برج یا باغ

برج‌‌باغ متناقض‌ترین دوگانه در عرصه مدیریت شهری شهر تهران است که تبدیل به کلیدواژه از بین‌بردن باغ‌های شهر تهران شده است. باغ‌های شهر تهران که مهم‌ترین عناصر تکرارنشدنی محیط طبیعی شهری بوده‌اند. حال اینکه دوگانه برج‌باغ هیچ‌گاه همزمان در کنار هم نمود بیرونی نداشته و یکی از آنها بر دیگری غلبه داشته است.

باغات شهر تهران علاوه بر ویژگی‌های اکولوژیکی یکی از ویژگی‌های معرفی‌کننده شهر تهران است. همواره شهر تهران را به نام باغ‌ها و درختانش می‌شناسند. کما اینکه شکل‌گیری یک باغ و درختان تناور بیش از هفتاد سال زمانبر بوده و این ویژگی در هر جایی تکرار‌شدنی نیست؛ اما ساخت یک بلندمرتبه در هر عرصه‌ای در چند ماه قابل تولیدشدن است.
تا ابتدای دهه هشتاد هر گونه ساخت‌وساز در باغ ممنوع بوده و صرفا یک خانه بسیار مختصر در باغ امکان ساخت داشت. اما توسعه شهری کمّی و سوداگرانه و فارغ از کیفیت‌های زندگی شهری سبب شد تا موجی از تخریب باغات شکل بگیرد و باغ‌های انبوهی با قطع تمامی درختان میل به ساخت بر مبنای ضوابط غیر باغ کرده‌اند. در این میان شورای اسلامی شهر در همان برهه برای تشویق مالکان به حفظ درختان، مجوز ساخت‌وساز غیرباغ را برای املاک باغ صادر کرد و با کاهش سطح اشغال و افزایش طبقات و ارایه تشویق‌های تراکمی مدعی حفاظت از باغات شد. در این مصوبه به جای ساخت بنا در املاک باغ به صورت 60درصد سطح اشغال در چهارطبقه، 30درصد سطح اشغال در 8 طبقه به همراه یک نیم‌طبقه تشویقی در نظر گرفته شد.
اما پس از جاری‌شدن این مصوبه نه تنها سرعت ساخت‌وساز در باغات و تخریب آنها کند نشد بلکه ضرباهنگ ساخت‌وساز در باغ و از بین‌بردن باغات شدت گرفت. میل به درآمدزایی از ابرپروژه‌های شهری و ممنوعیت بلندمرتبه‌سازی در کل تهران به استثنا باغات سبب شد تنها راه بلندمرتبه‌سازی، ساخت برج در باغات پیش روی توسعه‌دهندگان و سازندگان شود. افزایش زیرزمین‌های به میزان تا ده طبقه منفی و افزایش طبقات به بیش از سی طبقه و افزایش سطح اشغال به بیش از 70درصد نشان داد که این سیاست بیش از آنکه صیانت‌گرا باشد، تخریب‌گراست. تخریب بیش از 127 هکتار از باغات ارزشمند شهر تهران حاصل این سیاست بود. گر چه تهران شهری با پتانسیل بلندمرتبه‌سازی بوده و زمین‌های وسیع مستعد این بلندمرتبه‌سازی وجود دارد، اما گسیل این علاقه‌مندی به سمت باغ‌ها منجر به نابودی و از بین‌رفتن عناصر تکرارنشدنی شهری می‌شود. شورای اسلامی شهر تهران در همان ابتدای شکل‌گیری با هدف صیانت و حفاظت از باغات نسخه برج‌باغ را که سبب انقضای باغ‌های شهر تهران شده بود، لغو و نه تنها مسیر قبلی را متوقف کرد بلکه طرحی نو درانداخت و خانه‌باغ را جایگزین آن کرد. این بار شورای شهر در دوگانه بین برج و باغ، باغ را برگزید و با وجود تمامی فشارها، قطار تخریب باغ را متوقف و راه صیانت و حفاظت از باغ‌ها را از مسیر دیگری انتخاب کرد. توسعه بلندمرتبه‌سازی نیز پس از سال‌ها توقف در سایر عرصه‌های مستعد در حال راه‌اندازی است تا توسعه صحیح شهر نیز ادامه یابد. پس از بررسی روش‌های زیان‌بخش حفاظت و صیانت از باغات شورای اسلامی شهر تهران در دوره پنجم با راه‌اندازی سامانه‌های هوشمند، روش صیانت هوشمند را برگزید و عوارض قطع اشجار که به عنوان یک درآمد بود، با در نظر گرفتن ارزش اکولوژیک درختان به سمت تملک باغات و تبدیل باغات به بوستان‌های عمومی گسیل داده شد و بیش از 30 باغ در مناطق کم‌برخوردار در مراحل مختلف تملک تا بهره‌برداری عمومی قرار دارند. رویکرد کلی شورای اسلامی شهر تهران در دوره پنجم در یک حرکت عمومی و کنترل همه‌جانبه شورای شهر که سبب ناامیدی سوداگران از تخریب باغات شده است، برخی به دنبال حذف عنوان باغ از املاک و تبدیل باغات به غیر باغات، تبدیل اراضی مشجر کمربند سبز شهری در تراز بالای 1800 متر به اراضی غیر باغ با تطمیع و لابی‌گری و پاک‌کردن صورت‌مسأله هستند. در این میان تلاش برخی از ذی‌نفعان نباید در حرکت عمومی شورای پنجم خدشه‌ای وارد و دستاورد ارزشمند آن را تضییع کند.

برج‌‌باغ متناقض‌ترین دوگانه در عرصه مدیریت شهری شهر تهران است که تبدیل به کلیدواژه از بین‌بردن باغ‌های شهر تهران شده است. باغ‌های شهر تهران که مهم‌ترین عناصر تکرارنشدنی محیط طبیعی شهری بوده‌اند. حال اینکه دوگانه برج‌باغ هیچ‌گاه همزمان در کنار هم نمود بیرونی نداشته و یکی از آنها بر دیگری غلبه داشته است.

باغات شهر تهران علاوه بر ویژگی‌های اکولوژیکی یکی از ویژگی‌های معرفی‌کننده شهر تهران است. همواره شهر تهران را به نام باغ‌ها و درختانش می‌شناسند. کما اینکه شکل‌گیری یک باغ و درختان تناور بیش از هفتاد سال زمانبر بوده و این ویژگی در هر جایی تکرار‌شدنی نیست؛ اما ساخت یک بلندمرتبه در هر عرصه‌ای در چند ماه قابل تولیدشدن است.
تا ابتدای دهه هشتاد هر گونه ساخت‌وساز در باغ ممنوع بوده و صرفا یک خانه بسیار مختصر در باغ امکان ساخت داشت. اما توسعه شهری کمّی و سوداگرانه و فارغ از کیفیت‌های زندگی شهری سبب شد تا موجی از تخریب باغات شکل بگیرد و باغ‌های انبوهی با قطع تمامی درختان میل به ساخت بر مبنای ضوابط غیر باغ کرده‌اند. در این میان شورای اسلامی شهر در همان برهه برای تشویق مالکان به حفظ درختان، مجوز ساخت‌وساز غیرباغ را برای املاک باغ صادر کرد و با کاهش سطح اشغال و افزایش طبقات و ارایه تشویق‌های تراکمی مدعی حفاظت از باغات شد. در این مصوبه به جای ساخت بنا در املاک باغ به صورت 60درصد سطح اشغال در چهارطبقه، 30درصد سطح اشغال در 8 طبقه به همراه یک نیم‌طبقه تشویقی در نظر گرفته شد.
اما پس از جاری‌شدن این مصوبه نه تنها سرعت ساخت‌وساز در باغات و تخریب آنها کند نشد بلکه ضرباهنگ ساخت‌وساز در باغ و از بین‌بردن باغات شدت گرفت. میل به درآمدزایی از ابرپروژه‌های شهری و ممنوعیت بلندمرتبه‌سازی در کل تهران به استثنا باغات سبب شد تنها راه بلندمرتبه‌سازی، ساخت برج در باغات پیش روی توسعه‌دهندگان و سازندگان شود. افزایش زیرزمین‌های به میزان تا ده طبقه منفی و افزایش طبقات به بیش از سی طبقه و افزایش سطح اشغال به بیش از 70درصد نشان داد که این سیاست بیش از آنکه صیانت‌گرا باشد، تخریب‌گراست. تخریب بیش از 127 هکتار از باغات ارزشمند شهر تهران حاصل این سیاست بود. گر چه تهران شهری با پتانسیل بلندمرتبه‌سازی بوده و زمین‌های وسیع مستعد این بلندمرتبه‌سازی وجود دارد، اما گسیل این علاقه‌مندی به سمت باغ‌ها منجر به نابودی و از بین‌رفتن عناصر تکرارنشدنی شهری می‌شود. شورای اسلامی شهر تهران در همان ابتدای شکل‌گیری با هدف صیانت و حفاظت از باغات نسخه برج‌باغ را که سبب انقضای باغ‌های شهر تهران شده بود، لغو و نه تنها مسیر قبلی را متوقف کرد بلکه طرحی نو درانداخت و خانه‌باغ را جایگزین آن کرد. این بار شورای شهر در دوگانه بین برج و باغ، باغ را برگزید و با وجود تمامی فشارها، قطار تخریب باغ را متوقف و راه صیانت و حفاظت از باغ‌ها را از مسیر دیگری انتخاب کرد. توسعه بلندمرتبه‌سازی نیز پس از سال‌ها توقف در سایر عرصه‌های مستعد در حال راه‌اندازی است تا توسعه صحیح شهر نیز ادامه یابد. پس از بررسی روش‌های زیان‌بخش حفاظت و صیانت از باغات شورای اسلامی شهر تهران در دوره پنجم با راه‌اندازی سامانه‌های هوشمند، روش صیانت هوشمند را برگزید و عوارض قطع اشجار که به عنوان یک درآمد بود، با در نظر گرفتن ارزش اکولوژیک درختان به سمت تملک باغات و تبدیل باغات به بوستان‌های عمومی گسیل داده شد و بیش از 30 باغ در مناطق کم‌برخوردار در مراحل مختلف تملک تا بهره‌برداری عمومی قرار دارند. رویکرد کلی شورای اسلامی شهر تهران در دوره پنجم در یک حرکت عمومی و کنترل همه‌جانبه شورای شهر که سبب ناامیدی سوداگران از تخریب باغات شده است، برخی به دنبال حذف عنوان باغ از املاک و تبدیل باغات به غیر باغات، تبدیل اراضی مشجر کمربند سبز شهری در تراز بالای 1800 متر به اراضی غیر باغ با تطمیع و لابی‌گری و پاک‌کردن صورت‌مسأله هستند. در این میان تلاش برخی از ذی‌نفعان نباید در حرکت عمومی شورای پنجم خدشه‌ای وارد و دستاورد ارزشمند آن را تضییع کند.