زنان و فضای سالم و امن شهری

ایجاد محیط امن در زندگی شهری برای شهروندان زن یکی از مهم‌ترین وظایف دستگاه‌هایی از قبیل شهرداری و نیروی انتظامی و... است که هر یک متناسب با حوزه اختیارات خود می‌توانند در ایجاد فضای امن و سالم برای زنان در شهر گام‌های مفیدی بردارند. خیلی اوقات مزاحمت‌های خیابانی برای زنان آنها را از حضور در عرصه‌های اجتماعی باز داشته است و این مسأله مشارکت اجتماعی و سیاسی زنان را در جامعه تحت‌الشعاع قرار داده است. امنیت در شهر نیز مولفه‌های خاص خودش را دارد که اگر دستگاه‌های دولتی و حاکمیتی آن را به درستی بشناسند و برنامه‌ریزی کنند، زنان احساس امنیت خواهند داشت. تا کنون توجه به برنامه‌هایی برای ایجاد امنیت زنان در شهر آن طور که شایسته است، مورد توجه قرار نگرفته است و شهرداری‌ها بیشتر باید به نحوه برقراری امنیت در شهر به‌خصوص در ساعات تاریکی شب بیندیشند.

در دوره‌ای که تجربه مسئولیت مشاور امور زنان شهرداری تهران را به عهده داشتم، یکی از نخستین طرح‌هایی که در شهرداری دنبال شد، طرح «ایجاد فضای امن شهری برای شهروندان زن» بود که شهرداری باید با کمک برخی نهادهای دیگر به این امر مبادرت می‌کرد ولی متأسفانه به علت مسائلی که پیش آمد به اجرا در نیامد. وظایف شهرداری‌ها در ایجاد فضای امن شهری، شناسایی محل‌های خطرناک یا ناامن برای عبور و مرور شهروندان و مخصوصا زنان و کودکان است. محلی‌هایی مثل پل‌هایی که به دلایل ترافیکی تعبیه شده‌اند؛ این محل‌ها طوری هستند که دید کافی ندارند و باعث ایجاد مزاحمت برای زنان و کودکان در این محیط‌ها می‌شوند. باید به نحوی از ایجاد فضاهای بدون دید روی پل‌های عابر پیاده اجتناب شود. خیلی از این پل‌ها به علت نصب پلاکاردها و بنرها و تابلوهایی که جلوی دید را می‌گیرند و محل را برای تردد نامناسب می‌کنند، ناامن شده‌اند. بهتر این است که از مکان‌های دیگری برای نصب بنرها استفاده شود و روی پل‌ها کاملا دید داشته باشد. در زیر پل‌ها نیز خیلی از جاها خطرهایی از این قبیل برای زنان و کودکان وجود دارد و محیط‌های ناامنی شده‌اند. در زیر بعضی پل‌ها افراد معتاد و افرادی که جایی برای اتراق یا تخلف‌های اجتماعی‌شان نیست، از این فضاهای بدون دید استفاده می‌کنند که موجب خطرات بیشتر می‌شود. برخی از پیاده‌روها و فضاهای شهری به علت نداشتن روشنایی کافی برای رفت‌وآمد در ساعات تاریکی برای زنان ناامن است. شهرداری باید با ایجاد روشنایی کافی در معابر به محیط امنیت لازم را ببخشد. نمی‌دانیم دقیقا به چه دلیل اما بسیاری از چراغ‌هایی که در کوچه‌ها پیش از این روشن بوده‌اند، مدتی است خاموش هستند. اینها واقعا برای تردد در محیط شهری مشکلاتی را به وجود آورده است. این‌ وظایف بازدارنده ازجمله اقداماتی است که اگر شهرداری‌ها به درستی انجام دهند، زنان احساس بهتری هنگام تردد در شهر خواهند داشت.
شهرداری علاوه بر این‌ کارهای دیگری را نیز باید به عنوان وظیفه انجام دهد؛ ازجمله اینکه به حفظ سلامت زنان کمک کند و لازمه این مسأله همخوانی و هماهنگی فضای شهری با سلایق و ویژگی‌های زنان است. زیباسازی فضای شهر، تعبیه گیاهان و نقاشی‌هایی بر دیوارها با سوژه‌هایی از بیانات ائمه اطهار و پیامبر اکرم در مورد فرهنگ احترام به زنان می‌تواند به این موضوع کمک کند. فرهنگ حفظ حرمت و سلامت زنان که بسیار در فرهنگ ایرانی-اسلامی ریشه‌دار است، از طریق دیوارنوشته‌ها و نصب پلاکاردها در زمان‌های مختلف و معرفی زنان نامدار در حیطه‌های علمی و هنری می‌تواند موجب حفظ هر چه بیشتر احترام و کرامت زنان شود و سلامت و بهداشت آنها را ترویج کند. شهرداری‌ها چنین برنامه‌هایی را باید در همه شهرها اجرایی کنند و برای آن برنامه‌ریزی‌های معطوف به هدف که همان ارتقای زندگی زنان در شهر است، انجام شود.
یکی دیگر از کارهایی که شهرداری می‌تواند انجام دهد قراردادن نیمکت‌ها در پیاده‌روها، محیط اطراف فروشگاه‌ها و میادین میوه‌و‌تره‌بار است که زنان برای خرید و تأمین مایحتاج روزمره آنجا تردد دارند. هر گونه ناهمواری پیاده‌روها باید مرتب تعمیر و ترمیم شود. این نیمکت‌ها باید در فضا پیاده‌روها باشد تا وقتی زنان باردار یا دارای فرزند کوچک خسته می‌شوند، بتوانند از آن استفاده کنند. درعین حال برای زنانی که بچه‌های کوچک دارند و مجبور هستند بچه‌ها را به فضای عمومی همچون مترو، ایستگاه‌های اتوبوس، میادین تره‌بار و مارکت‌ها و دیگر فضاهای شهری ببرند، باید جاهایی برای تعویض بچه‌ها یا جایگاه‌هایی برای مادر و کودک در این محیط‌ها تدارک دیده ‌شود که در این خصوص در دوره‌ای که من مسئولیت داشتم، شهرداری در برخی مکان‌ها مبادرت به ایجاد این فضاها کرده بود. به هر حال شهرداری‌ها و دیگر نهادها وظیفه دارند تا شهر و زندگی شهری فضای مناسب و دلچسبی برای زنان باشد که از نظر روحی آرامش لازم را در آنها به جود آورد تا بتوانند از زندگی در شهر لذت ببرند. نهادهای دیگری مثل نیروی انتظامی و پلیس نیز برای پیشگیری از ایجاد ناامنی و تأمین امنیت و بهداشت زنان وظایفی به عهده دارند که اگر به‌ درستی انجام شود، زندگی شهری برای شهروندان زن خوشایندتر خواهد بود.
درمجموع ایجاد امنیت برای زنان در شهر نیازمند به میدان‌آمدن هر سه قوه است. قوه قضائیه در کنار قوای مقننه و مجریه باید این کار ویژه را در دستور کار داشته باشند تا بتوان در آینده شاهد آمار کمتری از تجاوز و مزاحمت‌های خیابانی بود. دستگاه قضائی با پیگیری موثر موارد جرم در این زمینه می‌تواند موثر باشد. ضمن اینکه سه قوه باید برای پیشگیری از این امور در کنار شهرداری‌ها قرار بگیرند تا بتوان یک برنامه جامع برای کاهش مزاحمت‌های خیابانی به دست داد. در این صورت است که زنان نیز می‌توانند در محیط‌های کار و تحصیل حضور موثر داشته باشند و احساس امنیت آنها به لحاظ روانی نیز بر فضا خانواده تأثیرات زیادی خواهد داشت.

ایجاد محیط امن در زندگی شهری برای شهروندان زن یکی از مهم‌ترین وظایف دستگاه‌هایی از قبیل شهرداری و نیروی انتظامی و... است که هر یک متناسب با حوزه اختیارات خود می‌توانند در ایجاد فضای امن و سالم برای زنان در شهر گام‌های مفیدی بردارند. خیلی اوقات مزاحمت‌های خیابانی برای زنان آنها را از حضور در عرصه‌های اجتماعی باز داشته است و این مسأله مشارکت اجتماعی و سیاسی زنان را در جامعه تحت‌الشعاع قرار داده است. امنیت در شهر نیز مولفه‌های خاص خودش را دارد که اگر دستگاه‌های دولتی و حاکمیتی آن را به درستی بشناسند و برنامه‌ریزی کنند، زنان احساس امنیت خواهند داشت. تا کنون توجه به برنامه‌هایی برای ایجاد امنیت زنان در شهر آن طور که شایسته است، مورد توجه قرار نگرفته است و شهرداری‌ها بیشتر باید به نحوه برقراری امنیت در شهر به‌خصوص در ساعات تاریکی شب بیندیشند.

در دوره‌ای که تجربه مسئولیت مشاور امور زنان شهرداری تهران را به عهده داشتم، یکی از نخستین طرح‌هایی که در شهرداری دنبال شد، طرح «ایجاد فضای امن شهری برای شهروندان زن» بود که شهرداری باید با کمک برخی نهادهای دیگر به این امر مبادرت می‌کرد ولی متأسفانه به علت مسائلی که پیش آمد به اجرا در نیامد. وظایف شهرداری‌ها در ایجاد فضای امن شهری، شناسایی محل‌های خطرناک یا ناامن برای عبور و مرور شهروندان و مخصوصا زنان و کودکان است. محلی‌هایی مثل پل‌هایی که به دلایل ترافیکی تعبیه شده‌اند؛ این محل‌ها طوری هستند که دید کافی ندارند و باعث ایجاد مزاحمت برای زنان و کودکان در این محیط‌ها می‌شوند. باید به نحوی از ایجاد فضاهای بدون دید روی پل‌های عابر پیاده اجتناب شود. خیلی از این پل‌ها به علت نصب پلاکاردها و بنرها و تابلوهایی که جلوی دید را می‌گیرند و محل را برای تردد نامناسب می‌کنند، ناامن شده‌اند. بهتر این است که از مکان‌های دیگری برای نصب بنرها استفاده شود و روی پل‌ها کاملا دید داشته باشد. در زیر پل‌ها نیز خیلی از جاها خطرهایی از این قبیل برای زنان و کودکان وجود دارد و محیط‌های ناامنی شده‌اند. در زیر بعضی پل‌ها افراد معتاد و افرادی که جایی برای اتراق یا تخلف‌های اجتماعی‌شان نیست، از این فضاهای بدون دید استفاده می‌کنند که موجب خطرات بیشتر می‌شود. برخی از پیاده‌روها و فضاهای شهری به علت نداشتن روشنایی کافی برای رفت‌وآمد در ساعات تاریکی برای زنان ناامن است. شهرداری باید با ایجاد روشنایی کافی در معابر به محیط امنیت لازم را ببخشد. نمی‌دانیم دقیقا به چه دلیل اما بسیاری از چراغ‌هایی که در کوچه‌ها پیش از این روشن بوده‌اند، مدتی است خاموش هستند. اینها واقعا برای تردد در محیط شهری مشکلاتی را به وجود آورده است. این‌ وظایف بازدارنده ازجمله اقداماتی است که اگر شهرداری‌ها به درستی انجام دهند، زنان احساس بهتری هنگام تردد در شهر خواهند داشت.
شهرداری علاوه بر این‌ کارهای دیگری را نیز باید به عنوان وظیفه انجام دهد؛ ازجمله اینکه به حفظ سلامت زنان کمک کند و لازمه این مسأله همخوانی و هماهنگی فضای شهری با سلایق و ویژگی‌های زنان است. زیباسازی فضای شهر، تعبیه گیاهان و نقاشی‌هایی بر دیوارها با سوژه‌هایی از بیانات ائمه اطهار و پیامبر اکرم در مورد فرهنگ احترام به زنان می‌تواند به این موضوع کمک کند. فرهنگ حفظ حرمت و سلامت زنان که بسیار در فرهنگ ایرانی-اسلامی ریشه‌دار است، از طریق دیوارنوشته‌ها و نصب پلاکاردها در زمان‌های مختلف و معرفی زنان نامدار در حیطه‌های علمی و هنری می‌تواند موجب حفظ هر چه بیشتر احترام و کرامت زنان شود و سلامت و بهداشت آنها را ترویج کند. شهرداری‌ها چنین برنامه‌هایی را باید در همه شهرها اجرایی کنند و برای آن برنامه‌ریزی‌های معطوف به هدف که همان ارتقای زندگی زنان در شهر است، انجام شود.
یکی دیگر از کارهایی که شهرداری می‌تواند انجام دهد قراردادن نیمکت‌ها در پیاده‌روها، محیط اطراف فروشگاه‌ها و میادین میوه‌و‌تره‌بار است که زنان برای خرید و تأمین مایحتاج روزمره آنجا تردد دارند. هر گونه ناهمواری پیاده‌روها باید مرتب تعمیر و ترمیم شود. این نیمکت‌ها باید در فضا پیاده‌روها باشد تا وقتی زنان باردار یا دارای فرزند کوچک خسته می‌شوند، بتوانند از آن استفاده کنند. درعین حال برای زنانی که بچه‌های کوچک دارند و مجبور هستند بچه‌ها را به فضای عمومی همچون مترو، ایستگاه‌های اتوبوس، میادین تره‌بار و مارکت‌ها و دیگر فضاهای شهری ببرند، باید جاهایی برای تعویض بچه‌ها یا جایگاه‌هایی برای مادر و کودک در این محیط‌ها تدارک دیده ‌شود که در این خصوص در دوره‌ای که من مسئولیت داشتم، شهرداری در برخی مکان‌ها مبادرت به ایجاد این فضاها کرده بود. به هر حال شهرداری‌ها و دیگر نهادها وظیفه دارند تا شهر و زندگی شهری فضای مناسب و دلچسبی برای زنان باشد که از نظر روحی آرامش لازم را در آنها به جود آورد تا بتوانند از زندگی در شهر لذت ببرند. نهادهای دیگری مثل نیروی انتظامی و پلیس نیز برای پیشگیری از ایجاد ناامنی و تأمین امنیت و بهداشت زنان وظایفی به عهده دارند که اگر به‌ درستی انجام شود، زندگی شهری برای شهروندان زن خوشایندتر خواهد بود.
درمجموع ایجاد امنیت برای زنان در شهر نیازمند به میدان‌آمدن هر سه قوه است. قوه قضائیه در کنار قوای مقننه و مجریه باید این کار ویژه را در دستور کار داشته باشند تا بتوان در آینده شاهد آمار کمتری از تجاوز و مزاحمت‌های خیابانی بود. دستگاه قضائی با پیگیری موثر موارد جرم در این زمینه می‌تواند موثر باشد. ضمن اینکه سه قوه باید برای پیشگیری از این امور در کنار شهرداری‌ها قرار بگیرند تا بتوان یک برنامه جامع برای کاهش مزاحمت‌های خیابانی به دست داد. در این صورت است که زنان نیز می‌توانند در محیط‌های کار و تحصیل حضور موثر داشته باشند و احساس امنیت آنها به لحاظ روانی نیز بر فضا خانواده تأثیرات زیادی خواهد داشت.