جلفا، پاتوق متفاوت اصفهان
محله جلفا از لحاظ تاریخی همواره یکی از محلههای متفاوت در شهر اصفهان بوده است؛ منطقهای ارمنینشین که با کلیساهای بزرگ و کوچک و فرهنگ مردمانش شناخته میشود. با وجود این، در چند سال اخیر با اجرای پروژههای شهری، این منطقه از شهر اصفهان چهره تازهای پیدا کرده است؛ چهرهای که تفاوتهای آن به خوبی برای دوستداران و مسافران شهر اصفهان پیداست. چرخه مرمت و احیای بناهای تاریخی و حفظ محله در جلفا رونق فراوانی گرفته و با وجود کمرمقبودن فعالیتهای اقتصادی در یک سال گذشته، این چرخه در جلفا همچنان ادامه دارد. جلفا در چند سال اخیر با پروژههای محلهای مانند سنگفرشکردن گذرها، مسیر تازهای را شروع کرده است؛ مسیری که میتواند نمونه خوبی برای دیگر محلههای شهر اصفهان باشد و به توزیع گردشگر در این شهر کمک کند.
تجربهای برای گردشگران
قدمزدن در محله جلفا حالا تجربه متفاوتی از اصفهانگردی است. محلهای که آرامآرام استانداردهای گردشگری را ایجاد میکند و شرایطش رو به بهبود است. جلفا محلهای است که همواره گردشگران خارجی و داخلی اصفهان سری به آن میزنند. محلهای که با کلیسای معروف وانک و میدانگاه جلفا شناخته میشود و همواره یکی از پاتوقهای شهری اصفهان بوده است. این محله پر از جاذبههای تاریخی و فرهنگی است. گردشگران کنجکاو همیشه چند ساعتی را برای محلهگردی در جلفا وقت میگذارند و در کوچههای این محله سری به بناهای تاریخی و کلیساهای بزرگ و کوچک جلفا میزنند. رستورانها و فروشگاههای جلفا نیز از قدیم پاتوقی برای خرید و رستورانگردی بودند. با وجود این، در سالهای اخیر چهره این منطقه با اجرای گسترده سنگفرش در خیابانها و گذرها و احیای بسیاری از بناهای تاریخی با کاربریهای مختلف تغییر کرده است. سنگفرش و نورپردازی گذرهای جلفا، این منطقه شهری را تبدیل به یکی از نقاط برای تماشای زیست شبانه شهر اصفهان کرده و رونق چنین فعالیتهایی منجر به ایجاد موجی از مرمت و تغییر کاربری بناها شده است. در گذشته تعدادی از بناهای تاریخی این محله وضعیت مناسبی
نداشتند و همواره نسبت به احتمال تخریب آنها نگرانیهایی وجود داشت. تعدادی از این بناها در سالهای اخیر با ایجاد موج مرمت تبدیل به اقامتگاه، هتل، کافه و رستوران شدهاند.
بناهایی که عاقبتبخیر شدند
حدفاصل میدان جلفا و کلیسای وانک در گذر معروفی که پر از کافه و رستوران است، یک بنای قدیمی از سالها پیش توجه رهگذران را جلب میکرد؛ این بنای 130ساله که در همسایگی کلیسای وانک قرار دارد، پیش از این وضعیت مناسبی نداشت و یکی از بالکنهای در حال ریزش این بنا که به سمت خیابان قرار داشت، همواره موجب نگرانی بود. این بنای تاریخی با قدمتی بیش از 100 سال، حالا با آغاز رونق پروژههای گردشگری در محله جلفا، تبدیل به یکی از جاذبههای خاص جلفا شده؛ هتل سنتی آرمنیا از حدود یک سال پیش در این بنای تاریخی فعالیت خود را آغاز کرده است؛ هتلی که در قلب محله جلفا و در همسایگی کلیسای ارزشمند وانک قرار دارد. این بنای تاریخی پس از چند سال مرمت و بازسازی حالا با 28 اتاق پذیرای گردشگران خارجی و داخلی بوده و به گذر معروف نزدیک به کلیسای وانک چهره جدیدی بخشیده است. یکی دیگر از بناهایی که بهتازگی مرمت شده و توجه گردشگران و اهالی شهر را جلب کرده، کافه آراکل است. موسیو آراکل بغزیانس در دوره قاجار در جلفای اصفهان به دنیا آمده است. او از هتلداران مطرح زمان خود و صاحب تجارتخانهای بوده است. هتل او در دروازه دولت قدیم اصفهان با نام پسرش
«کارو» شناخته میشد. در سال 1307، آراکل ناقوسی به کلیسای میناس مقدس اهدا کرد که حالا میراثی ارزشمند است. آراکل که در اصفهان به موسیو آراکل معروف بود، 13 خانه در محله جلفای اصفهان داشت که امروز یکی از بناها پس از مرمت و احیا تبدیل به کافهرستوران شده و اسم موسیو آراکل را بر پیشانی خودش دارد؛ خانهای با معماری متفاوت که حالا پس از مرمت حالوهوای متفاوتی از دیگر خانههای شهر اصفهان دارد. سادگی حیاط و پوشکشی سقف آن به همراه دیوارهای کاهگلی، بسیاری از گردشگران را یاد خانههای تاریخی شهر یزد میاندازد.
بناهای دیگری در این محله که پیش از این بیم تخریب آنها میرفت، حالا زیر دست مرمتگران هستند تا بهزودی احیا شوند. شبهای جلفا حالا حتی در دوران کرونا هم شبهای متفاوت و پررونقی است. مسیر سنگفرش گسترده در این محله، در کنار نورپردازی معابر و برخی از بناهای ارزشمند مانند کلیسای وانک، شبگردی متفاوتی را برای گردشگران در این محله رقم میزند. همچنین تعداد کافههایی که به سبک کافههای شهرهای توریستی در پیادهرو و خیابان میز چیدهاند، رو به افزایش است و محله جلفا با ایجاد بخشی از زیرساختهای مناسب و اجرای پروژههای شهری در دوره جدید مدیریت شهر اصفهان، چهره متفاوتی پیدا کرده است.
پاتوقی تازه در جلفا
میدان جلفا و اطراف کلیسای وانک از قدیم بین گردشگران معروف بود. اقدامات تازه در حوزه ایجاد کاربریهای گردشگری بخش غربی محله جلفا را هم رونق بخشیده است. یکی از گذرهایی که بهتازگی مورد توجه گردشگران قرار گرفته، امتداد گذر خواجهعابد از تقاطع خیابان شیخطوسی تا خیابان سنگتراشهاست؛ مسیری که سنگفرش شده و در دو طرف آن بناهای تاریخی بسیاری وجود دارد. این مسیر از بخش معروف به شکرچیان آغاز میشود و محور میانی آن در کنار یک مسیر آب با سنگفرشهای ایجادشده، پاتوقی برای اهالی است. همچنین کافه و رستورانهای متفاوتی در این بخش محله ایجاد شده است. فضای خاص دو طرف این گذر با کلیساها، دانشگاه هنر و چند خانه قدیمی حالا بیشتر مورد توجه قرار گرفتهاند. یکی از خانههای خاص این گذر که بخشی از آن تا روی مسیر ماشینرو خیابان کشیده شده و ماشینها از زیر بخشی از خانه عبور میکنند، سالها وضعیت مناسبی نداشت. این روزها در پی رونق محله، این بنا نیز به دست مرمتگران سپرده شده و بهتازگی در حال مرمت و احیاست. مسیر پیادهرو میانی این گذر نیز همواره مورد استفاده اهالی برای وقتگذرانی و دوچرخهسواری است و فضاهای ایجادشده در آن تبدیل به
پاتوقهای برای محله جلفا شده که توجه گردشگران را به خود جلب کرده است.
چهره جدید جلفا
سعید ایوبی، راهنمای گردشگری، بهتازگی پس از یک سال تعطیلبودن سفر، مسافرانی از کشور ترکیه را به اصفهان برده است. او درباره تغییرات محسوس، بهویژه در بافت محله جلفای اصفهان میگوید: «بعد از سنگفرششدن بخش زیادی از محله جلفا، وضعیت این بخش شهر اصفهان خیلی فرق کرده است. پیش از این جلفا یک روز را در برنامههای گردش شهر اصفهان تورهای خارجی به خودش اختصاص داده بود، اما حالا در کنار یک بازدید روزانه، یک بازدید شبانه هم برای جلفا برنامهریزی میکنیم. سنگفرششدن مسیر، نورپردازی معابر بهویژه در نزدیکی کلیسای وانک و راهافتادن کافهها و رستورانهای مختلف، چهره جدیدی به این محله تاریخی شهر اصفهان داده است».
این راهنمای گردشگری با اشاره به فعالیتهایی که در چهارباغ انجام شده است، میگوید: «توزیع شبانه گردشگری در شهر اصفهان عادلانه نبود و پیش از این به میدان نقشجهان محدود میشد. حالا با سنگفرششدن برخی محورها و ایجاد کاربری فرهنگی و گردشگری برای آنها، توزیع شبانه گردشگری در شهر اصفهان تغییر پیدا خواهد کرد. درحالحاضر اتفاقی که در جلفا رخ داده به نظرم از چهارباغ هم چشمگیرتر است. با این شرایط یکی از جاهایی که میتوان زیست شبانه اصفهان را تجربه کرد، محله جلفاست. با رونقگرفتن رستورانها و کافهها در بناهای تاریخی و مسیری که برای پیادهروی در محله ایجاد شده، گردشگر میل بیشتری به شبگردی در این محله دارد».
ایوبی که بهطور تخصصی روی تورهای ورودی از کشور ترکیه فعالیت میکند، درباره شباهتهای شهر و وضعیت جدید اصفهان با استانبول میگوید: «برای مسافرانم همیشه درباره شباهتهای اصفهان و استانبول حرف میزنم. به نظرم اصفهان یک استانبول بدون دریاست و برای گردشگران توضیح میدهم که مثلا نقش پلهای شهر اصفهان که روی زایندهرود کشیده شده و دو بخش شهر را به هم متصل میکند، چقدر شبیه نقش پلهای تاریخی استانبول است. حالا این پیادهراهها و اضافهشدن زیست شبانه این شباهت را بیشتر هم کرده است».
اتفاقی که باید ادامه داشته باشد
موج تغییرات در محله جلفا به دلیل همراهی مردم با این اتفاقات سرعت بیشتری داشته است. در حوزههای مختلف تغییرات شهری در جلفا، مردم شریک و پذیرای اتفاقات نو در محله بودند و به این امر سرعت دادند. حالا چهره محله در حال پوستاندازی است و بهزودی به یکی از محلههای معروف گردشگری ایران تبدیل میشود. با این وجود، الزامات شهری در این محله همچنان نیازمند همت مدیران شهری است. پس از سنگفرشکردن گذرهای معروف محله مانند خیابان سنگتراشها و احیای بسیاری از بناهای تاریخی، این محله مورد توجه گردشگران قرار گرفته است. حضور پرتعداد گردشگران در این محله، همچنین نیازمند ادامه روند ایجاد زیرساختهای شهری است. یکی از مشکلات فعلی محله جلفا که خاطر برخی از اهالی را آزرده کرده، کمبود جای پارک و پارکینگ در سطح محله است. محلهای که حالا یکی از موفقترین تجربههای احیای محلههای تاریخی شهر اصفهان را پشت سر میگذارد، برای رسیدن به نقطه مطلوب نیازمند ایجاد زیرساختهای دیگر شهری در کنار سنگفرشها و احیای بناهاست. پروژههایی که از سالها پیش در تعدادی از محلههای تاریخی اصفهان آغاز شده، حالا در جلفا با اقدامات تازه مدیریت شهری بیشتر خودش
را نشان داده است. یکی از دلایل این رونق، همراهی اهالی محله با این تغییرات تازه در محلهشان است. نیازهای اهالی در سایر حوزههای شهر بهویژه ایجاد زیرساختهایی مانند پارکینگ میتواند تضمینکننده ادامه همراهی اهالی با اتفاقات تازه در این محله باشد و موج تغییرات و رونق محله ادامه پیدا کند.
محله جلفا از لحاظ تاریخی همواره یکی از محلههای متفاوت در شهر اصفهان بوده است؛ منطقهای ارمنینشین که با کلیساهای بزرگ و کوچک و فرهنگ مردمانش شناخته میشود. با وجود این، در چند سال اخیر با اجرای پروژههای شهری، این منطقه از شهر اصفهان چهره تازهای پیدا کرده است؛ چهرهای که تفاوتهای آن به خوبی برای دوستداران و مسافران شهر اصفهان پیداست. چرخه مرمت و احیای بناهای تاریخی و حفظ محله در جلفا رونق فراوانی گرفته و با وجود کمرمقبودن فعالیتهای اقتصادی در یک سال گذشته، این چرخه در جلفا همچنان ادامه دارد. جلفا در چند سال اخیر با پروژههای محلهای مانند سنگفرشکردن گذرها، مسیر تازهای را شروع کرده است؛ مسیری که میتواند نمونه خوبی برای دیگر محلههای شهر اصفهان باشد و به توزیع گردشگر در این شهر کمک کند.
تجربهای برای گردشگران
قدمزدن در محله جلفا حالا تجربه متفاوتی از اصفهانگردی است. محلهای که آرامآرام استانداردهای گردشگری را ایجاد میکند و شرایطش رو به بهبود است. جلفا محلهای است که همواره گردشگران خارجی و داخلی اصفهان سری به آن میزنند. محلهای که با کلیسای معروف وانک و میدانگاه جلفا شناخته میشود و همواره یکی از پاتوقهای شهری اصفهان بوده است. این محله پر از جاذبههای تاریخی و فرهنگی است. گردشگران کنجکاو همیشه چند ساعتی را برای محلهگردی در جلفا وقت میگذارند و در کوچههای این محله سری به بناهای تاریخی و کلیساهای بزرگ و کوچک جلفا میزنند. رستورانها و فروشگاههای جلفا نیز از قدیم پاتوقی برای خرید و رستورانگردی بودند. با وجود این، در سالهای اخیر چهره این منطقه با اجرای گسترده سنگفرش در خیابانها و گذرها و احیای بسیاری از بناهای تاریخی با کاربریهای مختلف تغییر کرده است. سنگفرش و نورپردازی گذرهای جلفا، این منطقه شهری را تبدیل به یکی از نقاط برای تماشای زیست شبانه شهر اصفهان کرده و رونق چنین فعالیتهایی منجر به ایجاد موجی از مرمت و تغییر کاربری بناها شده است. در گذشته تعدادی از بناهای تاریخی این محله وضعیت مناسبی
نداشتند و همواره نسبت به احتمال تخریب آنها نگرانیهایی وجود داشت. تعدادی از این بناها در سالهای اخیر با ایجاد موج مرمت تبدیل به اقامتگاه، هتل، کافه و رستوران شدهاند.
بناهایی که عاقبتبخیر شدند
حدفاصل میدان جلفا و کلیسای وانک در گذر معروفی که پر از کافه و رستوران است، یک بنای قدیمی از سالها پیش توجه رهگذران را جلب میکرد؛ این بنای 130ساله که در همسایگی کلیسای وانک قرار دارد، پیش از این وضعیت مناسبی نداشت و یکی از بالکنهای در حال ریزش این بنا که به سمت خیابان قرار داشت، همواره موجب نگرانی بود. این بنای تاریخی با قدمتی بیش از 100 سال، حالا با آغاز رونق پروژههای گردشگری در محله جلفا، تبدیل به یکی از جاذبههای خاص جلفا شده؛ هتل سنتی آرمنیا از حدود یک سال پیش در این بنای تاریخی فعالیت خود را آغاز کرده است؛ هتلی که در قلب محله جلفا و در همسایگی کلیسای ارزشمند وانک قرار دارد. این بنای تاریخی پس از چند سال مرمت و بازسازی حالا با 28 اتاق پذیرای گردشگران خارجی و داخلی بوده و به گذر معروف نزدیک به کلیسای وانک چهره جدیدی بخشیده است. یکی دیگر از بناهایی که بهتازگی مرمت شده و توجه گردشگران و اهالی شهر را جلب کرده، کافه آراکل است. موسیو آراکل بغزیانس در دوره قاجار در جلفای اصفهان به دنیا آمده است. او از هتلداران مطرح زمان خود و صاحب تجارتخانهای بوده است. هتل او در دروازه دولت قدیم اصفهان با نام پسرش
«کارو» شناخته میشد. در سال 1307، آراکل ناقوسی به کلیسای میناس مقدس اهدا کرد که حالا میراثی ارزشمند است. آراکل که در اصفهان به موسیو آراکل معروف بود، 13 خانه در محله جلفای اصفهان داشت که امروز یکی از بناها پس از مرمت و احیا تبدیل به کافهرستوران شده و اسم موسیو آراکل را بر پیشانی خودش دارد؛ خانهای با معماری متفاوت که حالا پس از مرمت حالوهوای متفاوتی از دیگر خانههای شهر اصفهان دارد. سادگی حیاط و پوشکشی سقف آن به همراه دیوارهای کاهگلی، بسیاری از گردشگران را یاد خانههای تاریخی شهر یزد میاندازد.
بناهای دیگری در این محله که پیش از این بیم تخریب آنها میرفت، حالا زیر دست مرمتگران هستند تا بهزودی احیا شوند. شبهای جلفا حالا حتی در دوران کرونا هم شبهای متفاوت و پررونقی است. مسیر سنگفرش گسترده در این محله، در کنار نورپردازی معابر و برخی از بناهای ارزشمند مانند کلیسای وانک، شبگردی متفاوتی را برای گردشگران در این محله رقم میزند. همچنین تعداد کافههایی که به سبک کافههای شهرهای توریستی در پیادهرو و خیابان میز چیدهاند، رو به افزایش است و محله جلفا با ایجاد بخشی از زیرساختهای مناسب و اجرای پروژههای شهری در دوره جدید مدیریت شهر اصفهان، چهره متفاوتی پیدا کرده است.
پاتوقی تازه در جلفا
میدان جلفا و اطراف کلیسای وانک از قدیم بین گردشگران معروف بود. اقدامات تازه در حوزه ایجاد کاربریهای گردشگری بخش غربی محله جلفا را هم رونق بخشیده است. یکی از گذرهایی که بهتازگی مورد توجه گردشگران قرار گرفته، امتداد گذر خواجهعابد از تقاطع خیابان شیخطوسی تا خیابان سنگتراشهاست؛ مسیری که سنگفرش شده و در دو طرف آن بناهای تاریخی بسیاری وجود دارد. این مسیر از بخش معروف به شکرچیان آغاز میشود و محور میانی آن در کنار یک مسیر آب با سنگفرشهای ایجادشده، پاتوقی برای اهالی است. همچنین کافه و رستورانهای متفاوتی در این بخش محله ایجاد شده است. فضای خاص دو طرف این گذر با کلیساها، دانشگاه هنر و چند خانه قدیمی حالا بیشتر مورد توجه قرار گرفتهاند. یکی از خانههای خاص این گذر که بخشی از آن تا روی مسیر ماشینرو خیابان کشیده شده و ماشینها از زیر بخشی از خانه عبور میکنند، سالها وضعیت مناسبی نداشت. این روزها در پی رونق محله، این بنا نیز به دست مرمتگران سپرده شده و بهتازگی در حال مرمت و احیاست. مسیر پیادهرو میانی این گذر نیز همواره مورد استفاده اهالی برای وقتگذرانی و دوچرخهسواری است و فضاهای ایجادشده در آن تبدیل به
پاتوقهای برای محله جلفا شده که توجه گردشگران را به خود جلب کرده است.
چهره جدید جلفا
سعید ایوبی، راهنمای گردشگری، بهتازگی پس از یک سال تعطیلبودن سفر، مسافرانی از کشور ترکیه را به اصفهان برده است. او درباره تغییرات محسوس، بهویژه در بافت محله جلفای اصفهان میگوید: «بعد از سنگفرششدن بخش زیادی از محله جلفا، وضعیت این بخش شهر اصفهان خیلی فرق کرده است. پیش از این جلفا یک روز را در برنامههای گردش شهر اصفهان تورهای خارجی به خودش اختصاص داده بود، اما حالا در کنار یک بازدید روزانه، یک بازدید شبانه هم برای جلفا برنامهریزی میکنیم. سنگفرششدن مسیر، نورپردازی معابر بهویژه در نزدیکی کلیسای وانک و راهافتادن کافهها و رستورانهای مختلف، چهره جدیدی به این محله تاریخی شهر اصفهان داده است».
این راهنمای گردشگری با اشاره به فعالیتهایی که در چهارباغ انجام شده است، میگوید: «توزیع شبانه گردشگری در شهر اصفهان عادلانه نبود و پیش از این به میدان نقشجهان محدود میشد. حالا با سنگفرششدن برخی محورها و ایجاد کاربری فرهنگی و گردشگری برای آنها، توزیع شبانه گردشگری در شهر اصفهان تغییر پیدا خواهد کرد. درحالحاضر اتفاقی که در جلفا رخ داده به نظرم از چهارباغ هم چشمگیرتر است. با این شرایط یکی از جاهایی که میتوان زیست شبانه اصفهان را تجربه کرد، محله جلفاست. با رونقگرفتن رستورانها و کافهها در بناهای تاریخی و مسیری که برای پیادهروی در محله ایجاد شده، گردشگر میل بیشتری به شبگردی در این محله دارد».
ایوبی که بهطور تخصصی روی تورهای ورودی از کشور ترکیه فعالیت میکند، درباره شباهتهای شهر و وضعیت جدید اصفهان با استانبول میگوید: «برای مسافرانم همیشه درباره شباهتهای اصفهان و استانبول حرف میزنم. به نظرم اصفهان یک استانبول بدون دریاست و برای گردشگران توضیح میدهم که مثلا نقش پلهای شهر اصفهان که روی زایندهرود کشیده شده و دو بخش شهر را به هم متصل میکند، چقدر شبیه نقش پلهای تاریخی استانبول است. حالا این پیادهراهها و اضافهشدن زیست شبانه این شباهت را بیشتر هم کرده است».
اتفاقی که باید ادامه داشته باشد
موج تغییرات در محله جلفا به دلیل همراهی مردم با این اتفاقات سرعت بیشتری داشته است. در حوزههای مختلف تغییرات شهری در جلفا، مردم شریک و پذیرای اتفاقات نو در محله بودند و به این امر سرعت دادند. حالا چهره محله در حال پوستاندازی است و بهزودی به یکی از محلههای معروف گردشگری ایران تبدیل میشود. با این وجود، الزامات شهری در این محله همچنان نیازمند همت مدیران شهری است. پس از سنگفرشکردن گذرهای معروف محله مانند خیابان سنگتراشها و احیای بسیاری از بناهای تاریخی، این محله مورد توجه گردشگران قرار گرفته است. حضور پرتعداد گردشگران در این محله، همچنین نیازمند ادامه روند ایجاد زیرساختهای شهری است. یکی از مشکلات فعلی محله جلفا که خاطر برخی از اهالی را آزرده کرده، کمبود جای پارک و پارکینگ در سطح محله است. محلهای که حالا یکی از موفقترین تجربههای احیای محلههای تاریخی شهر اصفهان را پشت سر میگذارد، برای رسیدن به نقطه مطلوب نیازمند ایجاد زیرساختهای دیگر شهری در کنار سنگفرشها و احیای بناهاست. پروژههایی که از سالها پیش در تعدادی از محلههای تاریخی اصفهان آغاز شده، حالا در جلفا با اقدامات تازه مدیریت شهری بیشتر خودش
را نشان داده است. یکی از دلایل این رونق، همراهی اهالی محله با این تغییرات تازه در محلهشان است. نیازهای اهالی در سایر حوزههای شهر بهویژه ایجاد زیرساختهایی مانند پارکینگ میتواند تضمینکننده ادامه همراهی اهالی با اتفاقات تازه در این محله باشد و موج تغییرات و رونق محله ادامه پیدا کند.