گزارش «شرق» درباره تعطيلات پرشمار مدارس در پاييز امسال
تعطيلي مدارس و آموزش تنبلي به دانش‌آموزان
شهرزاد همتي : امسال اگر ابر و باد و مه و خورشيد و فلک دست به دست هم نمي‌دادند تا افزايش چشم‌گير تعطيلي مدارس را شاهد باشيم، تعطيلات رسمي از نوروز تا پايان سال 98 بايد 25 روز تعطيل رسمي مي‌داشت. اما با يک محاسبه سرانگشتي جدا از تعطيلات رسمي، تا همين امروز که شما مشغول خواندن اين گزارش هستيد، تعداد تعطيلات غيرمترقبه مدارس در تهران 20 روز بوده است. جاي تعجب ماجرا اما براي تعطيلي ديروز بعد از بارش برف است که نه معاون آموزشي ابتدايي آموزش و پرورش نه دبير کل شوراي عالي آموزش و پرورش با آن موافق بوده‌اند. آن‌قدر تعطيل‌شدن مدارس به هر دليلي عادي شده که با بارش برف، آلودگي هوا و حتي اعتراضات خياباني، اولين جايي که تعطيلش مي‌کنند، مدارس است. جدا از اينکه اين تعطيلي‌هاي بي‌حساب و کتاب چه بر سر تقويم آموزشي مدارس مي‌آورد، مسئله ديگر ماجراي تربيتي دانش‌آموزان است و به بيان خودماني‌تر، بادخوردن پشت بچه‌ها از اين همه تعطيلي. بچه‌هايي که بنا بر يک عرف نانوشته ياد مي‌گيرند با برفی ساده بايد همه کار را تعطيل کرد و هر چيزي بر آموزش ارجحيت دارد، چگونه مسئوليت‌پذيري را خواهند آموخت. از طرف ديگر، اين
تعطيلي‌هاي هرروزه مشکل زيادي براي خانواده‌هايي ايجاد مي‌کند که پدر و مادر هر دو شاغل هستند. بسياري از زنان شاغل مجبور هستند يا در خانه بمانند يا فرزندشان را به محل کار ببرند و اين ماجرا خللی جدي به زندگي حرفه‌اي آنها وارد مي‌کند؛ اينکه مديران آموزش و پرورش حتي حاضر نيستند تغييري در تقويم آموزشي مدارس دهند و توپ را در زمين مجلس مي‌اندازند. آموزش و پرورش مي‌گويد براي تغيير در تقويم آموزشي بايد مجلس مصوبه خود را تغيير دهد. آنها هم مي‌گويند از وضعيت پيش‌آمده راضي نيستند، اما تصميم تعطيلي مدارس فقط با آنها نيست.
تعطيلات و تربيت دانش‌آموزان
رضوان حکيم‌زاده، معاون آموزش ابتدايي وزارت آموزش و پرورش، در گفت‌وگو با «شرق»، با بيان اينکه دستورالعملي در اختيار مديران مدارس گذاشته شده تا فکري به حال دروس عقب‌افتاده کنند، درباره تعطيلي بيش از حد مدارس به «شرق» مي‌گويد: «من نظر شخصي‌ام را به عنوان يک معلم و کارشناس آموزشي بيان مي‌کنم؛ درباره تعطيلات دو موضوع مطرح است؛ يکي مسئله تقويم آموزشي و دستورالعمل به‌کاررفته در آيين‌نامه است که مطابق آن اگر تعطيلات غيرمنتظره اتفاق بيفتد، بايد به نحو مقتضي اين تعطيلات جبران شود و براي اين مسئله پيشنهادات به صورت بسته‌اي کامل در اختيار مديران مدارس قرار مي‌گيرد. اما اين موضوع را بايد از جنبه تربيتي نيز بررسي کرد. از نظر پرورش همه‌جانبه بايد مسئله تعطيلات را بررسي کنيم. در حال حاضر در بسياري از کشورهاي دنيا برف و سرما وجود دارد و ممکن است از پاييز کشورها درگير برودت شديد باشند اما اين برودت باعث تعطيلي زندگي نمي‌شود. امروز يکي از رويکردهايي که در کشورهاي اسکانديناوي مثل نروژ وجود دارد، اين است که بچه‌ها در فضاي باز و برفي آموزش ببينند تا سختي شرايط و طبيعت را لمس کنند. اين آسان‌کردن شرايط تحصيل مي‌تواند از جهت
تربيتي ضربات جبران‌ناپذيري را به پيکره تربيتي دانش‌آموزان بزند. ما نبايد به دانش‌آموزان بگوييم با تغييرات آب و هوايي بايد زندگي را تعطيل کنند». حکيم‌زاده در پاسخ به اين سؤال که آيا با تعطيلي روز گذشته مدارس موافق بود، گفت: «اين مسئله از سوي روابط‌عمومي آموزش و پرورش به استان‌ها تفويض اختيار شده و هر چه تصميم گرفته شود، تصميم جمعي در آموزش و پرورش محسوب مي‌شود، اما عرض من بيشتر جنبه تربيتي و کارشناسي بود».
نجمه نوريان، مدير يکي از مدارس ابتدايي استان تهران، درباره اين تعطيلات به «شرق» مي‌گويد: تعطيل‌کردن مدارس هميشه انتخاب اول است. کسي هم اعتراضي نمي‌کند، اما امسال واقعا براي ما جاي نگراني داشت؛ به‌ویژه بچه‌هاي کلاس اول ابتدايي به اين مدل مدرسه‌رفتن عادت کرده‌اند. هر چند ما پيش از ارسال بخشنامه آموزش و پرورش معلمان را ملزم به برگزاري کلاس‌هاي جبراني براي دانش‌آموزان کرده بوديم. البته اين نکته را هم بايد در نظر گرفت که خانواده‌ها هم مثل قديم نيستند و به‌شدت روي تحصيل و درس مدرسه حساس هستند و اين عقب‌افتادگي را جبران مي‌کنند». او با اشاره به تعطيل‌کردن مدارس در ميان حوادث آبان‌ماه نيز گفت: «جدا از خطرات احتمالي براي دانش‌آموزان يکي از دلايل تعطيل‌کردن‌ها در آبان‌ماه عدم انتقال اطلاعات بود. با تعطيل‌کردن فضاي مجازي، تعداد خانواده‌هايي که جلوي مدرسه مي‌آمدند، زياد بودند. آنها درباره اتفاقات و دستگيري‌ها صحبت مي‌کردند، در مدرسه نيز دانش‌آموزان صحبت مي‌کردند. فکر کنيد که يک‌سري اطلاعات در لحظه بين 300 خانوار نقل‌و‌انتقال داده مي‌شد. همه اينها باعث مي‌شد دوباره مدارس اولين هدف تعطيلي باشند. اما به‌صورت‌کلي
دانش‌آموزان ياد گرفته‌اند با بارش برف و آلودگي هوا بايد تعطيل باشند. آموزش‌و‌پرورش زير بار تعطيلي زمستاني نمي‌رود، اما عملا حداقل يک ماه از زمستان غيرمترقبه مدارس تعطيل مي‌شود، اين در حالي است که اگر مطابق تقويم آموزشي از تعطيلي مدارس باخبر باشيم، حداقل مي‌شود براي دروس عقب‌مانده فکري کرد».
ديروز مي‌توانست تعطيل نباشد
مسئله تقويم آموزشي را اما بايد از ابعاد گوناگوني بررسي کرد. اينکه بنا به وضعيت استان تهران قرار باشد که تقويم آموزشي تغيير کند و از تعطيلي تابستاني کاسته و به دليل برودت و آلودگي هوا در استان‌هاي صنعتي به تعطيلات زمستاني افزوده شود، عملا با عدالت آموزشي در تناقض خواهد بود. مطابق نظريه کارشناسان آموزشي به دليل تعدد مناطق آب‌و‌هوايي در ايران تقويم آموزشي در هر منطقه‌اي بايد خاص آن منطقه آب‌و‌هوايي باشد؛ برای مثال در جنوب ايران و استان‌هايي مثل هرمزگان، عملا تعطيلات زمستاني دردي از دانش‌آموزان دوا نمي‌کند. آنها زمستاني ندارند که بخواهند از تعطيلاتش لذت ببرند و اگر از تعطيلات تابستاني آنها کاسته شود، آنها در شهريورماه که اوج گرماي تابستان است و عملا نمي‌شود ظهرها در خيابان بود، بايد سال تحصيلي را آغاز کنند و اين مسئله مي‌تواند از نظر سلامتي براي آنها خطرناک باشد. به نظر مي‌رسد بايد فکري اساسي براي تقويم آموزش‌و‌پرورش کرد که به‌گفته دبيرکل شوراي عالي آموزش‌و‌پرورش تغيير تقويم آموزشي جز با اراده مجلس امکان‌پذير نيست. مهدي نويد‌ادهم در‌اين‌باره به «شرق» مي‌گويد: «اختيار تصميم‌گيري براي تعطيلات اضطراري که بر
اساس‌آلودگي هوا يا برف و باران و امثال آن پيش مي‌آيد، به شوراي آموزش‌و‌پرورش استان سپرده شده است. درباره آلودگي هوا نيز کميته اضطراري که با مسئوليت استاندار تشکيل مي‌شود، در‌اين‌باره تصميم‌گيري مي‌کند؛ بنابراین در چند روز گذشته که به بهانه‌هاي مختلف ما تعطيلي داشتيم، تصميم‌گيري استاني بوده است. اما بر‌اساس مفاد آيين‌نامه اجرائي مدارس، مديران مدارس موظف‌اند، براي جبران تعطيلي‌ها چاره‌انديشي کنند. امسال وزارت آموزش‌و‌پرورش با صدور بخش‌نامه‌اي از مديران مدارس خواست که با استفاده از فرصت پنجشنبه‌ها يا فرصت بعد‌از‌ظهر در مدارس يک‌نوبته و با استفاده از فرصت ظرفيت فضاي مجازي، عقب‌افتادگي دانش‌آموزان را جبران کنند و برنامه‌هاي مختلفي داشته باشند تا دانش‌آموزان از تحصيل باز نمانند. اما در کلان قضيه براي تعطيلات زمستاني، همچنان که بارها اعلام کرديم معتقديم اگر مجلس محترم مصوبه خود را در زمينه شروع و پايان سال تحصيلي تغيير دهد و اختيار تصميم‌گيري را به شوراي عالي‌آموزش‌و‌پرورش و دولت واگذار کند، ما آماده هستيم تا سال تحصيلي را در شهريور آغاز کنيم و چند روزي را به تعطيلات زمستاني اختصاص دهيم. اما در شرايط فعلي
بر‌اساس قوانين موجود الزاما آغاز سال تحصيلي اول مهر و پايان سال پايان ارديبهشت‌ماه و خرداد هم زمان امتحانات است». ادهم در ادامه افزود: «در شرايط فعلي ما با تعطيلات زمستاني موافق نيستيم چون باعث کاهش زمان آموزش و آسيب‌ديدگي فرايند يادگيري دانش‌آموزان است. اما در مورد اينکه آيا با هر بارش برفي مدارس تعطيل شود ما هم موافق نيستيم و معتقديم بچه‌ها بايد زندگي عادي را که گاهي توأم با سختي است، در دوران تحصيل‌شان تجربه کنند. بنابراين تعطيلات بايد توجيه کارشناسي داشته باشد. تعطيلي روز گذشته مدارس مي‌توانست نباشد يا در مناطقي بسيار محدود و فقط در پايه اول ابتدايي اتفاق بيفتد. اما تعطيلات اين‌چنيني در سطح استان تصميم‌گيري مي‌شود و اختيار تعطيلي ديروز هم با اداره کل آموزش‌و‌پرورش استان تهران بود».
شهرزاد همتي : امسال اگر ابر و باد و مه و خورشيد و فلک دست به دست هم نمي‌دادند تا افزايش چشم‌گير تعطيلي مدارس را شاهد باشيم، تعطيلات رسمي از نوروز تا پايان سال 98 بايد 25 روز تعطيل رسمي مي‌داشت. اما با يک محاسبه سرانگشتي جدا از تعطيلات رسمي، تا همين امروز که شما مشغول خواندن اين گزارش هستيد، تعداد تعطيلات غيرمترقبه مدارس در تهران 20 روز بوده است. جاي تعجب ماجرا اما براي تعطيلي ديروز بعد از بارش برف است که نه معاون آموزشي ابتدايي آموزش و پرورش نه دبير کل شوراي عالي آموزش و پرورش با آن موافق بوده‌اند. آن‌قدر تعطيل‌شدن مدارس به هر دليلي عادي شده که با بارش برف، آلودگي هوا و حتي اعتراضات خياباني، اولين جايي که تعطيلش مي‌کنند، مدارس است. جدا از اينکه اين تعطيلي‌هاي بي‌حساب و کتاب چه بر سر تقويم آموزشي مدارس مي‌آورد، مسئله ديگر ماجراي تربيتي دانش‌آموزان است و به بيان خودماني‌تر، بادخوردن پشت بچه‌ها از اين همه تعطيلي. بچه‌هايي که بنا بر يک عرف نانوشته ياد مي‌گيرند با برفی ساده بايد همه کار را تعطيل کرد و هر چيزي بر آموزش ارجحيت دارد، چگونه مسئوليت‌پذيري را خواهند آموخت. از طرف ديگر، اين
تعطيلي‌هاي هرروزه مشکل زيادي براي خانواده‌هايي ايجاد مي‌کند که پدر و مادر هر دو شاغل هستند. بسياري از زنان شاغل مجبور هستند يا در خانه بمانند يا فرزندشان را به محل کار ببرند و اين ماجرا خللی جدي به زندگي حرفه‌اي آنها وارد مي‌کند؛ اينکه مديران آموزش و پرورش حتي حاضر نيستند تغييري در تقويم آموزشي مدارس دهند و توپ را در زمين مجلس مي‌اندازند. آموزش و پرورش مي‌گويد براي تغيير در تقويم آموزشي بايد مجلس مصوبه خود را تغيير دهد. آنها هم مي‌گويند از وضعيت پيش‌آمده راضي نيستند، اما تصميم تعطيلي مدارس فقط با آنها نيست.
تعطيلات و تربيت دانش‌آموزان
رضوان حکيم‌زاده، معاون آموزش ابتدايي وزارت آموزش و پرورش، در گفت‌وگو با «شرق»، با بيان اينکه دستورالعملي در اختيار مديران مدارس گذاشته شده تا فکري به حال دروس عقب‌افتاده کنند، درباره تعطيلي بيش از حد مدارس به «شرق» مي‌گويد: «من نظر شخصي‌ام را به عنوان يک معلم و کارشناس آموزشي بيان مي‌کنم؛ درباره تعطيلات دو موضوع مطرح است؛ يکي مسئله تقويم آموزشي و دستورالعمل به‌کاررفته در آيين‌نامه است که مطابق آن اگر تعطيلات غيرمنتظره اتفاق بيفتد، بايد به نحو مقتضي اين تعطيلات جبران شود و براي اين مسئله پيشنهادات به صورت بسته‌اي کامل در اختيار مديران مدارس قرار مي‌گيرد. اما اين موضوع را بايد از جنبه تربيتي نيز بررسي کرد. از نظر پرورش همه‌جانبه بايد مسئله تعطيلات را بررسي کنيم. در حال حاضر در بسياري از کشورهاي دنيا برف و سرما وجود دارد و ممکن است از پاييز کشورها درگير برودت شديد باشند اما اين برودت باعث تعطيلي زندگي نمي‌شود. امروز يکي از رويکردهايي که در کشورهاي اسکانديناوي مثل نروژ وجود دارد، اين است که بچه‌ها در فضاي باز و برفي آموزش ببينند تا سختي شرايط و طبيعت را لمس کنند. اين آسان‌کردن شرايط تحصيل مي‌تواند از جهت
تربيتي ضربات جبران‌ناپذيري را به پيکره تربيتي دانش‌آموزان بزند. ما نبايد به دانش‌آموزان بگوييم با تغييرات آب و هوايي بايد زندگي را تعطيل کنند». حکيم‌زاده در پاسخ به اين سؤال که آيا با تعطيلي روز گذشته مدارس موافق بود، گفت: «اين مسئله از سوي روابط‌عمومي آموزش و پرورش به استان‌ها تفويض اختيار شده و هر چه تصميم گرفته شود، تصميم جمعي در آموزش و پرورش محسوب مي‌شود، اما عرض من بيشتر جنبه تربيتي و کارشناسي بود».
نجمه نوريان، مدير يکي از مدارس ابتدايي استان تهران، درباره اين تعطيلات به «شرق» مي‌گويد: تعطيل‌کردن مدارس هميشه انتخاب اول است. کسي هم اعتراضي نمي‌کند، اما امسال واقعا براي ما جاي نگراني داشت؛ به‌ویژه بچه‌هاي کلاس اول ابتدايي به اين مدل مدرسه‌رفتن عادت کرده‌اند. هر چند ما پيش از ارسال بخشنامه آموزش و پرورش معلمان را ملزم به برگزاري کلاس‌هاي جبراني براي دانش‌آموزان کرده بوديم. البته اين نکته را هم بايد در نظر گرفت که خانواده‌ها هم مثل قديم نيستند و به‌شدت روي تحصيل و درس مدرسه حساس هستند و اين عقب‌افتادگي را جبران مي‌کنند». او با اشاره به تعطيل‌کردن مدارس در ميان حوادث آبان‌ماه نيز گفت: «جدا از خطرات احتمالي براي دانش‌آموزان يکي از دلايل تعطيل‌کردن‌ها در آبان‌ماه عدم انتقال اطلاعات بود. با تعطيل‌کردن فضاي مجازي، تعداد خانواده‌هايي که جلوي مدرسه مي‌آمدند، زياد بودند. آنها درباره اتفاقات و دستگيري‌ها صحبت مي‌کردند، در مدرسه نيز دانش‌آموزان صحبت مي‌کردند. فکر کنيد که يک‌سري اطلاعات در لحظه بين 300 خانوار نقل‌و‌انتقال داده مي‌شد. همه اينها باعث مي‌شد دوباره مدارس اولين هدف تعطيلي باشند. اما به‌صورت‌کلي
دانش‌آموزان ياد گرفته‌اند با بارش برف و آلودگي هوا بايد تعطيل باشند. آموزش‌و‌پرورش زير بار تعطيلي زمستاني نمي‌رود، اما عملا حداقل يک ماه از زمستان غيرمترقبه مدارس تعطيل مي‌شود، اين در حالي است که اگر مطابق تقويم آموزشي از تعطيلي مدارس باخبر باشيم، حداقل مي‌شود براي دروس عقب‌مانده فکري کرد».
ديروز مي‌توانست تعطيل نباشد
مسئله تقويم آموزشي را اما بايد از ابعاد گوناگوني بررسي کرد. اينکه بنا به وضعيت استان تهران قرار باشد که تقويم آموزشي تغيير کند و از تعطيلي تابستاني کاسته و به دليل برودت و آلودگي هوا در استان‌هاي صنعتي به تعطيلات زمستاني افزوده شود، عملا با عدالت آموزشي در تناقض خواهد بود. مطابق نظريه کارشناسان آموزشي به دليل تعدد مناطق آب‌و‌هوايي در ايران تقويم آموزشي در هر منطقه‌اي بايد خاص آن منطقه آب‌و‌هوايي باشد؛ برای مثال در جنوب ايران و استان‌هايي مثل هرمزگان، عملا تعطيلات زمستاني دردي از دانش‌آموزان دوا نمي‌کند. آنها زمستاني ندارند که بخواهند از تعطيلاتش لذت ببرند و اگر از تعطيلات تابستاني آنها کاسته شود، آنها در شهريورماه که اوج گرماي تابستان است و عملا نمي‌شود ظهرها در خيابان بود، بايد سال تحصيلي را آغاز کنند و اين مسئله مي‌تواند از نظر سلامتي براي آنها خطرناک باشد. به نظر مي‌رسد بايد فکري اساسي براي تقويم آموزش‌و‌پرورش کرد که به‌گفته دبيرکل شوراي عالي آموزش‌و‌پرورش تغيير تقويم آموزشي جز با اراده مجلس امکان‌پذير نيست. مهدي نويد‌ادهم در‌اين‌باره به «شرق» مي‌گويد: «اختيار تصميم‌گيري براي تعطيلات اضطراري که بر
اساس‌آلودگي هوا يا برف و باران و امثال آن پيش مي‌آيد، به شوراي آموزش‌و‌پرورش استان سپرده شده است. درباره آلودگي هوا نيز کميته اضطراري که با مسئوليت استاندار تشکيل مي‌شود، در‌اين‌باره تصميم‌گيري مي‌کند؛ بنابراین در چند روز گذشته که به بهانه‌هاي مختلف ما تعطيلي داشتيم، تصميم‌گيري استاني بوده است. اما بر‌اساس مفاد آيين‌نامه اجرائي مدارس، مديران مدارس موظف‌اند، براي جبران تعطيلي‌ها چاره‌انديشي کنند. امسال وزارت آموزش‌و‌پرورش با صدور بخش‌نامه‌اي از مديران مدارس خواست که با استفاده از فرصت پنجشنبه‌ها يا فرصت بعد‌از‌ظهر در مدارس يک‌نوبته و با استفاده از فرصت ظرفيت فضاي مجازي، عقب‌افتادگي دانش‌آموزان را جبران کنند و برنامه‌هاي مختلفي داشته باشند تا دانش‌آموزان از تحصيل باز نمانند. اما در کلان قضيه براي تعطيلات زمستاني، همچنان که بارها اعلام کرديم معتقديم اگر مجلس محترم مصوبه خود را در زمينه شروع و پايان سال تحصيلي تغيير دهد و اختيار تصميم‌گيري را به شوراي عالي‌آموزش‌و‌پرورش و دولت واگذار کند، ما آماده هستيم تا سال تحصيلي را در شهريور آغاز کنيم و چند روزي را به تعطيلات زمستاني اختصاص دهيم. اما در شرايط فعلي
بر‌اساس قوانين موجود الزاما آغاز سال تحصيلي اول مهر و پايان سال پايان ارديبهشت‌ماه و خرداد هم زمان امتحانات است». ادهم در ادامه افزود: «در شرايط فعلي ما با تعطيلات زمستاني موافق نيستيم چون باعث کاهش زمان آموزش و آسيب‌ديدگي فرايند يادگيري دانش‌آموزان است. اما در مورد اينکه آيا با هر بارش برفي مدارس تعطيل شود ما هم موافق نيستيم و معتقديم بچه‌ها بايد زندگي عادي را که گاهي توأم با سختي است، در دوران تحصيل‌شان تجربه کنند. بنابراين تعطيلات بايد توجيه کارشناسي داشته باشد. تعطيلي روز گذشته مدارس مي‌توانست نباشد يا در مناطقي بسيار محدود و فقط در پايه اول ابتدايي اتفاق بيفتد. اما تعطيلات اين‌چنيني در سطح استان تصميم‌گيري مي‌شود و اختيار تعطيلي ديروز هم با اداره کل آموزش‌و‌پرورش استان تهران بود».