حضور پیدا کنند و نه تنها امور و کارهای مربوط به خودشان را انجام دهند بلکه به عنوان یک شهروند با بکارگیری توانایی‌های دیگرشان به جامعه و پیشبرد آن کمک کنند. پیاده‌روها، درِ ورودی بانک‌ها، بوستان‌ها و پارک‌ها، سینماها، فروشگاه‌ها، درمانگاه‌ها، ایستگاه‌ها و پایانه‌های حمل‌ونقل، وسایل نقلیه عمومی، حتی ورودی منازل مسکونی ازجمله مکان‌هایی هستند که باید مناسب‌سازی شوند تا برای افراد با نیازهای ویژه نیز قابل استفاده باشند.
توانمندسازی افراد با آگاهی از امکانات!
در این زمینه تنها بحث دسترس‌پذیرکردن شهر با مناسب‌سازی فضاها و خدمات عمومی شهری مطرح نیست؛ بلکه آگاهی و دسترسی به این اطلاعات و خدمات نیز اهمیت بسزایی دارد و به توانمندسازی افراد کمک می‌کند.
به بیان دیگر دسترس‌پذیرکردن شهر برای تمامی گروه‌های جامعه تنها با مناسب‌سازی صورت نمی‌گیرد. یکی دیگر از گام‌های اساسی در این زمینه اطلاع‌رسانی است؛ دسترسی به اطلاعات نیز بخشی از توانمندسازی افراد است. این کار برای گروه‌های دارای نیازهای ویژه ضرورت بیشتری دارد؛ چراکه هر قدر مناسب‌سازی در شهر صورت بگیرد مادامی که درباره آن اطلاع‌رسانی نشود و اطلاعات مکان‌های مناسب‌سازی‌شده و امکانات آنها در اختیار این افراد قرار نگیرد، در عمل بی‌استفاده است. از یک سو باید توجه داشته باشیم که حق دسترسی آزاد و راحت به اطلاعات یک حق عمومی است. از سوی دیگر اگر چشم‌انداز ما در آینده تبدیل کلانشهر تهران به یک شهر هوشمند باشد، تحقق این هدف در گرو تهیه و ایجاد بانک‌های اطلاعاتی است.
به عبارت دیگر شهر هوشمند که یکی از مفاهیم نو در شهرسازی است با صرف استفاده از ابزار و اطلاعات الکترونیکی، ارتباطی و رایانه‌ای امکان‌پذیر نیست. این اطلاعات و ابزارهای ارتباطی و الکترونیکی باید در زمینه ارتقای سطح کیفی زندگی شهروندان به کار گرفته شوند.
در راستای این هدف راه‌اندازی بانک‌های اطلاعاتی از خدمات و مکان‌های شهری یک ضرورت است. این ضرورت و امکان اگر در بحث مناسب‌سازی به کار گرفته شود، می‌تواند با استخراج اطلاعات و شاخص‌های مناسب‌سازی‌شده مکان‌های شهری به ایجاد یک بانک اطلاعاتی برای افراد دارای نیازهای ویژه کمک کند تا این افراد با دسترسی به اطلاعات راحت‌تر و هدف‌مندتر بتوانند در سطح شهر رفتوآمد کنند.
از دسترس‌پذیری تا شفافیت تا نظارت
بحث شفافیت در سازمان‌ها و ارگان‌ها ازجمله شهرداری از مباحث جدی و مهم است. امروزه بسیاری از سازمان‌ها با ایجاد و راه‌اندازی سامانه‌ی شفافیت سعی می‌کنند اطلاعات درون‌سازمانی خود را با سایر شهروندان به اشتراک بگذارند تا هم مانع فساد در یک مجموعه شود و هم به پررنگ‌ترکردن نقش نظارتی شهروندان کمک کند. سازمان شهرداری نیز به طور مستقیم با عموم مردم به عنوان شهروند و حق شهروندی آنها سروکار دارد. بر همین اساس تقویت و توسعه نظارت شهروندی با ایجاد سامانه شفافیت و انتشار اطلاعاتی چون اطلاعات قراردادهای کلان شهرداری، اطلاعات مدیران و کارکنان، اطلاعات پرونده‌های صدور پروانه تخریب و نوسازی، گزارش کامل پژوهش‌های شهرداری و غیره از یک سو و ایجاد بانک‌های اطلاعاتی از سوی دیگر امکان‌پذیر است. به عبارت دیگر بانک‌های اطلاعاتی می‌توانند به عنوان یک ابزار نظارتی از سوی شهروندان بر عملکرد شهرداری و مدیریت شهرداری به کار گرفته شوند.
درنهایت به یاد داشته باشیم برای رسیدن به طرح شهر هوشمند، ارتقای کیفیت زندگی شهروندان، مدیریت بر پایه داده‌ها و اطلاعات، مشارکت عمومی، شفافیت و نظارت شهروندان در امور شهری جزو اصول اساسی این حوزه است.
بانک اطلاعاتی با تجمیع اطلاعات، تجربه و توانمندی‌های گذشته و حال در یک عرصه و زیرشاخه‌های آن به یکی از ضرورت‌های دنیای امروز بدل شده است. در عصر اطلاعات و ارتباطات خلأ اطلاعاتی مانع از استفاده صحیح از امکانات و برنامه‌ریزی‌های لازم می‌شود. در همین زمینه بانک‌های اطلاعاتی شهری علاوه بر دسترس‌پذیرکردن اطلاعات با واردکردن این داده‌ها به زندگی روزمره و امکان استفاده از آن برای عموم شهروندان به ارتقای سطح کیفی زندگی آنها کمک می‌کنند. به بیان دیگر بانک‌های اطلاعاتی شهری را می‌توان سکوی پرتاب شهرها به سوی شهر هوشمندشدن دانست.
بانک اطلاعاتی چیست؟
بانک اطلاعاتی مجموعه‌ای از داده‌های سازماندهیشده در یک زمینه مشخص در پایگاهی برای ذخیره‌سازی، کنترل و استخراج آنهاست. این داده‌ها امکان دسترسی آسان‌تر، مدیریت و به روزرسانی آنها را برای ما فراهم می‌کند.
بانک‌های اطلاعاتی به ما کمک می‌کنند نیازهای یک حوزه را به خوبی بشناسیم، از امکانات آن حوزه استفاده کنیم، در تحقیق‌ها و پژوهش‌ها داده‌ها و اطلاعات موجود را به کار بگیریم. همچنین در تصمیم‌گیری‌ها و سیاستگذاری‌ها به کمک دست‌اندرکاران می‌آیند.
امروزه شرکت‌ها، سازمان‌ها یا نهادهای مختلف برای ذخیره، ارزیابی، مدیریت و برنامه‌ریزی درباره فعالیت‌هایشان داده‌های خود را استخراج و در سیستمی به نام بانک اطلاعاتی ذخیره می‌کنند. سیستمی که یک گنجینه باارزش در هر نهادی است. با استفاده درست از این اطلاعات از یک سو امکان انجام پژوهش‌های مختلف در زمینه‌های متفاوت با اطلاعات، آمار «Databas»های استخراج و ذخیره‌شده فراهم می‌شود و از سوی دیگر این اطلاعات می‌تواند به عنوان مرجعی برای کاربران یا شهروندان به حساب آید یا در تهیه نقشه راه برای مدیریت و برنامه‌ریزی‌های آتی در حوزه‌های مرتبط یا میان‌رشته‌ای به کار گرفته شود.
دنیای فناوری و اطلاعات و ارتباطات امکان‌های مختلفی را در اختیار سازمان‌ها یا نهادها می‌گذارد تا متناسب با اطلاعات و فعالیت‌شان بانک‌های اطلاعاتی مورد نیاز خود را تهیه کنند. حوزه شهری و سازمان شهرداری نیز از این قاعده مستثنا نیست. بانک اطلاعات شهری مانند بانک اطلاعات مشاغل شهری، بانک اطلاعات شماره تلفن‌های شهری، بانک اطلاعات خدمات شهری، بانک اطلاعاتی فضاهای مناسب‌سازی‌شده برای افراد دارای نیازهای ویژه یا بانک اطلاعاتی شناسنامه درختان از این جمله هستند.
بانک اطلاعاتی باید کارآمد و قابل استناد باشد؛ قابلیت جست‌وجو در اطلاعات، امکان استفاده چندین نفر از اطلاعات به صورت همزمان، امکان بارگذاری بر روی اینترنت و استفاده از آن در هر زمان و هر مکانی، انعطاف‌پذیری در نمایش داده‌ها و... از ویژگی‌های بانک اطلاعاتی است.
تهران؛ کلانشهری نیازمند بانک اطلاعاتی
تهران تنها یک شهر بزرگ یا پایتخت ایران یا یک کلانشهر نیست؛ این شهر مدت‌هاست با ابرشهرشدن فاصله‌ای ندارد. گستردگی و وسعت این شهر چالش‌های پیش روی آن را نیز همانند خودش بسط داده است؛ از تأمین زیرساخت‌های لازم تأسیساتی، خدماتی، فرهنگی و اجتماعی تا گردآوری و طبقه‌بندی آمار و اطلاعات.
اقدامی که در راستای تبدیل شهر به شهرهای هوشمند نیز از گام‌های اساسی و اصلی است. هر چه اطلاعات و آمارهای شهری بهتر و بیشتر استخراج، ارزیابی و گردآوری شوند، بهتر و دقیق‌تر می‌توانند به شناخت ما از محیط شهری، چالش‌ها، نیازها، باید و نبایدها و... پاسخ دهند.
شناخت بیشتر نیز منجر به تأمین نقشه راه برای توسعه و تأمین زیرساخت‌ها در آینده می‌شود. آینده‌ای که چندان دور نیست و در گذر سریع ایام با پیشرفت روزافزون فناوری و اطلاعات فرصت چندانی برای رفع نواقص و فراهم‌کردن بستر مناسب برای رسیدن به شهر هوشمند نداریم.
سهم برابر از خدمات شهری!
یک شهر، کلانشهر یا ابرشهر تنها با گستردگی فضاها و خدمات عمومی شهری به شهر هوشمند تبدیل نمی‌شود بلکه باید این خدمات و مکان‌های عمومی برای تمامی افراد در گروه‌های سنی و جنسی مختلف با شرایط متفاوت قابل استفاده باشند؛ برای مثال یک زن باردار، یک سالمند، فردی که به طور موقت دچار شکستگی پا یا دیگر مشکلات پزشکی می‌شود یا یک فرد دارای نیازهای ویژه، کودکان و همه و همه باید بتوانند به یک نسبت از خدمات عمومی و محیط شهری بهره ببرند.
سهم افراد در استفاده از پارک‌ها و بوستان‌ها، فروشگاه‌ها، میادین میوه‌وتره‌بار، پیاده‌رو، وسایل حمل‌ونقل عمومی، فرهنگسراها و سراهای محله، سرویس‌های بهداشتی حتی خطوط عابرپیاده و چراغ‌های راهنمایی و رانندگی یکسان است. همه افراد فارغ از تفاوت‌های جسمی، جنسیتی، فرهنگی و اجتماعی یا روانی باید بتوانند به یک اندازه از چنین خدماتی استفاده کنند و از فرصتی برابر برای دسترسی به اطلاعات، امکانات و دریافت خدمات بهره‌مند باشند.
دسترس‌پذیرکردن شهر!
در کلانشهر تهران نمی‌توان منکر این مسأله شد که با حق استفاده برابر از خدمات و محیط شهری فاصله بسیار زیادی داریم. هر چند جستهوگریخته طی این سال‌ها اقداماتی انجام گرفته است؛ اما برای شهری که بیش از ۱۰درصد جمعیت آن تنها شامل سالمندان می‌شود با در نظر گرفتن دیگر گروه‌های جامعه مانند بیماران یا افراد دارای نیازهای ویژه ضرورت کمکردن فاصله و دسترس‌پذیرکردن شهر و اطلاع‌رسانی در مورد آن بیش از پیش احساس می‌شود.
«طبق آمار به دست‌آمده از آخرین سرشماری نفوس و مسکن در سال ۱۳۹۵ میانگین جمعیت سالمندان کشور ۶.۱درصد و برای تهران ۷.۹درصد است؛ به عبارت دیگر تهران با یک میلیون و ۱۰۰ هزار سالمند بالای ۶۵ سال در جدول پیرترین‌های کشور در رتبه بالایی قرار دارد.»
همچنین در این سرشماری متأسفانه آمار افراد دارای معلولیت مشخص نشده است. «اما طبق اعلام سازمان جهانی بهداشت ۱۰ تا ۱۵درصد جمعیت جوامع را معلولان تشکیل می‌دهند و با توجه به اطلاعات افراد دارای معلولیت شهر تهران که در سازمان بهزیستی پرونده دارند، ۱۰۶ هزار و ۸۷۶ نفر است.
همچنین بیش از یکونیم میلیون کودک در شهر تهران زندگی می‌کنند.» این آمار تا حدودی نشان می‌دهد دسترس‌پذیرکردن کلانشهر تهران برای همه افراد تا چه اندازه ضروری است.
حضور موثر تمامی افراد در جامعه با مناسب‌سازی فضاهای شهری
مناسب‌سازی یعنی آمادهکردن محیط‌های شهری و فیزیکی برای استفاده تمامی گروه‌های جامعه ازجمله افراد دارای نیازهای ویژه شامل نابینایان، ناشنوایان، معلولان جسمی-حرکتی، سالمندان، بیماران، زنان باردار، کودکان و غیره تا این افراد نیز بتوانند به صورت برابر از امکانات و خدمات یک محیط شهری بهره‌مند شوند.
مسأله‌ای که نه تنها یک نیاز برای این افراد بلکه بخشی از حقوق شهروندی آنهاست و طبق قانون نیز بر آن تأکید شده است. مناسب‌سازی محیط شهری به حضور راحت‌تر و بیشتر تمامی افراد در جامعه و در نتیجه حضور موثر آنها منجر می‌شود؛ به عبارت دیگر این افراد در صورت مناسب‌سازی محیط شهری می‌توانند به طور مستقل در جامعه حضور پیدا کنند و نه تنها امور و کارهای مربوط به خودشان را انجام دهند بلکه به عنوان یک شهروند با بکارگیری توانایی‌های دیگرشان به جامعه و پیشبرد آن کمک کنند. پیاده‌روها، درِ ورودی بانک‌ها، بوستان‌ها و پارک‌ها، سینماها، فروشگاه‌ها، درمانگاه‌ها، ایستگاه‌ها و پایانه‌های حمل‌ونقل، وسایل نقلیه عمومی، حتی ورودی منازل مسکونی ازجمله مکان‌هایی هستند که باید مناسب‌سازی شوند تا برای افراد با نیازهای ویژه نیز قابل استفاده باشند.
توانمندسازی افراد با آگاهی از امکانات!
در این زمینه تنها بحث دسترس‌پذیرکردن شهر با مناسب‌سازی فضاها و خدمات عمومی شهری مطرح نیست؛ بلکه آگاهی و دسترسی به این اطلاعات و خدمات نیز اهمیت بسزایی دارد و به توانمندسازی افراد کمک می‌کند.
به بیان دیگر دسترس‌پذیرکردن شهر برای تمامی گروه‌های جامعه تنها با مناسب‌سازی صورت نمی‌گیرد. یکی دیگر از گام‌های اساسی در این زمینه اطلاع‌رسانی است؛ دسترسی به اطلاعات نیز بخشی از توانمندسازی افراد است. این کار برای گروه‌های دارای نیازهای ویژه ضرورت بیشتری دارد؛ چراکه هر قدر مناسب‌سازی در شهر صورت بگیرد مادامی که درباره آن اطلاع‌رسانی نشود و اطلاعات مکان‌های مناسب‌سازی‌شده و امکانات آنها در اختیار این افراد قرار نگیرد، در عمل بی‌استفاده است. از یک سو باید توجه داشته باشیم که حق دسترسی آزاد و راحت به اطلاعات یک حق عمومی است. از سوی دیگر اگر چشم‌انداز ما در آینده تبدیل کلانشهر تهران به یک شهر هوشمند باشد، تحقق این هدف در گرو تهیه و ایجاد بانک‌های اطلاعاتی است.
به عبارت دیگر شهر هوشمند که یکی از مفاهیم نو در شهرسازی است با صرف استفاده از ابزار و اطلاعات الکترونیکی، ارتباطی و رایانه‌ای امکان‌پذیر نیست. این اطلاعات و ابزارهای ارتباطی و الکترونیکی باید در زمینه ارتقای سطح کیفی زندگی شهروندان به کار گرفته شوند.
در راستای این هدف راه‌اندازی بانک‌های اطلاعاتی از خدمات و مکان‌های شهری یک ضرورت است. این ضرورت و امکان اگر در بحث مناسب‌سازی به کار گرفته شود، می‌تواند با استخراج اطلاعات و شاخص‌های مناسب‌سازی‌شده مکان‌های شهری به ایجاد یک بانک اطلاعاتی برای افراد دارای نیازهای ویژه کمک کند تا این افراد با دسترسی به اطلاعات راحت‌تر و هدف‌مندتر بتوانند در سطح شهر رفتوآمد کنند.
از دسترس‌پذیری تا شفافیت تا نظارت
بحث شفافیت در سازمان‌ها و ارگان‌ها ازجمله شهرداری از مباحث جدی و مهم است. امروزه بسیاری از سازمان‌ها با ایجاد و راه‌اندازی سامانه‌ی شفافیت سعی می‌کنند اطلاعات درون‌سازمانی خود را با سایر شهروندان به اشتراک بگذارند تا هم مانع فساد در یک مجموعه شود و هم به پررنگ‌ترکردن نقش نظارتی شهروندان کمک کند. سازمان شهرداری نیز به طور مستقیم با عموم مردم به عنوان شهروند و حق شهروندی آنها سروکار دارد. بر همین اساس تقویت و توسعه نظارت شهروندی با ایجاد سامانه شفافیت و انتشار اطلاعاتی چون اطلاعات قراردادهای کلان شهرداری، اطلاعات مدیران و کارکنان، اطلاعات پرونده‌های صدور پروانه تخریب و نوسازی، گزارش کامل پژوهش‌های شهرداری و غیره از یک سو و ایجاد بانک‌های اطلاعاتی از سوی دیگر امکان‌پذیر است. به عبارت دیگر بانک‌های اطلاعاتی می‌توانند به عنوان یک ابزار نظارتی از سوی شهروندان بر عملکرد شهرداری و مدیریت شهرداری به کار گرفته شوند.
درنهایت به یاد داشته باشیم برای رسیدن به طرح شهر هوشمند، ارتقای کیفیت زندگی شهروندان، مدیریت بر پایه داده‌ها و اطلاعات، مشارکت عمومی، شفافیت و نظارت شهروندان در امور شهری جزو اصول اساسی این حوزه است.