برق‌دزدهاي بزرگ در روستاهاي دورافتاده

ليلا مرگن: استخراج بيت‌کوين به عنوان فعاليتي زيرزميني، در حال حاضر حداقل پنج هزار ميليارد تومان خرج روي دست کشور مي‌گذارد. تب توليد پول ديجيتال يا همان رمزارزها در ايران بالا گرفته است و اين تجارت، بيشترين تأثير را بر صنعت برق مي‌گذارد. اگرچه مدافعان پول‌هاي ديجيتال آن را راهي براي دورزدن تحريم‌ها اعلام مي‌کنند اما اين شيوه در بسياري از کشورهاي دنيا مرسوم نيست و دولت‌ها با احتياط به اين وادي قدم مي‌گذارند. در حال حاضر بدون اينکه دولت استراتژي مشخصي براي استفاده از پتانسيل ارزهاي ديجيتال داشته باشد، هزينه احداث نيروگاه‌هاي متعدد براي تأمين نيازهاي استخراج اين پول ديجيتال بر اقتصاد تحميل مي‌‎شود زيرا هرچه بازار رمزارزها در دنيا توسعه يابد، برق بيشتري براي استخراج آن مصرف خواهد شد و شايد روزي فرا برسد که دولت مجبور شود چندين و چند نيروگاه گران براي تأمين نيازهاي اين فعاليت زيرزميني بسازد. مصطفي رجبي‌مشهدي، سخنگوي صنعت برق، به «شرق» مي‌گويد بر اساس تخمين‌ها، در حال حاضر 500 مگاوات از مصرف برق پيک، مربوط به استخراج بيت‌کوين در کشور است که تأمين اين ميزان برق با احداث نيروگاهي با همين ظرفيت، حدود پنج هزار ميليارد تومان هزينه براي وزارت نيرو به همراه دارد. در حالي که گروهي معدود در کنج خانه‌هاي متروکه، شهرک‌هاي صنعتي نيمه‌فعال يا گاوداري‌ها و مرغ‌داري‌ها با نصب دستگاه‌هاي استخراج رمزارزها به دنبال پول‌دارشدن به مدد برق ارزان هستند و ماينرهاي آنها به صورت 24ساعته فعال است، هيئت دولت تصميم گرفته است با تعيين تعرفه براي برق مصرف‌شده در توليد ارزهاي ديجيتال سروساماني به اين بازار آشفته دهد. اين در حالي است که هنوز در سطوح جهاني جدل‌ها براي قانون‌گذاري در زمينه ارزهاي ديجيتال ادامه داشته و فقط آمريکا به صورت بي‌محابا به اين بازار ناشناخته وارد شده است.
خانه‌اي متروکه در يکي از شهرهاي کوچک خراسان شمالي به محلي براي استخراج بيت‌کوين تبديل شده است؛ خانه‌اي بزرگ که به جز تجهيزات استخراج ارز ديجيتال، يک فن پرسروصدا و يک لامپ براي روشنايي، تجهيزات ديگري در آن وجود ندارد که برق مصرف کند. با وجود این، ميثم مي‌گويد قبض برق اين خانه در هر دوره حدود 200 تا 250 هزار تومان مي‌آيد. براي استخراج بيت‌کوين، بسته‌هاي اينترنتي پنج‌مگابايتي مي‌خرد و با کسر هزينه‌ها، ماهانه از محل استخراج بيت‌کوين حدود يک ميليون و 800 هزار تومان درآمد دارد. صداي فن دستگاه استخراج بيت‌کوين اگرچه گوش‌خراش است اما درختان حياط و وسعت آن اجازه نمي‌دهد اين صدا مزاحم همسايگان شود. کنتور قديمي خانه با سرعت مي‌چرخد و شماره مي‌اندازد. ميثم فقط مي‌داند بايد وارد يک سايت شد و اقدام به دانلود ارز ديجيتال کرد. حتي نمي‌داند چه بخشي از هر واحد بيت‌کوين را در طول 24 ساعت ذخيره مي‌کند. فقط آنچه را در 24 ساعت به‌دست آورده است، داخل يک کيف پول ذخيره کرده و در نهايت به صرافي‌ها مي‌فروشد. کارش بر مبناي اعتماد است و حتي ممکن است با دست خود سرمايه‌اي که به‌دست آورده است را به يک شياد تحويل دهد اما اين ريسک را مي‌پذيرد. تجهيزات را به قيمت 12 ميليون تومان و به صورت دست‌دوم از فرد ديگري خريداري کرده و از اين کسب و کار ساده که نيازي به صرف انرژي فردي ندارد و فقط به کنتور برق وصل است، راضي است.
‌شهرک‌هاي صنعتي و واحدهاي کشاورزي محل استخراج بيت‌کوين
ميثم تنها کسي نيست که در شهرش بيت‌کوين استخراج مي‌کند. کسان ديگري هم هستند که به اين کار مشغول‌اند. وقتي تجارت رمزارزها بين جوانان يک شهر کوچک در يک استان کشور تا اين حد مرسوم است، آيا مي‌توان نتيجه گرفت تب استخراج ارزهاي ديجيتال به مدد ارز ارزان در ايران بالا گرفته است؟ واقعيت اين است هيچ اطلاعات شفافي در دسترس نيست. علي شريعتي، عضو هيئت نمايندگان اتاق بازرگاني ايران، در گفت‌وگو با «شرق»، درباره استخراج بيت‌کوين در کشور بيان مي‌کند: دولت با تخصيص يارانه آشکار و پنهان و اعمال سياست‌هاي حمايتي در بخش کشاورزي به دنبال رونق توليد و قطع وابستگي است اما يک‌سري سودجو در حال سوءاستفاده از اين يارانه‌ها هستند.
او اضافه مي‌کند: متأسفانه شاهديم در بسياري از استان‌هاي محروم به‌ويژه در غرب کشور، گروهي از برق گل‌خانه‌ها، ميوه خشک‌کن‌هاي صنعتي و حتي دامداري‌ها به‌ناحق براي استخراج بيت‌کوين استفاده مي‌کنند. شريعتي با اشاره به سخنان موافقان استخراج رمز ارزها که آن را عاملي براي دور‌زدن تحريم‌ها و ارزآوري معرفي مي‌کنند، سوء‌استفاده از برق يارانه‌اي کشاورزي را اقدامي نادرست مي‌داند و تأكيد مي‌کند که بايد صاحبان اين کسب‌و‌کار حتما با پرچم استخراج رمز ارزها از طريق تشکيل کنسرسيوم يا مجموعه‌هاي مرتبط با تعرفه‌هايي که دولت به آنها در صورت صلاحديد اعلام مي‌کند، به کار خود ادامه دهند.
او مي‌گويد که با چشمان خود ديده است دلالان چيني ماينر (تجهيزات استخراج بيت کوين) را تبليغ مي‌کنند و به افراد مي‌فروشند. کساني هم که در شهرک‌هاي صنعتي واحدي دارند و کسب‌و‌کارشان دچار سوسو شده، براي اينکه سقوط نکنند، وارد اين وادي مي‌شوند.
‌چيني‌هاي قاچاقچي!
به گفته شريعتي، تجار چيني به صورت قاچاق تجهيزات استخراج ارز ديجيتال را به کشور از طريق مرزهاي غربي وارد مي‌کنند و در شهرک‌هاي صنعتي، روستاهاي نواحي محروم بيت کوين استخراج مي‌کنند. حتي شنيده مدارس و مساجد که با سياست‌هاي دولت برق‌شان رايگان شده، به محلي براي توليد رمز ارزها تبديل شده‌اند.
او ادامه مي‌دهد: انرژي ارزان اگر ارزش افزوده ايجاد نکند، بلا است. ما نفت را به برق ارزان تبديل مي‌کنيم و با تبديل‌شدن آن به ارز ديجيتال، اين انرژي ارزان از دست مي‌رود.
عضو هيئت نمايندگان اتاق درباره ميزان درآمد حاصل از تجارت بيت‌کوين، بيان مي‌کند: فعالان اين عرصه مي‌گويند اگر يک سوله 150‌متري را تجهيز کنند، ماهانه 70 تا 80 ميليون تومان سود کسب مي‌کنند. از‌آنجا‌که برق شهرک‌هاي صنعتي هم تسهيلات ويژه نظير يارانه و تقسيط پرداخت و... دارد، ابر و باد و مه و خورشيد و فلک دست به دست هم داده‌اند که توليد ارز ديجيتال اقتصادي باشد.
‌تبرئه مدارس و مساجد
اگرچه عضو هيئت نمايندگان اتاق ايران از مصرف برق مساجد و مدارس در استخراج بيت‌کوين سخن مي‌گويد؛ اما مصطفي رجبي‌مشهدي، سخنگوي صنعت برق، به «شرق» مي‌گويد: گزارشي درباره استفاده از برق مساجد و مدارس براي استخراج رمز‌ارزها نداشته‌ايم. در کشفياتي که از برق‌هاي غير‌مجاز بوده است، مسجد يا مدرسه گزارش نشده است.
او همچنين اضافه مي‌کند: گزارش موثق و متقني درباره استفاده از برق روستايي براي استخراج بيت‌کوين نداريم. برق روستايي عمدتا ارزان است. شايد ذهن‌ها به سمت اين برود که استفاده از اين برق بيشتر است. عمده مصارفي که کشف شده، به صورت غيرمجاز از برق کشاورزي مرغداري و دامداري‌ها استفاده مي‌کردند. البته گزارش‌هايي درباره استفاده از برق خانگي و صنعتي براي استخراج بيت کوين يا ساير رمز ارزها داشتيم؛ اما نمي‌توان گفت استفاده از کدام مورد بيشتر است.
‌هزينه استخراج هر واحد بيت‌کوين، 18 ميليون تومان
آن‌طور که سخنگوي صنعت برق مي‌گويد: تجهيزات استخراج بيت کوين هرچه قديمي‌تر باشد، مصرف آن بيشتر بوده و گاهي مدل‌هاي قديمي دو برابر مدل‌هاي جديد مصرف دارند. بر‌اساس برندهاي مختلف و استفاده از فناوري جديد نيز ميزان مصرف برق در استخراج بيت‌ کوين تغيير مي‌کند. او اضافه مي‌کند: از‌آنجا‌که تجهيزات استخراج رمز ارزها نياز به دستگاه سرمايشي دارند، نيمه شمالي کشور که هواي معتدل و سرد دارند، جايگاه مناسبي براي استخراج رمز ارزها هستند؛ اما گزارش‌هايي هم داريم که در استان گرمي نظير يزد هم بيت کوين استخراج مي‌شود. عمده کشفيات ما در نيمه شمالي کشور بوده است. استان‌هاي آذربايجان و... شايد سهم بيشتري در مصرف برق براي استخراج بيت کوين داشته باشند؛ اما از‌آنجا‌که اطلاعات ما کامل نشده است، نمي‌توان گفت چند درصد برق در اين حوزه مصرف مي‌شود يا کدام استان‌ها بيشتر فعال هستند.
به گفته رجبي‌مشهدي بر‌اساس برآورد اوليه 500 مگاوات از برق پيک، صرف استخراج بيت کوين مي‌شود که اين ميزان مصرف، معادل توليد يک نيروگاه بزرگ است. براي ايجاد چنين نيروگاهي به همراه شبکه انتقال بايد پنج هزار ميليارد تومان هزينه شود.
او ادامه مي‌دهد: براي توليد هر بيت کوين 72 هزار کيلووات ساعت برق مصرف مي‌شود و قيمت تمام‌شده هر کيلووات ساعت برق، 250 تومان است؛ بنابراين براي توليد هر رمز ارز، کشور بايد 18 ميليون تومان هزينه کند؛ اما از‌آنجا‌که نرخ سوخت در ايران يارانه‌اي است و قيمت برق ارزان است، جذابيت زيادي براي توليد رمز ارز ايجاد شده است.
سخنگوي صنعت برق تأكيد مي‌کند: برق ارزان جاذبه‌هاي لازم براي ايجاد مزارع استخراج رمز ارز را فراهم کرده است؛ به‌همين‌دليل هيئت دولت در حال تصويب تعرفه براي استخراج بيت کوين است که به محض نهايي‌شدن، اطلاع‌رساني لازم در اين زمينه انجام مي‌دهيم.
‌تعيين تعرفه برق، عامل مشروعيت‌بخشيدن به اقدامي زيرزميني
درحالي‌که هيئت دولت به دنبال تعيين تعرفه براي برق مصرف‌شده در استخراج بيت‌کوين است، يک کارشناس بانکداري الکترونيک در گفت‌وگو با «شرق» تأكيد مي‌کند که تعيين اين تعرفه، به مفهوم مشروعيت‌بخشيدن به يک اقدام زيرزميني است.
او مي‌گويد: درست است که بخش عمده هزينه بيت‌کوين هزينه برق است، زيرا سرور اصلي و دستگاه خنک‌کننده آن 24 ساعته کار مي‌کنند، اما درحال‌حاضر اين فعاليت در کشور غيرقانوني است.
به اعتقاد اين کارشناس که نخواست نامش فاش شود، از آنجا که استخراج ارز ديجيتال تجهيزات خاصي نمي‌خواهد و با فن و سرورهاي معمولي رايج در کشور مي‌توان رمز ارز را استخراج کرد، نمي‌توان تجهيزات مزارع بيت‌کوين را از ديگر تجهيزات الکترونيک تفکيک کرد.
او مي‌گويد: هرچه ظرفيت و سرعت استخراج بيت‌کوين افزايش يابد، مصرف برق هم افزايش مي‌يابد، زيرا دفاتر بيت‌کوين به طور مستمر در حال تغيير است و تمام سرورهاي مزارع بيت‌کوين در جهان با هر خريدوفروشي، مرتب بايد خود را به‌روز کنند.
اين کارشناس بانکداري الکترونيک اضافه مي‌کند: اگر روزي تجارت بيت‌کوين در دنيا خيلي افزايش يابد و بازار بزرگ‌تري براي آن ايجاد شود، بايد به ظرفيت سرورها اضافه شود و مزارع سرعت خود را بالا ببرند، در نتيجه مصرف برق براي استخراج بيت‌کوين هم افزايش مي‌يابد.
او برخلاف عضو هيئت نمايندگان اتاق ايران که تجارت بيت‌کوين را پرسود مي‌داند، فعاليت در اين عرصه را حاصل ريسک شخصي افراد دانسته و تصور مي‌کند که اغلب مزارع بيت‌کوين ضرر مي‌دهند، زيرا سود بيت‌کوين فقط به خلق اين ارز ديجيتال مربوط نمي‌شود، بلکه اين تقاضاي بازار است که به آن ارزش مي‌دهد و قيمت در سمت تقاضا تعيين مي‌شود.
اين منبع مطلع مي‌گويد: قيمت بيت‌کوين به دلار نقد مي‌شود، بنابراين دارنده اين رمز ارز از افزايش قيمت دلار سود مي‌برد. 80 درصد سود اين رمز‌ارزها مربوط به نوسانات دلار است. به نظر من کسي که اين کار را مي‌کند و تخصص آي‌تي دارد، اگر تخصص ارز، طلا و دلار داشت و پول خود را در دلار و طلا سرمايه‌گذاري مي‌کرد، بيشتر از اين سود مي‌برد. او در پاسخ به اين پرسش که آيا ايران بهتر است که وارد بازار بيت‌کوين شود يا خير، ورود ايران به اين بازار را در بلندمدت اجتناب‌ناپذير توصيف مي‌کند.
اين کارشناس بانکداري الکترونيک يادآور مي‌شود: کشورهاي بسيار پيشرفته‌تر از ما مثل اروپايي‌ها، چين، روسيه و حتي ژاپن در اين زمينه احتياط مي‌کنند و هنوز قوانين خود در اين رابطه را تنظيم نکرده‌اند. هنوز در دنيا بحث است که آيا ديجيتال کارنسي اين‌گونه که مي‌گويند پول است و بايد توسط مقام پولي نظارت شود يا دارايي است و بايد توسط مقام بازار سرمايه تحت نظر قرار بگيرد.
او ادامه مي‌دهد: هنوز اين مسائل حل نشده است و اين موضوع جاي کار دارد. تنها کشوري که در دنيا قبل از اينکه اين مسائل را فيصله دهد اجازه مي‌دهد فعالان وارد بازار شوند، آمريکاست. بقيه کشورها تا آيين‌نامه، مقررات و قانون ننويسند و کار با کارگزاران بيروني، روش‌هاي مالياتي، رقابت و ... برايشان روشن نشود، وارد اين عرصه نمي‌شوند.
اين منبع مطلع مي‌گويد: بايد اين مسائل تبديل به قانون شود، بعد اجازه دهند تا ارز ديجيتال استخراج شود. تا قبل از آن روا نيست چنين کاري انجام شود.

ليلا مرگن: استخراج بيت‌کوين به عنوان فعاليتي زيرزميني، در حال حاضر حداقل پنج هزار ميليارد تومان خرج روي دست کشور مي‌گذارد. تب توليد پول ديجيتال يا همان رمزارزها در ايران بالا گرفته است و اين تجارت، بيشترين تأثير را بر صنعت برق مي‌گذارد. اگرچه مدافعان پول‌هاي ديجيتال آن را راهي براي دورزدن تحريم‌ها اعلام مي‌کنند اما اين شيوه در بسياري از کشورهاي دنيا مرسوم نيست و دولت‌ها با احتياط به اين وادي قدم مي‌گذارند. در حال حاضر بدون اينکه دولت استراتژي مشخصي براي استفاده از پتانسيل ارزهاي ديجيتال داشته باشد، هزينه احداث نيروگاه‌هاي متعدد براي تأمين نيازهاي استخراج اين پول ديجيتال بر اقتصاد تحميل مي‌‎شود زيرا هرچه بازار رمزارزها در دنيا توسعه يابد، برق بيشتري براي استخراج آن مصرف خواهد شد و شايد روزي فرا برسد که دولت مجبور شود چندين و چند نيروگاه گران براي تأمين نيازهاي اين فعاليت زيرزميني بسازد. مصطفي رجبي‌مشهدي، سخنگوي صنعت برق، به «شرق» مي‌گويد بر اساس تخمين‌ها، در حال حاضر 500 مگاوات از مصرف برق پيک، مربوط به استخراج بيت‌کوين در کشور است که تأمين اين ميزان برق با احداث نيروگاهي با همين ظرفيت، حدود پنج هزار ميليارد تومان هزينه براي وزارت نيرو به همراه دارد. در حالي که گروهي معدود در کنج خانه‌هاي متروکه، شهرک‌هاي صنعتي نيمه‌فعال يا گاوداري‌ها و مرغ‌داري‌ها با نصب دستگاه‌هاي استخراج رمزارزها به دنبال پول‌دارشدن به مدد برق ارزان هستند و ماينرهاي آنها به صورت 24ساعته فعال است، هيئت دولت تصميم گرفته است با تعيين تعرفه براي برق مصرف‌شده در توليد ارزهاي ديجيتال سروساماني به اين بازار آشفته دهد. اين در حالي است که هنوز در سطوح جهاني جدل‌ها براي قانون‌گذاري در زمينه ارزهاي ديجيتال ادامه داشته و فقط آمريکا به صورت بي‌محابا به اين بازار ناشناخته وارد شده است.
خانه‌اي متروکه در يکي از شهرهاي کوچک خراسان شمالي به محلي براي استخراج بيت‌کوين تبديل شده است؛ خانه‌اي بزرگ که به جز تجهيزات استخراج ارز ديجيتال، يک فن پرسروصدا و يک لامپ براي روشنايي، تجهيزات ديگري در آن وجود ندارد که برق مصرف کند. با وجود این، ميثم مي‌گويد قبض برق اين خانه در هر دوره حدود 200 تا 250 هزار تومان مي‌آيد. براي استخراج بيت‌کوين، بسته‌هاي اينترنتي پنج‌مگابايتي مي‌خرد و با کسر هزينه‌ها، ماهانه از محل استخراج بيت‌کوين حدود يک ميليون و 800 هزار تومان درآمد دارد. صداي فن دستگاه استخراج بيت‌کوين اگرچه گوش‌خراش است اما درختان حياط و وسعت آن اجازه نمي‌دهد اين صدا مزاحم همسايگان شود. کنتور قديمي خانه با سرعت مي‌چرخد و شماره مي‌اندازد. ميثم فقط مي‌داند بايد وارد يک سايت شد و اقدام به دانلود ارز ديجيتال کرد. حتي نمي‌داند چه بخشي از هر واحد بيت‌کوين را در طول 24 ساعت ذخيره مي‌کند. فقط آنچه را در 24 ساعت به‌دست آورده است، داخل يک کيف پول ذخيره کرده و در نهايت به صرافي‌ها مي‌فروشد. کارش بر مبناي اعتماد است و حتي ممکن است با دست خود سرمايه‌اي که به‌دست آورده است را به يک شياد تحويل دهد اما اين ريسک را مي‌پذيرد. تجهيزات را به قيمت 12 ميليون تومان و به صورت دست‌دوم از فرد ديگري خريداري کرده و از اين کسب و کار ساده که نيازي به صرف انرژي فردي ندارد و فقط به کنتور برق وصل است، راضي است.
‌شهرک‌هاي صنعتي و واحدهاي کشاورزي محل استخراج بيت‌کوين
ميثم تنها کسي نيست که در شهرش بيت‌کوين استخراج مي‌کند. کسان ديگري هم هستند که به اين کار مشغول‌اند. وقتي تجارت رمزارزها بين جوانان يک شهر کوچک در يک استان کشور تا اين حد مرسوم است، آيا مي‌توان نتيجه گرفت تب استخراج ارزهاي ديجيتال به مدد ارز ارزان در ايران بالا گرفته است؟ واقعيت اين است هيچ اطلاعات شفافي در دسترس نيست. علي شريعتي، عضو هيئت نمايندگان اتاق بازرگاني ايران، در گفت‌وگو با «شرق»، درباره استخراج بيت‌کوين در کشور بيان مي‌کند: دولت با تخصيص يارانه آشکار و پنهان و اعمال سياست‌هاي حمايتي در بخش کشاورزي به دنبال رونق توليد و قطع وابستگي است اما يک‌سري سودجو در حال سوءاستفاده از اين يارانه‌ها هستند.
او اضافه مي‌کند: متأسفانه شاهديم در بسياري از استان‌هاي محروم به‌ويژه در غرب کشور، گروهي از برق گل‌خانه‌ها، ميوه خشک‌کن‌هاي صنعتي و حتي دامداري‌ها به‌ناحق براي استخراج بيت‌کوين استفاده مي‌کنند. شريعتي با اشاره به سخنان موافقان استخراج رمز ارزها که آن را عاملي براي دور‌زدن تحريم‌ها و ارزآوري معرفي مي‌کنند، سوء‌استفاده از برق يارانه‌اي کشاورزي را اقدامي نادرست مي‌داند و تأكيد مي‌کند که بايد صاحبان اين کسب‌و‌کار حتما با پرچم استخراج رمز ارزها از طريق تشکيل کنسرسيوم يا مجموعه‌هاي مرتبط با تعرفه‌هايي که دولت به آنها در صورت صلاحديد اعلام مي‌کند، به کار خود ادامه دهند.
او مي‌گويد که با چشمان خود ديده است دلالان چيني ماينر (تجهيزات استخراج بيت کوين) را تبليغ مي‌کنند و به افراد مي‌فروشند. کساني هم که در شهرک‌هاي صنعتي واحدي دارند و کسب‌و‌کارشان دچار سوسو شده، براي اينکه سقوط نکنند، وارد اين وادي مي‌شوند.
‌چيني‌هاي قاچاقچي!
به گفته شريعتي، تجار چيني به صورت قاچاق تجهيزات استخراج ارز ديجيتال را به کشور از طريق مرزهاي غربي وارد مي‌کنند و در شهرک‌هاي صنعتي، روستاهاي نواحي محروم بيت کوين استخراج مي‌کنند. حتي شنيده مدارس و مساجد که با سياست‌هاي دولت برق‌شان رايگان شده، به محلي براي توليد رمز ارزها تبديل شده‌اند.
او ادامه مي‌دهد: انرژي ارزان اگر ارزش افزوده ايجاد نکند، بلا است. ما نفت را به برق ارزان تبديل مي‌کنيم و با تبديل‌شدن آن به ارز ديجيتال، اين انرژي ارزان از دست مي‌رود.
عضو هيئت نمايندگان اتاق درباره ميزان درآمد حاصل از تجارت بيت‌کوين، بيان مي‌کند: فعالان اين عرصه مي‌گويند اگر يک سوله 150‌متري را تجهيز کنند، ماهانه 70 تا 80 ميليون تومان سود کسب مي‌کنند. از‌آنجا‌که برق شهرک‌هاي صنعتي هم تسهيلات ويژه نظير يارانه و تقسيط پرداخت و... دارد، ابر و باد و مه و خورشيد و فلک دست به دست هم داده‌اند که توليد ارز ديجيتال اقتصادي باشد.
‌تبرئه مدارس و مساجد
اگرچه عضو هيئت نمايندگان اتاق ايران از مصرف برق مساجد و مدارس در استخراج بيت‌کوين سخن مي‌گويد؛ اما مصطفي رجبي‌مشهدي، سخنگوي صنعت برق، به «شرق» مي‌گويد: گزارشي درباره استفاده از برق مساجد و مدارس براي استخراج رمز‌ارزها نداشته‌ايم. در کشفياتي که از برق‌هاي غير‌مجاز بوده است، مسجد يا مدرسه گزارش نشده است.
او همچنين اضافه مي‌کند: گزارش موثق و متقني درباره استفاده از برق روستايي براي استخراج بيت‌کوين نداريم. برق روستايي عمدتا ارزان است. شايد ذهن‌ها به سمت اين برود که استفاده از اين برق بيشتر است. عمده مصارفي که کشف شده، به صورت غيرمجاز از برق کشاورزي مرغداري و دامداري‌ها استفاده مي‌کردند. البته گزارش‌هايي درباره استفاده از برق خانگي و صنعتي براي استخراج بيت کوين يا ساير رمز ارزها داشتيم؛ اما نمي‌توان گفت استفاده از کدام مورد بيشتر است.
‌هزينه استخراج هر واحد بيت‌کوين، 18 ميليون تومان
آن‌طور که سخنگوي صنعت برق مي‌گويد: تجهيزات استخراج بيت کوين هرچه قديمي‌تر باشد، مصرف آن بيشتر بوده و گاهي مدل‌هاي قديمي دو برابر مدل‌هاي جديد مصرف دارند. بر‌اساس برندهاي مختلف و استفاده از فناوري جديد نيز ميزان مصرف برق در استخراج بيت‌ کوين تغيير مي‌کند. او اضافه مي‌کند: از‌آنجا‌که تجهيزات استخراج رمز ارزها نياز به دستگاه سرمايشي دارند، نيمه شمالي کشور که هواي معتدل و سرد دارند، جايگاه مناسبي براي استخراج رمز ارزها هستند؛ اما گزارش‌هايي هم داريم که در استان گرمي نظير يزد هم بيت کوين استخراج مي‌شود. عمده کشفيات ما در نيمه شمالي کشور بوده است. استان‌هاي آذربايجان و... شايد سهم بيشتري در مصرف برق براي استخراج بيت کوين داشته باشند؛ اما از‌آنجا‌که اطلاعات ما کامل نشده است، نمي‌توان گفت چند درصد برق در اين حوزه مصرف مي‌شود يا کدام استان‌ها بيشتر فعال هستند.
به گفته رجبي‌مشهدي بر‌اساس برآورد اوليه 500 مگاوات از برق پيک، صرف استخراج بيت کوين مي‌شود که اين ميزان مصرف، معادل توليد يک نيروگاه بزرگ است. براي ايجاد چنين نيروگاهي به همراه شبکه انتقال بايد پنج هزار ميليارد تومان هزينه شود.
او ادامه مي‌دهد: براي توليد هر بيت کوين 72 هزار کيلووات ساعت برق مصرف مي‌شود و قيمت تمام‌شده هر کيلووات ساعت برق، 250 تومان است؛ بنابراين براي توليد هر رمز ارز، کشور بايد 18 ميليون تومان هزينه کند؛ اما از‌آنجا‌که نرخ سوخت در ايران يارانه‌اي است و قيمت برق ارزان است، جذابيت زيادي براي توليد رمز ارز ايجاد شده است.
سخنگوي صنعت برق تأكيد مي‌کند: برق ارزان جاذبه‌هاي لازم براي ايجاد مزارع استخراج رمز ارز را فراهم کرده است؛ به‌همين‌دليل هيئت دولت در حال تصويب تعرفه براي استخراج بيت کوين است که به محض نهايي‌شدن، اطلاع‌رساني لازم در اين زمينه انجام مي‌دهيم.
‌تعيين تعرفه برق، عامل مشروعيت‌بخشيدن به اقدامي زيرزميني
درحالي‌که هيئت دولت به دنبال تعيين تعرفه براي برق مصرف‌شده در استخراج بيت‌کوين است، يک کارشناس بانکداري الکترونيک در گفت‌وگو با «شرق» تأكيد مي‌کند که تعيين اين تعرفه، به مفهوم مشروعيت‌بخشيدن به يک اقدام زيرزميني است.
او مي‌گويد: درست است که بخش عمده هزينه بيت‌کوين هزينه برق است، زيرا سرور اصلي و دستگاه خنک‌کننده آن 24 ساعته کار مي‌کنند، اما درحال‌حاضر اين فعاليت در کشور غيرقانوني است.
به اعتقاد اين کارشناس که نخواست نامش فاش شود، از آنجا که استخراج ارز ديجيتال تجهيزات خاصي نمي‌خواهد و با فن و سرورهاي معمولي رايج در کشور مي‌توان رمز ارز را استخراج کرد، نمي‌توان تجهيزات مزارع بيت‌کوين را از ديگر تجهيزات الکترونيک تفکيک کرد.
او مي‌گويد: هرچه ظرفيت و سرعت استخراج بيت‌کوين افزايش يابد، مصرف برق هم افزايش مي‌يابد، زيرا دفاتر بيت‌کوين به طور مستمر در حال تغيير است و تمام سرورهاي مزارع بيت‌کوين در جهان با هر خريدوفروشي، مرتب بايد خود را به‌روز کنند.
اين کارشناس بانکداري الکترونيک اضافه مي‌کند: اگر روزي تجارت بيت‌کوين در دنيا خيلي افزايش يابد و بازار بزرگ‌تري براي آن ايجاد شود، بايد به ظرفيت سرورها اضافه شود و مزارع سرعت خود را بالا ببرند، در نتيجه مصرف برق براي استخراج بيت‌کوين هم افزايش مي‌يابد.
او برخلاف عضو هيئت نمايندگان اتاق ايران که تجارت بيت‌کوين را پرسود مي‌داند، فعاليت در اين عرصه را حاصل ريسک شخصي افراد دانسته و تصور مي‌کند که اغلب مزارع بيت‌کوين ضرر مي‌دهند، زيرا سود بيت‌کوين فقط به خلق اين ارز ديجيتال مربوط نمي‌شود، بلکه اين تقاضاي بازار است که به آن ارزش مي‌دهد و قيمت در سمت تقاضا تعيين مي‌شود.
اين منبع مطلع مي‌گويد: قيمت بيت‌کوين به دلار نقد مي‌شود، بنابراين دارنده اين رمز ارز از افزايش قيمت دلار سود مي‌برد. 80 درصد سود اين رمز‌ارزها مربوط به نوسانات دلار است. به نظر من کسي که اين کار را مي‌کند و تخصص آي‌تي دارد، اگر تخصص ارز، طلا و دلار داشت و پول خود را در دلار و طلا سرمايه‌گذاري مي‌کرد، بيشتر از اين سود مي‌برد. او در پاسخ به اين پرسش که آيا ايران بهتر است که وارد بازار بيت‌کوين شود يا خير، ورود ايران به اين بازار را در بلندمدت اجتناب‌ناپذير توصيف مي‌کند.
اين کارشناس بانکداري الکترونيک يادآور مي‌شود: کشورهاي بسيار پيشرفته‌تر از ما مثل اروپايي‌ها، چين، روسيه و حتي ژاپن در اين زمينه احتياط مي‌کنند و هنوز قوانين خود در اين رابطه را تنظيم نکرده‌اند. هنوز در دنيا بحث است که آيا ديجيتال کارنسي اين‌گونه که مي‌گويند پول است و بايد توسط مقام پولي نظارت شود يا دارايي است و بايد توسط مقام بازار سرمايه تحت نظر قرار بگيرد.
او ادامه مي‌دهد: هنوز اين مسائل حل نشده است و اين موضوع جاي کار دارد. تنها کشوري که در دنيا قبل از اينکه اين مسائل را فيصله دهد اجازه مي‌دهد فعالان وارد بازار شوند، آمريکاست. بقيه کشورها تا آيين‌نامه، مقررات و قانون ننويسند و کار با کارگزاران بيروني، روش‌هاي مالياتي، رقابت و ... برايشان روشن نشود، وارد اين عرصه نمي‌شوند.
اين منبع مطلع مي‌گويد: بايد اين مسائل تبديل به قانون شود، بعد اجازه دهند تا ارز ديجيتال استخراج شود. تا قبل از آن روا نيست چنين کاري انجام شود.