۲۳ اسفند ۱۳۹۹ ۲۳:۰۰

تأثیر بلاکچین بر آینده کسب‌و‌کارها

گروه علمی-پژوهشی بنیاد ملی توسعه فناوری

فناوری بلاکچین به یکپارچگی غیرمتمرکز از کامپیوترها و شبکه‌های توزیع‌شده‌ای اشاره دارد که بر‌اساس زنجیره در حال رشدی از رکوردهای جدید به نام (بلوک) به همدیگر متصل شده‌اند و بدون نهاد مرکزی و قوانین فعلی آینده کسب‌و‌کارها را شکل می‌دهد. به عبارتی رکوردهای داده‌ای به جای ذخیره‌شدن نزد نهادی مرکزی مانند یک بانک، توسط اجتماعی بزرگ مدیریت می‌شود و هیچ چیز به‌تنهایی کنترلی بر این داده‌ها نداشته و هیچ‌کس نمی‌تواند سوابق تراکنش‌ها را تغییر داده یا پاک کند.

بسیاری به اشتباه فکر می‌کنند بلاکچین کلمه‌ای مترادف با ارزهای دیجیتال است که تنها در این حوزه کاربرد دارد. اگرچه ارزهای دیجیتال از این تکنولوژی برای امکان‌پذیر‌ساختن تراکنش‌های همتا به همتا استفاده می‌کنند؛ ولی تکنولوژی بلاکچین کاربردهای بسیار بیشتری دارد. بلاکچین یک نوع پایگاه داده است که بدون نیاز به مدیریت خارجی و متمرکز می‌تواند بدون اشتباه و بدون امکان دست‌کاری اطلاعات فعالیت کند.

این قابلیت با کمک الگوریتم‌های هش‌گذاری و رمزنگاری امکان‌پذیر شده است. این الگوریتم‌ها با توجه به نوع طراحی، می‌توانند داده‌ها و اطلاعاتی با هر اندازه‌ای را دریافت کرده و آنها را به هش‌های منحصر‌به‌فرد با اندازه از پیش مشخص تبدیل کنند. به‌این‌ترتیب حجم داده‌ها و اطلاعات تراکنش‌ها هر مقدار هم که زیاد باشد، امکان هش‌گذاری و تبدیل آنها به مقادیر قابل پردازش به وجود می‌آید. بلاکچین عملکردهای متعددی را بسط داده و به طور هم‌زمان 10 پارادایم زیر را به نمایش می‌گذارد:

رمز‌ارز

عملکرد پول دیجیتالی احتمالا یکی از مشهودترین عناصر در بلاکچین است؛ مخصوصا اگر بلاکچین عمومی باشد. رمز‌ارز معمولا یک پروکسی اقتصادی برای داشتن یک عملیات پایدار و ایمن در بلاکچین است و گاهی اوقات در قالب یک توکن ارائه می‌شود. یکی از مسائل چالش‌برانگیز رمزارز به نوسانات قیمت آن مربوط است که برای دور نگه‌داشتن اغلب مشتریان از این بازار کافی است.

همان‌طور که رمز‌ارز درک و پذیرش بیشتری را به دست می‌آورد، آینده آن از ثبات بیشتری برخوردار شده و در نتیجه یک منحنی تدریجا پایدار و مناسب را ایجاد می‌کند. به‌این‌ترتیب بهترین فضا برای کارآفرینی بر مبنای بلاکچین شکل می‌گیرد. همچنین هنگام پرداخت کارمزدهای اندک برای اجرای قراردادهای هوشمند (نظیر اتریوم) یا کارمزد تراکنش‌های انجام‌شده (مثل ریپل و بیت‌کوین) رمزارز می‌تواند نقش مصرفی داشته باشد. این هزینه‌ها و انگیزه‌های اقتصادی ایجاد شده‌اند تا از سوءاستفاده از بلاکچین جلوگیری شود. در حالت استفاده پیشرفته‌تر، می‌توان از آن به‌عنوان واحد ارزش داخلی نیز استفاده کرد.

خارج از محدوده کاری بلاکچین رمزارز شبیه سایر ارزها است، می‌تواند در معاملات دادوستد شــود و می‌توان از آن در تجارت بر مبنای مدلی برای خرید و فروش کالاها و خدمات استفاده کرد. رمز‌ارز در داخل شبکه‌های بلاکچین بسیار مفید و کارآمد است؛ اما هرگاه به دنیای واقعی پول (ارز) سنتی (که ارز یا پول فیات نیز نامیده می‌شود) ورود کند، در آن اصطکاک و سایش به وجود می‌آید.

غیر‌متمرکز‌کردن محاسبات زیرساخت

بلاکچین را می‌توان به‌عنوان یک روش طراحی نرم‌افزار نیز دید که تعدادی از کامپیوترها را به یکدیگر متصل می‌کند و معمولا از یک فرایند اجماع مشابه برای آزادسازی، ثبت و ضبط اطلاعاتی که دارند، استفاده می‌کنند و تمام تعاملات و روابط آنها توسط رمزنگاری اعتبارسنجی می‌شود. از منظر فیزیکی، سرورهای کامپیوتری شبکه‌شده همان چیزی است که به بلاکچین‌ها قدرت می‌دهد؛ اما کارآفرینان این اکوسیستم باید این سرورها را اجرا و تنظیم کنند و این بخشی از جادوی بلاکچین است. بر‌خلاف وب که در آن یک درخواست HTTP (پروتکل انتقال ابرمتنی) به سرور فرستاده می‌شود، در اپلیکیشن‌های بلاکچین، شبکه به بلاکچین درخواست می‌دهد.

بلاکچین؛ یک پایگاه داده با دسترسی عمومی

اکثر بلاکچین‌های قدرتمند منبع باز هستند که نه‌تنها به معنای این است که منبع نرم‌افزار عمومی است؛ بلکه به این معنا نیز هست که نوآوری می‌تواند به صورتی مشارکتی، بر بالای هسته نرم‌افزاری انجام شود. به‌عنوان مثال، هسته پروتکل بیت‌کوین منبع باز است. از زمان توسعه اولیه آن از سوی خالق آن ساتوشی ناکاموتو، این پروتکل از سوی گروهی از کارآفرینان پارادایم هسته‌ای نگهداری شده است که این گروه از کارآفرینان این پروتکل را در طول زمان تقویت کرده و بهبود می‌بخشند. علاوه‌بر‌این هزاران کارآفرین مستقل با محصولات، خدمات و اپلیکیشن‌های مکمل از ثبات و قدرت پروتکل بیت‌کوین در راستای مدل‌سازی‌های تجاری خود بهره می‌برند و به نوآوری می‌پردازند. این واقعیت که نرم‌افزار بلاکچین منبع باز است، یک ویژگی قدرتمند به حساب می‌آید. هرچه هسته بلاکچین بازتر باشد، اکوسیستم اطراف آن قوی‌تر خواهد بود.

به طور کلی تراکنش‌ها و اطلاعات در بلاک‌های بلاکچین به نحوی ذخیره می‌شوند که سربرگ بلاک‌های قبلی، بتوانند اطلاعات داده‌هایی را که در آنها قرار گرفته، به شکلی خلاصه به بلاک بعدی منتقل کنند. به‌این‌ترتیب هر نوع دست‌کاری یا تغییر در یک بلاک، بدون اطلاع‌یافتن کاربران شبکه بلاکچین غیر‌ممکن است. دقیقا همین قابلیت، یعنی نبود امکان دست‌کاری اطلاعات، همان کاربردی است که در بسیاری از کسب‌و‌کارها و صنایع می‌تواند بهره‌برداری شود. در ادامه تأثیر بلاکچین بر کسب‌و‌کارهای مختلف را بررسی می‌کنیم.

صنعت بلاکچین و تقاضای شفافیت بیشتر

بلاکچین به نحوی طراحی می‌شود که هر نوع دست‌کاری اطلاعات در آن بلافاصله مشخص می‌شود. این موضوع باعث می‌شود این تکنولوژی در حوزه‌هایی که با توزیع سر‌و‌کار دارند، از خدمات اجتماعی و بیمه گرفته تا سلامتی کارایی زیادی داشته باشد. در‌حال‌حاضر پروژه‌های زیادی در این زمینه‌ها طراحی شده است. به صورت کلی در هر زمینه‌ای که نیاز به توزیع منصفانه یا از پیش مشخص وجود داشته باشد، بلاکچین می‌تواند استفاده شود. این موضوع باعث شده حتی پروژه‌هایی برای برگزاری انتخابات از طریق این تکنولوژی نیز تعریف شود.

پلتفرم تراکنش و معامله

یک شبکه بلاکچین می‌تواند انواع مختلفی از تراکنش‌های مربوط به پول دیجیتال یا دارایی‌هایی را که دیجیتالی شده‌اند، تأیید کند. هر بار که یک توافق حاصل شود، معامله روی «بلوکی» که فضای ذخیره‌سازی دارد، ثبت می‌شود. بلاکچین به پیگیری یک بلاکچین دیگر می‌پردازد؛ بنابراین این پلتفرم قادر به نگه‌داشتن تراکنش‌های کوچک و بزرگ است. در نهایت، خروجی بلاکچین با تکنولوژی بانک اطلاعاتی دسته‌بندی‌شده پیوند می‌یابد و محدودیت‌های تراکنشی را پوشش می‌دهد و به توسعه مثبت منجر می‌شود.

بانک اطلاعاتی غیرمتمرکز

بلاکچین پارادایم پردازش بانک اطلاعاتی- معامله را مختل می‌کند. بلاکچین مانند الگوواره‌ای است که در آن شما هر‌گونه اطلاعات را به طور نیمه‌عمومی در یک جعبه خطی (بلوک) ذخیره می‌کنید. هر کسی می‌تواند تأیید کند که شما این اطلاعات را قرار داده‌اید؛ زیرا جعبه امضای شما را روی خود دارد؛ اما فقط شما (یا یک برنامه) می‌توانید آنچه را درون جعبه قرار می‌دهید، ببینید؛ زیرا فقط شــما کلیدهای خصوصی آن داده‌ها را در اختیار دارید که بسیار ایمن است؛ بنابراین بلاکچین تقریبا همانند یک پایگاه داده رفتار می‌کند؛ به جز اینکه بخشی از اطلاعاتی که ذخیره می‌شود و «سرتیتر» آن عمومی است. مسلما، بلاکچین‌ها بانک‌های اطلاعاتی خیلی کارآمدی نیستند؛ اما اشکالی ندارد. آنها نمی‌خواهند جایگزین بانک‌های اطلاعاتی بزرگ شوند؛ بلکه این کار کارآفرینان خلاق در زمینه نرم‌افزار است که بفهمند چطور باید برنامه‌های خود را بازنویسی کنند تا بتوانند از قابلیت‌های تراکنشی و معاملاتی بلاکچین استفاده کنند.

دفتر کل حسابداری توزیع‌شده و به اشتراک گذاشته‌شده

بلاکچین همچنین یک دفتر کل یا سرفصل دارایی توزیع‌شده، عمومی و دارای برچسب زمانی است که تمام معاملات و تراکنش‌های انجام‌شده یا پردازش‌شده در شبکه را در خود نگه می‌دارد و به کاربر کامپیوتر اجازه می‌دهد تا هر تراکنش را طوری اعتبارسنجی کند که دیگر هیچ محاسبه مضاعفی انجام نشود. این دفتر کل را می‌توان از طریق طرف‌های متعدد به اشتراک گذاشت و می‌تواند خصوصی، عمومی یا نیمه‌خصوصی باشد. اگرچه یک دفتر کل توزیع‌شده از معاملات و تراکنش‌ها توصیف رایجی از بلاکچین است و برخی آن را بهترین برنامه می‌دانند؛ اما این فقط یکی از ویژگی‌های بلاکچین است که با تلفیق آن با سایر پارادایم‌های ذکرشده، می‌توان الگوهای جدیدی توسط کارآفرینان این زمینه خلق کرد.

پلتفرم توسعه نرم‌افزار

برای کارآفرینان حوزه IT، بلاکچین اولین و بهترین مجموعه تکنولوژی‌های نرم‌افزاری است. آنها زمینه‌هایی از اکوسیستم‌های سیاســی و اجتماعی دارند که در حال پی‌ریزی است (تمرکززدایی)؛ اما آنها با خودشان نوآوری تکنولوژیکی را نیز به ارمغان می‌آورند. این مجموعه جدید از ابزارهای توسعه یک رویداد هیجان‌انگیز و اکوسیستمی در زمینه کارآفرینی برای مهندسان نرم‌افزاری است. بلاکچین شامل تکنولوژی‌هایی برای ایجاد نسل جدیدی از اپلیکیشن‌ها است که غیرمتمرکز هستند و از طریق رمزنگاری امن شده‌اند؛ بنابراین، بلاکچین پارادایم جدیدی برای ساخت این اپلیکیشن‌ها است. بلاکچین‌ها می‌توانند طیف متنوعی از رابطه‌های برنامه‌نویسی کاربردی را داشته باشند که شامل زبان برنامه‌نویسی تراکنش، رابط برنامه‌نویسی گره‌های ارتباطی فرد‌به‌فرد و یک رابط برنامه‌نویسی مشتری برای بررسی معاملات و تراکنش‌ها در شبکه است.

شبکه فرد‌به‌فرد

بلاکچین هیچ بخش مرکزی ندارد. از نظر ساختاری و معماری، لایه اصلی بلاکچین یک شبکه فرد‌به‌فرد است. یک بلاکچین از طریق پردازش‌های همسان در محل گره‌هایش تمرکززدایی می‌کند. شما هر تراکنشی را در سطح فرد‌به‌فرد تأیید می‌کنید و هر‌یک از معاملات دیگر را در سطح فرد‌به‌فرد اعتبارسنجی می‌کند. در واقع، یک بلاکچین را می‌توان یک ابر محاسباتی نازک در نظر گرفت که واقعا تمرکززدایی شده است. هر کاربر می‌تواند بلافاصله با کاربر دیگری معامله کند، آن هم بدون در‌نظر‌گرفتن ساعت‌های کاری و بدون توجه به جایی که در جهان هستند. هیچ واسطه‌ای برای فیلتر‌کردن، مسدود‌کردن یا تأخیر انجام معاملات بین دو یا چند کاربر یا بین گره‌هایی که از یک معامله اســتفاده می‌کنند، مورد نیاز نیست. هر گره در شبکه مجاز می‌تواند خدمات را بر‌اساس دانش خود از معاملات در هر جای دیگری در آن شبکه ارائه دهد.

علاوه بر ایجاد یک شبکه فنی P2P بلاکچین‌ها نیز بازاری از کاربران را ایجاد می‌کنند. شبکه‌ها و اپلیکیشن‌های بلاکچین اقتصاد (توزیع‌شده) خودشان را با اندازه‌ها و ظرافت‌های مختلف ایجاد می‌کنند؛ بنابراین، بلاکچین‌ها با خودشان مدل‌های اقتصادی را به ارمغان می‌آورند که یک ویژگی کلیدی برای ورود به حوزه کارآفرینی اقتصادی خواهد بود.

لایه خدمات اعتمادی

همه بلاکچین‌ها به‌عنوان یک واحد اتمی و تجزیه‌ناپذیر از خدمات، اعتماد جلب می‌کنند. در اصل، این یک تابع و یک سرویس است که تحویل داده شده است؛ اما اعتماد تنها به معاملات و تراکنش‌ها محدود نمی‌شــود. اعتماد به داده‌ها، خدمات، فرایندها، هویت، منطق کسب‌وکاری، شرایط یک قرارداد یا اشیای فیزیکی بسط داده شده است و تقریبا به هر چیزی که بتواند به‌عنوان یک دارایی (هوشمند) با ارزش ذاتی یا وابسته مربوط به آن دیجیتالی شود، قابل اعمال است.

حال مخلوطی احتمالی از نوآوری‌های ممکن را تصور کنید که این 10 ویژگی قدرتمند را تقویت می‌کنند. با ترکیب آنها، شما می‌توانید قدرت باورنکردنی بلاکچین‌ها را درک کنید.

بلاکچین را نمی‌توان برای هر چیزی استفاده کرد و هر چیزی با پارادایم بلاکچین مطابقت ندارد. بلاکچین یک ماشین حالتی است که این مفهوم دیگری است که باید درک شود.

از لحاظ فنی، یک حالت یا وضعیت به معنای «اطلاعات ذخیره‌شده» در یک مقطع زمانی خاص است. یک ماشین حالت کامپیوتر یا دستگاهی است که حالت و وضعیت چیزی را که در آن لحظه از زمان ارائه شده است، به خاطر می‌سپارد. بر‌اساس برخی ورودی‌ها ممکن است تغییر کند و برای این تغییرات اجرا‌شده یک خروجی ارائه می‌دهد. پیگیری تراکنش‌ها و معاملات این حالت‌ها و وضعیت‌ها بسیار مهم است و به همین دلیل است که بلاکچین خوب کار می‌کند و تغییرناپذیر است. در عوض، رکوردها و سوابق پایگاه داده قابل تغییر است؛ زیرا ممکن است چندین بار بازنویسی شود. همه پایگاه‌های داده دارای پیگیری‌های حسابرسی نیستند و اگر هم دارای پیگیری‌های حسابرسی باشند، ممکن است به دلیل نداشتن مدرکی برای دست‌کاری‌نشدن آن، یا نابود شده یا از دست برود. در بلاکچین اتریوم یک درخت حالت مجزا ذخیره شده که نشان‌دهنده توازن پولی هر آدرس است و یک «لیست تراکنش‌ها» نشان‌دهنده تراکنش‌هایی است که بین بلوک فعلی و بلوک قبلی در هر بلوک انجام شده است. ماشین‌های حالتی برای اجرای سیستم‌های توزیع‌شده‌ای که در برابر خطا مقاوم هستند، مناسب‌اند.

حوزه‌های کاربرد بلاکچین

بلاکچین در صنایع گوناگون و مختلفی مورد استقبال قرار گرفته است. در حقیقت این تکنولوژی به‌سادگی می‌تواند جایگزینی قابل اعتماد برای پایگاه‌های داده سنتی باشد. این موضوع در کنار قابلیت این تکنولوژی برای پیوند با حوزه‌های دیگر تکنولوژی مثل اینترنت اشیا و هوش مصنوعی، باعث می‌شود هر روز کاربردهای جدیدی برای آن ایجاد شود. در ادامه به کاربردهای بلاکچین در کسب‌و‌کار و کارها و صنایع گوناگون می‌پردازیم.

پس از آنکه نسل کسب‌و‌کارهای نمایندگی عرصه را به کسب‌و‌کارهای مبتنی بر پلتفرم‌ها واگذار کردند، کسی گمان نمی‌برد که نسل جدیدی از فناوری قابلیت کنار‌زدن پلتفرم‌های چند میلیارد‌دلاری را داشته باشد. در‌حالی‌که برندهای بزرگ در حال از‌دست‌دادن جایگاه خود و شکست‌خوردن از فناوری‌های نوین هستند، تکنولوژی بلاکچین به‌سرعت در حال ایجاد تحولی در صنایع است. این فناوری هنوز در مرحله رشد و توسعه است و هم‌اکنون در حال سازگار‌شدن با برخی فعالیت‌های تجاری است و احتمالا در آینده شاهد تأثیر بلاکچین بر فعالیت‌های تجاری به صورت وسیع خواهیم بود و این تکنولوژی برای مجموعه گسترده‌ای از اهداف تجاری نقش مهمی ایفا

خواهد کرد.

پیگیری و مدیریت زنجیره تأمین

از‌جمله کاربردهای بلاکچین می‌توان به قابلیت آن در مدیریت زنجیره تأمین اشاره کرد. بلاکچین راهکاری عرضه می‌کند که تمام قطعات مورد استفاده در محصولات قابل پیگیری باشند. این موضوع باعث ایجاد اطمینان از اصالت قطعات، اجزا و مواد اولیه در زنجیره‌های تأمین می‌شود. با فناوری بلاکچین تراکنش‌ها می‌توانند به شیوه‌ای غیرمتمرکز و به صورت دائمی ذخیره شوند؛ به‌گونه‌ای‌که در هر زمان قابلیت مشاهده‌شدن به صورت شفاف برای آنها وجود دارد. این قابلیت می‌تواند تأثیر عظیمی در کاهش زمان‌های تأخیر و اشتباهات انسانی داشته باشد. همچنین می‌توان برای بررسی و مشاهده هزینه‌ها، نیروی کار و زمان در هر‌یک از بخش‌های زنجیره تأمین از آن استفاده کرد. این امر تأثیراتی جدی برای درک و کنترل اثرات واقعی محصولات زیست‌محیطی خواهد داشت.

در‌حال‌حاضر چندین پروژه بلاکچین برای این کارکرد تعریف و محصولاتی نیز عرضه شده است. این پروژه‌ها قابلیت پیگیری کالاهای خاص یا به‌اصطلاح لاکچری و اطمینان از توزیع مناسب محصولات برندهای بزرگ، وسایل نقلیه، انبارها و حتی حساب‌ها را از کارخانه تا مصرف‌کننده دارد. این کارکرد در آینده نزدیک، به‌ویژه برای آن دسته از مصرف‌کنندگان که به اصلی‌بودن محصولات اهمیت می‌دهند، جنبه‌ای کاملا ملموس خواهد یافت.

امور مالی و بانکی

اگرچه این تکنولوژی کاربردهای گسترده‌ای در صنایع دیگر یافته، شاید بیشترین استفاده را همچنان در امور مالی و بانکی داشته باشد. در‌حال‌حاضر بسیاری از ارائه‌دهندگان شبکه‌های بانکی و پولی در حال استفاده از این تکنولوژی هستند. بعضی از ارائه‌دهندگان خدمات بلاکچین مثل ریپل، خدمات پرداخت و تراکنش خود را با بانک‌ها و مؤسسات مالی سنتی بزرگ به اشتراک می‌گذارند. دلیل این موضوع به‌سادگی کارایی بلاکچین در پردازش امن و سریع تراکنش‌های بین‌المللی است.

عده زیادی معتقدند آنچه بلاکچین با صنعت بانکداری و پرداخت انجام خواهد داد، بسیار مشابه کاری خواهد بود که اینترنت با رسانه‌ها انجام داد. بلاکچین این قدرت را دارد که دسترسی راحت (به‌ اندازه نصب یک اپلیکیشن روی گوشی هوشمند) میلیاردها انسانی را که از بانکداری سنتی بی‌بهره بوده‌اند، قادر سازد تا با کارمزد بسیار اندک و سرعت بسیار بالا به هر نقطه از کره زمین منتقل کند. بسیاری از بانک‌ها مانند سانتاندر و جی‌پی مورگان هم به صورت خصوصی روی این فناوری و هم با استفاده و سرمایه‌گذاری در پروژه‌هایی مانند ریپل تلاش می‌کنند گوی سبقت را از رقبای خود بربایند و سهمی از آینده را برای خود کسب کنند.

حوزه املاک

خرید و فروش یا اجاره‌دادن/گرفتن خانه از‌جمله کارهای اداری است که کاغذبازی خیلی زیادی دارد. دلیل این موضوع اهمیت این اسناد است. این حوزه پتانسیل زیر‌و‌رو‌شدن با بلاکچین را دارد و برای تسهیل این فرایند می‌توان از قرارداد‌های هوشمند هم در این حوزه کمک گرفت. در این حالت با متصل‌کردن مستأجرها به صاحبخانه‌ها، ایده وجود دلال و واسطه محو می‌شود. در این حالت فرایند گفت‌وگو بسیار تسهیل می‌شود؛ زیرا این امکان وجود دارد که واسطه‌ها به نفع خود اقدامات و عملیات را تغییر دهند و نبود این واسطه‌ها قطعا گفت‌وگو بین مستأجر و صاحبخانه را آسان‌تر و شفاف‌تر خواهد کرد.

فناوری بلاکچین را همچنین می‌توان به منظور تنظیم قرارداد‌های اجاره با استفاده از قرارداد‌های هوشمند مورد استفاده قرار داد و در این حالت برای هر‌یک از طرفین امکان‌پذیر نخواهد بود که از قرارداد عدول کنند. پلتفرم‌هایی وجود دارد که کارشان خرید املاک است که در آنجا فروشندگان می‌توانند املاکی را که قرار است توکنی شوند، فهرست کنند. افراد علاقه‌مند به خرید این املاک می‌توانند این توکن‌ها را در یک صرافی غیر‌متمرکز و از طریق ترید دریافت کنند.

خدمات سلامت و درمان

یکی از صنایعی که با اطلاعات حساس شخصی سر‌و‌کار دارد، خدمات درمانی است. در‌حال‌حاضر یکی از مشکلاتی که بیمارستان‌ها با آن دست‌و‌پنجه نرم می‌کنند، نبود پلتفرم امن برای ذخیره‌سازی و اشتراک اطلاعات حساس بیماران است. علاوه‌بر‌این، بیماران مالک سوابق خود نیستند و گاهی آزمایش‌هایی را باید از بیمارستانی به بیمارستان دیگر و از منطقه‌ای به منطقه دیگر تکرار کنند؛ زیرا سوابق و داده‌های بیمار در یک سیستم توزیع شده و غیر‌متمرکز ذخیره نشده است. با استفاده از بلاکچین می‌توان داده‌ها و سوابق بیمار را ذخیره کرد و در این حالت بیمار با استفاده از کلید خصوصی، خود مالک اطلاعات خود می‌شود و این اطلاعات را با هر‌کس که بخواهد، در میان می‌گذارد. با توجه به ماهیت غیر‌متمرکز بلاکچین امکان تغییر و از‌بین‌رفتن این اطلاعات نیز تقریبا منتفی است. تنها در ابتدای کار است که مشکلاتی وجود دارد و بیماران باید احراز هویت کنند و اطلاعات خود را بر روی بلاکچین قرار دهند و پس از آن دیگر این اطلاعات و داده‌ها برای همیشه مصون خواهند ماند.

مجموعه‌ای از پروژه‌ها در این زمینه در حال توسعه هستند. علاوه‌بر‌این پروژه‌هایی برای کمک اضطراری و شناسایی بیماران خاص از طریق بلاکچین تعریف شده است. هدف بعضی از این پروژه‌ها دسترس‌پذیر کردن اطلاعات بیماران در مواقع اضطراری است و به‌این‌ترتیب بیماران در هر جای دنیا که به بیمارستان مراجعه کنند، می‌توانند پرونده پزشکی خود را همراه داشته باشند.

امور حقوقی

پرونده‌های حقوقی، بخش بزرگی از امور اداری را در کشورهای مختلف به خود اختصاص می‌دهند. اطلاعات این پرونده‌ها از حساسیت بسیار بالایی برخوردار است. از سوی دیگر، همواره امکان جعل و شبیه‌سازی آنها مطرح است. این موضوع باعث شده پروژه‌هایی برای به‌کارگیری بلاکچین در امور حقوقی نیز تعریف شود.

به‌این‌ترتیب هر نوع تغییر در اسناد قانونی و حقوقی بلافاصله می‌تواند شناسایی شود. این پروژه‌ها در زمینه‌های مختلف حقوقی مثل ثبت زمین، تراکنش‌های مالی، حقوق مالکیت معنوی و مواردی از این قبیل تعریف شده‌اند. هدف از آنها مدیریت اسناد حقوقی به نحوی شفاف و امن است.

حمل و نقل

استفاده از بلاکچین می‌تواند به مدیریت دقیق و شفاف این صنعت کمک درخور‌توجهی کند. بخشی از فعالیت‌های مرتبط با این صنعت در بخش زنجیره تأمین معرفی شد. علاوه‌بر‌این، پروژه‌های لجستیکی مختلفی برای ادغام بلاکچین با صنعت حمل و نقل در حال توسعه است.

صنعت لجستیک با ده‌‌ها میانجی که به هر تراکنش می‌پردازند، صنعت پیچیده‌‌ای است. بلاکچین نه‌تنها مالکیت را بین سهامداران مستقل تقسیم می‌‌کند؛ بلکه سرعت روند حمل و نقل را به طور کلی کاهش می‌‌دهد. علاوه‌بر‌این، این صنعت هنوز بر رویه‌‌های سنتی مانند قلم و کاغذ تکیه دارد که نیاز به به‌روز‌‌رسانی دارند.

برای مثال اطلاعات پروازها و مسافران پروازها از‌جمله اطلاعات حساسی است که در مواقع بحران اهمیت خود را نشان می‌دهد. استفاده از بلاکچین باعث می‌شود این اطلاعات عمومی شده و در‌عین‌حال امکان دست‌کاری و تغییر آنها وجود نداشته باشد.

از بلاکچین می‌توان برای ساخت نمونه غیرمتمرکز اپلیکیشن‌های حمل‌ونقل شهری فردبه‌فرد استفاده کرد. به‌این‌صورت که در قالب قراردادهای هوشمند صاحب خودرو و کاربر با هم بر سر موارد مختلف یک سفر اعم از مبدأ و مقصد و مبلغ توافق می‌کنند. سپس این توافق از سوی هر دو نفر امضا می‌شود و بر بستر امن بلاکچین قرار می‌گیرد. همچنین کیف پول‌های ساخته‌شده روی خودروها این امکان را به آنها می‌دهد که به صورت اتوماتیک برای جای پارک یا عوارض جاده‌ای پرداخت انجام دهند.

مدیریت انرژی

مدیریت انرژی برای مدت‌زمان طولانی است که از صنایع به‌شدت متمرکز محسوب می‌شوند. تولیدکنندگان انرژی و مصرف‌کنندگان آن قادر به داد‌و‌ستد مستقیم نیستند و برای تحقق این امر باید یا از شبکه انتقال عمومی یا واسطه مطمئن استفاده کنند. بلاکچین این پتانسیل را دارد که با طراحی یک شبکه غیرمتمرکز انرژی تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان به صورت مستقیم با هم انرژی داد‌و‌ستد کنند.

بیمه

بازار جهانی بیمه مبتنی بر مدیریت اعتماد است. بلاکچین یک روش برای مدیریت اعتماد است و می‌تواند برای صحت‌سنجی انواع بسیاری از داده‌ها در بیمه‌نامه‌ها استفاده شود. نمونه آن هویت فرد بیمه‌شده است. این دست اوراکل‌ها می‌توانند پلی میان اطلاعات جهان بیرونی و قراردادهای هوشمند روی بلاکچین باشند. اترنیتی نام پروژه‌ای مبتنی بر بلاکچین است که ابزارهای مورد نیاز در صنعت بیمه را توسعه خواهد داد.

علاوه بر این صنایع، بلاکچین قادر به اجرا در بسیاری از صنایع دیگر نیز هست. شفافیت اطلاعات و روشن‌بودن همه جزئیات اتفاقاتی که در شبکه رخ می‌دهد، از مهم‌ترین ویژگی‌های بلاکچین است که خود می‌تواند آغازی بر تحولات بزرگ در حوزه‌ها و صنایع متنوع و از‌جمله بازارهای مالی شود.

جمع‌بندی

در سال‌های اخیر حوزه‌های مختلف کسب‌و‌کار و صنعت تحت تأثیر تکنولوژی بلاکچین قرار گرفته‌ و تلاش‌های زیادی برای ادغام این تکنولوژی در صنایع مختلف انجام گرفته است. دلیل این موضوع ایجاد شفافیت بیشتر، ایجاد روابط بدون نیاز به اعتماد و تأمین حداکثر امنیت در کنار سرعت بالا است. این ویژگی‌ها باعث می‌شود بلاکچین به‌عنوان یک تکنولوژی پیشرفته و جدید، آینده بسیار روشنی داشته باشد. بسیاری از کارشناسان باور دارند که در آینده بلاکچین همان نقشی را ایفا خواهد کرد که امروز اینترنت ایفا می‌کند. اگر این هم واقعیت نداشته باشد، ایجاد بسترهای قابل اعتماد و بی‌نیاز از نظارت متمرکز، واقعیتی است که بدون وجود بلاکچین همچنان یک تصور مبهم باقی می‌ماند.

در همین راستا و به منظور تحقق هدف توسعه فناوری در کشور پیشنهادهای زیر ارائه می‌شود:

ایجاد زیرساخت بهره‌برداری از فرصت‌های جهانی فناوری: از فناوری‌های بلاکچین، هوش مصنوعی و اینترنت اشیا به‌عنوان فناوری‌های انقلابی آینده یاد می‌شود و بسیاری از شرکت‌های بزرگ دنیای فناوری در این حوزه‌ها سرمایه‌گذاری‌های کلان داشته و پویایی کشورهای همسایه در بهره‌برداری از این فناوری‌ها موجب از‌دست‌رفتن بازارهای جهانی در کشور می‌شود. از سویی توسعه پایدار کشورها تنها از طریق همگام‌شدن با فناوری‌های روز دنیا و آینده‌نگری امکان‌پذیر نبوده و توسعه مبتنی بر دانش مستلزم تعیین سیاست‌ها و راهبردهای ملی علم و فناوری است؛ بنابراین شناسایی، اجرا و رفع مشکلات موجود در این حوزه در کشور و توسعه کسب‌و‌کارهای داخلی و بین‌المللی حوزه فناوری به‌عنوان امری حیاتی و ضروری تبدیل شده است. انتظار می‌رود سیاست‌گذاران از طریق ایجاد نودهای داخلی و کسب سهم از تراکنش‌های بین‌المللی برای تحقق اهداف فوق و در راستای توسعه پایدار کشور گام مثبتی بردارند.

تربیت نیروی انسانی متخصص: به اعتقاد کارشناسان و صاحب‌نظران، یکی از دلایل افزایش جمعیت فارغ‌التحصیل بی‌کار در اقتصاد کشور و نرخ بالای بی‌کاری، نبود انطباق تقاضای نیروی کار با نیاز بازار کار است. ارتباط ضعیف صنعت و دانشگاه سبب ایجاد شکافی عمیق در سطح توانایی فارغ‌التحصیلان و خواسته کارفرمایان و نیاز بازار شده است. از‌این‌رو برنامه‌ریزی علمی به منظور همسوسازی مهارت‌های مورد نیاز نیروی انسانی با نیاز بازار از طریق آموزش‌های کاربردی ضروری است. از طرفی تطبیق‌نداشتن محتوای آموزشی دانشگاهی با کسب‌و‌کارهای فناوری‌های نوین در دانشگاه‌های کشور و فقدان سازمانی برای تمرکز بر توانمند‌سازی نیروی فارغ‌التحصیل از طرفی دیگر سبب شده تا فارغ‌التحصیلان، مهارت‌های لازم برای ورود به بازار پر‌تقاضای نیروی متخصص در حوزه فناوری‌های نوین را نداشته باشند.

جذب سرمایه‌گذاران خارجی: با توجه به ظرفیت‌های فناوری بلاکچین، کارشناسان پیش‌بینی می‌کنند این فناوری در پنج تا ۱۰ سال آینده، نسبت به دیگر فناوری‌های نوظهور مانند هوش مصنوعی و کلان‌‌داده‌ها، بیشترین و گسترده‌ترین تأثیر را بر صنایع مختلف خواهد گذاشت. از طرفی یکی از راهکارهای اساسی در زمینه حمایت از کار و سرمایه ایرانی توجه به سرمایه‌گذاری خارجی است. بدیهی است که سرمایه‌گذاری خارجی می‌تواند منجر به انتقال تکنولوژی و دانش فنی، بهبود روش‌های مدیریت و بازاریابی، آموزش و تربیت نیروی انسانی، دسترسی آسان‌تر به بازارهای صادراتی و... شود. به طور قطع، تحقق سرمایه‌گذاری خارجی الزاماتی دارد که از آن جمله می‌توان به بهبود فضای کسب‌و‌کار، اصلاح یا حذف قوانین دست‌وپاگیر اقتصادی، ثبات سیاست‌های اقتصادی، تقویت سیستم مالی کشور، کاهش فساد اقتصادی و تبدیل انرژی‌ها و منابع مازاد کشور برای جذب سرمایه‌گذاری در کشور اشاره کرد.

گروه علمی-پژوهشی، بنیاد ملی توسعه فناوری

منابع و مراجع

https://medium.com/mvp-workshop/five-ways-blockchain-can-transform-traditional-business-and-impact-the-market-in-the-future-6310a9554214

https://www.globaltrademag.com/blockchain-and-its-impact-on-business-operations /

https://towardsdatascience.com/top-industries-that-blockchain-will-disrupt-in-future-855695038260

https://link.springer.com/article/10.1007/s12525-019-00386-3

https://www.forbes.com/sites/forbesagencycouncil/2018/01/29/three-ways-blockchain-will-disrupt-traditional-business-and-impact-marketing-in-2018 /

بازیار، مصطفی (1399)، بررسی رابطه بین اکوسیستم کسب‌وکاری دیجیتال و فناوری بلاکچین (بررسی موردی بلاکچین مجوزدار هایپرلجر.